ၸုမ်းထိင်းသၽႃဝဝႅတ်ႉလွမ်ႉ ၶူဝ်းႁႄႈၶူဝ်းတိုၼ်း REM/SEM Resource and Environment Myanmar/ Social Economic Survey လူင်းပိုၼ်ႉတီႈသေ ႁူပ်ႉထူပ်းတွင်ႈထၢမ် သဵင်ႁူဝ်ၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်း ၼႂ်းထုင်ႉမိူင်ထၢၼ်ႇ ႁိၼ်ၼမ်ႉမ ၸႄႈဝဵင်းသီႇပေႃႉ ဝႃႈၼႆ။


ဝၼ်းတီႈ 28/05/2017 ယၢမ်းဝၢႆးဝၼ်း 1 မူင်း ထိုင် 4 မူင်း ယူႇတီႈၸုမ်း REM/SEM ၻွၵ်ႊတိူဝ်ႊတီႇႁသူဝ်း လႄႈ ၻွၵ်ႊတိူဝ်ႊၼၢၼ်ႇတႃႇလၢႆႇ ဢွၼ်ႁူဝ် ႁႅင်းၵူၼ်း 10 ၵေႃႉသေ မႃးၵူတ်ႇထတ်းထၢမ် လွင်ႈၼႃႈႁိူၼ်းတႃယေး၊ လွင်ႈယူႇလွင်ႈၵိၼ်၊ လွင်ႈပၢႆးပၺ်ၺႃ၊ လွင်ႈပၢႆးယူႇလီ ၼႂ်းထုင်ႉၼမ်ႉမ။ ၼွၵ်ႈလိူဝ်ၼၼ်ႉ ထၢမ်သဵင်ႁူဝ်ၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်း ၵဵဝ်ႇၵပ်း ၵၢၼ်ၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ် မီးတၢင်းႁၼ်ထိုင်ၸိူင်ႉႁိုဝ် မီးၽွၼ်းလီ/ ၽွၼ်းၸႃႉၸိူင်ႉႁိုဝ်လႄႈ မီးလွင်ႈ တုမ်ႉ တိူဝ်ႉ/ ဢမ်ႇတုမ်ႉတိူဝ်ႉၸိူင်ႉႁိုဝ် ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၸုမ်း REM/SEM တင်းၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ဝၢၼ်ႈလူင်၊ ဝၢၼ်ႈပဵင်းသၢႆး၊ ဝၢၼ်ႈၵုင်းပဝ်းလႄႈ ဝၢၼ်ႈၼႃးၵုၼ် ႁူပ်ႉထူပ်းၵၼ် တီႈဝတ်ႉဝိႁၢရ်ၼမ်ႉမ ဢိူင်ႇၼမ်ႉမ ၸႄႈဝဵင်းသီႇပေႃႉ ၸႄႈတွၼ်ႈၵျွၵ်ႉမႄး ၸိုင်ႈတႆး ပွတ်းႁွင်ႇ။ တင်းမူတ်း မီးၵူၼ်းၶဝ်ႈႁူမ်ႈ 79 ၵေႃႉ၊ ၸုမ်း REM/SEM သမ်ႉ 10 ၵေႃႉ  ႁူမ်ႈ ၵၼ်တင်းမူတ်း 89 ၵေႃႉ ဝႃႈၼႆ။

