ၸိူဝ်းႁဝ်းပဵၼ်ၵူၼ်းမႃးဝၢႆးလင် 1947 ၼႆႉဢမ်ႇပေႃးသူႈႁူႉလွင်ႈတၢင်းၼမ်။ လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်ႁိုဝ် ၶေႃႈတိုၵ်းယွၼ်းႁဵၵ်ႈႁွင်ႉတီႈတွင်ႇၵျီးႁိုဝ်ၼႆ လႆႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းတႄႉတႄႉ။


ၼွၵ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈမီးထႅင်ႈလၢႆလွင်ႈႁဝ်းလႆႈတွင်ႈထၢမ် ။ တူဝ်ယၢင်ႇ -


 မိူင်းပၢႆးၼၼ်ႉ ယွၼ်းဢွၵ်ႇၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၸိုင်တႆးသေၵႂႃႇႁွမ်းမိူင်းယၢင်းလႅင်ၼႆၼၼ်ႉ ၸွင်ႇၸႂ်ႈ? (ၸႂ်ႈ။ ပႃးၼႂ်းပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း 1947 ။ ၵူၺ်းၵႃႈဢမ်ႇတၼ်းလႆႈၽေႃႇၼမ်ႉၽေႃႇတူဝ်)


 ၵူဝ်းၵၢင်ႉၼႆႉပဵၼ်ၼႂ်းသဵၼ်ဝီသေထွၼ်တူဝ်ဢွၵ်ႇယဝ်ႉတင်ႈပဵၼ်မိူင်းၸဝ်ႈၾႃႉႁင်းၶေႃၼႆၸွင်ႇၸႂ်ႈ? (ၸႂ်ႈယူႇ။ လွင်ႈၼႆႉမီးလိၵ်ႈမၢႆလၢႆးမိုဝ်းတၢင်းၵၢၼ်။ မိူင်းတႆးၸင်ႇလုၵ်ႉတီႈ 33 ၸဝ်ႈၾႃႉမႃးပဵၼ် 34 ။ )

ၶၢင်ၼႆႉၵေႃႈယွၼ်းပဵၼ်ၵိင်ႇၸေႈမိူင်းၼႂ်းမိူင်းတႆးၼႆၼၼ်ႉ ၸွင်ႇၸႂ်ႈ?

ၵႂၢမ်းထၢမ်ၵမ်းလိုၼ်းၼႆႉ ၼႂ်းပပ်ႉ Kokang and Kachin in the Shan State (1945-1960 ) သြႃႇၸၢႆးၶမ်းမိူင်းႁဝ်းၵဵပ်းႁွမ်တွမ်ၸူႉၼႂ်းလိၵ်ႈမၢႆလၢႆးမိုဝ်း တၢင်းၵၢၼ် (Official) သေတႅမ်ႈဝႆႉ။


ပီႈၼွင်ႉၶၢင်ၼႆႉယူႇသဝ်းၵိၼ်ထင်ၼႂ်းသႅၼ်ဝီ ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈမိူင်းမိတ်ႈတင်း တွင်ႇပႅင်ႇၼမ်ႉသၼ်ႇၼမ်။ မိူဝ်ႈၼႃႈတေၵွၼ်းၶေႃ 1/8/1947 ၵူၼ်းလူင်ၶၢင်ၶဝ်ႁဵတ်းၵၢင်ၵုမ်ၵၼ်သေတုၵ်းယွၼ်းႁႂ်ႈမီး ၵိင်ႇ ၸေႈမိူင်းၶၢင် ၻူးဝႃးလသျီးၵမ်(Duwa Lashi Gam) ၼႆႉဝႃႈၽူႈၵွၼ်းၵိင်ႇၸေႈမိူင်း တေ ပဵၼ်ၽွင်းမိူင်းၵေႃႈၼိုင်ၼႂ်းၸဝ်ႈၾႃႉသေႁဵတ်းၵၢၼ်။ ပေႃးမီးဝၢၼ်ႈတႆးၼႂ်းၵိင်ႇၸေႈမိူင်းၶၢင်ၼၼ်ႉ တေ ဢမ်ႇ တၢပ်ႈမီး တၢင်းမႆႈၸႂ်ဝႃႈတေမီးပၼ်ႁႃ။


