ပေႃးၶႂ်ႈႁႂ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ ၶႂ်ႈမီးလွင်ႈငမ်းယဵၼ်ၸႅတ်ႈ  ၶႂ်ႈႁႂ်ႈတႆးၽွမ်ႉႁူမ်ႈၵၼ်ၸိုင် တေလႆႈပၵ်း ၸႂ်ပွင်ၵၢၼ် ပၢႆးပၺ်ၺႃၵွၼ်ႇ“Education is the most powerful weapon” ပၢႆးပၺ်ၺႃၼႆႉ ပဵၼ်ၵွင်ႈၵႂႃႇႁႅင်းယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈ ယဝ်ႉၼႆ ၽူႈၼမ်းၸိုင်ႈမိူင်းဢမႄႇရိၵ ၼႄႇသၼ်ႇမၼ်ႇတႄးလႃး ယၢမ်ႈလၢတ်ႈဝႆႉယဝ်ႉ။ ၽူႈၼမ်းမိူင်း သိင်ႇၵပူဝ်း လီၵွမ်ႇယူႉၵေႃႈ ၵွပ်ႈႁူႉႁၼ်ဝႃႈ ပၢႆးပၺ်ၺႃၼႆႉယဝ်ႉ တေႁဵတ်းႁႂ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းလဵၵ်ႉꧦဢွၼ်ႇ သိင်ႇၵပူဝ်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇၼၼ်ႉ ၼႆလႄႈပၼ်ႁႅင်းပၢႆးပၺ်ၺႃ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၶဝ်ပဵၼ်ၼိုင်ႈၼႂ်းၵုၼ်ဢေးသျႃးၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇၼႆႉယဝ်ႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈႁိုဝ်။ မိူင်းဝၼ်းတူၵ်းတႄႉ ဢမ်ႇလၢတ်ႈၵေႃႈႁူႉၵၼ်ယူႇ။


ပေႃးၼၼ်တႆးႁဝ်းလူး ပၵ်းၸႂ်ပၢႆးပၺ်ၺႃၵႃႈႁိုဝ် ‘’မေႃလိၵ်ႈၸင်ႇၵေႃႉ ၸၢႆးလၢႆးလီၸင်ႇပေႉပိူၼ်ႈ’’ ‘’လိၵ်ႈပဵၼ်ငိူၼ်ႈ ႁႅင်းမိူင်း ပိူင်းႁႂ်ႈမိူင်းၶိုၼ်ႈ” ၼႆ ၶေႃႈၵႂၢမ်းၸိူဝ်းၼႆႉ လႆႈဝႃႈပဵၼ်လၵ်းထၢၼ်ဢၼ်ၼိုင်ႈ လွင်ႈဝႃႈ ပူႇမွၼ်ႇၼၢႆး ယႃႈႁဝ်း ၶဝ် တိုၼ်းပၵ်းၸႂ်ၼိူဝ်ၵၢၼ်ပၢႆးပၺ်ၺႃယူႇ။ မိူဝ်ႈပၢၼ်ၸဝ်ႈသိူဝ်ၶၼ်ႇၾႃႉၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸႅၵ်ႇၵူၼ်းပဵၼ်သီႇၸူဝ်ႈပၢၼ် ပူၵ်းပွင်ဝၢၼ်ႈမိူင်းမႃး။ မိူၼ်ၼင်ႇ- ပၢၼ်ႈၼိုင်ႈၼၼ်ႉ ၵူႈၵေႃႉတၵ်းလႆႈႁဵၼ်းသွၼ် ဢဝ်တၢင်းႁူႉ။ ပၢၼ်သွင်ၼၼ်ႉ ႁဵတ်းၵၢၼ်ၵႃႉၶၢႆလႄႇဝၢၼ်ႈလၢဝ်းမိူင်း ႁႃတၢင်းႁူႉ။ ပၢၼ်သၢမ်ၼၼ်ႉ ပူၵ်းပွင်ဝၢၼ်ႈမိူင်းသေ ႁႃတၢင်းႁူႉ။ ပၢၼ်သီႇၼၼ်ႉ သိုပ်ႇသင်ႇသွၼ်ပွၼ်ႈပၼ်သႅၼ်းႁုၼ်ႈမႂ်ႇ ႁႂ်ႈမီးတၢင်းႁူႉ။ ၼႂ်းသီႇပၢၼ်ၼႆႉ တႄႇဢဝ်ပၢၼ် ၼိုင်ႈ တေႃႇထိုင်သီႇၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈၸတ်းႁႂ်ႈၵၢၼ်လဵပ်ႈႁဵၼ်းယႃႇၶၢတ်ႇ။ လိူဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ လႆႈႁၼ်ပၢႆးပၺ်ၺႃၼႆႉ ပဵၼ်ငဝ်ႈငႃႇတႃႇၵူႈၸူဝ်ႈပၢၼ်ဝႆႉ။ ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ တႆးႁဝ်းၵေႃႈႁိူဝ်ႈႁိူင်း ဢုပ်ႉလႆႈမိူင်းတႂ်ႈမိူင်းၼိူဝ် ပူၵ်းတင်ႈလႆႈႁေႃ သႅင်တႆးမႃးယဝ်ႉ။

