ဝူင်ႈၼႆႉ ဢိင်ၼိူဝ်ၸွမ်ၸိုင်ႈမႂ်ႇ ႁပ်ႉဢဝ်ဢႃႇၼႃႇၸၢၵ်ႈ ဝၢၼ်ႈမိူင်း ၊ ပိူဝ်ႈတႃႇၽွင်းငမ်းဝၢၼ်ႈမိူင်း ပူၵ်းပွင်ဝၢၼ်ႈမိူင်းၵႂႃႇယဝ်ႉ ။ ဢိင်ၼိူဝ်ငဝ်းလၢႆးဝၢၼ်ႈမိူင်းလႅၵ်ႈလၢႆႈသေ ႁိုၼ်း ၵႃယၢင်း ထတ်းသၢင်ဝႆႉ ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၵၢၼ်မိူင်း ဢၼ်ပဵၼ်ယူႇဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉလႄႈ မွၵ်ႇလၢတ်ႈတိုၵ်းသူၼ်းထိုင်ပေႃႈမႄႈ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်းၼင်ႇၼႆ ။

ႁိုၼ်း ၵႃယၢင်း

မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 30 လိူၼ်မၢတ်ႊၶျ်ၼႆႉ ၸွမ်ၸိုင်ႈမႂ်ႇ ဢူးထိၼ်ႇၵျေႃႇ ႁပ်ႉဢဝ်တၼ်းႁဵင်း ၵႃႈတီႈၸွမ်ၸိုင်ႈၵဝ်ႇ ဢူးတဵင်းၸဵင်ႇ ။ ၸွမ်းၼင်ႇၸွမ်ၸိုင်ႈမႂ်ႇၶိုၼ်ႈမႃးယဝ်ႉလႄႈ ယူႇတီႈၸွမ်ၸိုင်ႈမႂ်ႇၼႆႉ မီးသုၼ်ႇလိူၵ်ႈတင်ႈ ၸွမ်ၽွင်း (ၸွမ်ၽွင်းလူင်) ၶွင်ၸႄႈမိူင်းလႄႈတိူင်းၶဝ် တင်း 14 ၵေႃႉ ။ လွင်ႈၼႆႉ ပေႃးဢဝ်ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း (လၵ်းမိူင်း) 2008 ဝႃႈတႄႉ တိုၼ်းလႆႈႁဵတ်းၸွမ်းၸိူင်ႉၼၼ် ။


ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈပႃႊတီႊၼူၵ်ႉယုင်းၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ပႃႊတီႊဢၼ်ဢွင်ႇပေႉလူၼ်ႉႁိုၵ်းလူၼ်ႉၾင်ႇ တင်းပတ်းပိုၼ်ႉ ၸိုင်ႈမိူင်းလႄႈ ယူႇတီႈၸွမ်ၸိုင်ႈ ဢၼ်ၸုမ်းၼူၵ်ႉယုင်းတၢင်ႇၶိုၼ်ႈမႃးၼၼ်ႉ ၸွမ်းၼင်ႇသုၼ်ႇလႆႈပုၼ်ႈၽွၼ်း မီးၼၼ်ႉသေယဝ်ႉ မၼ်းၵေႃႈလိူၵ်ႈၵႂႃႇၸွမ်ၽွင်း ။ တီႈၼၼ်ႈ မႃးႁၼ်ပၼ်ႁႃ ၸွမ်ၽွင်းမိူင်းတႆးလႄႈမိူင်းရၶႅင်ႇ 2 တီႈ ။


