ပၢင်ၵုမ်လူင်လွင်ႈငမ်းယဵၼ် ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢၼ်ၸတ်းတီႈ ဝဵင်းလူင်ၼေႇပျီႇတေႃႇၼၼ်ႉ မီးၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင် ၸၼ်ႉၽူႈၼမ်း ဝၢၼ်ႈမိူင်းလၢႆလၢႆၵေႃႉ ၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ၵၢဝ်ႇလၢတ်ႈၶေႃႈၵႂၢမ်း ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈငမ်းယဵၼ် ။

ပၢင်ၵုမ်လူင်လွင်ႈငမ်းယဵၼ် ၸၼ်ႉၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢၼ်ၸတ်းႁဵတ်းတီႈတိူၵ်ႈလူင် MICC-2 ဝဵင်းလူင်ၼေႇပျီႇတေႃႇ  မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 12/01/2016 ၊ ဢၼ်တေၸတ်းႁဵတ်းယဝ်ႉတူဝ်ႈ ၼႂ်းဝၼ်းတီႈ 16/01/2016 (ၶၢဝ်းတၢင်း 5 ဝၼ်းၼၼ်ႉ) ပၢင်ၵုမ်လူင် ဝၼ်းတီႈ 12 မိူဝ်ႈဝႃးၼၼ်ႉ မီးၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင် ၸၼ်ႉၽူႈၼမ်းဝၢၼ်ႈမိူင်း ၶဝ်ႈႁူမ်ႈၵၢဝ်ႇလၢတ်ႈၶေႃႈၵႂၢမ်းလၢႆလၢႆၵေႃႉ ။


ၼႂ်းၼၼ်ႉ ၽူႈၵွၼ်းသိုၵ်းသုင်သုတ်း ၸွမ်သိုၵ်းလူင်မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇ မွၵ်ႇလၢတ်ႈၶေႃႈၵႂၢမ်းဝႃႈ - ၼႂ်းၵၢၼ်ၵႅတ်ႇၶႄႁႄႉၵင်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းလႄႈ လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းၼၼ်ႉ ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶဝ် ၊ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈမီးၵၢင်ၸႂ်ၶႂ်ႈမႃးႁူမ်ႈႁွမ်းၸိုင် မႃးႁူမ်ႈႁွမ်းလႆႈ ၊ ၶႂ်ႈတိုၵ်းသူၼ်းၼင်ႇၼႆ။ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ (တပ်ႉမတေႃႇ) တႄႉ ၸွမ်းၼင်ႇတမ်းဝၢင်းဝႆႉ ပိူင်သိုၵ်း 6 ၶေႃႈၼၼ်ႉ တေသိုပ်ႇယိပ်းၵမ်ၵႂႃႇ ။ ပိူဝ်ႈတႃႇၵေႃႇတင်ႈ ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၾႅတ်ႊၻရႄႊလ် ဢၼ်ၸိုၼ်ႈၸၢင်ႇၼၼ်ႉ ၸွမ်းၼင်ႇပိူင်ၵူႈၸိုင်ႈမိူင်း ၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉသေ တၵ်းတေလႆႈႁဵတ်းၸွမ်းပိူင် DDR လႄႈ SSR ။ ပိူဝ်ႈတႃႇတေၵႅတ်ႇၵင်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းၼိုင်ႈလုၵ်ႈၼႆႉ တၵ်းတေလႆႈမီးတပ်ႉသိုၵ်းဢၼ်လဵဝ်ၵူၺ်း - ဝႃႈၼႆ ။


