ဝၼ်းတီႈ 5-6/8/2017 လိူၼ်ၼႆႉ ငဝ်ႈငုၼ်းၵေႃလိၵ်ႈလၢႆးလႄႈၾိင်ႈငႄႈတႆး ပတ်းပိုၼ်ႉမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်လူင် ပွၵ်ႈထူၼ်ႈ 13 သေ လိူၵ်ႈတင်ႈ ႁူဝ်ပဝ်ႈမႂ်ႇ၊ ၶွတ်ႇၽွတ်ႈၸုမ်းပွင်ၵၢၼ်မႂ်ႇ ၼႆလႄႈ ႁူမ်ၸူမ်းၸွမ်း၊ ဢဝ်ၵုင်ႇမုၼ်ၸွမ်း။ ၾၢႆႇၼိုင်ႈ လွမ်တိူင်ႇၵၢဝ်ႇၸွမ်းဝႃႈ ႁႂ်ႈၵေႃပွင်ၵၢၼ် ၽွမ်ႉႁူမ်ႈၵၼ်၊ သၢၼ်မိုဝ်းၵၼ် တင်း ၵေႃလိၵ်ႈလၢႆး ၵူႈၸႄႈ ၵူႈလိုမ် သေ ၵႄႈလိတ်ႈလႆႈ ပၼ်ႁႃ လိၵ်ႈတႆးၵႂႃႇ။


ပၼ်ႁႃလိၵ်ႈတႆး ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မီးသင် ?


ပၼ်ႁႃလိၵ်ႈတႆး ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉမီးယူႇလၢႆလွင်ႈ မိူၼ်ၼင်ႇ ပၼ်ႁႃ တႃႇၸႂ်ႉ လႄႈ ပၼ်ႁႃ တႃႇတႅမ်ႈ၊ ပၼ်ႁႃတႃႇ သွၼ် ။ ပၼ်ႁႃ တႃႇၸႂ်ႉ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉ ၵိူင်းၸေႃႇၵျီႇ လႄႈ ၵိူင်းယူႇၼီႇၶူတ်ႉ ။ ပၼ်ႁႃ တႃႇတႅမ်ႈ သမ်ႉ ၵိူင်းယၵ်းၶိုၼ်ႈ လႄႈ ၵိူင်းဢမ်ႇ ယၵ်းၶိုၼ်ႈ။ ပၼ်ႁႃ တႃႇသွၼ်သမ်ႉ ၵမ်ႈ ၽွင်ႈဝႃႈ ထုၵ်ႇၸႂ်ႉလိၵ်ႈပပ်ႉ ႁူဝ်သိူဝ်၊ ၵမ်ႈၽွင်ႈသမ်ႉဝႃႈ ထုၵ်ႇၸႂ်ႉ ပပ်ႉမႁႃႈတူဝ်။

လိူဝ်ၼၼ်ႉ ယင်းမီးထႅင်ႈ ၵိူင်း ၸႂ်ႉတူဝ် ၾ လႄႈ ရ  တင်း ၵိူင်းဢမ်ႇၸႂ်ႉတူဝ် ၾ လႄႈ ရ လူးၵွၼ်ႇ။ လိူဝ်ၼၼ်ႉ ၸုမ်းတိုဝ်းပိူင် “လိၵ်ႈတႆးႁူမ်ႈတူဝ် ၵႂၢမ်းတႆးႁူမ်ႈၶေႃႈ” လႄႈ ၸုမ်းဢၼ်ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ “လၢတ်ႈမိူၼ် တႅမ်ႈၽႂ်မၼ်း” - ၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ ၶတ်းၸႂ်ႁႂ်ႈမိူၼ်ၵၼ်သေ လိၵ်ႈတႃႇတႅမ်ႈတႄႉ တႅမ်ႈ ၸွမ်းပိုၼ်ႉတီႈလိၵ်ႈၽႂ်လိၵ်ႈမၼ်း - ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။


