လွင်ႈတပ်ႉသိုၵ်းဝႃႉ UWSA ၶဝ်ႈႁုပ်ႈယိုတ်းတပ်ႉပၢင်သဝ်း ၸုမ်းမိူင်းလႃး NDAA 2 တပ်ႉၼၼ်ႉ ၵူၼ်းသိုၵ်း လႄႈ ၶိူင်ႈၵွင်ႈၵၢင်ႇ ပွႆႇပၼ်ၶိုၼ်းယဝ်ႉသေတႃႉ တပ်ႉပၢင်သဝ်း 2 တပ်ႉ ဢၼ်ယိုတ်းဝႆႉၼၼ်ႉ ပႆႇထွၼ်သိုၵ်း ပၼ်ၶိုၼ်း၊ ၼွၵ်ႈသေၼၼ်ႉ ၸုမ်းဝႃႉယင်းထႅမ်ႁႅင်းသိုၵ်းထႅင်ႈ ။

တပ်ႉပၢင်သဝ်းၶွင် တပ်ႉသိုၵ်းဢူၺ်းလီ ၻီႊမူဝ်ႊၶရႅတ်ႊတိၵ်ႊၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ (NDAA) ၸုမ်းမိူင်းလႃး၊ ၼႃႈလိၼ်ၶိုၵ်ႉတွၼ်းမၢႆ 4 ဢၼ်တပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းဝႃႉၽွမ်ႉႁူမ်ႈ (UWSA) ၸႂ်ႉဢဵၼ်ႁႅင်းသိုၵ်းသေ ၶဝ်ႈယိုတ်းဢဝ်ဝႆႉၼၼ်ႉ ၵူၼ်းသိုၵ်းၸုမ်းမိူင်းလႃးလႄႈၶိူင်ႈၵွင်ႈၵၢင်ႇတင်းမူတ်း ပွႆႇပၼ်ၶိုၼ်းယဝ်ႉသေတႃႉ တပ်ႉပၢင်သဝ်း 2 တပ်ႉ၊ ဢၼ်ပဵၼ်တပ်ႉၵိဝ်ႇသၢႆး တင်း တပ်ႉလွႆသၢမ်သုမ်ၼၼ်ႉ ယင်းပႆႇထွၼ်သိုၵ်းပၼ်ၶိုၼ်း။ ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ လႆႈႁူႉထႅင်ႈလိုၼ်းသုတ်းဝႃႈ ဝၼ်းတီႈ 4 ၵၢင်ၶမ်ႈ သိုၵ်းဝႃႉမႃးထႅမ်ႁႅင်းသိုၵ်းထႅင်ႈ တႃႇၵႃး 5 လမ်း၊ ၵူၼ်းမွၵ်ႈ 150 ၵေႃႉ- ၼႆယဝ်ႉ ။


ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ ပူၼ်ႉမႃးမိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 28/09/2019 ၵၢင်ၼႂ်ယၢမ်း 8 မူင်းပၢႆၼၼ်ႉ တပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းဝႃႉ ၽွမ်ႉႁူမ်ႈ (UWSA) တပ်ႉၸုမ်း 468 သူင်ႇႁႅင်းသိုၵ်း ၵႃးလူင်ၻူင်းၾိူင်းမိူင်းၶႄႇ 60 လမ်းပၢႆ၊ ႁႅင်းသိုၵ်း 600 ပၢႆ၊ လူတ်ႉၵႃးၵၢပ်ႇလဵၵ်း 6 လမ်း၊ ၶဝ်ႈၼႂ်းၼႃႈလိၼ်တပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းလႃး ၵုမ်းၵမ်၊ ၶဝ်ႈယိုတ်းဢဝ်တပ်ႉၵိဝ်ႇသၢႆး၊ တပ်ႉလွႆသၢမ်သုမ်၊ လၢၼ်ႇ(ၵဵတ်ႉ)ပၢင်မၢၵ်ႇၾႆး ဢၼ်မီးၼိူဝ်သဵၼ်ႈတၢင်း ၵဵင်းတုင်-မိူင်းလႃး၊ တီႉၺွပ်းၵူၼ်းသိုၵ်းၸုမ်းမိူင်းလႃး 151 ၵေႃႉ၊ ၼႂ်းဝၼ်းထီႉ 30/09/2016 ပွႆႇပၼ်ၶိုၼ်း 17 ၵေႃႉ ။