ၸဝ်ႈႁူမ်ႇၾႃႉ ဢၼ်ပဵၼ်ၸဝ်ႈၾႃႉသႅၼ်ဝီၵေႃႈဝႃႈ ပေႃးဝၢၼ်ႈတႆးဝၢၼ်ႈၶၢင်ယူႇႁူမ်ႈၵၼ်လႆႈၸိုင် တႃႇမၼ်းၸဝ်ႈတေတႅင်ႇတင်ႈပၼ်ၵူၼ်လူင်ၶၢင်ၵေႃႉၼိုင်ႈပဵၼ်ၽွင်းမိူင်းႁပ်ႉပုၼ်ႈၽွၼ်းပၼ်ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇမီးတၢင်းယၢပ်ႇၸႂ်သင်။


ၸင်ႇဝႃႈမိူဝ်ႈ 9/7/1948 ၼႆႉ လႆႈမၵ်းမၢႆပၼ် “ၵိင်ႇၸေႈမိူင်းၶၢင် မိူင်းသႅၼ်ဝီႁွင်ႇ” (North Hsenwi Kachin Sub-State) ။ ၼႂ်းၼႆႉမီး 45 ဢိူင်ႇ။ တီႈၼႆႈ ယွၼ်ႉၽူႈတႅမ်ႈဢမ်ႇၸႂ်ႈၵူၼ်း ၸႃႇတိလႄႈ ၶႄးတေဢမ်ႇဢွၵ်ႇသဵင်လႆႈထုၵ်ႇမႅၼ်ႈ။ ၽႂ်လႆႈလူဢၢၼ်ႇယဝ်ႉၸီႉၼႄပၼ်ၵေႃႈ တေႁပ်ႉႁူမ်ၸူမ်းတွၼ်ႈတႄႉတႄႉ။


1. Hpawng Hseng ၽွင်းသႅင်
2. Mong Ko မိူင်းၵူဝ်း
3. Mong Ya မိူင်းယႃ
4. WantingKapna ဝၼ်းတဵင်ႈၵၢပ်ႇၼႃ
5. Mongpaw မိူင်းပေႃႈ
6. Hutao Kyingyang ႁူဝ်တဝ်း
7. Namcheck ၼမ်ႉၶႅၵ်း
8. Haw Wa
9. Hkopyen ၶူဝ်ၽႅၼ်
10. Nam Kang Lung
11. Kying Hung
12. Nawng Lung
13. Mongsi မိူင်းၸီး
14. Nam Tawng ၼမ်ႉတွင်း
15. Nam Sawn ၼမ်ႉသွၼ်း
16. Wa Chung
17. Mong Htam မိူင်းထၢမ်
18. Lung Wai လူင်ဝၢႆ
19. Pang Noi ပၢင်ၼွႆႉ
20. Mong Wun မိူင်းဝုၼ်း
21. Loi Kang လွႆၵၢင်
22. Kan Htang
23. Nati ၼႃးတီး
24. Kang Mong ၵၢင်မိူင်း
25. Mang Hang
26. Mong Li မိူင်းလီ
27. Tima တီးမႃႉ
28. Ling Lum လိင်းလူမ်း
29. Hu Hpyet
30. Urabum
31. Pang Kai
32. Namphaka ၼမ်ႉၽၵ်းၵႃ
33. Humaw
34. Loipao Mongyu လွႆပဝ်းမိူင်းယု
35. Pang Ku (Palaung)
36. Pang Ku (Kachin)
37. NamphakLun ၼမ်ႉၽၵ်းလိူၼ်း
38. Kawng Nim ၵွင်းၼိမ်
39. Kaleng (Kachin)
40. Kaleng(Palaung)
41. Hpak Yai
42. Nanoi ၼႃးၼွႆႉ
43. Mong Hawn မိူင်းႁွမ်း
44. Pyin Ye
45. WestKunlong         ၵုၼ်လူင်တူၵ်း