ပၼ်ႁႃ ၾွၼ်ႉ ၸေႃႇၵျီႇတႆး တင်း ယူႇၼီႇၶူတ်ႉ


ၾွၼ်ႉၸေႃႇၵျီႇတႆး ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉတႄႉ တႄႇမႃးတီႈ ၸဝ်ႈႁဝ်း ၸဝ်ႈသုၶမ်း။ ၸဝ်ႈတူၼ်ၶူးသုၶမ်း - ၵႂႃႇၸႂ်ယႂ်ႇ တၵ်ႉၵႃႇၵူၼ်းၶိူဝ်းမၢၼ်ႈ (ယၼ်ႇၵုင်ႇ) ဢၼ်ပဵၼ် တပေး သြႃႇၸေႃႇၵျီႇ  ၼၼ်ႉသေ ႁဵတ်းဢွၵ်ႇၸႂ်ႉတိုဝ်း ၽႄႈတိူၼ်း။ ၾွၼ်ႉ Unicode ယူႇၼီႇၶူတ်ႉ ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉသမ်ႉ ပဵၼ်ၽွၼ်ႉ ၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆး ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇၾၢႆႇ ဢၢႆႊထီႊ (IT) ၊ မုင်ႈၼႃႈႁၼ်ၵႆ ၼိူဝ်သဵၼ်ႈတၢင်း ပၢၼ် (IT) မိူၼ်ၼင်ႇ ၸၢႆးၸိုၼ်ႈ( ၸၢႆးၸိုၼ်ႈတီႇတီႇၸူင်ႇ)၊ ၸၢႆးၸၢႆး (ၵွၼ်းၶေႃ) ၊ ၸၢႆးပဵင်းၾႃႉ … ဢိၵ်ႇလၢႆလၢႆ ၵေႃႉ ၶတ်းၸႂ်သၢၼ်မိုဝ်းၵၼ်ႁဵတ်းဢွၵ်ႇ။ ဝၢႆးမႃး ဢိၵ်ႇလၢႆလၢႆၵေႃႉ  လၢႆလၢႆၸဝ်ႈ ၸိူဝ်းႁူႉ လွင်ႈပဵၼ်တႄႉ မီးတႄႉ ၼၼ်ႉသိုပ်ႇၶူၼ်ႉၶႂႃႉ တီႇတႃႈတီႇတၢင်း ထႅင်ႈ။


ၽွင်းၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၶူးသုၶမ်း ဝႃႈ ဢမ်ႇႁဵတ်းဢမ်ႇပဵၼ် ၸမ်ပဵၼ်ၼႃႇလႄႈႁဵတ်း တၵ်းလႆႈမီးတႃႇၸႂ်ႉတိုဝ်း ၼိူဝ်ဢိၼ်ႊထိူဝ်ႊၼႅတ်ႉ တွၼ်ႈတႃႇၵပ်းသိုပ်ႇဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်။


ၸုမ်းၵူၼ်းၼုမ်ႇ ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇ ၾၢႆႇ IT ၵေႃႈ ဝႃႈ ၾွၼ်ႉၸေႃႇၵျီႇၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ၾွၼ်ႉ ဢၼ်တု/ဢၼ်ၵႅၵ်း (ပွင်ႇဝႃႈ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဢၼ်တႄႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈ ဢၼ်ၵမ်ႇၽႃႇမၵ်းမၼ်ႈ) ၵူၺ်းလႄႈ တိုၼ်းတေ လုၵွႆ ၵႂႃႇ ႁင်းမၼ်း။ ဝၢႆးမႃး တိုၼ်းတေလႆႈ ၸႂ်ႉတိုဝ်း Font Unicode ၾွၼ်ႉယူႇၼီႇၶူတ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ်ၾွၼ်ႉ တင်းၵမ်ႇၽႃႇ မၵ်းမၼ်ႈ။ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၾွၼ်ႉပွမ်/ၾွၼ်ႉတု - ဝႃႈၼႆ။


ၽွင်းၼၼ်ႉ ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ ယင်းတွင်းယူႇ ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ တိုၵ်ႉႁႅမ်ပႅတ်ႈ ၾွၼ်ႉမိူင်းလွႆ ဢၼ်ဝႃႈပဵၼ်ၾွၼ်ႉပွမ် ၼၼ်ႉၵွႆပႅတ်ႈသေ တႄႇၸႂ်ႉၾွၼ်ႉယူႇၼီႇၶူတ်ႉ။ မႅၼ်ႈၶၢဝ်းလဵဝ်ၵၼ် တင်း ၸဝ်ႈတူၼ်ၶူးသုၶမ်း တႅမ်ႈလိၵ်ႈၸူးၵူၼ်းၼုမ်ႇ ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇ IT တႆး ယွမ်းၼွမ်း လွင်ႈလႆႈႁဵတ်းဢွၵ်ႇ ၸႂ်ႉတိုဝ်းၾွၼ်ႉ ၸေႃႇၵျီႇတႆး။


ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈတင်း ယွင်ႈယေႃး ၵုၼ်းမုၼ် သေ လၢတ်ႈဢွၵ်ႇပၢၵ်ႇ - “ ဢေႃး ... လီယွင်ႈယေႃးၵျႃႉ ၼမ်ႉၸႂ် ၸဝ်ႈၶူးႁဝ်းတႄႉလူးၼႆႉ .... ၼႆယူႇ။ ထၢင်ႇဝႃႈ တေယဝ်ႉတီႈၼၼ်ႈ ၸဝ်ႈၶူးႁဝ်းသမ်ႉ သိုပ်ႇႁဵတ်းဢွၵ်ႇၾွၼ်ႉၸေႃႇၵျီႇ တႆး ၶၵ်ႉၼိုင်ႈ ယဝ်ႉၶၵ်ႉၼိုင်ႈ ။ ၸုမ်းႁဵတ်းၾွၼ်ႉယူႇၼီႇၶူတ်ႉ သမ်ႉ ဢမ်ႇပွင်ပဵၼ်လႆႈ (ၼိုင်ႈယွၼ်ႉလူဝ်ႇႁႃၵိၼ်၊ သွင်ဢမ်ႇမီးႁႅင်းငိုၼ်း) လႄႈ ဢမ်ႇပေႃး သိုပ်ႇႁဵတ်း ဢွၵ်ႇၶိုၼ်ႈသင်ႉမုင်ႈၼႃႈလႆႈ ။ (ၽူႈလႂ်သူၼ်ၸႂ် လီသိုပ်ႇ လဵပ်ႈႁဵၼ်း ၶူၼ်ႉၶႂႃႉ လွင်ႈၾွၼ်ႉ ၼႆႉထႅင်ႈယူႇ)


