ၼႂ်းဝူင်ႈဝၢင်ႈၼႆႉ ပေႃးမႃးထတ်းသၢင်တူၺ်း ငဝ်းလၢႆးၵၢၼ်ႁူမ်ႇလူမ်ႈ၊ ဝႃႈသိုဝ်ႈမၼ်းၵၢၼ်သိုၵ်းၵၢၼ်သိူဝ် ၼႂ်းမိူင်းတႆးၼႆႉ လႆႈႁၼ်ပႅၵ်ႇလၢၵ်ႇယုင်ႈယၢင်ႈဝႆႉ။ တီႈတၢင်းတီႈမိူင်းလႃး လႆႈႁၼ်ပီႈၼွင်ႉဝႃႉလႄႈပီႈၼွင်ႉ မိူင်းလႃးၶဝ် ၶဵင်ႈၶႅင်ၵၼ်။ လိူဝ်ၼၼ်ႉ ပွတ်းမိူင်းၵိုင်ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ မီးပၢင်တိုၵ်း မီးလွင်ႈၶွင်ႉၶမ်ၼႂ်းၵႄႈ ၶွင်ႇသီႇဢဝ်ၶိုၼ်းၸိုင်ႈတႆး/ တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး (RCSS/SSA) လႄႈတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ။

ပေႃးမႃးတူၺ်းထႅင်ႈ တၢင်းဢၼ်ၵူၼ်းတႆးႁဝ်းယူႇသဝ်း မိူၼ်ၼင်ႇတၢင်းၽႃၵၢၼ်ႉလႂ်၊ ပွတ်းမိူင်းၶၢင် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းသိူဝ်ဝႆႉ။ တၢင်းမိူင်းယၢင်းၽိူၵ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ တိုၵ်ႉပဵၼ်ၼၼ်ယူႇ၊ မၼ်းပဵၼ်ယွၼ်ႉသင်၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈလွင်ႈႁပ်ႉႁၼ် ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၵၢၼ်ႁူမ်ႇလူမ်ႈၼႆႉ လၢတ်ႈတီႈသိုဝ်ႈမၼ်း ပေႃးၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈသိုၵ်းၼႆႉ ယူႇတီႈတပ်ႉမတေႃႇ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈလႄႈတင်းၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶဝ် တၢင်းႁၼ်ထိုင်ဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ်၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈပႆႇငူပ်ႉငီႉၵၼ်လႆႈ လွင်ႈၵၢၼ်ႁူမ်ႇလူမ်ႈ ။


ပေႃးထတ်းသၢင်တူၺ်းမိူဝ်ႈ ပၢင်ၵုမ်လူင်ပၢင်လူင် ၵမ်းတီႈ 2 ဢၼ်ၶဝ်ဝႃႈ ပၢင်ၵုမ်လူင်ႁူဝ်ပၢၵ်ႇပီ 21 ၼၼ်ႉ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၵၢၼ်ႁူမ်ႇလူမ်ႈၼႆႉ ပၢႆးႁပ်ႉႁၼ်ဢၼ်ပႅၵ်ႇလၢၵ်ႇၵၼ် မီးတင်းၼမ်။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၼႆ တႄႇဢဝ်ဝူင်ႈၼႆႉၵႂႃႇ ႁဝ်းၶႃႈၶႂ်ႈဢုပ်ႇၸွမ်း။ ႁဝ်းတေတင်ႈတပ်ႉမတေႃႇ ဢၼ်ပဵၼ်တပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ ႁဝ်းၶႃႈတေ ယင်ႇႁၢၵ်ႈၼိူဝ်ၸိူင်ႉႁိုဝ်သေ တႄႇတင်ႈၵႂႃႇ၊ တီႈၼႆႈမၼ်းတေမီးလွင်ႈႁပ်ႉႁၼ်ပႅၵ်ႇလၢၵ်ႇၵၼ်ဝႆႉ 2 တွၼ်ႈ ။