ၸွမ်ၽွင်းမိူင်းတႆးၼႆႉ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈပဵၼ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းမၢၼ်ႈ ၊ ၸိူင်ႉၼႆလႄႈ ၵူႈသိုပ်ႇသိုပ်ႇၵူႈပၢၼ်ပၢၼ်ပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉ ဢၼ်မႃးႁဵတ်းႁူဝ်ပဝ်ႈႁိုဝ် ဢၼ်မႃးႁဵတ်းၽူႈၼမ်းၼႃႈမိူင်းတႆးၼႆႉ ဢမ်ႇတွၼ်ႉမီးမႃးၵူၼ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းမၢၼ်ႈ သေသိုပ်ႇသေပၢၼ် ။ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၸၢဝ်းတႆးသေတႃႉၵေႃႈ ပဵၼ်ပဢူဝ်းႁိုဝ်ႉ ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈထၼုႁိုဝ်ႉ ႁဵတ်းၼႆပၼ်ႇပုတ်ႈၵၼ်သေ ၽွင်းငမ်းၼိူဝ်မိူင်းတႆးမႃး ။ ၵမ်းၼႆႉ ဢၼ်ၶဝ်မႃးလိူၵ်ႈတင်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းမၢၼ်ႈ တေႁဵတ်းႁူဝ်ၼႃႈမိူင်းတႆးၵႂႃႇၼႆႉ ပဵၼ်ပွၵ်ႈဢွၼ်တၢင်းသုတ်းလႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းဢမ်ႇပေႃးႁၢၼ်ႉၸႂ် ၊ လႆႈႁၼ်ၼင်ႇၼႆ ။


ၵူၺ်းၵႃႈမိူင်းတႆးၼႆႉ ပေႃးမႃးဢဝ်ပႃႊတီႊပၢႆးမိူင်းဝႃႈသမ်ႉ ပႃႊတီႊသၢင်ႇသီႈပေႉၼမ်လိူဝ်ပိူၼ်ႈ ၊ တၢမ်းမၼ်း ပဵၼ်ပႃႊတီႊႁူဝ်သိူဝ် ၊ တႂ်ႈပႃႊတီႊႁူဝ်သိူဝ်ၼၼ်ႉ တေမီးပႃႊတီႊၼူၵ်ႉယုင်း ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈပႃႊတီႊသၢင်ႇသီႈ ပေႉၼမ်လိူဝ်ပိူၼ်ႈယဝ်ႉလႄႈ မၼ်းဢဝ်တၼ်းႁဵင်းၵႃႈတီႈ ၾၢႆႇၽွင်းတႅၼ်းသၽႃးၵႂႃႇယဝ်ႉယဝ်ႉ ။ ႁူဝ်ၼႃႈၽွင်းတႅၼ်းလႄႈ ၵႅမ်ႁူဝ်ၼႃႈမၼ်း ယူႇတီႈပႃႊတီႊသၢင်ႇသီႈဢဝ်ၵႂႃႇယဝ်ႉယဝ်ႉ ။


ၵမ်းၼႆႉ ၵိုတ်းဝႆႉၾၢႆႇၽွင်းငမ်း (ၾၢႆႇဢုပ်ႉပိူင်ႇ) ။ ၾၢႆႇၽွင်းငမ်း ဢၼ်ပဵၼ်ၸွမ်ၽွင်းၼႆႉ ပေႃးဢဝ်တၢင်းပေႉ ၼမ်ဢေႇမၼ်းဝႃႈတႄႉ ထုၵ်ႇလီလႆႈပၼ်ပႃႊတီႊႁူဝ်သိူဝ် ၊ ပႃႊတီႊတႆးယူႇ ။ ၵူၼ်းမိူင်းတႄႉ မီးၵၢင်ၸႂ် ၸိူင်ႉၼၼ် ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃးဢဝ်လၵ်းမိူင်းဝႃႈသမ်ႉ မၼ်းၶႂ်ႈပၼ်ၸင်ႇတေပၼ်လႆႈ ၊ မၼ်းၶႂ်ႈပၼ်ၵေႃႈလႆႈ ဢမ်ႇၶႂ်ႈပၼ်ၵေႃႈလႆႈ ပဵၼ်ၼၼ်ဝႆႉ ။