ႁဵတ်းၼႆသေ ယွၼ်ႉလိၵ်ႈတႆး တႆးဢၼ်ယူႇၼိူဝ် ဢွၼ်ႊလၢႆႊ Internet ၵေႃႈ တႅၵ်ႇၵႂႃႇ 3 ၸုမ်း လူၺ်ႈဢမ်ႇႁူႉတူဝ်။ ၸုမ်းၸႂ်ႉ ၸေႃႇၵျီႇတႆး ၊ ၸုမ်းၸႂ်ႉ ယူႇၼီႇၶူတ်ႉ၊ ၸုမ်းဢမ်ႇၶႂ်ႈၸႂ်ႉတႆး၊ ၸႂ်ႉလိၵ်ႈတႆးယၢပ်ႇလႄႈ ပဵၼ်ၵႂႃႇၵူၼ်း ဢမ်ႇၸႂ်ႉလိၵ်ႈတႆး သေ ၵႂႃႇၸႂ်ႉ လိၵ်ႈမၢၼ်ႈပႅတ်ႈ။ လိူဝ်ၼၼ်ႉ ၵမ်ႈၽွင်ႈသမ်ႉဝႃႈ ၽိူဝ်ႇတႃႉ ၸႂ်ႉလိၵ်ႈမၢၼ်ႈဢုပ်ႇၵၼ် “ၶတ်းၸႂ် တႅမ်ႈ လိၵ်ႈဢိင်းၵလဵတ်ႈ” ၵႂႃႈၼႆသေ ဢဝ်ပဵၼ်တႆး ဢိၼ်ႊတိူဝ်း (တႆးၶိုတ်းၵၢပ်ႈလုမ်ႈၾႃႉ) ၵႂႃႇၵေႃႈ ယင်းမီးထႅင်ႈ။


လွင်ႈ - လိၵ်ႈတႆးႁူမ်ႈတူဝ်၊ ၵႂၢမ်းတႆးႁူမ်ႈၶေႃႈ လႄႈ လွင်ႈ - လၢတ်ႈမိူၼ်တႅမ်ႈၽႂ်မၼ်း


လိၵ်ႈတႆးႁူမ်ႈတူဝ်၊ ၵႂၢမ်းတႆးႁူမ်ႈၶေႃႈ


လိၵ်ႈႁူမ်ႈတူဝ် ၵႂၢမ်းႁူမ်ႈၶေႃႈ ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ တႄႉ ၵေႃလိၵ်ႈလၢႆးလႄႈၾိင်ႈငႄႈတႆး ၸၼ်ႉၸွမ် တင်း လူင် ၶဝ် ဢွၼ်တႄႇမႃး။ ပွင်ႇဝႃႈ တႆးၵူႈတီႈ တႆးၵူႈလႅၼ် တၵ်းတေလႆႈ ယိပ်းတိုဝ်း လိၵ်ႈတႆး မိူၼ်ၵၼ်၊ ၵႂၢမ်းတႆးၵေႃႈ တၵ်းတေလႆႈလၢတ်ႈမိူၼ်ၵၼ်။ ၸႂ်ႉလိၵ်ႈတႆး ၵႂၢမ်းတႆး ဢၼ်မိူၼ်ၵၼ်သေ ယၢင်ႈၸူး တီႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ။ ဢိင်ဢဝ်တိုဝ်ႉတၢင်း ပၢင်ၵုမ်လူင် သီႇပေႃႉ ( ၽွင်းပီ 1970 ပၢႆ ဢၼ် သင်ၶ လႄႈ ၽူႈႁၵ်ႉ လိၵ်ႈတႆး လၢႆဝၢၼ်ႈလၢႆမိူင်း ပႃးၸဵမ် တႆး သၢပ်ႇၼမ်ႉၵဵဝ် ၶဝ်ႁူမ်ႈပၢင်ၵုမ် လႆႈၸႂ် တႅပ်းတတ်း တေၸႂ်ႉ လိၵ်ႈ တႆး မ ႁႃႈတူဝ် ပဵၼ်လိၵ်ႈၵၢင် တႃႇၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆးတင်းလၢႆ) သေ ၵေႃႉဢၼ်သိုပ်ႇႁဵတ်း ပေႃး ဢမ်ႇၶၢင်းႁိူဝ်ႉ ၶၢင်းမွႆႈ ၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ်ၶူးသွၼ်လုင်းၸၢႆးၾႃႈ - ၶတ်းၸႂ် ပူင်သွၼ် လိၵ်ႈတႆး ႁႂ်ႈပေႃး တႅတ်ႈ၊ ပေႃးတၢႆတူဝ် ။ (မိူၼ်ၼင်ႇ ၼိုင်ႈ သွင် သၢမ် ၼၼ်ႉ ၵႂႃႇ ၸႂ်ႉ ပဵၼ် ၼိူင်ႈ သွင် သၢမ် ၊ ၼိုင်ႈ ၼၼ်ႉ သမ်ႉဢဝ်ၵႂႃႇၸႂ်ႉတီႈၼိုင်ႈၶဝ်ႈ ဢၼ်လဵဝ်ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ)


