ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်းသိူဝ် ဢၼ်ယူႇသဝ်းမီးယူႇတီႈဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄး၊ ၸိူဝ်းဢမ်ႇလႆႈယူႇၼႂ်းထႃႇၼ ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်း၊ ၵူၺ်းၵႃႈ တေပွၵ်ႈမိူဝ်းယူႇၶိုၼ်းဝၢၼ်ႈၵဝ်ႇၵေႃႈဢမ်ႇႁတ်း ဢမ်ႇၸၢင်ႈပွၵ်ႈမိူဝ်းၶိုၼ်း၊ တိုၵ်ႉၶၢတ်ႈႁွင်ႈၶၢတ်ႈႁိူၼ်းပိူၼ်ႈ ယူႇသဝ်းႁႃၵိၼ် တီႈဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄး ယူႇယၢမ်းလဵဝ်ၼၼ်ႉ ထူပ်းတၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇၵိၼ်းၸႂ် တႃႇၵိၼ်တႃႇယူႇသဝ်းၵႂႃႇ- ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးဝၢၼ်ႈတေႃႉသၢင်ႇၵေႃႉၼိုင်ႈ ၼၢင်းၶမ်းမျႃႉ လၢတ်ႈ ။

ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ တပ်ႉမတေႃႇ တင်း တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး (RCSS/SSA) ပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းၵၼ် ၵေႃႈလွင်ႈၼိုင်ႈ။ ယွၼ်ႉတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈလႄႈ တပ်ႉသိုၵ်းပူတ်းပွႆႇၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈတဢၢင်း (TNLA) ပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းၵၼ်ၵေႃႈလွင်ႈၼိုင်ႈ။ ထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈသမ်ႉ ယွၼ်ႉတပ်ႉသိုၵ်း RCSS/SSA တင်းသိုၵ်း TNLA ပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းၵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉသေ ၼႂ်းပီ 2015-2016 ၸိူဝ်းၼႆႉ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈလၢႆဝၢၼ်ႈလၢႆဢိူင်ႇ ၸိူဝ်းယူႇၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄး ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇ လႆႈဢွၼ်ၵၼ်ပၢႆႈၼီၽေးသိုၵ်းသိူဝ် ၶၢႆႉမႃးယူႇ ၼႂ်းဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄး ။


ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်းၶဝ်ၼႆႉ မၢင်ဝၢၼ်ႈၶၢႆႉပၢႆႈမႃးတင်းမုင်ႉႁေႃႁိူၼ်းတင်းမူတ်း။ မႃးယူႇသဝ်းဝႆႉတီႈၼႂ်း ဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄး ပွၵ်ႉ 8 တင်းပွၵ်ႉ 9 ။ ၸိူဝ်းၶဝ်ၼႆႉ မႃးၶၢတ်ႈႁွင်ႈၶၢတ်ႈႁိူၼ်းပိူၼ်ႈယူႇ ၼိုင်ႈလိူၼ်လႆႈပၼ်ၵႃႈမၼ်း 2 မိုၼ်ႇတေႃႇထိုင် 4 မိုၼ်ႇ။ ၸိူဝ်းၶဝ်ၼႆႉ ႁပ်ႉႁဵတ်းၵၢၼ်ၵိၼ်ၸၢင်ႈၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ၊ မိူၼ်ၼင်ႇမီးၵၢၼ်သင် သၢင်ႇတေႃႇၵၢၼ်သင်ၵေႃႈႁဵတ်းၵႂႃႇ မၢင်ပွၵ်ႈႁဵတ်းၾၢႆႇလိူမ်ႈလႆႇ၊ မၢင်ပွၵ်ႈၵႂႃႇႁဵတ်းသူၼ်၊ မၢင်ပွၵ်ႈၵႂႃႇႁဵတ်းၼႃး၊ ၵမ်ႈၽွင်ႈၶၢႆၶူဝ်းၶွင်ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၵွပ်ႈၼႃႈၵၢၼ်ဢမ်ႇမၼ်ႈၵိုမ်း ငိုၼ်းၶဝ်ႈဢမ်ႇမီးတႃႇသေႇ မၢင်ပွၵ်ႈလႆႈဢေႇ ဢမ်ႇပေႃးၵိၼ်လႄႈ ၸိူဝ်းၶဝ်ထူပ်းတၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ တႃႇႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉ- ၼႆယဝ်ႉ ။


ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၵေႃႉၼိုင်ႈ ၼၢင်းၶမ်းမျႃႉ ဢၼ်ၶၢတ်ႈယူႇႁွင်ႈတီႈပွၵ်ႉ 9 ဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄး လၢတ်ႈဝႃႈ- တီႈတေႃႉသၢင်ႇၼၼ်ႉ ႁိူၼ်းႁဝ်းၵေႃႈၾႆးမႆႈၵႂႃႇယဝ်ႉ၊ ပေႃးဝႃႈႁဝ်းမိူဝ်းၵႂႃႇၵေႃႈ ႁဝ်းဢမ်ႇမီးႁိူၼ်းတႃႇတေယူႇ၊ ၵွပ်ႈၼၼ် မႃးယူႇတီႈၼႆႈသေႁဵတ်းၵၢၼ်ၶၢႆထူဝ်ႇၼဝ်ႈၵူၺ်း၊ ႁဵတ်းဝၼ်းလႂ်ၵေႃႈ ၵုမ်ႇၵိၼ်ဝၼ်းၼၼ်ႉၵူၺ်း။ တီႈဝၢၼ်ႈတေႃႉသၢင်ႇၵေႃႈ ၶႂ်ႈမိူဝ်းယူႇၶိုၼ်းယူႇ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢမ်ႇႁတ်းမိူဝ်း- ဝႃႈၼႆ ။


ၼၢင်းၶမ်းမျႃႉ လၢတ်ႈၼႄပႃးဝႃႈ- ၼႂ်းၼႃႈႁိူၼ်းၶဝ်ၼႆႉ မီးဝႆႉလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ဢၼ်ၶိုၼ်ႈႁူင်းႁဵၼ်းဝႆႉၸၼ်ႉ 4 ၵေႃႉၼိုင်ႈ၊ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ၽူဝ်မၼ်းၼၢင်းသမ်ႉ မီးတၢင်းပဵၼ်ပွတ်ႇသေ  လႆႈယူတ်းယႃယူႇၵူႈဝၼ်း၊ ၶၢႆထူဝ်ႇၼဝ်ႈၼိုင်ႈဝၼ်းၵေႃႈလႆႈငိုၼ်းမွၵ်ႈႁႃႈႁဵင် (5,000) ပျႃးၵူၺ်း။ ယွၼ်ႉၼၼ် ၵႃႈၶၢတ်ႈႁိူၼ်း၊ ၵႃႈၸႂ်ႉၸၢႆႇႁူင်းႁဵၼ်းလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ၊ တႃႇၵိၼ်တႃႇယႅမ်ႉၵူၼ်းၼႂ်းႁိူၼ်း၊ တႃႇယူတ်းယႃၵေႃႉပဵၼ်ၽူဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ လႆႈထူပ်းတၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇတႄႉတႄႉ- ဝႃႈၼႆ ။


တင်ႈတႄႇမိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 12 လိူၼ်ၾႅပ်ႊၿိဝ်ႊရီႊမႃး ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်းၶဝ် ဢွၼ်ၵၼ်ၶဝ်ႈမႃးယူႇတီႈၼႂ်း ဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄး။ မိူဝ်ႈတႄႇၶဝ်ႈမႃးယူႇမႂ်ႇမႂ်ႇၼၼ်ႉ မီးၸုမ်းၸွႆႈထႅမ်ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးယူႇသေတႃႉ ဝၢႆးမႃးယွၼ်ႉမီး ၵၢၼ်ဢွၵ်ႇၶၢဝ်ႇဝႃႈ ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်းၶဝ် ဢွၼ်ၵၼ်ပွၵ်ႈမိူဝ်းယူႇၶိုၼ်းႁိူၼ်းယဝ်ႉလႄႈ  ပိူၼ်ႈၵေႃႈဢမ်ႇမႃး ၸွႆႈထႅမ်ယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉၼၼ် ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်းၶဝ်ၸိူဝ်းတိုၵ်ႉၵိုတ်းယူႇ၊ ဢၼ်ပဵၼ်ၸိူဝ်းဢမ်ႇႁတ်း ပွၵ်ႈမိူဝ်းၶဝ်ၼၼ်ႉ ယင်းတိုၵ်ႉလူဝ်ႇ/ၶႂ်ႈလႆႈတၢင်းၸွႆႈထႅမ်ယူႇ ။