တႄႇဢဝ်ႁူဝ်ပၢၵ်ႇသၢဝ်းမႃးၼႆႉ ၵၢၼ်ပၵ်းၸႂ်ၼိူဝ်ၵၢၼ်ပၢႆးပၺ်ၺႃၼၼ်ႉ လႆႈႁၼ်ယွၼ်ႇယၢၼ်းတႄႉၼင်ႇဝႃႈ။ ဢၼ်ႁၢင်ႈႁၢႆႉၼႃႇၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဝၢႆးၼေႇဝိၼ်းသိမ်းဢႃႇၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်းယဝ်ႉ ႁၢမ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈတႆး၊ ဢဝ်တႅပ်းသီႇ တႅပ်းသေ ပႄႉၵိၼ်လူလၢႆ၊ လိုပ်ႈဝၢၼ်ႈၶၢႆႉမိူင်းမႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လိၵ်ႈတႆးၵေႃႈ လႆႈလၵ်ႉသွၼ်ပၼ် ၵၼ်သေ သိုပ်ႇယိုၼ်ႈပၼ်ၵၼ်မႃး ၸူဝ်ႈၼိုင်ႈယဝ်ႉၸူဝ်ႈၼိုင်ႈ။ တေႃႉတႄႉဝႃႈ ဢမ်ႇႁၢႆလၢႆ။ ႁႂ်ႈပေႃးၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ ၸႂ်ႉတိုဝ်း ၵၼ်တၢင်းမိူင်း ႁိူဝ်ႈႁိူင်းၼၼ်ႉဢမ်ႇပႆႇမီးသေၸူဝ်ႈ။ ပေႃးမႃးတူၺ်းၸိုင် ၼႂ်းမိူင်းတႆးၼႆႉ ၽူႈမေႃလိၵ်ႈယင်း တိုၵ်ႉ ဢေႇလိူဝ် ၵူၼ်းဢမ်ႇမေႃလိၵ်ႈ၊ ၵူၼ်းလႆႈၸုမ်ႈၶူးယဝ်ႉႁဵၼ်း ယင်းတိုၵ်ႉဢေႇ။ ၸိူဝ်းလႆႈၸုမ်ႈၶူးယဝ်ႉ မႃးပူၵ်းပွင် ဝၢၼ်ႈမိူင်းၼၼ်ႉၵေႃႈ တိုၵ်ႉၵႆၵႆမီး။