လၢတ်ႈမိူၼ် တႅမ်ႈၽႂ်မၼ်း


ၶေႃႈၵႂၢမ်းဢၼ်ဝႃႈ လၢတ်ႈမိူၼ် တႅမ်ႈၽႂ်မၼ်းၼႆႉသမ်ႉ ပဵၼ် လုင်းၶိုၼ်းသႂ် တင်း လုင်းသႅင်ၸိုၼ်ႈ (မေႃၵႂၢမ်း သၶႁ) ၸုမ်းၶၢဝ်ႇ ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႇ တႄႇလၢတ်ႈ တႄႇၸႂ်ႉ။ ၶဝ်ၸဝ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉမီးတူဝ်ထူပ်းတႃ ႁၼ်ၼႂ်းၵၢၼ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ယၢမ်ႈဢိတ်ႇဢွၵ်ႇၽိုၼ်လိၵ်ႈ ဢၼ်တိုၵ်းသူၼ်းႁႂ်ႈမီးၸႂ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ လွင်ႈဢမ်ႇတြႃး၊ ၸဵမ်မိူဝ်ႈ ပီ 1970 ပၢႆ ၼၼ်ႉမႃးၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ၶဝ်ၸဝ်ႈယၢမ်ႈဢိတ်ႇဢွၵ်ႇပပ်ႉ မိူၼ်ၼၼ်ႇ ပပ်ႉလိူတ်ႈႁၢၼ်ၼွင်းၶူင်း၊ ပပ်ႉၸိူင်းလႅဝ်း၊ ပပ်ႉၵွၼ်းၶေႃ ဢိၵ်ႇ လၢႆလၢႆပပ်ႉ၊ ဢၼ်ၵိုၵ်းၵၢၼ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈမႃးၵူႈပၢၼ်ပၢၼ်။


ၶဝ်ၸဝ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉသမ်ႉယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ တႆး ၼႆႉ မီးၸွတ်ႇ လၢႆသိုင်ႇ၊ လၢႆတိူင်း၊ ဢၼ်ယူႇၵိုၵ်းၵပ်း မိူင်းၵလႃး မီးတႆးဢႃႇႁူမ်ႇ၊ ဢႃႇသၢမ်ႇ၊ တႆးၽႃၵေး၊ ၼႂ်းမိူင်းၶႄႇ သမ်ႉမီးတႆး ၸိူဝ်းယူႇ ထုင်ႉတႂ်ႈၶူင်း၊ ၼိူဝ်ၶူင်း၊ သိပ်းသွင် ပၼ်းၼႃး ၊ တႆးၸွင်ႉ(တႆးၸူင်ႉ) ၊ ၼႂ်းဝဵၵ်ႉၼၢမ်းသမ်ႉ မီးတႆးလမ် တႆးၶၢဝ်။  လိူဝ်ၼၼ်ႉ ဢၼ်တင်ႈဝၢၼ်ႈ တင်ႈမိူင်း ႁင်းၶေႃ ဝႆႉ မိူၼ်ၼင်ႇ ထႆး၊ လၢဝ်း ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ပဵၼ်ၶိူဝ်းတႆး။ တႆး ၸိူဝ်းၼႆႉ မီးလိၵ်ႈလၢႆး ႁင်းၽႂ်မၼ်း။


မိူၼ်ၼင်ႇ တႆး ၼႂ်းမိူင်းတႆး (Shan State) ယၢမ်းလဵဝ် ယင်းမီးလိၵ်ႈၶိုၼ်၊ လိၵ်ႈလိုဝ်ႉ၊ လိၵ်ႈမၢဝ်း ဢၼ်ယူႇ သၢပ်ႇၼမ်ႉၵဵဝ် သမ်ႉမီးလိၵ်ႈတႆးလႅင် တင်းလိၵ်ႈတႆး ၶမ်းတီႈ - တေႁဵတ်းႁိုဝ် ႁႂ်ႈလိၵ်ႈတႆး ႁူမ်ႈတူဝ်လႆႈ။ ၵွပ်ႈၼၼ် ထုၵ်ႇလီ ၶတ်းၸႂ် လၢတ်ႈႁႂ်ႈ ပွင်ႇၵၼ် ပဵၼ်ၵႂၢမ်းတႆး ဢၼ်လဵဝ် ၵၼ်သေ လိၵ်ႈတႄႉ တႅမ်ႈ ႁင်းၽႂ်မၼ်း - ဢၼ်မီးပုၼ်ႈၽွၼ်းတႄႉ ထုၵ်ႇပႅင်းမႅတ်ႇ ယႃႇႁႂ်ႈႁူင်ႈႁၢႆၼၼ်ႉၵူၺ်း။


