ၼင်ႇႁိုဝ်ၼမ်ႉၼွင်ႁၢႆးယႃႈ (ၼွင်ဢၢင်းလေး) တေဢမ်ႇႁႅင်ႈဝႆး၊ ပိူဝ်ႈတႃႇႁႄႉၵင်ႈလႆႈ ၼမ်ႉၼွင်ႁႅင်ႈၽွင်ႈၼၼ်ႉ တၢင်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ လႆႈသိုဝ်ႉၸၢၵ်ႈလုတ်ႇၵူမ်ႇဢုင်မႃး ၸဵမ်မိူဝ်ႈပီၵၢႆ ။ ၵူၺ်းၵႃႈ တိုၵ်ႉလႆႈပႂ်ႉၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇ ၼွၵ်ႈမိူင်း တႃႇမႃးယိပ်းၶိူင်ႈၸၢၵ်ႈၼၼ်ႉယူႇလႄႈတေႃႇထိုင်မိူဝ်ႈလဵဝ် ယင်းပႆႇလႆႈလုတ်ႇၵူမ်ႇဢုင်သင် ။

ႁၢင်ႈၼွင်ႁၢႆးယႃႈ မိူဝ်ႈၼႂ်းလိူၼ်မၢတ်ႊၶျ် 2016

ၸၢၵ်ႈၶုတ်းလိၼ် တီႈၼွင်ႁၢႆးယႃႈ

ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ ၵူဝ်ႇၶိၼ်ႇမွင်ႇလၢတ်ႉ လုၵ်ႈၸုမ်းလူလွမ်ပႂ်ႉပႃးၼွင်ႁၢႆးယႃႈ (Save the Inle Lake) လၢတ်ႈဝႃႈ - ၼင်ႇႁိုဝ်တေႁႄႉၵင်ႈလႆႈ ၼမ်ႉၼွင်ႁႅင်ႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈလႆႈဢဝ်ငိုၼ်းၵွင်ၵၢင် ၼွင်ႁၢႆးယႃႈသေ သိုဝ်ႉၸၢၵ်ႈလုတ်ႇၵူမ်ႇ မႃးၶႃႈဢေႃႈ။ မိူဝ်ႈလိူၼ်ဢေႊပရိူဝ်ႊ လ် 2015 ၼၼ်ႉ သိုဝ်ႉမႃးၸၢၵ်ႈလုတ်ႇၵူမ်ႇဢုင် 8 လမ်း ၊ ၸၢၵ်ႈၶူတ်ႉလိၼ် 3 လမ်း၊ သဵင်ႈငိုၼ်းၵႂႃႇ 6,000 သႅၼ်ပျႃး ၊ ၸၢၵ်ႈၽႅဝ်မႃးၼႂ်းလိူၼ်မၢတ်ႊၶျ် ပီၼႆႉ (2016)၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ပႆႇမီးၽႂ်မေႃၸႂ်ႉၸၢၵ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉလႄႈ တိုၵ်ႉလႆႈပႂ်ႉၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇ ဢိၼ်ႊၵျိၼ်ႊၼီႊယိူဝ်ႊ ၼွၵ်ႈမိူင်းၶဝ် တႃႇတေမႃးယိပ်းၶိူင်ႈၸၢၵ်ႈၼႆႉယူႇ ၊ တေႃႇထိုင်မိူဝ်ႈလဵဝ် ပႆႇလႆႈတႄႇၵၢၼ်ငၢၼ်းသင် ”- ဝႃႈၼႆ ။


ၵူၼ်းယူႇၼႂ်းၼွင်ၶဝ်ၵေႃႈ လၢတ်ႈဝႃႈ - ၽွင်းလူင်ၾၢႆႇၾၢႆၶဝ်ၼႆႉ တီႈၵူၼ်းတွင်ႈတဵဝ်းဢႅဝ်ႇမိူင်းၶဝ်မႃးဢႅဝ်ႇၼမ် မိူၼ်ၼင်ႇတီႈႁိမ်းႁွမ်းၽြႃးၽွင်ႇတေႃႇဢူး ၊ တီႈတႃႈႁိူဝ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၼင်ႇႁိုဝ်ႁိူဝ်းတေမႃးၸွတ်ႇလႆႈငၢႆႈၸိူဝ်းၼႆႉ ၶဝ်မႃးႁဵတ်းပၼ်မႄးပၼ်ယူႇ ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ တီႈဝၢၼ်ႈႁိမ်းႁွမ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၶဝ်ဢမ်ႇၵႂႃႇမႄးပၼ်လႄႈ ဝၢၼ်ႈၵူၼ်း မွၵ်ႈႁိမ်း 100 ဝၢၼ်ႈၼႆႉတႄႉ တိုၵ်ႉႁူပ်ႉတၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ လွင်ႈၵႂႃႇမႃးယူႇ ။ ပီၵၢႆၼႆႉ ၾူၼ်တူၵ်း 45 လႅတ်ႉမၵူၺ်း ၊ ပီၼႆႉတေတူၵ်းဢေႇလိူဝ်ၼၼ်ႉ ၊ တေတူၵ်း 30 လႅတ်ႉမၵူၺ်း၊ ၾၢႆႇရႃႇသီႇဢုတု ၾိင်ႈၾႃႉၶဝ်ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႆႉၸိူင်ႉၼႆလႄႈ ၵူၼ်းၼႂ်းၼွင်ၵေႃႈ ဢွၼ်ၵၼ်မႆႈၸႂ်ယူႇ ၊ ၵွပ်ႈဝႃႈၼမ်ႉတေဢေႇ တေႁႅင်ႈၵႂႃႇတိၵ်းတိၵ်း - ဝႃႈၼႆ ။