ၼႂ်းဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉတႄႉ (ဝၢႆးသေမိူင်းမၢၼ်ႈၵၢဝ်ႇဝႃႈ ပဵၼ်မိူင်းတီႇမူဝ်ႇၶရေႇသီႇ) လႆႈႁၼ်တႆးႁဝ်းဢမ်ႇဝႃႈ ၼုမ်ႇထဝ်ႈ၊ ၸဵမ်ၸဝ်ႈ၊ ၸဵမ်ၶုၼ်ၽူႈၼမ်းတႆးဢွၼ်ၵၼ်ႁူႉပွင်ႇၸႂ်လႄႈ ပၵ်းၸႂ်သႂ်ႇႁႅင်းမႃးတႄႉꧦဝႃႈꧦယူႇ။ မိူၼ်ဝႃႈ မီးသုၼ်ႇသွၼ် ၼႂ်းႁူင်းႁဵၼ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈယဝ်ႉ။ မီးမႃးၸၼ်ႉၸွမ်တႆးယဝ်ႉ။ မီးမႃးၶေႃးလဵၵ်ႉတႆးယဝ်ႉ ၼႆၸိူဝ်းၼႆႉလႆႈဝႃႈ ႁိူင်းမႃး လိူဝ်ၵူႈပၢၼ်ၸိူဝ်းပူၼ်ႉၼၼ်ႉယူႇ။ ဝႃႈၸိူင်ႉၼၼ်ၼႆၵေႃႈ ၼႂ်းမိူင်ႈတႆးပၢႆးပၺ်ၺႃပႆႇပဵၼ်ၵွၼ်ႈပဵၼ်ၶႆ၊ တိုၵ်ႉပဵၼ်ၵဝ် ပဵၼ်မႂ်း ၸွမ်းၼင်ႇတၢင်းႁၼ် ၽႂ်မၼ်း၊ တိုၵ်ႉပဵၼ်ပိူင်ၵဝ်ပိူင်မႂ်း၊ လၵ်းသုတ်ႇၵဝ် လၵ်းသုတ်ႇမႂ်းဝႆႉလႄႈ တေလႆႈဝႃႈ ၶၢဝ်းတၢင်းပၢႆးပၺ်ၺႃတႆး ပဵၼ်ၵွၼ်ႈ ပဵၼ်ၶႆၼၼ်ႉ တေလႆႈသိုပ်ႇပႆထႅင်ႈၵႆ ၶၢဝ်းႁိုင်ယူႇ။ မၢင်ၵေႃႉတေလၢတ်ႈဝႃႈ ပဵၼ်ယွၼ်ႉတႆးပႆႇလႆႈလွတ်ႈလႅဝ်း ၵွၼ်းၶေႃ၊ ပဵၼ်ယွၼ်ႉတႆးပႆႇၽွမ်ႉၵၼ် ပဵၼ်ယွၼ်ႉမိူင်းပႆႇၵတ်းယဵၼ်လႄႈ ပၢႆးပၺ်ၺႃမိူင်းတႆးပႆႇပဵၼ်ၵွၼ်ႈပဵၼ်ၶႆဢိူဝ်ႈ ၼႆၵေႃႈၶေးတေမီးယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ လွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈလွင်ႈတၢင်း ဢၼ်လီဢၼ်ၼိုင်ႈဢၼ်ႁဝ်းတေ လႆႈပၼ်သႄႈ။ ဢမ်ႇၸႂ်ႈလွင်ႈတၢင်းဢၼ်ၼိုင်ႈ ဢၼ်တေႁဵတ်းႁႂ်ႈပၢႆးပၺ်ၺႃ တူၵ်းလိုၼ်းသႄႈ။


ႁူင်းႁဵၼ်းဢၼ်ပူၵ်းတင်ႈမီးယူႇၼႂ်းမိူင်းတႆးၼၼ်ႉ ၼင်ႇလႆႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းႁူႉ ၵၼ်မၼ်းမီးမိူၼ်ၼင်ႇ-


1) ႁူင်းႁဵၼ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ
2) ႁူင်းႁဵၼ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈလွႆတႆးလႅင်း
3) ႁူင်းႁဵၼ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈလွႆတႆးလီ
4) ႁူင်းႁဵၼ်းပရိယတ်ႉတိ
5) ႁူင်းႁဵၼ်းပေႃႈမုၼ်သွၼ်
6) ႁူင်းႁဵၼ်းပရႁိတ
7) ႁူင်းႁဵၼ်းသုၼ်ႇတူဝ် ၼႆၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။