လႅၼ်လိၼ်ၵိင်ႇၸေႈမိူင်းၶၢင်ၼႆႉ -


ၼႃႈတၢင်းၸၢၼ်း- ၸၢပ်ႈတွင်ႇပႅင်ႇ
ၼႃႈဝၼ်းတူၵ်း- မိူင်းမိတ်ႈ
ၼႃႈဝၼ်းဢွၵ်ႇ-ၶၢမ်ႈၼမ်ႉၶူင်း ၽႅဝ်လႅၼ်လိၼ်ၶႄႇလႄႈလႅၼ်လိၼ်ၵူဝ်းၵၢင်ႉ
ၼႃႈတၢင်းႁွင်ႇ-ၼမ်ႉၶမ်း မူႇၸေႈ ဝၢၼ်ႈမေႃႈ


လုမ်းငဝ်ႈငုၼ်းၵိင်ႇၸေႈမိူင်းၼႆႉ ဝႆႉတီႈၵူတ်ႉၶၢႆ။ တူၺ်းၽႅၼ်ႇတီႈ (Map) ဢၼ်တၢင်းပီႈၼွင်ႉၶၢင် ႁဵတ်းဢွၵ်ႇမႃးၼၼ်ႉသေ တႅၵ်ႈတူၺ်းတႃႉ။ (မီးၼႂ်း Google ယူႇ)


ဢိင်ႇၼိူဝ်ၶေႃႈတူၵ်းလူင်းၼၼ်ႉ ၵိင်ႇၸေႈမိူင်းၶၢင် တေဢမ်ႇယူႇတႂ်ႈပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းသၼ် လွႆၶၢင်။ (Kachin Hill Tracts Regulations) ။ ပွင်ႇဝႃႈတေဢမ်ႇယူႇ တႂ်ႈၽွင်းငမ်းၸေႈမိူင်းၶၢင် တေလႆႈယူႇတႂ်ႈၽွင်းငမ်းၸေႈမိူင်းတႆးၼႆယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢိင်ၼိူဝ်ငဝ်းလၢႆးဝၢၼ်ႈမိူင်းယုင်ႈဢူၼ်-မိူင်းတႆးၵေႃႈမိူၼ်မိူင်းဢမ်ႇမီးၸဝ်ႈ။ ၵေႃႉဢၼ်တႄႇႁႅၵ်ႈလၢႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၶၢင်ၼၼ်ႈၵေႃႈ ပဵၼ်ၵူၼ်း ၼႂ်းမိူင်းတႆးယၢမ်းလဵဝ်။ၸင်ႇဝႃႈမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇၼႆႉတိုၵ်ႉပဵၼ်မိူင်းတႆးယူႇႁိုဝ်ႉ၊မိူင်းၶၢင်ႁိုဝ်ႉ၊ မိူင်းပလွင်ႈ- တဢၢင်းႁိုဝ်ႉ ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉပဵၼ်ၵႂၢမ်းထၢမ်ယႂ်ႇလူင်ဝႆႉ။


တႃႇတေတွပ်ႇလႆႈၵႂၢမ်းထၢမ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ တေလႆႈပႂ်ႉထႃႈဝၼ်းဢၼ်တႆးၵူႈပႃႇတီႇ တႆးၵူႈတပ်ႉသိုၵ်း တႆးၵူႈမူႇၵူႈၸုမ်း ပဵၼ်ၼမ်ႉၼိုင်ႈၸႂ်လဵဝ် ပၵ်းၼိုင်ႈၸိုင်ႈလဵဝ်ၵူၺ်းယဝ်ႉ။ လွင်ႈၼႆႉၸွင်ႇတေပဵၼ်လႆႈ ယူႇႁ တႆး?


ႁၢင်ႈ- ၽႅၼ်ႇတီႈ (Map) ဢၼ်တၢင်းပီႈၼွင်ႉၶၢင် ႁဵတ်းဢွၵ်ႇမႃး