ပေႃးၶိုၼ်းမႃးတူၺ်းပႃႊတီႊ ဢၼ်ဢွင်ႇပေႉတီႈတၢင်းမိူင်းရၶႅင်ႇ ၊ ANP ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ ပႃႊတီႊၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ရၶႅင်ႇၼၼ်ႉ ဢွင်ႇပေႉလူၼ်ႉႁိုၵ်းလူၼ်ႉၾင်ႇ ၊ ပေႃးဢဝ်ၸႄႈမိူင်းရၶႅင်ႇဝႃႈလၢႆလၢႆၵူၺ်း ၊ ပႃႊတီႊရၶႅင်ႇၼႆႉ ဢွင်ႇပေႉဝႆႉ 22 တီႈၼင်ႈ ၊ ပေႃးၼပ်ႉပႃးၸဵမ် ၶုၼ်ၽွင်းၾၢႆႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၶဝ်ပေႉ 23 တီႈၼင်ႈ ။ ယူႇတီႈပႃႊတီႊ ၼူၵ်ႉယုင်းသမ်ႉ ၵူၺ်းပေႉ 8 တီႈၼင်ႈၵူၺ်း တင်းမူတ်းတင်းသဵင်ႈ ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼၼ် ယူႇတီႈၸုမ်း ၸၢဝ်းရၶႅင်ႇၶဝ်တင်းမိူင်း ဢွၼ်ၵၼ်ၼႄၵၢင်ၸႂ်ဝႃႈ ႁႂ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈၼူၵ်ႉယုင်း မွပ်ႈပၼ်ဢႃႇၼႃႇတၼ်းႁဵင်း ၸွမ်ၽွင်း မွပ်ႈပၼ်တီႈ ANP ၶဝ်လႆႈႁဵတ်း ။


ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဢမ်ႇပၼ်ႁဵတ်းလႄႈ ယူႇတီႈပႃႊတီႊရၶႅင်ႇၶဝ်ၵေႃႈ ၸိူဝ်းၼႄၵၢင်ၸႂ်ၵေႃႈၼႄ ၊ လိုၼ်းသုတ်းမႃး တေႃႇထိုင်ၼႂ်းလုတ်ႉတေႃႇသၽႃးၵေႃႈ လုၵ်ႉၼႄၵၢင်ၸႂ်ၶႂမ်ႈၶတ်း ၸိူင်ႉၼႆၵေႃႈမီးမႃး ။


တီႈၼႆႈ ပေႃးမႃးတူၺ်းလၵ်းမိူင်း 2008 တီႈတွၼ်ႈ 261 (ၶ)ၼၼ်ႉ မီး 2 တွၼ်ႈ - 1 ဝႃႈ ၸွမ်ၸိုင်ႈၼႆႉ တႃႇတေလိူၵ်ႈဢဝ်ၸွမ်ၽွင်းလူင် ၶွင်ၸႄႈမိူင်း ႁိုဝ် ၶွင်တိူင်းၼၼ်ႉ ယူႇတီႈၸွမ်ၸိုင်ႈသေ လႆႈၶတ်းလိူၵ်ႈဢဝ် ၼႂ်းၽွင်းတႅၼ်း ၸိူဝ်းဢၼ်ဢွင်ႇပေႉၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈ၊ ဝႃႈဝႆႉၸိူင်ႉၼၼ်ၵူၺ်း ။ တီႈၼၼ်ႈ တိုၼ်းဢမ်ႇဝႃႈဝႆႉဝႃႈ - ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈပဵၼ်ပႃႊတီႊၼူၵ်ႉယုင်းဢွင်ႇပေႉလႄႈ တၵ်းတေလႆႈလိူၵ်ႈဢဝ်ၼႂ်းၼူၵ်ႉယုင်းၵူၺ်း။ တေလႆႈလိူၵ်ႈဢဝ် ၽူႈ / ၽွင်းတႅၼ်း ဢၼ်ဢွင်ႇပေႉၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈ တီႈၼႂ်းၸႄႈမိူင်းၼၼ်ႉ ဝႃႈၼႆၵူၺ်း ။


ၸင်ႇဝႃႈ ယူႇတီႈပႃႊတီႊၼူၵ်ႉယုင်း ၊ ပေႃးဝႃႈမေႃဝူၼ်ႉၵႆ ႁၼ်သုင်သေယဝ်ႉ ဝႆႉၼၵ်းတေႃႇၵၢၼ် ၶွတ်ႇလိူတ်ႈတႄႉ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၶႂ်ႈပၼ်ပႃႊတီႊႁူဝ်သိူဝ်ႁိုဝ်ႉ ၊ ဢမ်ႇၼၼ် ၶႂ်ႈပၼ်ပႃႊတီႊ ANP ႁိုဝ်ႉ ၊ သိုပ်ႇဢဝ်တီႈၼင်ႈၸွမ်ၽွင်းလူင်ၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းလႆႈယူႇ ၊ ႁဝ်းၶႃႈထတ်းႁၼ်ၼင်ႇၼႆ ။


