ဝၼ်းတီႈ 15 လိူၼ်မၢတ်ႉၶျ်ၼႆႉ သၽႃးမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼေႊပျီႊတေႃႇ မၵ်းမၼ်ႈဢူးထိၼ်ႇၵျေႃႇ ၽွင်းတႅၼ်းသၽႃးလၢင်ႈ ပႃႊတီႊၼူၵ်ႉယုင်း (National League for Democracy-NLD) ပဵၼ်ၸွမ်ၸိုင်ႈဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းလိူၵ်ႈတင်ႈမႃးၵေႃႉဢွၼ်တၢင်းသုတ်းၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 50 ပီပၢႆ ၊ ၵႅမ်ၸွမ်ၸိုင်ႈမၢႆ 1 သမ်ႉပဵၼ်ဢူးမိၼ်ႉသူၺ်ႇတူဝ်တႅၼ်းၾၢႆႇသိုၵ်းလႄႈဢူးႁိၼ်ၼရီႊ ပႅၼ်ႊထိဝ်ႊၽွင်းတႅၼ်းသၽႃးဝူၼ် ပႃႊတီႊၼူၵ်ႉယုင်း(NLD) ပဵၼ်ၵႅမ်ၸွမ်ၸိုင်ႈ 2 ။


ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈၼႆႉ ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈလႆႈတွင်ႈထၢမ် တၢင်းႁၼ်ထိုင်လုၵ်ႈႁဵၼ်းတႆး ဢၼ်ႁဵၼ်း ယူႇၼွၵ်ႈမိူင်းဝႃႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈ ဢၼ်ဢူးထိၼ်ႇၵျေႃႇ တေဢွၼ်ႁူဝ်ၵႂႃႇၼၼ်ႉ ၼႂ်းၸႂ်ပဵၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ် ။

 ၸဝ်ႈၸၢင်းလၢဝ်ႁဵင် MA ၾၢႆႇပၢႆး English ၸၼ်ႉၸွမ်မႁႃၸူးလႃးလူင်းၵွၼ်း ဝဵင်းဢယုထယႃး ၸိုင်ႈထႆးလၢတ်ႈဝႃႈ - လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵေႃႉလႂ်ၶိုၼ်ႈမႃးၵေႃႈယဝ်ႉတႆးတိုၼ်းထုၵ်ႇလႆႈမီးသုၼ်ႇလႆႈပူၵ်းပွင်ဝၢၼ်ႈမိူင်းႁင်းၵူၺ်း ။


“ ၸွမ်ၸိုင်ႈၵေႃႉမႂ်ႇၼႆႉဢၼ်ၵူၼ်းတင်းၼမ်လိူၵ်ႈႁႂ်ႈၶိုၼ်ႈပဵၼ်ၸွမ်ၸိုင်ၼၼ်ႉပဵၼ်ၵေႃႉၼိုင်ႈၵူၺ်းၵႃႈ ၶဝ်သမ်ႉဢဝ်လုၵ်ႈၸုမ်းၶဝ်ႁဵတ်းလႄႈႁႂ်ႈမၼ်းမႅၼ်ႈၸွမ်းၼင်ႇပိူင်တရႃး။လွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်းၽႃႇၵၢင်ဝၢင်းၶိုင်ႈတႄႉဢမ်ႇမီးတဵမ်ထူၼ်ႈ၊ၵွပ်ႈၼၼ်ၵူၼ်းဢၼ်တေဢမ်ႇႁၢၼ်ႉၸႂ်ၵေႃႈတေမီး ။ ပေႃးႁဝ်းၶႃႈမႃးထတ်းသၢင်ႈတူၺ်းတႄႉမၼ်းလႅပ်ႈတေမီးၵၢၼ်ဝၢင်းၽႅၼ်လဵၼ်ႈလွၵ်းၵၢၼ်မိူင်းထႅင်ႈယူႇၼႆႁၼ်ထိုင်ၼင်ႇၼႆ ။