ယွၼ်ႉယုမ်ႇယမ်ၼင်ႇၼႆသေ ၸင်ႇတမ်းပိူင် ဢၼ်ဝႃႈ လၢတ်ႈမိူၼ် တႅမ်ႈၽႂ်မၼ်း Speak Universal , Write local ၼႆမႃး။ (တူဝ်ယၢင်ႇ မိူၼ်ၼင်ႇၶႄႇ တႄႉ ၸႂ်ႉပိူင် Speak local write universal ။ မိူၼ်ၼင်ႇၶေႃႈ ၵႂၢမ်းဢၼ်ဝႃႈ ၼိုင်ႈ/1 ၼၼ်ႉ ၶဝ်ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ယွၼ်ႉတႆး ထႆး လၢဝ်း ၸိူဝ်းမီးမိူင်းၼၼ်ႉ ယင်းဢွၵ်ႇသဵင်တိုတ်ႉၼိုင်ႈ ၵူၺ်း၊ ပေႃးတႅမ်ႈတႄႉ ထုၵ်ႇလီ ပဵၼ်ၼိုင်ႈ၊ ပေႃးလၢတ်ႈ တႄႉ ၼိူင်ႈ ၵေႃႈလီ ၼိုင်ႈယဝ်ႉ၊ ၼိုင်ႇၵေႃႈယဝ်ႉ ႁဝ်းပွင်ႇၵၼ်ယူႇ)  - ဝႃႈၼႆ။


ပၼ်ႁႃၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ - ဢၼ်ၵဵဝ်ႇၵပ်းၵၢၼ်ၸႂ်ႉလိၵ်ႈလၢႆးတႆး


တွၼ်ႈၼႆႉသႂ်ႇဝႆႉ ႁူဝ်ၶေႃႈဝႃႈ ပၼ်ႁႃ ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ ၼႆလႄႈ ပဵၼ်ပၼ်ႁႃ ယွႆႈယွႆႈ ယႅမ်းယႅမ်းၵူၺ်း၊ မိူၼ်ၼင်ႇ ငဝ်ႈငုၼ်း သင်ၶ ၸဝ်ႈ ၸိုင်ႈတႆး ဢမ်ႇၸႂ်ႉ တူဝ် ၾ ။ ၵိူင်းဢၼ်လုင်းၸၢႆးၾႃႉသွၼ်သမ်ႉ ပဵၼ် ယၵ်းၶိုၼ်ႈၼမ်ၼမ် ၊ လိၵ်ႈတႆး ႁူဝ်သိူဝ် သမ်ႉဢမ်ႇပေႃးမီးယၵ်းၶိုၼ်ႈ။ ပေႃးႁူႉဝႃႈ တႅမ်ႈ တင်းလိၵ်ႈတႆး ယူႇ လၢမ်းဢဝ်ၸူၺ်ႉဢဝ် ၵူၺ်းၵေႃႈ ႁူႉပွင်ႇ။ ၵႂႃႇဢဝ်တူဝ်လိၵ်ႈမၢၼ်ႈ တႅမ်ႈပဵၼ်လိၵ်ႈတႆး ၵေႃႈ ယင်းတိုၵ်ႉ ဢၢၼ်ႇလႆႈယူႇ - ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁၼ်ထိုင် ဝႃႈ ဢမ်ႇမီးပၼ်ႁႃ။