တႃႇတေပဵၼ်မႃး ၸိူင်ႉၼင်ႇၼၼ်ၼႆႉ မိူဝ်ႈပၢၼ်သိူဝ်ၽိူၵ်ႇ မီးၼႂ်းလုမ်းၽွင်းတႅၼ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ယၢမ်ႈၶတ်းၸႂ်မႃး။ မိူဝ်ႈပၢၼ် ANP ၶဝ်ဢွင်ႇပေႉမႃးမိူဝ်ႈပီ 2010 ၊ တေႃႇထိုင်မိူဝ်ႈလဵဝ်ၵေႃႈ ၶဝ်ဢွင်ႇပေႉယူႇ၊ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ 2010 တေႃႇထိုင် 2015 ၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁူမ်ႈၵၼ်ၶတ်းၸႂ်ပႃးၸဵမ်တင်း ပႃႊတီႊၼူၵ်ႉယုင်း ဢၼ်ဢွင်ႇပေႉဢိတ်းဢီႈမိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ။ ၶဝ်ၶတ်းၸႂ်မိူဝ်ႈတႃႇမူၼ်ႉမႄးတီႈဢၼ်ဝႃႈ ၸွမ်ၸိုင်ႈၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈပဵၼ်လုမ်းၽွင်းတႅၼ်းၼႆၵူၺ်း ။ တႃႇတေလိူၵ်ႈတင်ႈဢဝ် ၸွမ်ၽွင်း ၸႄႈမိူင်းႁိုဝ် တိူင်းၼၼ်ႉ ယူႇတီႈလုမ်းၽွင်းတႅၼ်းတေလႆႈလိူၵ်ႈဢဝ် ၽွင်းတႅၼ်းၸိူဝ်းဢၼ်ဢွင်ႇပေႉၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈ ၼႂ်းၸႄႈမိူင်း / ၸႄႈတိူင်းၽႂ်မၼ်း ဝႃႈၼႆ ။


မႄးလႆႈမွၵ်ႈၼၼ်ႉၵူၺ်းၵေႃႈ ယူႇတီႈၸႄႈမိူင်းၽႂ်မၼ်း ၊ ပႃႊတီႊဢၼ်လႂ်ဢွင်ႇပေႉၼမ်လိူဝ်ပိူၼ်ႈၵေႃႈ ဢဝ်ၵၢင်ၸႂ်ၽွင်းတႅၼ်း ၸိူဝ်းဢွင်ႇပေႉၼၼ်ႉသေ လိူၵ်ႈဢဝ်ၸွမ်ၽွင်းႁင်းၽႂ်မၼ်း ၊ တိုၼ်းလူဝ်ႇလႆႈ ပဵၼ်ၸိူင်ႉၼၼ်ၼႆ ဢွၼ်တုၵ်းယွၼ်းမႃး ဢွၼ်ၶတ်းၸႂ်မူၼ်ႉမႄးမႃး မတ်ႉတႃ 261 ၼၼ်ႉယူႇၵေႃႈ ဢမ်ႇဢွင်ႇပေႉမႃး ၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ ပဵၼ်ပႃႊတီႊသၢင်ႇသီႈႁူမ်ႇငုမ်းဝႆႉ ။


မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉသမ်ႉ ပႃႊတီႊၼူၵ်ႉယုင်းဢွင်ႇပေႉမႃးယဝ်ႉ ၊ ဢၼ်တၢမ်တူဝ်ပႃႊတီႊၼူၵ်ႉယုင်း ဢွၼ်ပိူၼ်ႈ မူၼ်ႉမႄးမႃး ၽွမ်ႉပိူၼ်ႈမႄးမႃးၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈလဵဝ် ထိုင်ၵမ်းမၼ်းမႃးယဝ်ႉလႄႈ တိူၵ်ႈတီႈဝႃႈမၼ်းဢမ်ႇၶႂ်ႈမႄး ပႆႇၵိုင်ႉၵၢင်ႉမႄးလႆႈ တွၼ်ႈ 261 ၼၼ်ႈသေတႃႉၵေႃႈ တီႈမိူင်းရၶႅင်ႇ ဢၼ်ရၶႅင်ႇဢွင်ႇပေႉၼမ်လိူဝ်ၼၼ်ႉ လႄႈသင် ၊ တီႈမိူင်းတႆး ဢၼ်တႆးဢွင်ႇပေႉၼမ်လိူဝ်ၶဝ်ၼၼ်ႉလႄႈသင် ၊ တီႈၼၼ်ႈ တီႈၼင်ႈၽွင်းတႅၼ်းၼႆႉ တိုၼ်းပၼ်လႆႈတီႈရၶႅင်ႇလႄႈတႆးယူႇ ။ ႁဵတ်းသင်သမ်ႉဝႃႈဢမ်ႇပၼ် ။