လုင်းၸၢႆးၵျေႃႇၸိင်ႇ ၽူႈၵွၼ်းဢိူင်ႇၼမ်ႉမ လၢတ်ႈဝႃႈ “ၶွမ်ႊပၼီႊ ၶဝ်မႃးယွၼ်း ၶုတ်းတီႈႁူဝ် ၼႃးၾႃႉ/တီႈမႂ်ႇထႅင်ႈ မၼ်းဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈ ယဝ်ႉၵေႃႈ ဢၼ်ႁဝ်းမႆႈၸႂ် တီႈၼွင်လူင် ဝၢၼ်ႈပဵင်းသၢႆး ဢၼ်ၶဝ်ၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ်ဢွၵ်ႇၵႂႃႇၼၼ်ႉ မၼ်းၵူၼ်ႇပင်းယူႇၵူႈမိုဝ်ႉၵူႈဝၼ်း ႁဝ်းၶႃႈၸႂ်ႉၶဝ်ထူမ် ၶဝ်ၵေႃႈဢမ်ႇထူမ်ပၼ်။ ၶဝ်သမ်ႉၶႂ်ႈမႃးၶုတ်းတီႈႁူဝ် ၼႃးၾႃႉ ယူႇတိၵ်းတိၵ်းလႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းၵေႃႈ ၵူဝ်မၼ်းတုမ်ႉ တိူဝ်ႉၵႂၢင်ႈၶႂၢင်ၵႂႃႇထႅင်ႈ ယွၼ်ႉႁဝ်းၶႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းလႆႈ ထူပ်းယဝ်ႉ တီႈဝၢၼ်ႈပဵင်းသၢႆး ပဵၼ်ၼွင်လူင်ၵႂႃႇယဝ်ႉ တိူၵ်ႇႁႆႈ လွၵ်းၼႃးၵေႃႈ လူႉသုမ်းၼမ်။ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈဢမ်ႇၶႂ်ႈႁႂ်ႈမၼ်း လူႉ  သုမ်းထႅင်ႈလႄႈ မႃးတုၵ်းယွၼ်း ႁဝ်းၶႃႈ ၸွႆႈထႅမ်ပၼ် ဢွၼ်ၵၼ်သၢၼ်းၶတ်း။ ယွၼ်ႉၼၼ် ၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်း ဢၼ်လႆႈ ၶၢမ်ႇၽွၼ်းလီမၼ်းမီးဢေႇ ဢၼ်လႆႈၶၢမ်ႇတၢမ်ႇၽွၼ်းႁၢႆႉၸႃႉလူင်မၼ်း မီးတင်းၼမ်” ဝႃႈၼႆ။


ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ ယူႇတီႈၵူၼ်းမိူင်း 36 ၵေႃႉ ဢၼ်ၶဝ်ႈႁူမ်ႈပၢင်ႁူပ်ႉထူပ်း တွပ်ႇလၢတ်ႈၵႂႃႇ “ ႁဝ်းၶႃႈၵူၼ်းမိူင်း ဢမ်ႇလႆႈၸႂ်ၵၢၼ်ၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ် ယွၼ်ႉမၼ်းမီးလွင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉ ႁၢဝ်ႈႁႅင်း၊ ၼွၵ်ႈလိူဝ်သေၼၼ်ႉ ဢၼ်ႁဝ်း ၶႃႈၵူၼ်းမိူင်းမႆႈၸႂ် လွင်ႈတုမ်ႉယွၼ်ႈ ၵၢၼ်ၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ်ၼႆႉ ယွၼ်ႉမၼ်းမီးၽွၼ်းႁၢႆႉၼမ် မိူၼ်ၼင်ႇ လိၼ်ၵူၼ်ႇ ပင်းလူႉၶိုၼ်းၶိုၼ်းဝၼ်းဝၼ်း၊ ယွၼ်ႉၼမ်ႉၼွင်သုင်မႃးၼမ် လႆၶဝ်ႈၼႂ်းၼႃး၊ ၸိုမ်းၶဝ်ႈၼႂ်းၼႃးဢမ်ႇႁႅင်း လႆႈသေပွၵ်ႈ၊ ယွၼ်ႉၼမ်ႉထၢၼ်ႇလႆၶဝ်ႈၼႂ်းႁွင်ႈ ၵူၼ်းၸိူဝ်းၸႂ်ႉတိုဝ်းၼမ်ႉတၢင်းတႂ်ႈမၼ်း လႆႈႁူပ်ႉတၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ၊ ယွၼ်ႉၶီႈၶူၺ်လိၼ်ၶဝ်လႆသႂ်ႇၼႂ်းႁွင်ႈၼမ်ႉလႄႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈႁွင်ႈၼမ်ႉတိုၼ်ႈၵႂႃႇတိၵ်းတိၵ်း၊ ယွၼ်ႉၸူင်ၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ် လႄႈ လႆႈမႆႈၸႂ် ၵူဝ်လိၼ်လၼ်ႇ ပင်းၵူၼ်ႇၸူမ် ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ဝႃႈၼႆ။