မိူၼ်ၼင်ႇ ၵူၼ်းၸွမ်း ၶေႃႈတိုဝ်းၵမ် ၶူးသွၼ် လုင်းၸၢႆးၾႃႈ တႄႉဝႃႈ ႁဝ်းဢွၼ်ၸႂ်ႉယၵ်းၶိုၼ်ႈၼႆႉ မၼ်းတေ ပဵၼ်ၵၢၼ်ၵႂႃႇၶၢဝ်းယၢဝ်း ႁင်းမၼ်း။ ယွၼ်ႉ ၵူၼ်းၸိူဝ်းဢမ်ႇၸႂ်ႉယၵ်းၶိုၼ်ႈၼၼ်ႉ ၶဝ်ဢမ်ႇ ႁဵတ်းၵၢၼ်၊ ပေႃးၶဝ်တၢႆၵေႃယဝ်ႉၵႂႃႇၸွမ်းၶဝ်ယဝ်ႉ ၊ ဢၼ်တေၵိုတ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းၸုမ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၵူၺ်း- ဝႃႈၼႆ။ၸုမ်းသင်ၶၸဝ်ႈ ငဝ်ႈငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်းလူင် သင်ၶ ၸိုင်ႈတႆး တႄႉ ဢမ်ႇလၢတ်ႈသင် ၊ ဢမ်ႇထတ်း သၢင်သင် လိူဝ်သေ သွၼ်လိၵ်ႈတႆးၵႂႃႇ ၸႂ်ႉလိၵ်ႈတႆးၵႂႃႇၵူႈဝၼ်း - ပိူင်လဵဝ်။ ဢၼ်တႅမ်ႈလိၵ်ႈဢွၵ်ႇၼမ် လိူဝ်ပိူၼ်ႈ ၵူႈပီၵေႃႈ ပဵၼ်သင်ၶ ၸဝ်ႈၵူၺ်း။


ၵဵဝ်ႇၵပ်းပပ်ႉပူင်သွၼ်လိၵ်ႈတႆးၵေႃႈတေႃႈၼင်ႇၼၼ် မိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈ မီးပပ်ႉ ပိူင် လိၵ်ႈတႆးႁူဝ်သိူဝ် (ဢၼ် ႁၢင်ႈၼႃႈသိူဝ်ႈပပ်ႉမီးႁၢင်ႈႁူဝ်သိူဝ်) ၊ တင်း ပပ်ႉ လိၵ်ႈတႆး မ ႁႃႈတူဝ် ဢၼ်မီးႁၢင်ႈ မ ႁႃႈတူဝ် သွတ်ႇ ၶမ်ၵၼ် ဝႆႉ။ ပေႃးၸႅၵ်ႇၼႄ ထႅင်ႈၵႂႃႇ ပပ်ႉမ ႁႃတူဝ်သမ်ႉ ၸမ်ၵႂႃႇ သင်ၶ ၸဝ်ႈ သေ ပပ်ႉမ ႁႃ တူဝ်သမ်ႉ ပဵၼ်ၵႂႃႇ ၾၢႆႇလုင်းၸၢႆးၾႃႈ ၼၼ်ႉၵူၺ်း။


ၶေႃႈတိုၵ်းသူၼ်း


ယၢမ်းလဵဝ် တႆး ၼႆႉ မိူၼ် ၼင်ႇၵႂၢမ်းပူႇမွၼ်ႇ ၼၢႆးယႃႈ ႁဝ်း လၢတ်ႈဝႆႉ ဝႃႈ - ၵႆႇ ယေႈတူဝ် ၶၼ်ယေႈ ၵုင်း ၊ ႁဵတ်းၽႂ် ႁဵတ်းမၼ်း၊ ၽႂ်ၵေႃႈဝႃႈၽႂ်ၵျႃႉ၊ ၽႂ်ၵေႃႈဝႃႈၽႂ်ၶႅၼ်ႇ ။ ပၼ်ႁႃ ဢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ တႆး ႁူပ်ႉယူႇ သမ်ႉ ဢမ်ႇႁႃတၢင်းႁူမ်ႈၵၼ် ၵႄႈလိတ်ႈ။ မိူၼ်ၼင်ႇလၢတ်ႈမႃး ပႃႈၼိူဝ်ၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉ ၸေႃႇၵျီႇ တႆး လႄႈ ယူႇၼီႇၶူတ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈတႆး ဢမ်ႇၸႂ်ႉလိၵ်ႈတႆး သမ်ႉၵႂႃႇၸႂ်ႉလိၵ်ႈပိူၼ်ႈသေ တႅမ်ႈတေႃႇ ၵၼ်ၵူႈမိုဝ်ႉၵူႈဝၼ်း ၼၼ်ႉ ပေႃး ထႅင်ႈ 20 ပီ၊ 50 ပီ ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈတႆး၊ လိၵ်ႈလၢႆးတႆး တေပဵၼ်သင်ၵႂႃႇ။ ပဵၼ်တီႈလီမႆႈၸႂ်။  လီၼၵ်းၸႂ်ၸွမ်းတႄႉ။ သုၼ်ႇတူဝ် ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၵေႃႈ ထုၵ်ႇလႆႈတႅပ်းတတ်း လီဝႆႉပိူင်ဝႃႈ ပေႃးႁဝ်းၼင်ႇၵၼ် လီဢဝ် လိၵ်ႈႁဝ်း ၵႂၢမ်းႁဝ်း လၢတ်ႈတေႃႇၵၼ်။ ပေႃးပဵၼ် ၽူႈၼမ်းၵၢၼ်ဝၢၼ်ႈၵၢၼ်မိူင်း ၶႅၼ်းလီ ဝႆႉၼၵ်း ၼိူဝ်လွင်ႈၼႆႉ။ ၵႂၢမ်းလၢတ်ႈၵေႃႈတေႃႈၼင်ႇၼၼ် တီႈပၢင်ၵုမ်တႆး ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်တႆး ၵႆႉလၢတ်ႈဝႃႈ - မႂ်ႇသုင်ၶႃႈ ၼႆ ၶေႃႈလဵဝ် သေ တေဢဝ်ၵႂၢမ်းပိူၼ်ႈ ဢၼ်တႅမ်ႈဝႆႉလိၵ်ႈပိူၼ်ႈၼၼ်ႉ မႃးလၢတ်ႈ။ ၵႂၢမ်းတႆးၵေႃႈ မီးမိူဝ်ႈတႄႇ လႄႈ မိူဝ်ႈ လူပ်းလင် ၵူၺ်း - ၸိူဝ်းၼႆႉ ၵေႃႈ ထုၵ်ႇလီလႅၵ်ႈလၢႆႈ။