ဢၼ်ၾၢႆႇၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၶႂ်ႈႁဵတ်းၼၼ်ႉ (Security Sector Reform-SSR) ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇသေ လႅၵ်ႈလၢႆႈပဵၼ်မႃးသိုၵ်းပႂ်ႉၸႄႈမိူင်း ၊ ဢမ်ႇၼၼ် လႅၵ်ႈလၢႆႈပဵၼ်ပလိၵ်ႈ ၵႅတ်ႇၶႄႁႄႉၵင်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်း ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢၼ်ၾၢႆႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈပဵၼ်သမ်ႉ ပေႃးဝႃႈၵေႃႇသၢင်ႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ်ယဝ်ႉ ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼႆႉ တၵ်းတေလႆႈႁဵတ်း DDR ။ [DDR ၼႆႉ 1. ပူတ်းၵွင်ႈ (Disarmament) ။ 2. ပူတ်းတပ်ႉ (Demobilization) ။ 3. ၶဝ်ႈႁူမ်ႈႁွမ်း ၼႂ်းတပ်ႉမႂ်ႇ ဢၼ်တင်ႈ ဢမ်ႇၼၼ် ၶဝ်ႈႁူမ်ႈႁွမ်းၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းၶိုၼ်း (Reintegration)] ။ ၵွပ်ႈၼၼ် ဢၼ်ၾၢႆႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၾၢႆႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶႂ်ႈႁဵတ်းပဵၼ်ပိူင်ၼိုင်ႈ ၊ ဢၼ်ၾၢႆႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၶႂ်ႈႁဵတ်းပဵၼ်ပိူင်ႈၼိုင်ႈ ၊ မၼ်းပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ်ဝႆႉ ။


ပိူဝ်ႈတႃႇၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼၼ်ႉ တပ်ႉသိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ တမ်းဝၢင်းဝႆႉပိူင်သိုၵ်း 6 ၶေႃႈ ။ ၼႂ်းၼၼ်ႉ 1. တေဢမ်ႇလႆႈၵဵပ်းသိုၵ်းမႂ်ႇ ။ 2. တေဢမ်ႇလႆႈၵဵပ်းၶွၼ်ႇ ။ 3. တေဢမ်ႇလႆႈတင်ႈတပ်ႉ / တႄႇတပ်ႉမႂ်ႇထႅင်ႈ ။ 4. တေဢမ်ႇလႆႈယႃႉၵဝ်းၵၢၼ်ၽွင်းငမ်း လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ။ 5. တေဢမ်ႇလႆႈၶႃႈႁႅမ်တၢႆၵူၼ်းမိူင်း ။ 6. တေဢမ်ႇလႆႈတိူဝ်ႉ ၸုမ်းပီႇတုၸိတ်ႉလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ။


ၵူၺ်းၵႃႈ ၾၢႆႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းတင်းလၢႆ မီးၵၢင်ၸႂ်ဝႆႉဝႃႈ ၵၢၼ်ဢုပ်ႇဢူဝ်းလွင်ႈငမ်းယဵၼ် ၊ ဢၼ်ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၢၼ်မိူင်းတင်းသဵင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ႁႂ်ႈလႆႈၶဝ်ႈပႃးၵူႈမူႇၵူႈၸုမ်း ။ ဢၼ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းတင်းလၢႆ လႆႈယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉမႃးၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ပိူဝ်ႈတႃႇၵႅတ်ႇၶႄႁႄႉၵင်ႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၽႂ်မၼ်း ။


ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ ၸဝ်ႈသိုၵ်းၸၢႆးငိုၼ်း ၶွင်ႊသီႊဢဝ်ၶိုၼ်းၸိုင်ႈတႆး / တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး (RCSS/SSA) ၵေႃႈယၢမ်ႈလၢတ်ႈတီႈ ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ - ႁဝ်းၶႃႈယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇဝႆႉၼႆႉ ယိူင်းဢၢၼ်းပိူဝ်ႈတႃႇပဵၼ်တပ်ႉသိုၵ်း ဢၼ်ၵႅတ်ႇၶႄၽႅၼ်ႇလိၼ် ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈလႄႈ ဝၢၼ်ႈမိူင်းႁဝ်း - ဝႃႈၼႆ ။