ႁူင်းႁဵၼ်းဢၼ်လၢတ်ႈမႃးၼႆႉ ဢၼ်ၼိုင်ႈလႄႈဢၼ်ၼိုင်ႈ လၵ်းသုတ်ႇဢၼ်ယိပ်းတိုဝ်းပူင်သွၼ်ပူၵ်းပွင်ပၼ် လုၵ်ႈဢွၼ်ႇတႆးၼၼ်ႉ ဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ်။ ပိူင်ႈၵၼ်ဝႆႉ။ ယိူင်းဢၢၼ်းပဝ်ႉမၢႆမၼ်းတႄႉၵေႃႈ တေႃႈပိူင်ႈၵၼ်ယဝ်ႉ။ ႁူင်းႁဵၼ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢဝ်လိၵ်ႈမၢၼ်ႈ ၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈပဵၼ်သုၼ်ၵၢင်သေပူင်သွၼ်။ ႁဵတ်းႁႂ်ႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇတႆး မီးတၢင်း ယၢပ်ႇၽိုတ်ႇလၢႆꧦလွင်ႈ။ မိူၼ်ၼင်ႇ- လွင်ႈယၢပ်ႇၽိုတ်ႇၵၢၼ်လၢတ်ႈၸႃ၊ ယွၼ်ႉဢမ်ႇၸႂ်ႈၵႂၢမ်းပေႃႈမႄႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ လႄႈ မိူဝ်ႈၶႂ်ႈလၢတ်ႈၶႂ်ႈၵုမ်ၸွမ်းၼႂ်းႁွင်ႈႁဵၼ်းၼၼ်ႉ မီးလွင်ႈယၢပ်ႇ။ ၶေႃႈမုလ်းၼႂ်းလၵ်းသုတ်ႇ ပဵၼ်ပိုၼ်း၊ လွင်ႈမၢၼ်ႈ လၢႆꧦလႄႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇတႆး လိုမ်းၾိင်ႈငႄႈၾိင်ႈထုင်း၊ လိုမ်းပိုၼ်းငိူၼ်ႈၶိူဝ်းတူဝ် ၵဝ်ႇ။


ပေႃးယဝ်ႉႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉသုင်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၸိုင် မီးၸၼ်ႉၸွမ်လၢႆလၢႆတီႈ ၼႂ်းမိူင်းတႆးမိူင်းမၢၼ်ႈ ပႂ်ႉႁပ်ႉႁွင်း တႃႇသိုပ်ႇၵၢၼ်ႁဵၼ်းယဝ်ႉ။ လုၵ်ႈႁဵၼ်းတႆးၸိူဝ်းႁဵၼ်းယဝ်ႉ ၼႂ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းသိုပ်ႇႁၢပ်ႇၵၢၼ် ၼႂ်းလုမ်း ၼႂ်းၸႆး၊ ႁၢပ်ႇၵၢၼ်ပၼ်လူင်ပွင်ႈၸိုင်ႈလႂ်၊ ႁဵတ်းၵၢၼ်သုၼ်ႇတူဝ်လႂ်။ ၸိူဝ်းယဝ်ႉႁဵၼ်းယဝ်ႉ တိုၵ်ႉၵႂင်ပူ ၵႂင်ပႃ ႁႃဝၵ်ႉ သင်ဢမ်ႇလႆႈၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးပဵၼ်ၵေႃႇပဵၼ်ၵွင်။ ၸိူဝ်းပွင်ပဵၼ်လႆႈၸိုင် သိုပ်ႇတေႃႇၵၢၼ်ႁဵၼ်းၼွၵ်ႈ မိူင်းၵေႃႈ မီးတင်း ၼမ်။