ဢၼ်ၶႂ်ႈၾၢၵ်ႇတွၼ်ႈထိုင်ၵူၼ်းမိူင်းတႆးတႄႉပုၼ်ႈတႃႇတႆးတႄႉၽႂ်ၶိုၼ်ႈမႃးၵေႃႈလီသွၼ်ႇႁႂ်ႈႁဝ်းလႆႈပူၵ်းပွင်မိူင်းႁဝ်းႁင်းၵူၺ်းၵေႃႈၵျႃႉၼႃႇယဝ်ႉ ။


လိူဝ်ၼၼ်ႉပီႈၼွင်ႉၵူၼ်းမိူင်းတႆးႁႂ်ႈဢွၼ်ၵၼ်ႁဵၼ်းလိၵ်ႈလၢႆးပၢႆးပၺ်ၺႃၼမ်ၼမ် ၊ ၼပ်ႉယမ်ႁူဝ်ၼႃႈတႆး၊ပိုတ်ႇၸႂ်တေႃႇၵၼ်ဢုပ်ႇၵၼ် ၊ ၶဝ်ႈႁႃၵၼ် ၊ ႁဵၼ်းႁူႉလွင်ႈပိုၼ်းၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၊ ပုၼ်ႈတႃႇပီႈၼွင်ႉတႆးဢၼ်ႁွတ်ႈၽႅဝ်ယူႇတီႈၵူႈမိူင်းမိူင်းဢၼ်ယူႇၸွတ်ႇတူဝ်ႈလုမ်ႈၾႃႉၼႆႉၵေႃႈႁႂ်ႈမီးၵပ်းသိုပ်ႇတိတ်းတေႃႇႁႃၵၼ် ၊ ပိၼ်ႇပၢႆႇလႅၵ်ႈလၢႆႈတၢင်းႁူႉၵၼ် ၊ ၸွႆႈထႅမ်ၵၼ် ၊ ၵွင်ႉသၢၼ်ၵၼ်ပေႃးႁဝ်းႁဵတ်းၸိူင်ႉၼႆၸိုင်ႁဝ်းတိုၼ်းတေၶိုၼ်ႈယႂ်ႇယူႇၼႆယဝ်ႉ ”။



ၸဝ်ႈၸၢင်းၼုမ်ႇတႆး ၼၼ်တသႃမိ B.A Buddhist Study ၸၼ်ႉၸွမ်မႁႃၸူးလႃးလူင်းၵွၼ်း ဝဵင်းဢယုထယႃးၸိုင်ႈထႆးလၢတ်ႈဝႃႈ - “ ၼင်ႇၵူၼ်းမိူင်းမုင်ႈမွင်းၶႂ်ႈလႆႈၶႂ်ႈပဵၼ်ၼၼ်ႉယုမ်ႇယမ်ဝႃႈၶဝ်တေႁဵတ်းသၢင်ႈတွပ်ႇသၢႆႈတႅၼ်းပၼ်ယူႇ ။


ၸွမ်ၸိုင်ႈမႂ်ႇၵေႃႉဢၼ်ၶိုၼ်ႈမႃးၼင်ႇၵၢင်ၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်းၵမ်ႈၼမ်ၼၼ်ႉ ယူႇတီႈၸဝ်ႈတႄႉ ႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ ၵႃႈၼင်ႇၵူၼ်းမိူင်းမုင်ႈမွင်းၶႂ်ႈလႆႈၶႂ်ႈပဵၼ်သုၼ်ႇၽဵင်ႇပဵင်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း လႄႈ ၵႄႈၶႆပၼ်တၢင်းယၢပ်ႇ ၽိုတ်ႇၵူၼ်းမိူင်းၼၼ်ႉမုင်ႈမွင်းဝႃႈၶဝ်တေပွင်ႇၸႂ်သေႁဵတ်းသၢင်ႈတွပ်ႇသၢႆႈတႅၼ်းပၼ်ၼင်ႇၵူၼ်းမိူင်းမုင်ႈမွင်းဝႆႉၼိူဝ်မၼ်းၼၼ်ႉယူႇ ။