တေႃႈလဵဝ် ၼႃႈလိၼ်ႁိမ်းၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းဢွၵ်ႇမိူင်ထၢၼ်ႇ ဝၢၼ်ႈၼႃးၵုၼ်ၼၼ်ႉ လႆႈႁၼ်ၼင်လိၼ် တႅၵ်ႇငၢၵ်ႈ တၢင်းၵႂၢင်ႈမီး 4 ပႅၵ်ႉ တၢင်းယၢဝ်း မီး မွၵ်ႈ 200 ပေႇပၢႆ။ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ လွင်ႈၸူင်ၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ်ၼႆႉ လႆႈမႆႈၸႂ်ၸွမ်း ၸင်ႇဝႃႈဢမ်ႇလႆႈၸႂ်တႃႇႁႂ်ႈၶွမ်ႊပၼီႊႁဵတ်းထႅင်ႈ၊ တီႈမႂ်ႇၵေႃႈလီ၊ တီႈၵဝ်ႇၵေႃႈလီ၊ ၵၢင်ၸႂ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈတႄႉ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈၶဝ်ၵိုတ်းၶူင်းၵၢၼ်ၵမ်းသိုဝ်ႈသေ ဢွၵ်ႇမိူဝ်းၵႂႃႇၼႂ်းၼႃႈလိၼ်ၼမ်ႉမ၊ လွင်ႈဢၼ်ၶဝ်တေမႃး သၢႆႈပၼ်တႅၼ်း ပၼ်ၶိုၼ်းၼၼ်ႉ ၵေႃႈၵူၼ်းဝၢၼ်ႈဢမ်ႇၶႂ်ႈလႆႈသင်၊ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈၶဝ်ၵိုတ်းပိူင်လဵဝ် ဝႃႈၼႆ။


မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး ဝၼ်းတီႈ 20/05/2017 ၼၼ်ႉၵေႃႈ ယူႇတီႈၸုမ်း REM/SEM ၼႆႉ ႁွင်ႉႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်တီႈလုမ်းၶဝ် ၸႄႈဝဵင်းသီႇပေႃႉ ႁွင်ႉၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၸိူဝ်းတုမ်ႉတိူဝ်ႉ ယွၼ်ႉမိူင်ထၢၼ်ႇႁိၼ် ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းသီႇပေႃႉမႃးၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈ ႁႅင်းၵူၼ်း 80 ပၢႆ ပဵၼ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈတႃတေႈ၊ ဝၢၼ်ႈႁူးမီ၊ ဝၢၼ်ႈပၢင်ငႃး၊ ဝၢၼ်ႈၵုင်းပဝ်း၊ ဝၢၼ်ႈၼႃးၼၼ်း၊ ဝၢၼ်ႈလူင်၊ ဝၢၼ်ႈပဵင်းသၢႆး လႄႈ ၽူႈတႅၼ်းပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ် ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ဝႃႈၼႆ။


ၶွမ်ႊပၼီႊဢၼ်ၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ်တီႈၼႂ်းဢိူင်ႇၼမ်ႉမၼႆႉ ပဵၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊငူၺ်ႇယီႇပလႄး၊ တႄႇၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ် မိူဝ်ႈပီ 2004 မႃးထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် ပႆႇၵိုတ်းယင်ႉ တိုၵ်ႉသိုပ်ႇၶုတ်းယူႇ  ဝႃႈၼႆ။