ႁူင်းႁဵၼ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈလွႆတႆးလႅင်း ဢိင်ၼိူဝ်ၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈသေပူၵ်းတင်ႈ မီးလၵ်းသုတ်ႇႁင်းၶေႃ။ ၸၼ်ႉလိၵ်ႈမီး 12 ၸၼ်ႉ။ ၸႂ်ႉတိုဝ်းလၵ်းသုတ်ႇၵၢၼ်ႁဵၼ်းမိူဝ်ႈပၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းတႆးပဵၼ်ပိူင်လူင်သေ ပူၵ်းပွင်သွၼ် ပၼ်လုၵ်ႈ ဢွၼ်ႇ။ ၸိူဝ်းသုတ်းႁဵၼ်းယဝ်ႉ ၵမ်ႈၼမ်ၶဝ်ႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၼႂ်းမုၵ်ႉၸုမ်း။ ၸိူဝ်းသိုပ်ႇလဵပ်ႈ ႁဵၼ်းၵေႃႈ မီးယူႇ။ ယွၼ်ႉပဵၼ် ၼႂ်းၵၢၼ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉလႄႈ တိုဝ်ႉတၢင်းတႃႇတေသိုပ်ႇတေႃႇလဵပ်ႈႁဵၼ်းထႅင်ႈ ၼၼ်ႉ ႁၼ်ဢေႇဝႆႉ။ ၼင်ႇႁိုဝ်လုၵ်ႈႁဵၼ်း ၶဝ်ပေႃးတေႁဵၼ်းလႆႈသုင်ၼၼ်ႉ တေဢၢၼ်းပူၵ်းတင်ႈၸၼ်ႉၸွမ် ၼႂ်းပီ 2017 ၼႆႉၼႆ။


ႁူင်းႁဵၼ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈလွႆတႆးလီ ၵေႃႈဢိင်ၼိူဝ်ၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈသေပူၵ်းတင်ႈ၊ ယဝ်ႉၵေႃႈမီးလၵ်းသုတ်ႇႁင်းၶေႃ။ မီးတေႃႇထိုင်ၸၼ်ႉသုင်။ သင်ႁဵၼ်းသုတ်းၸၼ်ႉသုင်ယဝ်ႉၸိုင် ၸိူဝ်းသိုပ်ႇႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၼႂ်းၸုမ်းၵေႃႈမီး၊ ၸိူဝ်းသိုပ်ႇ ႁဵၼ်း တေႃႇ တီႈၵေႃတႆးၵေႃႈမီး။ လုၵ်ႉတီႈၵေႃတႆးသေ သိုပ်ႇဢွၵ်ႇႁဵၼ်းမိူင်းၼွၵ်ႈၵေႃႈမီးယဝ်ႉ။ ၼႆႉပဵၼ်သုၼ်ႇတိုဝ်ႉ တၢင်းဢၼ်ၼိုင်ႈ။


ႁူင်းႁဵၼ်းပရိယတ်ႉတိၼႆႉ ပဵၼ်ႁူင်းႁဵၼ်းဝတ်ႉမုၼ်ၸဝ်ႈ ငဝ်ႈငုၼ်းမီးပၢင်လူင် သိုပ်ႇမီးၵိင်ႇၽႄၸွတ်ႇတူဝ်ႈမိူင်းတႆး။ မီးလၵ်းသုတ်ႇႁင်းၶေႃၶေႃ။ လၵ်းသုတ်ႇၼၼ်ႉ ဢိင်ၼိူဝ်ၶေႃႈသင်ႇသွၼ်ပုတ်ႉထၸဝ်ႈသေ ၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈဝႆႉ။ လၵ်းသုတ်ႇၼၼ်ႉ ပႃႇလိလႄႈလိၵ်ႈတႆးပဵၼ်ငဝ်ႈဝႆႉ မီးၸၼ်ႉမူလတေႃႇထိုင် ၸၼ်ႉၶူးသွၼ် ၵူၺ်းလၵ်းသုတ်ႇ ၸၼ်ႉၶူးသွၼ်ၼၼ်ႉ လႆႈဢိင်ၼိူဝ်လၵ်းသုတ်ႇၾၢႆႇမၢၼ်ႈဝႆႉ။ ၸဝ်ႈၶဝ်ၸိူဝ်းယဝ်ႉၸၼ်ႉၶူးသွၼ် ၼႂ်းလိၵ်ႈပရိ ယတ်ႉတိၼၼ်ႉ မၢင်ၸဝ်ႈၵေႃႈသိုပ်ႇဢွၵ်ႇႁဵၼ်းမိူင်းၼွၵ်ႈ၊ မၢင်ႈၸဝ်ႈသိုပ်ႇႁဵတ်းၶူးသွၼ် ပိုၼ်ၽႄႈတၢင်းႁူႉၸိူဝ်း သႅၼ်းႁုၼ်ႈမႂ်ႇ၊ မၢင်ၸဝ်ႈပဵၼ်မုၼ်ၸဝ်ႈၼင်ႈဝတ်ႉ ပိုၼ်ၽႄႈသႃႇသၼႃႇပုတ်ႉထ၊ ပူင်သွၼ်ပၼ်လိၵ်ႈလၢႆးတႆး ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ႁူင်းႁဵၼ်းပရိယတ်ႉတိၼႆႉ မီးဝႆႉၶေႃးလဵၵ်ႉလင်ၼိုင်ႈ၊ လႄႈၸၼ်ႉၸွမ်ႉပုတ်ႉထလင်ၼိုင်ႈ တီႈ တူၼ်ႈတီး၊ ၸဝ်ႈၶူးလူင်တွၵ်ႉတိူဝ်ႇထမ်ႇမသႃမိ ဢွၼ်ႁူဝ်ပူၵ်းတင်ႈဝႆႉ၊ တေပိုတ်ႇၼႂ်းပီတေမႃး 2018 ၼႆႉ။