ပေႃးဝႃႈ ဢမ်ႇၶႂ်ႈပၼ်မႃးလႄႈ ၊ ဢမ်ႇႁၢၼ်ႉၸႂ်မႃးလႄႈဝႃႈ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈလၵ်းမိူင်း 2008 ။ ပေႃးဝႃႈၶႂ်ႈဢဝ်ၶႂ်ႈပၼ် မႃးယူႇသမ်ႉဝႃႈ တၵ်းတေလႆႈမႄး 2008 ၵွၼ်ႇ ၊ ပေႃးတေသိုပ်ႇလၢတ်ႈၵႂၢမ်းၸိူင်ႉၼၼ်ၵူၺ်းတႄႉ တေမိူၼ်တင်းဢၼ်ပႃႊတီႊသၢင်ႇသီႈ ဢၼ်ပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉၵူၺ်း ။


ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼႆ ယူႇတီႈၵူၼ်းမိူင်းတင်းလၢႆၵေႃႈ တၵ်းတေလႆႈႁူႉပွင်ႇဝႆႉဝႃႈ - 1. တႃႇတေလႆႈမူၼ်ႉမႄးၶိုၼ်း လၵ်းမိူင်း 2008 တွၼ်ႈ 261 (ၵ, ၶ) ၸိူဝ်းၼၼ်ႉသေဢမ်ႇၵႃး ဝၢႆးလင်မႄးယဝ်ႉၵေႃႈ ၼင်ႇႁိုဝ်ၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်း တေၸၢင်ႈလႆႈလိူၵ်ႈတၢင်ႇၸွမ်ၽွင်း ဢၼ်ပဵၼ်ၼႂ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းႁဝ်းၶိုၼ်း ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပိူင်ယႂ်ႇသုတ်းတႄႉ ၵႃႈပဵၼ်ၵူၼ်းၼႂ်းမိူင်းတႆးတင်းသဵင်ႈ တၵ်းတေလႆႈသႂ်ႇပႃႊတီႊတႆး ၊ ပႃႊတီႊၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆး ၊ ၸိူင်ႉၼၼ်ၸင်ႇ ႁဝ်းတေၸၢင်ႈလိူၵ်ႈလႆႈ ၸွမ်ၽွင်းမိူင်းတႆး ထၢင်ႇႁၢင်ႈတၢမ်ၼင်ႇၵၢၼ်ၸႂ်ႁဝ်းမီး ။


ဢၼ်ၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ၶေႃႈဢၼ်ပဵၼ်တႄႉမီးတႄႉ ဢၼ်ႁဝ်းထုၵ်ႇႁဵတ်းတႄႉၼၼ်ႉလႄႈ ယူႇတီႈၵူၼ်းမိူင်းၵူႈၵေႃႉ တၵ်းတေလႆႈႁူႉပွင်ႇၸႂ်သေယဝ်ႉ တီႉတွႆႇၵၼ် သူၼ်းႁူၺ်းၵၼ် ႁႂ်ႈပေႃးဢွင်ႇပေႉ မိူဝ်ႈၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈ 2020 ၼၼ်ႉ ၊ တႄႇဢဝ်ယၢမ်းၼႆႉၵႂႃႇ တေလႆႈႁၢင်ႈႁႅၼ်းၵႂႃႇၶၼ်ၶၼ်ဝႆးဝႆးယဝ်ႉ ၊ ယွၼ်းထတ်းသၢင်ၼင်ႇၼႆသေ ၶွတ်ႇယွတ်ႈပၢႆၵႂၢမ်းတီႈၼႆႈ ။