ထိုင်မႃးဝၼ်းတီႈ 01/10/2016 တပ်ႉသိုၵ်းဝႃႉထွၼ်သိုၵ်းပၼ်ၶိုၼ်း တီႈလၢၼ်ႇ/ၵဵတ်ႉပၢင်မၢၵ်ႇၾႆးလႄႈ ပွႆႇပၼ်ၶိုၼ်းၵူၼ်းသိုၵ်းၸုမ်းမိူင်းလႃး တင်းမူတ်း 150 ပၢႆ။ လၢၼ်ႇပၢင်မၢၵ်ႇၾႆးၼႆႉ ယၢၼ်ၵႆ ၾၢႆႇဢွၵ်ႇဝဵင်းၵဵင်းတုင် မွၵ်ႈ 100 ၵီႊလူဝ်ႊ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢၼ်ၵိုတ်း 2 တပ်ႉ လွႆသၢမ်သုမ် လႄႈ လွႆၵိဝ်ႇသၢႆးၼၼ်ႉ ပႆႇပွႆႇပၼ်ၶိုၼ်း။ ၾၢႆႇတပ်ႉဝႃႉၶဝ်လၢတ်ႈဝႃႈ မၼ်းပဵၼ်တပ်ႉပၢင်သဝ်း ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈ တၢင်းၵၢၼ်သိုၵ်း ၼႂ်းၼႃႈလိၼ်တွၼ်ႈၼၼ်ႉ၊ ၵႃႈပႆႇလႆႈၶေႃႈၸီႉသင်ႇပႃႈၼိူဝ်ၶိုၼ်း တိုၼ်းတေဢမ်ႇထွႆထွၼ်သိုၵ်းပၼ်- ၼႆယဝ်ႉ ။


ၽူႈမီးၸၼ်ႉၼႂ်းၼႃႈသိုၵ်း တပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းလႃး ၵေႃႉၼိုင်ႈလၢတ်ႈဝႃႈ- ၵူၼ်းသိုၵ်းႁဝ်းၶႃႈ 151 ၵေႃႉ ဢၼ်ၸုမ်းဝႃႉၶဝ်တီႉၺွပ်းဝႆႉၼၼ်ႉ ပွႆႇပၼ်ၶိုၼ်းမိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 30 လိူၼ်သႅပ်ႊထႅမ်ႊၿိူဝ်ႊ တႃႇၵူၼ်း 17 ၵေႃႉ။ ၽိူဝ်ႇထိုင်မႃးဝၼ်းတီႈ 2 လိူၼ်ဢွၵ်ႊထူဝ်ႊၿိူဝ်ႊၼႆႉ ၵေႃႈပွႆႇပၼ်ထႅင်ႈ 138 ၵေႃႉ၊ မိူဝ်ႈလဵဝ် ပွႆႇပၼ်မူတ်းယဝ်ႉ။ သမ်ႉထႅင်ႈၶိူင်ႈၵွင်ႈၵၢင်ႇၵေႃႈ ပၼ်ၶိုၼ်းယဝ်ႉ၊ လၢၼ်ႇပၢင်မၢၵ်ႇၾႆးၵေႃႈပၼ်ၶိုၼ်းယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၵိုတ်းတပ်ႉပၢင်သဝ်းလွႆသၢမ်သုမ် လႄႈလွႆၵိဝ်ႇသၢႆးၼႆႉ ၶဝ်တိုၼ်းတေဢမ်ႇပွႆႇပၼ်၊ ၼႆႉပဵၼ်ၽူႈၵွၼ်း တပ်ႉၸုမ်း 468 ပဝ်းဢၢႆႈပင်း ပွင်ႇၶၢဝ်ႇလၢတ်ႈမႃးတီႈႁဝ်းၶႃႈ- ဝႃႈၼႆ ။


ၽူႈၵွၼ်းတပ်ႉၸုမ်း 468 ပဝ်းဢၢႆႈပင်းၼႆႉ ပူၼ်ႉမႃးမိူဝ်ႈပီ 2005 လိူၼ်သႅပ်ႊထႅမ်ႊၿိူဝ်ႊၼၼ်ႉ ၾၢႆႇၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ တီႉၺွပ်းလႆႈယႃႈၶၢဝ် 496 ၵီႊလူဝ်ႊ တီႈၼႂ်းတူင်ႈတႃႈ ၸႄႈဝဵင်းမိူင်းပဵင်း ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၽိူဝ်ႇထိုင်မႃးပၢၼ်ၸွမ်ၸိုင်ႈတဵင်းၸဵင်ႇ ယိုၼ်ႈမိုဝ်းလွင်ႈငမ်းယဵၼ်တေႃႇၸုမ်း ၸၢဝ်းၶိူဝ်းယဝ်ႉၵေႃႈ ၾၢႆႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈပွႆႇပၼ်ၵူၼ်းတူၵ်းၶွၵ်ႈတင်းၼမ်၊ ၼႂ်းၼၼ်ႉ ပႃးပဝ်းဢၢႆႈပင်း လႆႈပူၼ်ႉဢွၵ်ႇၶွၵ်ႈမႃးၶိုၼ်း ။