ႁူင်းႁဵၼ်းပေႃႈမုၼ်သွၼ် ပဵၼ်ႁူင်းႁဵၼ်းဢၼ်ယိပ်းၵမ်လၵ်းသုတ်ႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈသေ ပူၵ်းပွင်ပၼ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ တႆးတီႈဝတ်ႉမုၼ်ၸဝ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းမေႃသွၼ်ပဵၼ်မေႃသွၼ်တႆး သွၼ်လုၵ်ႈႁဵၼ်းၼႂ်းတၢင်းၵႂၢမ်းတႆး လုၵ်ႈႁဵၼ်းၵမ်ႈပႃႈၼမ်ပဵၼ်ၸိူဝ်းဢမ်ႇၼႅင်ႇလႆႈၵႃႈႁဵၼ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၸိူဝ်းယဝ်ႉႁဵၼ်းၼၼ်ႉ မၢင်ၸိူဝ်းၵေႃႈ သိုပ်ႇတေႃႇၸၼ်ႉၸွမ်၊ ႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၼႂ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ၊ ၼႂ်းမုၵ်ႉၸုမ်းၽႂ်မၼ်း ၼႂ်းဢိူင်ႇဝၢၼ်ႈၽႂ်မၼ်း မၢင်ၸိူဝ်းၵေႃႈ ႁဵတ်းၵၢၼ်သုၼ်ႇတူဝ်။


ႁူင်းႁဵၼ်းပရႁိတၵေႃႈ ၶႂ်ႈငၢႆးတင်းႁူင်းႁဵၼ်းပေႃႈမုၼ်သွၼ်ၼင်ႇၵဝ်ႇ ယိပ်းလၵ်းသုတ်ႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ မေႃသွၼ်မီးတႆး မီးမၢၼ်ႈ လူင်ႈပွင်ၸိုင်ႈၵမ်ႉထႅမ်ဝႆႉ ပဵၼ်ႁူင်းႁဵၼ်းဢၼ်ၶဝ်ႈတၢင်းၵၢၼ်။


ႁူင်းႁဵၼ်းသုၼ်ႇတူဝ် ပဵၼ်ႁူင်းႁဵၼ်းဢၼ်ၵူၼ်းၵေႃႉလႂ်ၵေႃႉၼၼ်ႉသေ ပူၵ်းတင်ႈဝႆႉ လၵ်းသုတ်ႇၶဝ် တီႈၼိုင်ႈ လႄႈတီႈၼိုင်ႈပိူင်ႈၵၼ်ဝႆႉ ၵမ်ႈပႃႈၼမ် ၸုၵ်းမၼ်ႈၼိူဝ်ၽႃႇသႃႇ ၼမ်ႉၵတ်ႉဢၼ်လႂ်ဢၼ်လဵဝ်သေပူင်သွၼ် မိူၼ်ၼင်ႇ- သွၼ်ဢင်းၵိတ်ႉ၊ သွၼ်ၶွမ်း၊ သွၼ်ၵၢၼ်ႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉ ၼႆၸိူဝ်းၼႆႉ။