ယူႇတီႈတပ်ႉမတေႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ်တႄႉဝႃႈ တေလႆႈပဵၼ် Standard army ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ၵူႈမိူင်းမိူင်းတႄႉ ပိူၼ်ႈဝႃႈ Professional Army ။ ဢၼ်တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶႂ်ႈပဵၼ် Standard army ၼၼ်ႉ လႄႈဢၼ်ၸုမ်း ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶႂ်ႈပဵၼ် Professional Army ၼၼ်ႉ ပွင်ႇဝႃႈၼႂ်းမိူင်းၼႆႉ တၵ်းတေလႆႈမီးတပ်ႉသိုၵ်းလုၵ်ႈလဵဝ်ၵူၺ်း၊ ၼႆႉတႄႉလွင်ႈႁပ်ႉႁၼ်မၼ်းမိူၼ်ၵၼ်ယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၵွပ်ႈသင်လႄႈသမ်ႉၶႂ်ႈႁႂ်ႈပဵၼ်လႃႇ၊ တီႈၼႆႈတႄႉမီးလွင်ႈ ပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ် ။


ယူႇတီႈတပ်ႉမတေႃႇမၢၼ်ႈၼႆႉ ၶဝ်ႁၼ်ဝႃႈ 1.ပိူဝ်ႈတႃႇတေၵႅတ်ႇၶႄႁႄႉၵင်ႈ။ 2.ပိူဝ်ႈတႃႇပၼ်လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ။ 3.ပိူဝ်ႈတႃႇပႂ်ႉပႃးဢႃႇၼႃႇၸိၵ်းၸွမ်ဝၢၼ်ႈမိူင်း ႁႂ်ႈပေႃးမၼ်ႈၵိုမ်း။ ၵွပ်ႈတၢင်းယိူင်းဢၢၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉသေ တၵ်းတေယုၵ်ႉမုၼ်းပူၵ်းပွင်ပၼ် တီႈတပ်ႉမတေႃႇၼႆႉ ႁႂ်ႈမၼ်းၶိုတ်းၵၢပ်ႈ၊ ႁႂ်ႈမီးဢဵၼ်ႁႅင်းၵိုၼ်းၶွၼ်ႈ ဝႃႈၸိူင်ႉၼႆ ။


ပေႃးယူႇတီႈၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶဝ်ႁၼ်သမ်ႉ ဢမ်ႇမိူၼ်ၼၼ်။ တပ်ႉသိုၵ်းၼႆႉ တေလႆႈမီးမၢႆမီႈ၊ တေလႆႈမီး ဢဵၼ်ႁႅင်းယႂ်ႇ၊ တေလႆႈၶိုတ်းၵၢပ်ႈၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး သမ်ႉတေလႆႈၵိုင်ႇငၢမ်ႇၸွမ်းၵၢပ်ႈဝၢၼ်ႈပၢၼ်မိူင်း၊ တေလႆႈတူၺ်းၸွမ်းၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီး၊ ၵၢၼ်မိူင်း ႁႂ်ႈပေႃးၵိုင်ႇငၢမ်ႇၵၼ်ၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး သမ်ႉတေလႆႈပဵၼ်တပ်ႉ ဢၼ်မေႃၼပ်ႉယမ် ပၵ်းပိူင်မၢႆမီႈၼႂ်းမိူင်းလႄႈ ပၵ်းပိူင်မၢႆမီႈၵူႈမိူင်းမိူင်းၸႂ်ႉတိုဝ်း။ သမ်ႉတေလႆႈပဵၼ်တပ်ႉသိုၵ်း ဢၼ်ဢမ်ႇယူႇတႂ်ႈၵူၼ်းၵေႃႉလဵဝ်ၵုမ်းၵမ်၊ ဢၼ်ဢမ်ႇယူႇတႂ်ႈမုၵ်ႉၸုမ်းသေဢၼ်ဢၼ်ၵုမ်းၵမ်။ လိူဝ်ၼၼ်ႉ တေလႆႈပဵၼ်တပ်ႉသိုၵ်း ဢၼ်ဢမ်ႇၶဝ်ႈၵႅဝ်ၸွမ်းၵၢၼ်မိူင်း၊ ယူႇတီႈၾၢႆႇၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶဝ် တုၵ်းယွၼ်းဝႆႉၸိူင်ႉၼင်ႇၼၼ် ။


ပေႃးမႃးတူၺ်းလွင်ႈၶဝ်ႁပ်ႉႁၼ်ဝႃႈ တေလႆႈမီးတပ်ႉသိုၵ်း တပ်ႉမတေႃႇဢၼ်လဵဝ်ၵူၺ်း ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မိူၼ်ၵၼ်သေတႃႉၵေႃႈ လၢႆးႁပ်ႉႁၼ် ဢၼ်ပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ်ထႅင်ႈတႄႉ တပ်ႉမတေႃႇဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ်လႄႈၵိူတ်ႇဢွၵ်ႇမႃး၊ ၵွပ်ႈသင်လႄႈ မၼ်းထုၵ်ႇလီမီးဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးလွင်ႈပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ် ။