သင်ဝႃႈၶဝ်ဢမ်ႇၶတ်းၸႂ်ႁဵတ်းပၼ်သင်လႆႈသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းႁႂ်ႈၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်လႄႈ ဢမ်ႇၶတ်းၸႂ်ၵႄႈၶႆပၼ်ပၼ်ႁႃတၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇၵူၼ်းမိူင်းၸိုင် လႆႈဝႃႈ ပဵၼ်ၸွမ်ၸိုင်ႈဢၼ်ၶိုၼ်ႈ မႃးလူၺ်ႈႁႅင်းဢီးၵူၼ်းမိူင်းသေ သမ်ႉလုတ်ႈႁၢမ်းဝႆႉပုၼ်ႈၽွၼ်းတႃႇတွပ်ႇ သၢႆႈတႅၼ်းပၼ်ၵူၼ်း မိူင်းၶိုၼ်းတေလႆႈဝႃႈၼႆယူႇ ။


ယွၼ်းၼၼ် လိူၵ်ႈၶိုၼ်ႈမႃးယဝ်ႉ ပဵၼ်မႃးယဝ်ႉလႄႈ ယူႇတီႈၵူၼ်းမိူင်းသေ လူဝ်ႇပႂ်ႉတူၺ်းၸွမ်း တၢင်း ႁဵတ်းတၢင်းသၢင်ႈၶဝ် ၸွင်ႇၶဝ်တေႁဵတ်းၸွမ်းၼင်ႇၵႂၢမ်းၶဝ်ဝႃႈ ထိုင်ၶၢဝ်းလူဝ်ႇလႅၵ်ႈလၢႆႈယဝ်ႉ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉႁိုဝ်ၼႆယူႇ ။ လုၵ်ႉတီႈဢမ်ႇၶႅၼ်းသေ တေလႅၵ်ႈလၢႆႈပဵၼ်ၶႅၼ်းၼႃႇႁိုဝ် ? ဢမ်ႇၼၼ် လုၵ်ႉတီႈၶႅၼ်းၼၼ်ႉသေ တေလႅၵ်ႈလၢႆႈပဵၼ်ၶႅၼ်းလီမႃးႁိုဝ် ? ၼႆၼၼ်ႉတႄႉ လူဝ်ႇပႂ်ႉတူၺ်းၵူၺ်း ယဝ်ႉ ။”


ၸၢႆးလႅင်းၶမ်း B.A Social Sciences ၸၼ်ႉၸွမ်ၵဵင်းမႆႇ လၢတ်ႈဝႃႈ - “ ၵၢၼ်ႁုၼ်ႈမုၼ်းတေလီမႃးယူႇယွၼ်ႉၶဝ်ၵေႃႈပဵၼ်ၵူၼ်းတူင်ႉၼိုင်လွင်ႈတီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊ ၊ လွင်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈ ၊ လွင်ႈႁုၼ်ႈမုၼ်း ၊ ၵၢၼ်တူၺ်းထိုင်း ၊ လွင်ႈသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉ တေတိူဝ်းၼမ်မႃး ။


လွင်ႈသုၼ်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းဢၼ်တုၵ်းယွၼ်းယူႇၼၼ်ႉ တေဢိင်ဝႆႉၼိူဝ် ပၢင်ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၢၼ်မိူင်း သေၵေႃႈတၢင်းၼိုင်ႈ ၊ ၸုမ်းပႃႇတီႇ NLD ၵေႃႈဢမ်ႇပေႃးဝႆႉၼမ်ႉၼၵ်းၼိူဝ်လွင်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း ။


လွင်ႈပၢႆးပၺ်ၺႃတႄႉႁဝ်းထုၵ်ႇလီၸႅၵ်ႇပဵၼ်သွင်တွၼ်ႈ တွၼ်ႈ (1) ပဵၼ်ပၢႆးပၺ်ၺႃ ဢၼ်မီးယူႇ ယၢမ်းမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ၊ ယၢမ်းလဵဝ်တႄႉၸၢင်ႈတေလီလိူဝ်ၵဝ်ႇမႃးယူႇ ယွၼ်ႉၼႂ်းလၵ်းၼမ်းၶွင်ၸုမ်းၶဝ် ၵေႃႈလႆႈမီးဝႆႉ လွင်ႈပၢႆးပၺ်ၺႃၼႆႉပဵၼ်ယႂ်ႇ ။