ႁူင်းႁဵၼ်းၼင်ႇလၢတ်ႈမႃးၸိူဝ်းၼႆႉ ၼင်ႇလၵ်းသုတ်ႇၶဝ်ႁူင်းႁဵၼ်းၼိုင်ႈလႄႈႁူင်းႁဵၼ်းၼိုင်ႈပိူင်ႈၵၼ်ၼၼ်ႉ၊ ၽွၼ်း ၵၢၼ်ၼေႃႇတႅၼ်းၶိူဝ်းဢၼ်ၵိူတ်ႇဢွၵ်ႇမႃးၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈႁၼ်ပိူင်ႈၵၼ်ဝႆႉ။ ၽွၼ်းၵၢၼ်ဢၼ်လႆႈမႃး တီႈႁူင်းႁဵၼ်းၵူႈ ဢၼ်ဢၼ်ၼၼ်ႉ မိူၼ်ယႃႇၸူႇၵိူင်းၾၢႆႇလဵဝ်ဝႆႉ ဢမ်ႇၵိူင်းၽဵင်ႇၵၼ် ၸိူဝ်းယူႇႁူင်းႁဵၼ်းလူင်ပွင် ၸိုင်ႈ လဵၵ်ႉလႅင် တေႃႇယႂ်ႇၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉၽႃႇသႃႇမၢၼ်ႈ၊ ၾိင်ႈထုင်းမၢၼ်ႈ၊ ပိုၼ်းမၢၼ်ႈ၊ တၢင်းယၢမ်ႈမၼ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ထုၵ်ႇၽင်ၸိုမ်း လိုၵ်ႉဝႆႉလႄႈ ၽွၼ်းၵၢၼ်ဢၼ်လႆႈမႃးၼၼ်ႉ ၵမ်ႈပႃႈၼမ်လႆႈႁၼ်ၵိူင်းႁႅင်းၵႂႃႇၸူးၾၢႆႇမၢၼ်ႈဝႆႉ၊ ၾၢႆႇတႆး ၸိုင်မိူၼ်မဝ်သွင်ႁွင်ဝႆႉ။


ၸိူဝ်းယဝ်ႉႁူင်းႁဵၼ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈလွႆတႆးလႅင်းလႄႈ လွႆတႆးလီၸိုင် ယွၼ်ႉလႆႈဢိင်ၼိူဝ်ၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ၊ ၽႃသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈတႆး၊ ၾိင်ႈငႄႈတႆး၊ ၾိင်ႈထုင်းတႆး ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၵၢၼ်ႈဝႆႉလႄႈ။ ႁႅင်းၼမ်ႉၵတ်ႉၼႂ်းၽႃႇ သႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈမၢၼ်ႈၼၼ်ႉ လႆႈႁၼ်ႁႅင်းဢေႇဝႆႉလႄႈ ပဵၼ်တၢင်းယူပ်ႈယွမ်းဢၼ်ၼိုင်ႈ မိူဝ်ႈမႃးတေႃႇသူႈ တင်းမၢၼ်ႈၼၼ်ႉ။ ၵိုင်ႇလီၽိူမ်ႉထႅမ်ယူႇ။


ႁူင်းႁဵၼ်းပရိယတ်ႉတိတႄႉ ယွၼ်ႉဢဝ်ၶေႃႈသင်သွၼ်ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ပဵၼ်ငဝ်ႈငႃႇသေၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈဝႆႉလႄႈ လႆႈႁၼ်ႁႅင်း ယႂ်ႇၼႂ်းထမ်းတြႃး၊ မိူဝ်ႈမႃးၼႂ်းၽႃႇသႃႇပၢႆးၼပ်ႉ၊ ပၢႆးသၢႆႊၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဢၼ်ႁႅင်းဢေႇဝႆႉလႄႈ။ လႆႈငိၼ်းဝႃႈ တိုၵ်ႉမႄး ၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈမႂ်ႇ ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉၽႃႇသႃႇဢၼ်လၢတ်ႈမႃးၼၼ်ႉလႄႈ ပဵၼ်ဢၼ်လီၸႂ်တိုၼ်ႇ တဵၼ်ႈၶႂ်ႈလဵပ်ႈႁဵၼ်း၊ လီၶွႆၸိူဝ်း သႅၼ်းႁုၼ်ႈမုၼ်းၸိူဝ်းတေလႆႈမူၼ်ႈသိူဝ်းၸွမ်းလၵ်းသုတ်ႇမႂ်ႇၼၼ်ႉဝႆႉ။