ယူႇတီႈတပ်ႉမတေႃႇမၢၼ်ႈသမ်ႉႁၼ်ဝႃႈ ၵွပ်ႈဝႃႈၶဝ်ပဵၼ်ၵူၼ်းဢၼ်ၶတ်းၸႂ်တိုၵ်းဢဝ်မႃး လွင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်း ၵွၼ်းၶေႃၸိုင်ႈမိူင်း၊ ယဝ်ႉၵေႃႈဢိင်ၼိူဝ်ၸႂ်ႁၵ်ႉၶိူဝ်းသေ ၵိူတ်ႇဢွၵ်ႇမႃး၊ ယဝ်ႉၵေႃႈတပ်ႉမတေႃႇၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်ၵိူတ်ႇဢွၵ်ႇမႃးၼႂ်းၵႄႈပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်း။ ပဵၼ်တပ်ႉသိုၵ်းဢၼ်ယူႇတီႈၵူၼ်းမိူင်း ၸၢဝ်းၶိူဝ်း တင်းသဵင်ႈၵူႈၶိူဝ်းၶိူဝ်းသေ ၶွၼ်ႈတုမ်ဝႆႉလႄႈ ၸင်ႇဝႃႈတႃႇႁူမ်ႇလူမ်ႈၸိုင်ႈမိူင်းလူင် မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ မီးတပ်ႉမတေႃႇၼႆႉဢၼ်လဵဝ်ၵူၺ်း ဢၼ်တေသူၼ်းႁူၺ်းလႆႈ၊ ဢၼ်တေၵိူတ်ႇဢွၵ်ႇပၼ်လႆႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ်၊ ဢၼ်တေႁဵတ်းႁႂ်ႈသၢင်ႈလႆႈ လွင်ႈလီၵၼ်ၶိုၼ်းၼႂ်းၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း ၶဝ်ႁပ်ႉႁၼ်ၸိူင်ႉၼၼ် ။


လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ယူႇတီႈတၢင်းတပ်ႉမတေႃႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ႁပ်ႉႁၼ်ဝႆႉဝႃႈ ၵူႈမိူင်းမိူင်းၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉၼႆႉၵေႃႈ ၼိုင်ႈၸိုင်ႈမိူင်းလႂ်မီးတပ်ႉမတေႃႇၼိုင်ႈလုၵ်ႈၵူၺ်း၊ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈတပ်ႉမတေႃႇၶဝ်ၼႆႉ ၸင်ႇပဵၼ်ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈ သေပိူၼ်ႈ ၶဝ်ႁပ်ႉႁၼ်ၼင်ႇၼၼ် ။


ၵူၺ်ႈၵႃႈတီႈၼႆႈ ပေႃးဢဝ်ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းႁၼ်ထိုင်ၸမ်ႉ တပ်ႉမတေႃႇဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ မၼ်းၵူၺ်းပဵၼ် ယွၼ်ႉပၼ်ႁႃၵၢၼ်မိူင်းသေလႄႈ ၵိူတ်ႇဢွၵ်ႇမႃးၸွမ်းၶေႃႈၵိၼ်ၵႅၼ်ႇ ပၢင်လူင်။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈႁဝ်းဢမ်ႇ ႁဵတ်းဢွၵ်ႇၼမ်ႉဢွၵ်ႇတူဝ်လႆႈလႄႈ ၸင်ႇၵိူတ်ႇဢွၵ်ႇမႃးပဵၼ်တပ်ႉသိုၵ်း ယိင်ႈယႂ်ႇလူင်မႃးၵူၺ်း၊ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈ ဢမ်ႇမီးဢမ်ႇပဵၼ်လႄႈ ၵိူတ်ႇဢွၵ်ႇမႃး၊ ဢိင်ၼိူဝ်ငဝ်းလၢႆးၵၢၼ်မိူင်းသေ မၼ်းၵိူတ်ႇဢွၵ်ႇမႃးၵူၺ်း။ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈလႆႈ မီးလွင်ႈသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ် တၢမ်ၼင်ႇလွၵ်းပိူင်မိူင်းၾႅတ်ႊၻရႄႊလ် မီးမႃးၼၼ်ႉၸိုင် တႃႇႁႂ်ႈတပ်ႉမတေႃႇၼႆႉ ပေႃးၵိူတ်ႇယႂ်ႇမႃးယိင်ႈယႂ်ႇမႃးထၢၼ်ႇၼႆႉၵေႃႈ ဢမ်ႇမီး။ ပိူင်လူင်မၼ်း တၵ်းတေလႆႈၵေႃႇသၢင်ႈႁႂ်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ ပဵၼ်ၸွမ်းၼင်ႇၾႅတ်ႊၻရႄႊလ် ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉၵူၺ်း။ ပေႃးပဵၼ်မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၾႅတ်ႊၻရႄႊလ်မႃးတႄႉ တပ်ႉမတေႃႇဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ မိူၼ်တင်းဝႃႈ ႁဝ်းလူတ်းယွမ်းဢဵၼ်ႁႅင်းမၼ်းၵေႃႈဢမ်ႇပဵၼ်သင်၊ ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵမ်ႈၼမ် ႁၼ်ထိုင်ၸိူင်ႉၼၼ် ။


