ပေႃးဝႃႈမိူဝ်ႈၽုၵ်ႈၼႆ လႆႈႁူႉဝႃႈတီႈၵိူဝ်းၵုမ်ၶွင်ၸိုင်ႈမိူင်း ၼၢင်းဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇၵေႃႈ တေမႃးထိုင်တီႈဝဵင်း ပၢင်လူင်ႁဝ်းသေ တေမႃးမွၵ်ႇလၢတ်ႈၶေႃႈၵႂၢမ်းတီႈႁဝ်း၊ ဢိၵ်ႇပႃးတေႁူပ်ႉထူပ်းၵၼ်တင်းၵူၼ်းၼုမ်ႇႁဝ်း 12 ၵေႃႉသေဢုပ်ႇၵၼ်။ ပေႃးယဝ်ႉၵေႃႈ ဝၼ်းတီႈ 13 ၼႆႉ ပဵၼ်ဝၼ်းၵိူတ်ႇၶွင်ပေႃႈမၼ်းၼၢင်း ဢၼ်ပဵၼ်ၸွမ်သိုၵ်းဢွင်ႇသၢၼ်းၼၼ်ႉၼႆလႄႈ ႁဝ်းၵေႃႈယိၼ်းလီႁပ်ႉတွၼ်ႈ၊ ၵွပ်ႈဝႃႈႁဝ်းပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်းတႆး ။


ၵူၼ်းမိူင်းတႆးႁဝ်းၼႆႉ မိူဝ်ႈၸွမ်သိုၵ်းဢွင်ႇသၢၼ်း ႁွတ်ႈမႃးၽႅဝ်တီႈတူၼ်ႈတီး မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 7 (ၾႅပ်ႊၿိဝ်ႊရီႊ 1947) ၼႆၵေႃႈဢွၼ်ၵၼ်ႁပ်ႉတွၼ်ႈ၊ မႃးၽႅဝ်တီႈပၢင်လူင် ႁူဝ်ၶမ်ႈဝၼ်းတီႈ 8 ၼႆၵေႃႈ ဢွၼ်ၵၼ်တွၼ်ႈႁပ်ႉ၊ မိူဝ်ႈႁဝ်းတွၼ်ႈႁပ်ႉမၼ်းၸဝ်ႈၼႆႉ ႁဝ်းၵေႃႈၶုၵ်းၸႂ်လႆႈ၊ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈမွၵ်ႇလၢတ်ႈၶေႃႈၵႂၢမ်းဝႃႈ- မိူင်းမၢၼ်ႈႁဝ်းၼႆႉ ပေႃးထႅင်ႈပီၼိုင်ႈ ႁဝ်းတေလႆႈပဵၼ်မိူင်းၵွၼ်းၶေႃယဝ်ႉ၊ တေဢမ်ႇလႆႈယူႇပဵၼ်ၶီႈၶႃႈပိူၼ်ႈယဝ်ႉ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ တႆးသူၸဝ်ႈ ၶၢင်သူၸဝ်ႈ ၶျၢင်းသူၸဝ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉတႄႉ တေလႆႈသိုပ်ႇယူႇပဵၼ်ၶီႈၶႃႈပိူၼ်ႈထႅင်ႈလၢႆပီၼႆ ႁဝ်းဢမ်ႇၸၢင်ႈလၢတ်ႈ၊ တေလွတ်ႈလႅဝ်းမိူဝ်ႈလႂ် ႁဝ်းဢမ်ႇၸၢင်ႈလၢတ်ႈ၊ မၢင်ၽဝ်ႇတေပဵၼ်ထႅင်ႈ 2 ပီႁိုဝ်ႉ 20 ပီႁိုဝ်ႉၼႆၵေႃႈၸၢင်ႈပဵၼ်လႆႈ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ မိူင်းမၢၼ်ႈ မိူင်းၶၢင် မိူင်းၶျၢင်း မိူင်းတႆးၸိူဝ်းၼႆႉဢမ်ႇၸႂ်ႈမိူင်းလဵဝ်ၵၼ်၊ မိူင်းမၢၼ်ႈႁဝ်းၵွၼ်းၶေႃၼႆၵေႃႈ ႁဝ်းၵွၼ်းၶေႃႁင်းၵူၺ်း၊ ဢမ်ႇပႃးသူၸဝ်ႈ၊ ဢၼ်တေၸၢင်ႈပႃးတင်းႁဝ်းၼႆႉမီး ရၶႅင်ႇ၊ မွၼ်းတင်းယၢင်းၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉၵူၺ်း ။


ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၼၼ် ပေႃးသူၸဝ်ႈၶႂ်ႈလႆႈၵွၼ်းၶေႃမိူၼ်ၵၼ်တင်းႁဝ်း၊ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၵၼ်တင်းႁဝ်းၼႆၵေႃႈ သူၸဝ်ႈလူဝ်ႇလႆႈ ႁူမ်ႈၵၼ်တင်းႁဝ်း။ ပေႃးသူၸဝ်ႈႁူမ်ႈၵၼ်တင်းႁဝ်းၼႆ ႁဝ်းလႆႈၵွၼ်းၶေႃမိူဝ်ႈလႂ်ၵေႃႈ သူၸဝ်ႈၵေႃႈလႆႈၵွၼ်းၶေႃ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉၶႃႈယဝ်ႉ။ ႁဝ်းၶႃႈႁူႉယူႇ ၸိူဝ်းသူၸဝ်ႈၼႆႉ ဢမ်ႇပေႃးယုမ်ႇယမ်ၼိူဝ်မၢၼ်ႈႁဝ်း၊ ပေႃးဝႃႈသူၸဝ်ႈ ဢမ်ႇယုမ်ႇယမ်ၼိူဝ်မၢၼ်ႈႁဝ်းၼႆၵေႃႈ ႁဝ်းလူဝ်ႇလႆႈႁဵတ်းဝႆႉလိၵ်ႈၵိၼ်ၵႅၼ်ႇၵၼ်၊ လိၵ်ႈၶေႃႈတူၵ်းလူင်းၵၼ် (ဢၼ်မိူဝ်ႈလဵဝ်ဝႃႈ လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆ)၊ ပေႃးဝႃႈၽႂ်ပူၼ်ႉပႅၼ်လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆၼႆၵေႃႈ မၼ်းၵေႃႈပဵၼ်ၽူႈၵေႃႉဢၼ်ပူၼ်ႉပႅၼ်မၢႆမီႈယဝ်ႉ။


ၸွမ်သိုၵ်းဢွင်ႇသၢၼ်းဝႃႈၵႂႃႇၸိူင်ႉၼၼ်လႄႈ ႁဝ်းၸင်ႇလႆႈမႃးႁဵတ်းပၢင်ၵုမ် ဝၼ်းတီႈ 9-10-11 ၊ ထိုင်ဝၼ်းတီႈ 12 မႃးၵေႃႈႁဝ်းၵေႃႈမီးၶေႃႈတူၵ်းလူင်းၵၼ်သေ ပဵၼ်မႃးလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်။ ပဵၼ်ဢၼ်လီယိၼ်းၸူမ်းတႄႉတႄႉ၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈၸွမ်သိုၵ်းဢွင်ႇသၢၼ်းၼႆႉ ၸႂ်ၵႂၢင်ႈၶႂၢင်၊ ဢႃယုမၼ်းၸဝ်ႈတိုၵ်ႉလဵၵ်ႉယူႇ 32 ၊ မၼ်းၸဝ်ႈၼႆႉၵိူတ်ႇမိူဝ်ႈ 1915 မိူဝ်ႈၼၼ်ႉယင်းပႆႇတဵမ် 32 ၊ ၾႅပ်ႊၿိဝ်ႊရီႊ 13 ၸင်ႇတဵမ်။