ႁူင်းႁဵၼ်းပေႃႈမုၼ်သွၼ်၊ ႁူင်းႁဵၼ်းပရႁိတ လႄႈ ႁူင်းႁဵၼ်းသုၼ်ႇတူဝ်ၸိုင် လႆႈႁၼ်ပူၵ်းတင်ႈမႃးလူၺ်ႈ တင်ႈမႃးလူၺ်ႈသႆၢငႆၢႁိမ်းႁွမ်း၊ သၽႃႇဝႁိမ်းႁွမ်းလႄႈ ၽွၼ်းၵၢၼ်ဢၼ်လႆႈမႃးတီႈႁူင်းႁဵၼ်းၼၼ်ႉ လႆႈႁၼ်ပဵၼ်ၵွၼ်ႈပဵၼ်ၵၼ်းယူႇ။


ၸွမ်းၼင်ႇဝႃႈ “ပၢႆးပၺ်ၺႃၼႆႉ ပဵၼ်ၵွင်ႈၵၢင်ႇႁႅင်းယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈ” ယိုဝ်းႁႂ်ႈတႆးႁဝ်းၽွမ်ႉၵၼ်ၵေႃႈလႆႈ၊ ယိုဝ်းႁႂ်ႈ မိူင်းတႆးမီးလွင်ႈငမ်းယဵၼ်ၸႅတ်ႈၸၢင်ႇၵေႃႈလႆႈ။ ယိုဝ်းႁႂ်ႈမိူင်းတႆးလွတ်ႈလႅဝ်းၵွၼ်းၶေႃၵေႃႈလႆႈ ၼႆၼၼ်ႉ ထၢင်ႇ ၽႂ်တေဢမ်ႇမီးၶေႃႈထၢမ်ထၢင်ႇထိူမ်သင်။ မိူဝ်ႈမီးၵၢင်ၸႂ်ၼၼ်ႉ ၵူႈလွင်ႈတိုၼ်းပဵၼ်မႃးယဝ်ႉ၊ ဢမ်ႇဝႃႈ လၵ်းသုတ်ႇ ႁူင်းႁဵၼ်းလင်ၼိုင်ႈလႄႈလင်ၼိုင်ႈတေပိူင်ႈၵၼ်ၵႃႈႁိုဝ်ႈၵေႃႈယဝ်ႉ၊ ၽွၼ်းၵၢၼ်ဢၼ်လႆႈမႃးတီႈ ႁူင်းႁဵၼ်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ်ၵေႃႈ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈၵူႈႁူင်းႁဵၼ်းၸုၵ်းယၼ်မၼ်ႈၼိူဝ်ၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈသေ ပၵ်းၸႂ်ၼိူဝ်ၵၢၼ် ပၢႆးပၺ် ၺႃလိူဝ်မိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈလၢႆပုၼ်ႈလၢႆၵမ်းၸိုင် တေတိုၼ်းပဵၼ်မႃးၵွၼ်ႈၶႆဢၼ်လဵဝ် ၵၼ်ယူႇ ၽွၼ်းၵၢၼ်ၵေႃႈ တေမိူၼ်ၵၼ်မႃးယူႇ။ လိၵ်ႈၼႆႉ ဢမ်ႇယိူင်းဢၢၼ်းၸႅင်ႈၼႄလွင်ႈႁူင်းႁဵၼ်းဢၼ်လႂ် ဢၼ်ၼၼ်ႉ ယိူင်းဢၢၼ်းႁႂ်ႈ တိူဝ်းသႂ်ႇၸႂ်ၼိူဝ်ၵၢၼ်ပၢႆးပၺ်ၺႃလိူဝ်ၵဝ်ႇမႃးၵူၺ်း။ ပၢႆးပၺ်ၺႃၼႆႉၵူၺ်း ဢၼ်တေႁဵတ်းႁႂ်ႈႁဝ်းၸဵဝ်းသေၸဵဝ်း ၼႂ်းၵူႈလွင်ႈၼၼ်ႉ။


ၸၢႆးဢွင်ႇၶမ်း (မိူင်းၵိုင်)