ၵူၺ်းၶဝ်တေႁဵတ်းလႆႈၵႃႈႁိုဝ်တႄႉလူဝ်ႇပႂ်ႉတူၺ်းၸွမ်းယူႇယွၼ်ႉသိုၵ်းတိုၵ်ႉမီးဝႆႉႁူဝ်ပၢၵ်ႇသၢဝ်းႁႃႈၼႂ်းသၽႃး လွင်ႈၸႅၵ်ႇၽႄငိုၼ်းတွင်းတႃႇ သႂ်ႇၼႂ်းပၢႆးပၺ်ၺႃ တေမီးလွင်ႈၶွင်ႈ ၶမ်လွင်ႈတိုဝ်ႉတၢင်း ၵၢၼ်ႁဵၼ်းၼွၵ်ႈမိူင်း ။”


တွၼ်ႈ (2) တိုဝ်ႉတၢင်း ပၢႆးပၺ်ၺႃ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႄႉပႆႇၸၢင်ႈဢၢပ်ႈႁဵတ်းလႆႈၵႂၢင်ႈၵႂၢင်ႈၶႂၢင်ၶႂၢင်ယွၼ်ႉ လိၵ်ႈတႆး ဢမ်ႇပႆႇႁူႉဝႃႈတေၸႂ်ႉလၵ်းႁဵၼ်းၸိူင်ႉႁိုဝ်သေလႄႈ တေႁဵတ်းႁိုဝ်ၵိူတ်ႇ ဢွၵ်ႇမေႃသွၼ် ယူႇတီႈ ၵူၼ်းမိူင်းတႆးႁဝ်း ၶဝ်ႈၸ်ႂၶဝ်ႈၶေႃး ႁဵတ်းသၢင်ႈၵႃႈႁိုဝ်ၼၼ်ႉၵူၺ်းယဝ်ႉ ။


လိုၼ်းသုတ်းဢၼ်ၶႂ်ႈၾၢၵ်ႇတွၼ်ႈတႄႉ NNER ( National Network for Education Reform) ဢၼ်ပဵၼ်ၸုမ်းဢူးတဵင်းလုၺ်ႇ ဢွၼ်ႁူဝ်သေ ႁဵတ်းလွင်ႈ လၵ်းႁဵၼ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း ႁႂ်ႈဢဝ်ၸႂ်ႉလႆႈၼႂ်း လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၼၼ်ႉပဵၼ်တိုဝ်ႉတၢင်းတႃႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းဢၼ်ၼိုင်ႈၼႂ်းၸုမ်းၼၼ်ႉ ယူႇတီႈတႆးသေၶဝ်ႈ ႁူမ်ႈပႃးဝႆႉၵေႃႈ ဢမ်ႇပေႃးမီးၼမ်ႁဝ်းလူဝ်ႇၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇလိၵ်ႈလၢႆးၶဝ် ဢွၼ်ၵၼ်သႂ်ႇၸ်ႂသႂ်ႇၶေႃး သေႁဵတ်းသၢင်ႈလွင်ႈၼႆႉၶႃႈဢေႃႈ ။”


ၸၢႆးတွင်း B.A Social Sciences ၸၼ်ႉၸွမ်ၵဵင်းမႆႇ လၢတ်ႈဝႃႈ -“ ပေႃးပဵၼ်မႃးတီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊၸိုင် တိုဝ်ႉတၢင်းပၢႆးပၺ်ၺႃတေလီမႃး ။


တေလႆႈဝႃႈပဵၼ်ဢၼ်လီမႃးယူႇ ၊ ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႃး ၊ မီးလွင်ႈၸတ်းႁဵတ်းပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈၸွမ် ၸိုင်ႈၼႆႉလုၵ်ႉမႃးတီႈၵၢင်ၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်းသေလိူၵ်ႈၶိုၼ်ႈမႃးလႄႈ ပဵၼ်ဢၼ်ယိၼ်းၸူမ်းၸွမ်တႄႉ ။ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈလွင်ႈပၢႆးပၺ်ၺႃၵေႃႈယၢမ်းလဵဝ်ပဵၼ်တီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊမႃးယဝ်ႉလႄႈပေႃးမီးလွင်ႈ ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႃးပဵၼ်ၸၼ်ႉပဵၼ်ထၢၼ်ႈၸိုင်လွင်ႈပၢႆးပၺ်ၺႃတေလီလုၵ်ႈႁဵၼ်းၵေႃႈတေမီးတိုဝ်ႉတၢင်းလီမႃးယူႇ ။