ပၢင်ၵုမ်ၵေႃလိၵ်ႈလၢႆးငဝ်ႈငုၼ်းၵမ်းၼႆႉ ႁူမ်ႈၵၼ်တႅပ်းတတ်းဝႃႈ တေၸႂ်ႉ ပပ်ႉပိူင်သွၼ်လိၵ်ႈတႆး ဢၼ်လဵဝ်ၵၼ် ၼႆၼၼ်ႉ ပဵၼ်လွင်ႈလီ။ ပေႃးတႅပ်းတတ်းယဝ်ႉၵေႃႈ လီဢွၼ်ၵၼ်ႁဵတ်းၸွမ်း။


ၵေႃလိၵ်ႈလၢႆး ၶွတ်ႇၽွတ်ႈဝႆႉ ႁဵတ်းသင် - ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈတႄႉ ပွင်ႇၸႂ် ဝႃႈ တႃႇယုၵ်ႉမုၼ်းလိၵ်ႈ လၢႆးၶိုၼ်ႈသုင်၊ မီးပၼ်ႁႃမႃးၵေႃႈ ပဵၼ်ၸုမ်းဢၼ်မီးဢႃႇၼႃႇ တႃႇႁွင်ႉ ပၢင်ၵုမ်ၵႄႈလိတ်ႈ။ ၾၢႆႇၾိင်ႈငႄႈၵေႃႈတေႃႈၼင်ႇၼၼ် ။ ၸိူင်ႉၼင်ႇ ႁဵတ်းပွႆး ယုၵ်ႉယွင်ႈၾိင်ႈငႄႈ  ၼႄတၢင်းၵႃႈ ဢၼ်လၢၵ်ႇဢၼ်လၢႆး ၶူၼ်ႉၶိုၼ်း ၵႂၢမ်းၵဝ်ႇ ၵႂၢမ်းမွၼ် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်လွင်ႈလီ။


ၾၢႆႇၼိုင်ႈ ပေႃး မူႇလႂ် ၸုမ်းလႂ် ၽႂ်ယႃႉၽႂ်ႁဵတ်းၽႂ်ၼုင်ႈ ဢၼ်ဢမ်ႇထုၵ်ႇ  ဢမ်ႇမႅၼ်ႈၸွမ်း ၾိင်ႈႁိတ်ႈႁွႆး ဢၼ်ၵိုၵ်းၶိူဝ်းႁဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ တၵ်းထုၵ်ႇလႆႈ  ဢွၼ်ၵၼ်သၢၼ်ၶတ်း၊ တႅပ်းတတ်း ၸိၸမ်ႈ ၊ ၸႅင်ႈၵႂၢမ်းထိုင် လုမ်းထမ်းတြႃး - ၶပ်ႉၶိုင် တႃႇလႆႈပၼ်တူတ်ႈ တၢမ်ႇၾၢႆႇၽူႈပူၼ်ႉပႅၼ်။ (ဢမ်ႇၵွမ်ႉၵႃႈ ပွင်ႉလႃႇၼိူဝ် ၾဵတ်ႉသ်ၿုၵ်ႉ ၵူၺ်း)


တႆးၵမ်ႈၼမ် တေႁၼ်  လိၵ်ႈတႆးတူဝ်မူၼ်းၼႆႉ  ပဵၼ်တႃႇတႆး တင်းမူတ်းၸႂ်ႉႁူမ်ႈၵၼ်။ ဢၼ် ၼႆႉသမ်ႉမူႇပိူင်ၵေႃႈဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ်၊ တႃႇတေတႅပ်းတတ်း ၸႂ်ႉၾွၼ်ႉဢၼ်လဵဝ် ယင်းဢမ်ႇပဵၼ်။ မိူၼ်ၼင်ႇ ၾွၼ်ႉၸေႃႇၵျီႇ တင်း ယူႇၼီႇၶူတ်ႉ ဢၼ်လႂ် လႅပ်ႈတေလီတႃႇ ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၶၢဝ်းၼႃႈ လီႁူမ်ႈၵၼ်တႅပ်းတတ်း။