ၵူဝ်ႇဢႄးၽေႃး ၸဝ်ႈႁိူဝ်း ၵေႃႉဢၼ်ႁေႃႈႁိူဝ်းတေႃႉၵူၼ်းၼႂ်းၼွင်ႁၢႆးယႃႈ လၢတ်ႈဝႃႈ - “ ၵူၼ်းယူႇတၢင်းၼွၵ်ႈ မၼ်းၵမ်ႈၽွင်ႈ ၶဝ်ဢွၼ်ၵၼ်ထတ်းသၢင်ဝႃႈ ၼွင်ႁၢႆးယႃႈဢမ်ႇႁႅင်ႈတႄႉ ၊ ၶဝ်လႃႈလီႈလၢတ်ႈၵူၺ်း ၼႆယူႇ ။ ၵူၺ်းၵႃႈ လွင်ႈဝႃႈၼမ်ႉၼွင်ႁႅင်ႈတႄႉဢမ်ႇႁႅင်ႈတႄႉၼႆႉ ပေႃးမႃးႁၼ်ႁင်းၵူၺ်းတူဝ်ၵဝ်ႇ ၸင်ႇတေႁူႉဝႃႈ မၼ်းႁႅင်ႈတႄႉ ။ ဢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၾၢႆႇသၢင်ႈၾၢႆၶဝ် မႃးႁဵတ်းပၼ်ၼႆႉၵေႃႈ မၼ်းပဵၼ်တီႈဢၼ်ၶႅၵ်ႇၼွၵ်ႈမိူင်း မႃးဢႅဝ်ႇမႃးယဵမ်ႈၼမ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵူၺ်း ။ ၵွပ်ႈၼၼ် လုၵ်ႉတီႈၽြႃးၽွင်ႇတေႃႇဢူးသေ ၵႂႃႇထႅင်ႈတၢင်ႇဝၢၼ်ႈ တၢင်ႇတီႈၸိူဝ်းၼႆႉတႄႉ မၼ်းတိုၼ်းၵႂႃႇယၢပ်ႇ ။ ဝၢၼ်ႈဢၼ်ၵူၼ်းဢႅဝ်ႇမိူင်းၶဝ် ၵႂႃႇ ဢႅဝ်ႇၼမ် ဢၼ်မီးပိူၼ်ႈၶႅၵ်းငိုၼ်း တေႃးၽႃႈ တီႈဝၢၼ်ႈယႂႃႇမ ၊ ဢိၼ်းပေႃးၶူင်ႇၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ လႆႈၶတ်းၸႂ်ႁေႃႈႁိူဝ်း ႁႃတၢင်းဢၼ်တေၵႂႃႇလႆႈမၼ်းပဵၼ်ယၢပ်ႇပဵၼ်ယဵၼ်း ၊ ၵွပ်ႈၼမ်ႉႁႅင်ႈၼမ်ႉတိုၼ်ႈလိူဝ်ႁႅင်းတႄႉတႄႉ - ဝႃႈၼႆ ။


ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၼမ်ႉၼွင်ႁႅင်ႈမႃးလိူဝ်ႁႅင်းလႄႈ ၵၢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈၼႂ်းၼွင်ၵေႃႈ ယၢပ်ႇၽိုတ်ႇမႃး ။ မိူဝ်ႈပီၵၢႆၼႆႉ ၽုၵ်ႇမၢၵ်ႇၶိူဝ်သူမ်ႈယၢပ်ႇ ၊ မၢၵ်ႇၶိူဝ်သူမ်ႈၵေႃႈ ဢွၵ်ႇဢေႇ ။ ပီၼႆႉ ၼမ်ႉၸဵဝ်းႁႅင်ႈထႅင်ႈသေ ၼမ်ႉဢမ်ႇပဵင်းပေႃး တႃႇၽုၵ်ႇသွမ်ႈၼႆတႄႉ ၵႃႈၶၼ်မၢၵ်ႇၶိူဝ်သူမ်ႈတေသုင်ႁႅင်းယူႇ၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ မၢၵ်ႇၶိူဝ်သူမ်ႈဢမ်ႇလိူင်ႇ - ၼႆယဝ်ႉ ။