မၼ်းၸဝ်ႈၼႆႉၸႂ်ၵႂၢင်ႈၶႂၢင်သေ တီႈဢၼ်မိူင်းတႆး မိူင်းၶၢင် မိူင်းၶျၢင်းၶဝ်တုၵ်းယွၼ်းမႃးၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းၸဝ်ႈတိုၼ်း ႁပ်ႉႁွင်းပၼ်ဝႃႈ ႁဝ်းၶႃႈတိုၼ်းတေဢမ်ႇပၼ်ယူပ်ႈယွမ်း။ ဢၼ်ၶဝ်ယွၼ်းမႃးၼႆႉပဵၼ် 1. ပေႃးႁဝ်း ႁူမ်ႈႁွမ်းၵၼ်ယဝ်ႉၵေႃႈ ႁဝ်းတေလႆႈၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်၊ မၢၼ်ႈတေဢမ်ႇလႆႈယူႇၾၢႆႇၼိူဝ်ႁဝ်း၊ ၽႂ်ၵေႃႈတေဢမ်ႇလႆႈ ယူႇၾၢႆႇၼိူဝ်ၽႂ် ႁဝ်းတေလႆႈမီးသုၼ်ႇလႆႈၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်။ 2. ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၽွင်းငမ်းဝၢၼ်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ တွၼ်ႈႁဝ်းဢၼ်ၵဵဝ်ႇၵပ်းမိူင်းႁဝ်းၼႆႉ ႁဝ်းတေဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်း၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃးၵဵဝ်ႇၵပ်းႁဝ်းတင်းသဵင်ႈၼႆႉ ပႃးတင်းတူဝ်ႁဝ်း တေလႆႈႁူမ်ႈႁွမ်းၵၼ်သေဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်း။


မိူၼ်ၼင်ႇဢၼ်တေလႆႈႁူမ်ႈၵၼ်ဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းၼႆႉ ၵဵဝ်ႇၵပ်းလူၺ်ႈလွင်ႈၵႅတ်ႇၶႄႁႄႉၵင်ႈ၊ လွင်ႈတိတ်းတေႃႇ ၼွၵ်ႈမိူင်း၊ လွင်ႈႁဵတ်းဢွၵ်ႇငိုၼ်းၸေႈ ငိုၼ်းတႅင်းၵႃးၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၶွၼ်ႇ ဢၼ်ၶဝ်ႈၼႂ်းၸိုင်ႈမိူင်း ႁူမ်ႈတုမ်။ ပေႃးၵဵဝ်ႇၵပ်းၾၢႆႇပၢႆးပၺ်ၺႃ၊ ပၢႆးယူႇလီ၊ ၾၢႆႇၾိင်ႈငႄႈၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ႁင်းၵူၺ်းၽႂ်မၼ်း၊ လွင်ႈဢုပ်ႉပိူင်ႇၽွင်းငမ်းၸႄႈမိူင်းၵေႃႈ ပဵၼ်ႁင်းၵူၺ်းၽႂ်မၼ်း။


ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈဢၼ်တူၵ်းလူင်းၵၼ်တင်း ဢႅတ်ႊတလီႊ မႃးၸိူဝ်းၼႆႉ တေဢမ်ႇလႆႈမႃးၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၸွမ်းပၢင်ၵုမ်ႁဝ်း။ ပေႃးမိူဝ်ႈလႂ် ႁဝ်းၶႂ်ႈၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇၵေႃႈႁႂ်ႈၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇလႆႈ၊ ၸိူဝ်းၼႆႉယူႇတီႈၸွမ်သိုၵ်းဢွင်ႇသၢၼ်း တိုၼ်းႁပ်ႉႁွင်းဝႃႈ ၵဝ်ၶႃႈႁဝ်းႁၼ်လီ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉတႄႉ ႁႂ်ႈလႆႈၵႂႃႇတူၵ်းလူင်းၼႂ်းသၽႃးၸိုင်ႈမိူင်း ဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈတေႁဵတ်းၵႂႃႇမိူဝ်းၼႃႈ။ ဢိင်ၼိူဝ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉသေ မၼ်းၸဝ်ႈလၢတ်ႈပႃးဝႃႈ မၢၼ်ႈပျႃးၼိုင်ႈၵေႃႈ တႆးပျႃးၼိုင်ႈ၊ မၢၼ်ႈပျႃးၼိုင်ႈၵေႃႈၶၢင်ပျႃးၼိုင်ႈ၊ မၢၼ်ႈပျႃးၼိုင်ႈၵေႃႈၶျၢင်းပျႃးၼိုင်ႈ၊ တေလႆႈၼင်ႇၵၼ် ဝႃႈၼႆ။


ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈလၢတ်ႈမႃးၸိူင်ႉၼႆလႄႈ ၶဝ်ၵေႃႈဢွၼ်ၵၼ်ၸူမ်းၸူမ်းသိူဝ်းသိူဝ်း။ ၼႂ်းၼၼ်ႉ ဢၼ်လႆႈၼမ်ႉတွၼ်းမၼ်းပႃးထႅင်ႈၼႆႉ ပဵၼ်မိူင်းၶၢင်၊ မိူင်းၶၢင်ၼႆႉမိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈ မၼ်းပဵၼ်သၼ်လွႆၶၢင် ယူႇၵႅပ်ႈၵႅပ်ႈဢွၼ်ႇၵူၺ်း၊ ၶဝ်သမ်ႉယွၼ်းပႃးမျိတ်ႉၵျီးၼႃး ၵၢတ်ႇသႃတင်းဝၢၼ်ႈမူဝ်ႈ (မိူဝ်ႈလဵဝ်ႁွင်ႉပမေႃႇ)။ ၼႆႉၵေႃႈဢွင်ႇသၢၼ်းဝႃႈယူႇတီႈသုၼ်ႇတူဝ်ၶႃႈႁဝ်းတူၵ်းလူင်း၊ ၼင်ႇႁိုဝ်ၼႂ်းသၽႃးပေႃးတေႁပ်ႉႁွင်းၼႆႉ ၵဝ်ၶႃႈႁဝ်းတေၸွႆႈလၢတ်ႈပၼ်၊ ႁဵတ်းၼၼ်သေ ၸင်ႇၵွႆႈပဵၼ်မႃးလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်။


ပေႃးႁဝ်းတေၼပ်ႉသွၼ်ႇဝႃႈ "ၼမ်ႉၸႂ်ပၢင်လူင်-ၼမ်ႉၸႂ်ပၢင်လူင်"ၼႆ ႁဝ်းၵေႃႈတေလႆႈသွၼ်ႇပႃးၸိူဝ်းၼႆႉ။ မိူၼ်ၼင်ႇၼၢင်းဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇလႄႈသင်၊ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ဝၢၼ်ႈမိူင်းႁဝ်းလၢႆၵေႃႉၵေႃႈ ၵႆႉလၢတ်ႈဝႃႈႁဝ်းလူဝ်ႇမီးၼမ်ႉၸႂ်ပၢင်လူင်။ ၼမ်ႉၸႂ်ပၢင်လူင်ၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်သင်၊ တေႃႇထိုင်မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ၽႂ်ယင်းဢမ်ႇပိုတ်ႇၼႄတီႈပွင်ႇမၼ်း။ ၼမ်ႉၸႂ်ပၢင်လူင်ၼႆႉ ပဵၼ်တႃႇႁူမ်ႈႁွမ်းၵၼ်ဢဝ်ၵွၼ်းၶေႃႁႃႉ၊ ပဵၼ်တႃႇႁူမ်ႈႁွမ်းၵၼ်ပူၵ်းတင်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ႁႃႉ၊ ပဵၼ်တႃႇၸိူဝ်းဢၼ်ၶႂ်ႈၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇ ႁႂ်ႈပေႃးၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇလႆႈႁႃႉ၊ ၽႂ်ၸိူဝ်းလႂ်ၵေႃႈႁႂ်ႈပေႃးဢွၵ်ႇမႃးၶေႃႈတီႈပွင်ႇ ဢၼ်တင်းၼမ်ႁပ်ႉလႆႈၼႆႉ ႁဝ်းပႆႇႁၼ်ၺႃး။


