ပၢင်ၵုမ်လူင်ၸၢဝ်းၶိူဝ်း ဢၼ်ၸတ်းတီႈမၢႆႇၵျႃႇယၢၼ်ႇ ၼႃႈလိၼ်ၸုမ်းၶၢင်လွတ်ႈလႅဝ်း ၵုမ်းၵမ်ၼၼ်ႉ မီးၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ၊ ပႃႇတီႇၵၢၼ်မိူင်း တင်း ၸုမ်းၼၢင်းယိင်း ၶဝ်ႈႁူမ်ႈသၢဝ်းၸုမ်းပၢႆ။ လႆႈၸႂ်ႈတင်ႈၸုမ်းၶိုၼ်းမႄးထတ်းထွင် ၽိုၼ်ယုၵ်းယၢင်ႇ ပပ်ႉၵႅမ်မိုဝ်းပၢင်လူင် ။

တူဝ်တႅၼ်းၸုမ်းၼၢင်းယိင်းမိူင်းမၢၼ်ႈ (WLB) ယိင်းႁၢၼ်ၾႃႉ ဢၼ်ၵႂႃႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ပၢင်ၵုမ်လူင်ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း တီႈမၢႆႇၵျႃႇယၢၼ်ႇ လၢတ်ႈဝႃႈ - ဝၼ်းတီႈ 26/07/2016 ပိူင်လူင်ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ် လွင်ႈပိူင်ၶွတ်ႇၽွတ်ႈ ငဝ်ႈငႃႇပိုၼ်ႉထၢၼ် ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၾႅတ်ႊၻရႄႊလ်၊ ပိုၼ်ႉထၢၼ်ၵၢၼ်ၶွတ်ႇၽွတ်ႈၸႄႈမိူင်း၊ ၶိုၼ်းထတ်းထွင်ၶိုၼ်း ပိူင်ၶွတ်ႇၽွတ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်း ဢၼ်ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵူႈၸုမ်းၸုမ်း ႁူမ်ႈၵၼ်ၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈမႃး မိူဝ်ႈပီ 2005 ၊ ၶႂ်ႈထႅမ်ထွၼ်သင် ၸိူဝ်းၼႆႉ၊ ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ် 2 လွင်ႈၼႆႉ ပိူဝ်ႈတႃႇၼမ်းဢဝ်ၵႂႃႇတၢင်ႇလၢတ်ႈ တီႈပၢင်ၵုမ်လူင် ပီႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 21 ပၢင်လူင် ။


ပၢင်ၵုမ်လူင်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းပွၵ်ႈၼႆႉ လႆႈၸႂ်ၵၼ်ၶွတ်ႇၽွတ်ႈၸုမ်းႁဵတ်းၵၢၼ် တႃႇမႄးထတ်းထွင်ၶိုၼ်း ပိူင်ၶွတ်ႇၽွတ်ႈ ဝၢၼ်ႈမိူင်း၊ လၵ်းၵၢၼ် 8 ၶေႃႈ၊ ပိူင်ၶွတ်ႇၽွတ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်း ၾႅတ်ႊၻရႄႊလ် (ပပ်ႉၵႅမ်မိုဝ်းပၢင်လူင်)ၼႆႉ ၶိုၼ်းၽိူမ်ႉထႅမ်ၵူၼ်းထႅင်ႈ 5 ၵေႃႉ။ ၼႂ်းၼၼ်ႉပဵၼ် ၻွၵ်ႊတိူဝ်ႊၶိၼ်ႇမွင်ႇ ၸုမ်းရၶႅင်ႇ၊ ၻွၵ်ႊတိူဝ်ႊသလၢႆႊ လျႅင်ႇမူင်း ၸုမ်းၶျၢင်း၊ ဢူးၸေႃႇတၢၼ်း NBF ၊ ၸၢႆးၵျေႃႇၺုၼ်ႉ UNA ၊ ပတူဝ်ႇမၢၼ်းမၢၼ်း KNU  တေထတ်းထွင်ႁႂ်ႈယဝ်ႉ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်းပၢင်ၵုမ်ၼႆႉ- ယိင်းႁၢၼ်ၾႃႉ လၢတ်ႈၼင်ႇၼႆ ။


ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၸိူဝ်းၶဝ်ႈႁူမ်ႈပၢင်ၵုမ်လူင်ၼႆႉ 1.ၸုမ်းရၶႅင်ႇ (AA) ၊ 2.တႅဝ်းႁူမ်ႈၻီႊမူဝ်ႊၶရႅတ်ႊတိၵ်ႊ လုၵ်ႈႁဵၼ်းမိူင်းမၢၼ်ႈပတ်းပိုၼ်ႉ (ABSDF) ၊ 3.ပႃႇတီႇရၶႅင်ႇ (ALP) ၊ 4.ၸုမ်းရၶႅင်ႇ (ANC) ။ 5.တႅဝ်းႁူမ်ႈ ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၶျၢင်း (CNF) ၊ 6.တပ်ႉသိုၵ်းယၢင်းၵမ်ႉထႅမ်ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊ (DKBA) ။ 7.ၸုမ်းၶၢင်လွတ်ႈလႅဝ်း (KIO) ။ 8. ပႃႇတီႇမႂ်ႇသုင်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈယၢင်းလႅင် (KNPP) ။ 9.ႁူမ်ႈတုမ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈယၢင်းၽိူၵ်ႇ (KNU) ။ 10.တပ်ႉသိုၵ်းပူတ်းပွႆႇၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈယၢင်း-ၶွင်ႇသီႇငမ်းယဵၼ် (KNLA-PC) ၊ 11.ႁူမ်ႈတုမ်ၻီႊမူဝ်ႊၶရႅတ်ႊတိၵ်ႊ လႃးႁူႇ (LDU) ။ 12.ပႃႇတီႇမိူင်းမွၼ်းမႂ်ႇ (NMSP) ၊ 13.တပ်ႉသိုၵ်းဢူၺ်းလီ ၻီႊမူဝ်ႊၶရႅတ်ႊတိၵ်ႊၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ (NDAA) မိူင်းလႃး၊ 14. ၸုမ်းပူတ်းပွႆႇၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈပၢင်ဢူဝ်း (PNLO) ၊ 15.ၶွင်ႇသီႇဢဝ်ၶိုၼ်းၸိုင်ႈတႆး/ တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး (RCSS/SSA) ၊ 16.ပႃႇတီႇမႂ်ႇသုင်ၸိုင်ႈတႆး/ တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး (SSPP/SSA) ၊ 17.ၸုမ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈဝႃႉ (WNO) ။ 18.ၸုမ်းယၢင်း (KPC) ၊ 19.ၸုမ်းဢူၺ်းလီၸၢဝ်းၶိူဝ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈ (UNA) ။ 20.ၸုမ်း NBF ၊ 21.ၸုမ်းၼၢင်းယိင်းမိူင်းမၢၼ်ႈ (WLB) ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ႁူမ်ႈၸုမ်းပႃႇတီႇၵၢၼ်မိူင်း၊ ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း တင်းၸုမ်းၼၢင်းယိင်း တင်းမူတ်းမီး 21 ၸုမ်း၊ ပဵၼ်ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ 17 ၸုမ်း- ၼႆယဝ်ႉ ။


ပၢင်ၵုမ်လူင်ပွၵ်ႈၼႆႉ ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း ဢၼ်ဢမ်ႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈ မီး 4 ၸုမ်း- 1.တပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းဝႃႉ ၽွမ်ႉႁူမ်ႈ (UWSA) ၊ 2.တပ်ႉသိုၵ်းပူတ်းပွႆႇၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ တဢၢင်း (TNLA) ၊ 3.ၸုမ်းၼႃႇၵ ၊ 4.တပ်ႉသိုၵ်းဢူၺ်းလီ ၻီႊမူဝ်ႊၶရႅတ်ႊတိၵ်ႊၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ (MNDAA) ၸုမ်းၵူဝ်းၵၢင်ႉ - ၼႆယဝ်ႉ ။