ၵူၼ်းၸမ်ၸႂ် တိူင်းသိုၵ်းသၢမ်ၸဵင်ႇ (ၵဵင်းတုင်) ၵေႃႉၼိုင်ႈလၢတ်ႈဝႃႈ- ႁဝ်းၶႃႈသိုပ်ႇၾူၼ်ႊတွင်ႈထၢမ်တူၺ်းတီႈ တပ်ႉသိုၵ်းဝႃႉယူႇ၊ ၶဝ်လၢတ်ႈဝႃႈ လွင်ႈၼႆႉမၼ်းပဵၼ်ၵၢၼ်ၾိုၵ်းၵၢၼ်သိုၵ်းၵူၺ်း၊ ဢမ်ႇမီးလွင်ႈလၢၵ်ႇလၢႆးသင်၊ ၶဝ်တွပ်ႇမႃးၸိူင်ႉၼႆၵူၺ်း- ဝႃႈၼႆ ။


ပဝ်းဢၢႆႈပင်း ဢွၼ်ႁူဝ်တပ်ႉဝႃႉသေ ၶဝ်ႈယိုတ်းတပ်ႉပၢင်သဝ်း ၸုမ်းမိူင်းလႃးပွၵ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ပၢၼ်ပဝ်းယဵဝ်ႇသျႅင် ပဵၼ်ၽူႈၼမ်းသုင်သုတ်း တပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းဝႃႉၽွမ်ႉႁူမ်ႈ (UWSA) ။


ပေႃးယူႇၼိူဝ်လွႆသၢမ်သုမ်လႄႈ လွႆၵိဝ်ႇသၢႆးၼႆႉသေတူၺ်း မၼ်းမုင်ႈႁၼ်ထိုင်ဝဵင်းၵဵင်းတုင်၊ မၼ်းပဵၼ်တပ်ႉ ပၢင်သဝ်း ဢၼ်ယူႇၼိူဝ်ၸိၵ်းလွႆသုင်- ၾၢႆႇၸုမ်းမိူင်းလႃးၵေႃႈ ယိုၼ်ယၼ်လၢတ်ႈၼင်ႇၼႆ ။


လွင်ႈတၢင်းဢၼ်တပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းဝႃႉ ၶဝ်ႈႁုပ်ႈယိုတ်းတပ်ႉပၢင်သဝ်းၸုမ်းမိူင်းလႃးၼႆႉ ၸဝ်ႈၶိုၼ်းသႂ် ၽူႈၵွၼ်းႁွင်ႈၵၢၼ် PI ၾၢႆႇၵမ်ႉၸွႆႈၵၢၼ်ငမ်းယဵၼ် မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် လၢတ်ႈဝႃႈ- မိူဝ်ႈဢွၼ်ၼႃႈၼႆႉ ၾၢႆႇတၢင်းမိူင်းဝႃႉၶဝ် တိုၵ်းသူၼ်းထိုင်တၢင်းမိူင်းလႃးဝႃႈ ၵူၼ်းလူင်ၽူႈၼမ်းၸိၵ်းၸွမ်ၸုမ်းမိူင်းလႃးၼႆႉ ယႃႇပေၵႂႃႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ပၢင်ၵုမ်လူင်ႁူဝ်ပၢၵ်ႇပီ 21 ပၢင်လူင်၊ ႁႂ်ႈပွႆႇၵူၼ်းပႃႈတႂ်ႈၵႂႃႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈၵူၺ်း။ ၵူၺ်းၵႃႈၸုမ်းမိူင်းလႃးသမ်ႉ တူဝ်ႁူဝ်ပဝ်ႈလူင်ၸဝ်ႈၸၢႆးလိုၼ်း ၵေႃႉၵႂႃႇၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ၼႆႉၵေႃႈၸၢင်ႈပဵၼ်လႆႈလွင်ႈၼိုင်ႈ။ ထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈ ပၢင်ၵုမ်လူင်ႁူဝ်ပၢၵ်ႇပီ 21 ပၢင်လူင်ၼၼ်ႉ ၸုမ်းဝႃႉထွၼ်တူဝ်ဢွၵ်ႇမႃးသေတႃႉ ၾၢႆႇၸုမ်းမိူင်းလႃးသမ်ႉ ဢမ်ႇထွၼ်တူဝ်ဢွၵ်ႇၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး ယင်းၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းၶွမ်ႊမတီႊပွင်ပဵၼ်ပၢင်ၵုမ်လူင်ထႅင်ႈ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ၸုမ်းမိူင်းလႃး ယင်းပၢႆတုၵ်းယွၼ်းထႅင်ႈ ဝဵင်းမိူင်းလႃးလႄႈဝဵင်းမိူင်းယူႉ 2 ဝဵင်းႁူမ်ႈၵၼ်သေ ႁႂ်ႈႁပ်ႉႁွင်းမၵ်းမၼ်ႈပဵၼ်ၼႃႈလိၼ်ၽွင်းငမ်းတူဝ်ၵဝ်ႇ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းဢႃးၶႃႇ။ ၵွပ်ႈလွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉသေ ဝႃႉၶဝ်ႈယိုတ်းပၢင်သဝ်းၶဝ်ၵေႃႈၸၢင်ႈပဵၼ်လႆႈ- ဝႃႈၼႆ ။