ၵမ်းလိုၼ်းသုတ်း မၼ်းမႃးပိူင်ႈၵၼ်တီႈ တပ်ႉမတေႃႇၵေႃႈႁၼ်ထိုင်တီႈၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းဝႃႈ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸပ်းပႅၼ်းၼိူဝ်ဝႃႇတပၢႆးမိူင်းသေဢၼ်ဢၼ်၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈပႅၼ်ပႄႈၸွမ်းလူၺ်ႈၵၢၼ်တိုၵ်းသိုၵ်းသိူဝ်။ ပွင်ႇဝႃႈၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸပ်းပႅၼ်း မီးၸႂ်ၶႂ်ႈတိုၵ်းၶႂ်ႈတေႃး။ လိူဝ်ၼၼ်ႉသမ်ႉ ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼင်ႇၵၼ်ၵေႃႈ ပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းသိူဝ်ၵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈမႃးပဵၼ်လွင်ႈလွၵ်ႇငိုတ်ႈတေႃႇ ၵၢၼ်ႁူမ်ႇလူမ်ႈၸိုင်ႈမိူင်း၊ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ တၵ်းတေလႆႈမီးတပ်ႉမတေႃႇဢၼ်လဵဝ်၊ ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ တၵ်းတေဢမ်ႇလႆႈမီး ။


လိူဝ်သေၼၼ်ႉ တပ်ႉမတေႃႇၶဝ်သမ်ႉႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်တပ်ႉသိုၵ်းၸိူဝ်းဢၼ်ယွၼ်း သုၼ်ႇလႆႈ လူၼ်ႉလူၼ်ႉလိူဝ်လိူဝ်ၵူၺ်း၊ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈ ပိူဝ်ႈတႃႇမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်တေလႆႈၼိမ်တဵင်ႈသဝ်းယဵၼ်။ တီႈၼႆႈ ၾၢင်ႁၢင်ႈတပ်ႉမတေႃႇမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ထုၵ်ႇလီပဵၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၼႆ ဝူင်ႈၼႃႈမႃး ႁဝ်းၶႃႈၵွႆႈဢုပ်ႇၵၼ်ထႅင်ႈ ထတ်းသၢင်ထႅင်ႈ ။


တႃႇဝူင်ႈၼႆႉ ႁဝ်းၶႃႈတေလႆႈႁုပ်ႈထတ်းဝႃႈ- ဢၼ်ဝႃႈ တေလႆႈမီးတပ်ႉမတေႃႇဢၼ်လဵဝ်လုၵ်ႈလဵဝ်ၵူၺ်းၼၼ်ႉ ႁၼ်ထိုင်မိူၼ်ၵၼ်ယူႇသေတႃႉၵေႃႈ ယွၼ်ႉသင်လႄႈၵိူတ်ႇဢွၵ်ႇမႃး တပ်ႉမတေႃႇၼၼ်ႉတႄႉ တၢင်းႁၼ်ထိုင် ဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ်။ ယွၼ်ႉသင်လႄႈ တေလႆႈၵမ်ႉၵႅမ်ႁႅင်းတပ်ႉမတေႃႇဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ယူႇတီႈၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း ႁၼ်ပႅၵ်ႇလၢၵ်ႇ ပိူင်ႈၵၼ်တင်းတပ်ႉမတေႃႇဝႆႉယူႇ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ယွၼ်းထတ်းၸိူင်ႉၼင်ႇၼႆသေ ၶွတ်ႇယွတ်ႈပၢႆၵႂၢမ်းတီႈၼႆႈၶႃႈ ။