တီႈပၢင်လူင်လွင်ႈငမ်းယဵၼ် (12/01/2016) ၼႆႉ ႁူဝ်ပဝ်ႈသၽႃးမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် တူႇရဢူးသူၺ်ႇမၢၼ်း ၵေႃႈလၢတ်ႈဝႃႈ - ၵၢၼ်ၵေႃႇသၢင်ႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ်ၼႆႉ တေလႆႈဝႆႉၸႂ်ယႂ်ႇၸႂ်ယၢဝ်း ဝႆႉၸႂ်ၵႂၢင်ႈၵႂၢင်ႈ ၊ ႁဝ်းၼင်ႇၵၼ်ၵေႃႈ ထုၵ်ႇလႆႈယိူၼ်ႉၵၼ်ႈတေႃႇၵၼ်သေ ပွင်ႇၸႂ်ၼိူဝ်ၵၼ်။ ပေႃးဝႃႈဢမ်ႇမီးလွင်ႈၼပ်ႉထိုဝ်ယုမ်ႇယမ်ၵၼ် ၊ ဢမ်ႇမီးလွင်ႈသိုဝ်ႈသႂ်ပွင်ႇလႅင်းၵၼ်ၸိုင် ၵၢၼ်ငမ်းယဵၼ်ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ဢမ်ႇတၢပ်ႈၼွၼ်းၾၼ်ယဝ်ႉ ။


သိုပ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ - ပေႃးဝႃႈဢဝ်လွင်ႈပေႉပုၼ်ႈၼိူဝ်ၵၼ်သေ တေၵေႃႇသၢင်ႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ်ၼႆတႄႉ သဵၼ်ႈတၢင်းငမ်းယဵၼ်ၼႆႉ မၼ်းတေဢမ်ႇၵႂႃႇၸူးလွင်ႈငမ်းယဵၼ် ။ ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ ဢၼ်ပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းၵၼ်မႃး ၼႂ်းဝၢၼ်ႈၼႂ်းမိူင်းၸိူဝ်းၼႆႉ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်းၼႆႉ လႆႈလူႉႁၢႆတၢႆယွၼ်ႉပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းသိူဝ်မႃးၵေႃႈ ၼမ်လၢႆယဝ်ႉ - တူၵ်ႇလၢတ်ႈပႃးၼင်ႇၼႆ ။


ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈ ၼၢင်းဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇ ႁူဝ်ပဝ်ႈငဝ်ႈငုၼ်းၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ (NLD) ဢၼ်ပေႉပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈပီ 2015 ၵေႃႈ ၶဝ်ႈႁူမ်ႈၵၢဝ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ - ပိူဝ်ႈတႃႇတေၵေႃႇတင်ႈ ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ တၵ်းတေလႆႈၵေႃႇသၢင်ႈလွင်ႈမႄးလီၵၼ်ၶိုၼ်း ၼႂ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ဢၼ်တႅၵ်ႇယႅၵ်ႈၵၼ်ဝႆႉၸိူဝ်းၼႆႉ ။ မိူၼ်ၼင်ႇ ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းဢၼ်လူင်းလၢႆးမိုဝ်း ၵိုတ်းတိုၵ်းတူဝ်ႈမိူင်း (NCA) တင်းၸုမ်းဢၼ်ပႆႇလူင်းလၢႆးမိုဝ်း NCA ၵေႃႈ  ဢမ်ႇထုၵ်ႇလီမီးၸႂ် တႅၵ်ႇငၢၵ်ႈၵၼ် ။ ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ မိူဝ်းၼႃႈၼႆႉ  မီးတၢင်းမုင်ႈမွင်းဝႆႉဝႃႈ ႁႂ်ႈပေႃးပဵၼ်မႃးလႆႈပၢင်ၵုမ်လူင် ႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 21 ပီမိူင်း - ဝႃႈၼႆ ။ ( ၼၢင်းဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇၼႆႉ ၶဝ်ႈႁူမ်ႈမွၵ်ႇလၢတ်ႈၵႂၢမ်းၵူၺ်း ၊ ဢမ်ႇၼင်ႈၼႂ်းပၢင်ၵုမ်သေဢုပ်ႇဢူဝ်းၸွမ်း )- ၼႆယဝ်ႉ ။