တီႈၼႂ်းပၢင်ၵုမ်လူင်ႁူဝ်ပၢၵ်ႇပီ 21 ပၢင်လူင် ဢၼ်ၸတ်းႁဵတ်းယဝ်ႉတူဝ်ႈၵႂႃႇ တီႈၼေႇပျီႇတေႃႇၼႆႉ ၾၢႆႇတၢင်းၸုမ်းဝႃႉတုၵ်းယွၼ်းဝႆႉဝႃႈ- ၼႃႈလိၼ်ၶိုၵ်ႉတွၼ်း 4 လႄႈ ဝဵင်းၵဵင်းတုင်၊ ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်း ၵဵင်းတုင်တင်းသဵင်ႈ ဢိၵ်ႇတင်းၸႄႈဝဵင်း ၸိူဝ်းမီးဝၼ်းဢွၵ်ႇၶူင်းတင်းသဵင်ႈၼႆႉ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈႁပ်ႉႁွင်းမၼ်းမၼ်ႈပၼ် ပဵၼ်ၸႄႈမိူင်းဝႃႉ - ၼႆယူႇ ။


ၸုမ်းဝႃႉ (ပၢင်သၢင်း)လႄႈၸုမ်းမိူင်းလႃးၼႆႉ ပဵၼ်တပ်ႉဢူၺ်းလီၵၼ်မႃးယိုၼ်းယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင်။ ပူၼ်ႉမႃးမိူဝ်ႈပီ 2009 ၽွင်းၽူႈၵွၼ်းၾၢႆႇႁူမ်ႇလူမ်ႈသိုၵ်း (ၸယၽ) ၸွမ်သိုၵ်းယႄးမျိၼ်ႉ တဵၵ်းမိပ်ႇၸႂ်ႉၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၸိူဝ်းယူႇၸွမ်း လႅၼ်လိၼ်ထႆး/ၶႄႇ လႅၵ်ႈလၢႆႈႁဵတ်းတပ်ႉပႂ်ႉလႅၼ်လိၼ် BGF ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸုမ်းဝႃႉတင်းၸုမ်းမိူင်းလႃးဢမ်ႇယွမ်း။ ဢိင်ၼိူဝ်ပဵၼ်ဢူၺ်းလီၵၼ်မႃး ၼႂ်းပၢၼ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ လၢႆသိုပ်ႇလၢႆပၢၼ်သေ သွင်ၸုမ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈၵၼ်ထႅမ်ႁႅင်းသိုၵ်း ၸွမ်းလႅၼ်ၶႅၼ်ႈ သိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ ၵုမ်းၵမ်မႃး။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ သွင်တပ်ႉယင်းႁူမ်ႈၵၼ်ပၵ်းပၢင်သဝ်းမိူၼ်ၼင်ႇ မွၼ်ႈပၢင်ၼၢဝ်၊ ပၢင်သဝ်းၼမ်ႉလူၺ် (ႁိမ်းသၢပ်ႇၼမ်ႉၶွင်) လႄႈတပ်ႉပၢင်သဝ်းလၢႆလၢႆတီႈသေ ႁူမ်ႈၵၼ်ယူႇသဝ်းပၵ်းပႂ်ႉဝႆႉ ။