လွင်ႈလိၵ်ႈ လွင်ႈလၢႆးၼႆႉ  ယင်းပႆႇၵဵဝ်ႇၶွင်ႈ ၽွၼ်းပၢင်ႈဢႃႇၼႃႇ၊ တီႈၼင်ႈ လႄႈငိုၼ်းတွင်း ။ လွင်ႈၼႆႉ - ယင်းပႆႇ တႅပ်းတတ်း ပဵၼ်ပၵ်းၼိုင်ႈ ၸိုင်ႈလဵဝ်လႆႈ ပၼ်ႁႃလိၵ်ႈတႆး ၸၢင်ႈပဵၼ် ၵၢၼ် တဵၵ်းႁႂ်ႈ လိၵ်ႈတႆး ၸူမ်ႁၢႆၵႂႃႇၵေႃႈပဵၼ်လႆႈ။


ၵွပ်ႈၼၼ် - သုၼ်ႇတူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၵေႃႈ ပေႃးလၢတ်ႈတေႃႇတႆး တေၸႂ်ႉလိၵ်ႈတႆးၵူၺ်ၼႆၼၼ်ႉ ယင်းလီတႅပ်းတတ်းဝႆႉႁင်းၽႂ်မၼ်း။  ႁင်းၶေႃ ၵေႃႈလီ ၼႂ်းၵေႃၵေႃႈယဝ်ႉ - ယင်းပႆႇတႅပ်းတတ်း ဝႆႉၸိူင်ႉၼၼ်ၸိုင် ဢၼ်တင်းၼမ် မုင်ႈမွင်းဝႃႈ သိုၵ်းတႆးလီႁူမ်ႈၵၼ်၊ ပႃႇတီႇတႆး လီႁူမ်ႈၵၼ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ တေႁဵတ်းႁိုဝ်ၵႂႃႇၵမ်ႉၸွႆႈသူၼ်းဢီး လႆႈ ။ ၶဝ်ပဵၼ်ၸုမ်းဢၼ်မီးၵွင်ႈ၊ မီးဢႃႇၼႃႇ ၊ မီးငိုၼ်းတွင်း မီးတီႈမုင်ႈမွင်းတီႈၼင်ႈၵၢၼ်မိူင်း၊ မုင်ႈမွင်းၽွၼ်းပၢင်ႈ ၸွမ်းၼင်ႇမူႇၸုမ်းၽႂ်မၼ်း တမ်းဝၢင်းဝႆႉ လႄႈ တေႁဵတ်းႁိုဝ် ႁႂ်ႈၶဝ်မႃးႁူမ်ႈၵၼ်လႆႈ ---- ။


ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈ ထတ်းသၢင်ဝႃႈ တႆးဢမ်ႇမီးလူင်ပွင်ၸိုင်ႈတႅပ်းတတ်းပၼ် လႄႈ လႆႈႁဵတ်းၽႂ်ႁဵတ်းမၼ်း ယူႇ။ ၽႂ်မေႃၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈ ႁဵတ်းၵႂႃႇၸိူင်ႉၼၼ်ၵူၺ်း - ဝႃႈၼႆ။ ၵမ်းၼႆႉ မီးၵေႃပွင်ၵၢၼ်မႂ်ႇ၊ ႁူဝ်ပဝ်ႈမႂ်ႇ ၽူႈၸတ်းၵၢၼ်မႂ်ႇ ယဝ်ႉလႄႈ ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ တေၵႄႈလိတ်ႈ ပၼ်ႁႃလိၵ်ႈတႆးလႆႈယူႇ။ ယုမ်ႇယမ် မၼ်ႈၸႂ်ၼိူဝ် လုင်းၸၢႆးမွင်ႇတိၼ်ႇ ႁူဝ်ပဝ်ႈလူင်ငဝ်ႈငုၼ်း ၊ ႁူဝ်ပဝ်ႈ ၵေႃႈလိၵ်ႈလၢႆး ဝဵင်းတူၼ်ႈတီး လႄႈ ၸိူဝ်းပဵၼ်ၵေႃၵမ်ၵၢၼ်မႂ်ႇ ၽူႈပွင်ၵၢၼ်မႂ်ႇ ၵေႃလိၵ်ႈလၢႆးလႄႈၾိင်ႈငႄႈ ငဝ်ႈငုၼ်းယႂ်ႇၼမ်သေ ႁႂ်ႈၼမ်းၵေႃလိၵ်ႈလၢႆး ၵူႈၸႄႈဝဵင်း ၸွႆႈၵၼ်ၵႄႈလိတ်ႈပၼ်ႁႃ လိၵ်ႈလၢႆးတႆး၊ ႁႂ်ႈပဵၼ်ၶူဝ်ၵၢႆႇ ႁႃတၢင်း ၸွႆႈ တႃႇႁႂ်ႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ၽွမ်ႉႁူမ်ႈၵၼ်လႆႈသေၵမ်း။


ပၢႆၵမ် - ၶုၼ်သၢင်ႇမူး