တီႈပၢင်ၵုမ်လူင်လွင်ႈငမ်းယဵၼ်ၼႆႉ တႄႇၸတ်းႁဵတ်းဝၼ်းတီႈ 12/01/2016 သေ ဢၢၼ်းႁႂ်ႈယဝ်ႉတူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 16/01/2016 ၊ ႁူမ်ႈၶၢဝ်းတၢင်း 5 ဝၼ်း ။ ၽူႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈပၢင်ၵုမ်လူင်တင်းသဵင်ႈ မီးၾၢႆႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၊ ၾၢႆႇတပ်ႉသိုၵ်း ၊ ၾၢႆႇသၽႃး ၊ ၾၢႆႇပႃႊတီႊၵၢၼ်မိူင်း ၊ ၾၢႆႇၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၊ ၾၢႆႇတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း ၊ ၾၢႆႇၽူႈမီးပိုၼ်ႉႁူႉပၢႆးႁၼ် (ၸဝ်ႈပၢႆးမေႃ) ၊ ၾၢႆႇၽူႈၸိူဝ်းထုၵ်ႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ။ ပၢင်ၵုမ်လူင်လွင်ႈငမ်းယဵၼ် ဝၼ်းတီႈ 12 မိူဝ်ႈဝႃးၼႆႉ ၵူၼ်းၶဝ်ႈႁူမ်ႈမီးႁဵင်ပၢႆ ။


ၾၢႆႇၼိုင်ႈတၢင်းၼိုင်ႈၵေႃႈ ဢၼ်ပဵၼ်ၽူႈၼမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၊ ႁူဝ်ပဝ်ႈငဝ်ႈငုၼ်းၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆး ႁိုဝ် ပႃႊတီႊႁူဝ်သိူဝ် (SNLD) ၸဝ်ႈၶုၼ်ထုၼ်းဢူးၵေႃႈ ဢမ်ႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈၸွမ်း ။ ၸုမ်းဝႃႉ ၊ ၸုမ်းမိူင်းလႃး လႄႈတင်းၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ ၸိူဝ်းပဵၼ်လုၵ်ႈၸုမ်း ၶွင်ႊသီႊႁူမ်ႈတုမ်ၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း (UNFC) 10 ၸုမ်းပၢႆၵေႃႈ ဢမ်ႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈၸွမ်း ။


ၵူၺ်းၵႃႈ ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း 8 ၸုမ်း ဢၼ်လူင်းလၢႆးမိုဝ်း ၵၢၼ်ၵိုတ်းတိုၵ်းပတ်းပိုၼ်ႉတူဝ်ႈမိူင်း (NCA) ယဝ်ႉၼၼ်ႉတႄႉ လႆႈႁၼ်ၽူႈၼမ်းၶဝ် ၶဝ်ႈႁူမ်ႈၸွမ်း ။ မိူၼ်ၼင်ႇ ၶွင်ႊသီႊဢဝ်ၶိုၼ်ႈၸိုင်ႈတႆး (RCSS) မီးႁူဝ်ပဝ်ႈၸွမ်သိုၵ်းယွတ်ႈသိုၵ်း ၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ။ ႁူမ်ႈတုမ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈယၢင်းၽိူၵ်ႇ (KNU) မီးၸွမ်သိုၵ်းလူင် မူႇတူးသေးၽူဝ်း ၶဝ်ႈႁူမ်ႈၸွမ်း ။


ၽူႈၶၢၼ်ပၢၵ်ႇ ပႃႊတီႊႁူဝ်သိူဝ် (SNLD) ၸၢႆးလဵၵ်ႉ ၵေႃႈလၢတ်ႈဝႃႈ - ပၢင်ဢုပ်ႇဢူဝ်းလွင်ႈငမ်းယဵၼ်ၼႆႉ တၵ်းလႆႈၶဝ်ႈပႃးၵူႈၾၢႆႇၵူႈပႃႈ ၊ ၵူႈမူႇၵူႈၸုမ်းၵွၼ်ႇ ၸင်ႇတေၵေႃႇသၢင်ႈလႆႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ် ဢၼ်ၸိုၼ်ႈၸၢင်ႇ လူၺ်ႈပိုၼ်ႉထၢၼ် ၵၢၼ်ၵေႃႇတင်ႈၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၾႅတ်ႊၻရႄႊလ်ၸိုၼ်ႈၸၢင်ႇ ဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းတင်းလၢႆမုင်ႈမွင်းၼၼ်ႉ - ဝႃႈၼႆ ။