ဢၼ်ႁဝ်းၵူၼ်းမိူင်းထုၵ်ႇလီဝူၼ်ႉၸွမ်းတႄႉၸွင်ႇပိူၼ်ႈသမ်ႉတေႁဵတ်းသၢင်ႈပၼ်တွၼ်ႈတႃႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းႁႃႉၼႆပႆႇၸၢင်ႇယုမ်ႇလႆႈၵွပ်ႈၼၼ်ၵူၼ်းမိူင်းတႆးထုၵ်ႇလီလဵပ်ႈႁဵၼ်းလွင်ႈၵၢၼ်မိူင်း ၊ ႁဵတ်းၵၢၼ်မိူင်းၼင်ႇႁိုဝ်ပေႃးတေၶိုၼ်ႈယႂ်ႇၵႂႃႇ ။”


ၸၢႆးသႅင်ယွတ်ႈB.A Computer Information Technology (CIS) ၸၼ်ႉၸွမ်ၽႃႊယပ်ႊ ဝဵင်းၵဵင်းမႆႇ လၢတ်ႈဝႃႈ - “ယူႇတီႈလုၵ်ႈႁဵၼ်းၵေႃႉၼိုင်ႈသေႁၼ်ထိုင်ဝႃႈၸွမ်ၸိုင်ႈၵေႃႉမႂ်ႇၼႆႉပဵၼ်လွင်ႈၶၢဝ်ႇငၢဝ်းလီတွၼ်ႈတႃႇၵူၼ်းမိူင်းမၢၼ်ႈပတ်းပိုၼ်ႉတႄႉတႄႉယွၼ်ႉထုၵ်ႇလိူၵ်ႈမႃးလူၺ်ႈၵူၼ်းမိူင်းၵမ်းသိုဝ်ႈၶဝ်ႈတြႃးဝၢင်ႇ ၸွမ်းပၵ်းပိူင်ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊတႄႉတႄႉ ။


ၶႃႈယုမ်ႇယမ်ဝႃႈတႄႇဢဝ်ၼႆႉၵႂႃႇၸွမ်းၼင်ႇပိုၼ်းၵႅပ်ႈၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၵေႃႉမႂ်ႇၼႆႉလႆႈၵႂႃႇၶိုၼ်ႈႁဵၼ်းလၢႆ တီႈလၢႆတၢင်းပဵၼ်ၽူႈမီးပၺ်ၺႃတႄႉတႄႉၵေႃႉၼိုင်ႈယုမ်ႇယမ်ဝႃႈတေမီးပေႃႇလသီႇမႂ်ႇႁႂ်ႈပၢႆးပၺ်ၺႃလီၶိုၼ်းမႃးလုၵ်ႈႁဵၼ်းၵေႃႈတေမီးတိုဝ်ႉတၢင်းၼမ်မႃးတႄႉတႄႉၼႆယုမ်ႇယမ်ၼင်ႇၼႆၶႃႈ ။


ၶေႃၾၢၵ်ႇတွၼ်ႈၵူၼ်းၼုမ်ႇဢၼ်တိုၵ်ႉတေၶိုၼ်ႈႁဵၼ်းလႄႈၸိူဝ်းဢၼ်တိုၵ်ႉႁဵၼ်းယူႇၶၢဝ်းယၢမ်းမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉပဵၼ်တိုဝ်ႉတၢင်းလီတႄႉတႄႉႁႂ်ႈၶတ်းၸႂ်ပိုတ်ႇႁူပိုတ်ႇတႃႁဵၼ်းႁူႉလွင်ႈၵၢၼ်ဝၢၼ်ႈၵၢၼ်မိူင်း လႄႈသိုပ်ႇၶိုၼ်ႈႁဵၼ်ၵၼ်သုင်သုင်ၼႆၶႃႈဢေႃႈ ။