လွင်ႈၼႆႉပေႃးဝႃႈႁဝ်းတူၺ်းၼႂ်းပပ်ႉ ၶေႃႈတူၵ်းလူင်းၵိုတ်းယိုဝ်းပတ်းပိုၼ်ႉ NCA ၼႆၵေႃႈ ၼမ်ႉၸႂ်ပၢင်လူင်ၼႆသႂ်ႇဝႆႉ၊ ၵူၺ်းၵႃႈတီႈပွင်ႇၼမ်ႉၸႂ်ပၢင်လူင်ၼႆႉ ဢမ်ႇပႃးဝႆႉသင်၊ မၼ်းပဵၼ်ဢီႈသင်၊ လွင်ႈၼႆႉၵူၼ်းလူင်ႁဝ်းၶႃႈ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ႁဝ်းၶႃႈ ဢမ်ႇဝႃႈမၢၼ်ႈ တႆး ပလွင်ႈ ၶၢင် ၶျၢင်း မွၼ်း ရၶႅင်ႇ ယၢင်းၸိူဝ်းၼႆႉ ႁဝ်းလူဝ်ႇဢွၼ်ၵၼ်မႃး ထတ်းသၢင်တူၺ်း NCA သေ ၼမ်ႉၸႂ်ပၢင်လူင်ၼႆႉပဵၼ်သင်ၼႆ ႁဝ်းလူဝ်ႇဢွၼ်ၵၼ်မႃးတႅပ်းတတ်း၊ ပေႃးတႅပ်းတတ်းၼႆပႃးသင်လၢႆလၢႆၼႆၵေႃႈ မိူဝ်ႈလဵဝ်ႁဝ်းပႆႇၸၢင်ႈဝႃႈ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢၼ်ၶဝ်တိုၼ်းဝႃႈဢမ်ႇလူဝ်ႇ လူင်လိုမ်းၼႆႉ ၼမ်ႉၸႂ်ပၢင်လူင် ဢၼ်ဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်၊ ၼမ်ႉၸႂ်ပၢင်လူင်ဢၼ်ဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉ ၵႂၢမ်းမၼ်ႈၵတိၶွင်ၸွမ်သိုၵ်းဢွင်ႇသၢၼ်းၼႆႉ တိုၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈၼမ်ႉၸႂ်ပၢင်လူင်ၼႆ ႁဝ်းႁတ်းဝႃႈ။ ပေႃးဝႃႈတေလႆႈမီး ၼမ်ႉၸႂ်ပၢင်လူင်ၼႆ တေလႆႈႁပ်ႉပႃးလိၵ်ႈႁူမ်ႈပႃးလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်ယဝ်ႉ၊ ႁဝ်းၶႂ်ႈသင်ႇလၢတ်ႈၸိူင်ႉၼႆ။


ပေႃးမီးၸိူင်ႉၼၼ်ၸင်ႇ ဝၢၼ်ႈမိူင်းႁဝ်းၼႆႉတေၵတ်းယဵၼ်သိူဝ်းသႃႇၵႂႃႇ၊ တေၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင်ၵႂႃႇ၊ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ တေမၼ်ႈၵိုမ်းၵႂႃႇ။ ပေႃးဝႃႈဢမ်ႇပႃးၸိူဝ်းၼႆႉ ၼမ်ႉၸႂ်ပၢင်လူင်ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ မၼ်းတေပဵၼ်ၼမ်ႉၸႂ်ဢၼ်ဢမ်ႇမီး ၼမ်ႉမီးၵိူဝ် ဢမ်ႇမီးဢရသႃႇသင်သေပိူင်ၼၼ်ႉၵူၺ်းယဝ်ႉ ႁဝ်းၶႂ်ႈလၢတ်ႈၸိူင်ႉၼႆ။