ၸုမ်းၵူၼ်းမီးၼမ်ႉၸႂ် ၸုမ်းထမ်ႇမလႅၵ်ႉၶိတ ၵူဝ်ႇၵျေႃႇတဵင်း လၢတ်ႈဝႃႈ-“မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ႁဝ်းၶႃႈလႆႈငိၼ်းၶၢဝ်ႇဝႃႈ ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၶဝ်ဢွၼ်ၵၼ်ပွၵ်ႈမိူဝ်းၶိုၼ်းႁိူၼ်းယေးၵၼ်ယဝ်ႉ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ မိူဝ်းၶိုၼ်းတင်းသဵင်ႈတႄႉဢမ်ႇၸႂ်ႈ၊ ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈတိုၵ်ႉမီးယူႇ။ မၢင်ၵေႃႉတေႁၼ်ဝႃႈ ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၶဝ်ဢမ်ႇမီးယဝ်ႉ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ၵူၼ်းပၢႆႈၽေး ၸိူဝ်းၼႆႉ ၶဝ်သမ်ႉယူႇဝႆႉ ဢမ်ႇပဵၼ်တီႈပဵၼ်တၢင်း၊ ဢမ်ႇပဵၼ်မူႇပဵၼ်ၸုမ်းလႄႈ ၾၢင်ႁၢင်ႈၶဝ်ၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇႁၼ်ဝႃႈ ပဵၼ်ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးယဝ်ႉ- ဝႃႈၼႆ ။


ၸၢႆးထုၼ်းၺၢၼ်ႇ ၽွင်းတႅၼ်းၸႄႈမိူင်း (ၶဵတ်ႇလိူၵ်ႈတင်ႈမၢႆ 2) ၸႄႈဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄး လၢတ်ႈဝႃႈ- ယွၼ်ႉပၢင်သဝ်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၵေႃႈ ဢမ်ႇမီး၊ ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ မႃးယူႇသဝ်းတီႈၼႂ်းဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄးသေ မၢင်ၵေႃႉၵေႃႈသမ်ႉပၢႆႈၵႂႃႇယူႇသဝ်းႁႃႁဵတ်းၵၢၼ်ၼႂ်းမိူင်းႁိမ်းႁွမ်း (မိူင်းထႆး၊ မိူင်းၶႄႇ)ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၵွပ်ႈၼၼ် ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးဢၼ်မႃးမီးယူႇ တီႈဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄးၼႆႉ ႁဝ်းၶႃႈတေႁပ်ႉႁွင်းမၵ်းမၵ်ႈၶဝ်ဝႃႈ ပဵၼ်ၵူၼ်းပၢႆႈၽေး ၼႆၵေႃႈယၢပ်ႇ၊ တေလႆႈလၢတ်ႈၶဝ်ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇႁူႉ၊ မၼ်းမီးတၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇၸိူင်ႉၼႆ- ဝႃႈၼႆ ။


ၵူဝ်ႇဢွင်ႇထၢႆႉ ႁူဝ်ပဝ်ႈၸုမ်းၵရုၼႃႇ ၸုမ်းၸွႆႈထႅမ်ၼမ်ႉ ၵေႃႈလၢတ်ႈဝႃႈ- ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးဢၼ်ပၢႆႈမႃးယူႇၼႂ်း ဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄးၸိူဝ်းၼႆႉ ၵူၼ်းၸိူဝ်းၶႂ်ႈၸွႆႈထႅမ်ၶဝ်သမ်ႉ ဢမ်ႇႁူႉပိုၼ်းလွင်ႈဝၼ်းလင်ၶဝ်၊ ၵွပ်ႈၼၼ် ပေႃႈလဵင်ႉၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၶႂ်ႈၸၢင်ႈၶႂ်ႈပၼ်ၵၢၼ်ငၢၼ်းၶဝ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇႁတ်းပၼ်၊ ယွၼ်ႉၼၼ် ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ တႃႇတေလႆႈၵၢၼ်ငၢၼ်းၼၼ်ႉ မၼ်းယၢပ်ႇတႄႉတႄႉ- ဝႃႈၼႆ ။


တီႈဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄးၼႆႉ ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၸိူဝ်းပဵၼ်လုၵ်ႈႁဵၼ်းၶဝ် ယူႇသဝ်းတီႈဝတ်ႉ/ ၵျွင်းဢွင်ႇသုပၢၼ်ႇ၊ တီႈႁူင်းယႃႈယႃသိူဝ်ႁႃႈတူဝ်၊ တီႈႁူင်းႁဵၼ်းမဵတ်ႉတႃႇဢူဝ်းဝူၺ်ႇတသၼ်ႇ ဢၼ်ပဵၼ်ႁူင်းႁဵၼ်းယူႇၵိၼ်ၼွၼ်း လူၺ်ႈဢမ်ႇလႆႈသဵင်ႈၵႃႈၸႂ်ႉၸၢႆႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၸိူဝ်းၶၢတ်ႈယူႇႁွင်ႈယူႇႁိူၼ်း တီႈပွၵ်ႉ 8 ပွၵ်ႉ 9 ၵူၺ်း မီးႁူဝ်ၵူၼ်းတင်းမူတ်း 1,073 ၵေႃႉ-ၼႆယဝ်ႉ ။