ၼႂ်းၼွင်ႁၢႆးယႃႈၼႆႉ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်းႁဵတ်းၵၢၼ်ႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉ ၽုၵ်ႇၶဝ်ႈ ၊ မၢၵ်ႇၶိူဝ်သူမ်ႈ ၊ မၢၵ်ႇၽိတ်ႉ ၊ မၢၵ်ႇၼမ်ႉတဝ်ႈ ၊ မၢၵ်ႇၶိူဝ် ၊ ၽၵ်းၵၢတ်ႇပီ ၸိူဝ်းၼႆႉ ။ ပီၼႆႉတႄႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၼမ်ႉႁႅင်ႈလႄႈ ၸဝ်ႈသူၼ်ၵူၼ်း ၽုၵ်ႇသွမ်ႈၶဝ် မႆႈၸႂ်ၵူဝ်မၢၵ်ႇၶဝ်ႈတဝ်ႈၼမ်ႉ ဢမ်ႇဢွၵ်ႇလီ ၼႆၵၼ်ယူႇ ။


ၵူၼ်းတူင်ႉၼိုင်ၾၢႆႇၵုမ်းၵမ် ၼွင်ႁၢႆးယႃႈ ၵေႃႉၼိုင်ႈလၢတ်ႈဝႃႈ - “ တႃႇတေႁႄႉၵင်ႈၼမ်ႉၼွင်ႁၢႆးယႃႈ ယႃႇႁႂ်ႈမၼ်းႁႅင်ႈၼႆႉ ပုၼ်ႈၽွၼ်းမီးတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ တေလႆႈႁူမ်ႈမိုဝ်းၵၼ် တင်းၵူၼ်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈသေ ႁဵတ်းသၢင်ႈၵႂႃႇ ။ ငိုၼ်းဢၼ်ၼွင်ႁၢႆးယႃႈလႆႈၵူႈပီပီၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဢေႇဢေႇ ၊ ၵူၼ်းၼွၵ်ႈမိူင်းၶဝ်ၵေႃႈ ပီၼိုင်ႈယဝ်ႉပီၼိုင်ႈ မႃးဢႅဝ်ႇၼမ်မႃးတႄႉတႄႉ ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၼၼ် ၶႂ်ႈႁႂ်ႈၾၢႆႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈလႄႈ ၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်းၶဝ် ႁဵတ်းပၼ်ၶိုၼ်းၸွမ်းႁိမ်းႁွမ်းၼွင်ႁၢႆးယႃႈၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈၽုၵ်ႇတူၼ်ႈမႆႉပၼ်ၶိုၼ်းၼမ်ၼမ် ၊ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈမႄးႁဵတ်းၾၢႆပၼ်ၼမ်ၼမ် ၊ ၼင်ႇႁိုဝ်မၼ်းတေၵဵပ်းၼမ်ႉဝႆႉလႆႈႁိုင်ႁိုင် ။ မိူဝ်ႈလဵဝ် ၼႂ်းၼွင်ၼႆႉ တိုၵ်ႉမီးၾၢႆ 3 ဢၼ်ၵူၺ်း ၊ ထုၵ်ႇလီမီးၾၢႆထႅင်ႈၼမ်ၼမ် - ဝႃႈၼႆ ။


ၼႂ်းၼွင်ႁၢႆးယႃႈၼႆႉ မီး 444 ဝၢၼ်ႈ ၊ မီး 43 ဢိူင်ႇ ။ ပေႃးထိုင်လိူၼ်ဢေႊပရိူဝ်ႊလ် ၶၢဝ်းမႆႈမႃး ၼမ်ႉၼွင်ႁႅင်ႈၵူႈပီယူႇသေတႃႉ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 2-3 ပီမႃးၼႆႉ ၼမ်ႉႁႅင်ႈႁၢဝ်ႈႁႅင်း ။


မိူဝ်ႈဢွၼ်ၼႃႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵဝ်ႇ တေဢူၼ်းမွပ်ႈဢႃႇၼႃႇပၼ် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမႂ်ႇ ပူၼ်ႉမႃးမိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 20/03/2016 ၼႆႉ ၸွမ်ၽွင်းလူင်ၸိုင်ႈတႆး ၵေႃႉၵဝ်ႇ ၸဝ်ႈဢွင်ႇမျၢတ်ႈလႄႈ တင်းၸုမ်းၸိူဝ်းၶဝ် ဢွၼ်ၵၼ်ႁဵတ်းပၢင်ပွႆး ၶႄႉၶႅင်ႇၵႃႈၶၼ်သိုဝ်ႉၶၢႆ ပိူဝ်ႈတႃႇပၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊၶဝ် ၸၼ်ၵၼ်ႊထရႅၵ်ႊ ပႂ်ႉၵဵပ်းငိုၼ်း ၵူၼ်းဢႅဝ်ႇမိူင်းၶဝ်မႃးဢႅဝ်ႇ တီႈၼွင်ႁၢႆးယႃႈ၊ သုင်သုတ်းၶဝ်ၶၢႆလႆႈ ငိုၼ်းမၢၼ်ႈ တင်းၼမ်သႅၼ် 20,000 - ၼႆယဝ်ႉ ။