ၸုမ်းၵၢပ်းသၢၼ် လွင်ႈၼၢင်းယိင်းတႆး လႄႈ ၸုမ်းတူင်ႇဝူင်းတႆးလၢႆလၢႆၸုမ်း ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းသီႇပေႃႉ ႁူမ်ႈၵၼ်ၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ၵႅဝ်ႈ ဝၼ်းၵိုတ်းယိုတ်းလွင်ႈႁဵတ်းႁၢႆႉၸႃႉ ၼိူဝ်ၼၢင်းယိင်း ၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉ မီးၵူၼ်းၶဝ်ႈႁူမ်ႈ 100 ပၢႆ ၽူႈၶဝ်ႈၵေႃပွင်ပဵၼ်ပၢင်ပွႆးလၢတ်ႈ ။

ဝၼ်းတီႈ 25/11/2015 ၶၢဝ်းယၢမ်း ၵၢင်ၼႂ် 09:30 ထိုင် တမ်းၶမ်ႈ ၸုမ်းၵၢပ်းသၢၼ် လွင်ႈၼၢင်းယိင်းတႆးလႄႈ ၸုမ်းတူင်ႉၼိုင်တူင်ႇဝူင်းတႆး လၢႆမူႇၸုမ်း ႁူမ်ႈၵၼ်ၸတ်းႁဵတ်း ပၢင်ပွႆး ဝၼ်းၵိုတ်းယိုတ်းလွင်ႈႁဵတ်းႁၢႆႉၸႃႉ ၼိူဝ်ၼၢင်းယိင်း ၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉ တီႈႁူင်းႁေႃၵေႃလိၵ်ႈလၢႆးလႄႈၾိင်ႈငႄႈတႆး သီႇပေႃႉ ဝၢၼ်ႈဝဵင်းၵဝ်ႇ ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇ ၼင်ႇႁိုဝ် လွင်ႈႁဵတ်းႁၢႆႉၸႃႉ ၼိူဝ်ၼၢင်းယိင်းပေႃးတေလူတ်းယွမ်းလႄႈ ႁႂ်ႈပဵၼ်လွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်း ပဵၼ်ထမ်းၵၼ်ၵူႈၵေႃႉ  ၼႆယဝ်ႉ ။


ၼၢင်းမူဝ်ၶမ်း ၽူႈၵေႃပွင်ပဵၼ်ပၢင်ပွႆး လၢတ်ႈတီႈၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ႁဝ်းၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ပွႆးပဵၼ်သွင်တွၼ်ႈဝႆႉ တွၼ်ႈၼိုင်ႈတႄႉ ပိုတ်ႇပၢင် ၶၢဝ်းယၢမ်း ၵၢင်ၼႂ် 09:30 မူင်း ၊ တွၼ်ႈတီႈသွင်ၵၢင်ၶမ်ႈသမ်ႉ  ႁဝ်းႁူမ်ႈၵၼ်တႆႈတဵၼ်းသေ ယွၼ်းသူးပၼ်ၵူၼ်းထူပ်းၽေးၼႂ်းသိုၵ်းသိူဝ်မိူင်းႁဝ်းလႄႈ ယွၼ်းသူးပၼ်ၼၢင်းယိင်း ဢၼ်လႆႈထုၵ်ႇႁဵတ်းႁၢႆႉၸႃႉ ၸဵမ်ၸိူဝ်ႉၼႆႉၶႃႈ ဝႃႈၼႆ ။


ၼွၵ်ႈလိူဝ်သေ တီႈဝဵင်းသီႇပေႃႉယဝ်ႉၵေႃႈ တီႈၵဵင်းမႆႇ ၼႂ်းၸိုင်ႈထႆးၵေႃႈ ၸတ်းႁဵတ်းဝၼ်းၵိုတ်းယိုတ်းလွင်ႈႁဵတ်းႁၢႆႉၸႃႉ ၼိူဝ်ၼၢင်းယိင်း ၊ ယူႇတီႈၸုမ်းၵၢပ်းသၢၼ်လွင်ႈၼၢင်းယိင်းတႆး တီႈၵဵင်းမႆႇ ၶဝ်ႈႁူမ်ႈတူင်ႉၼိုင်ၸွမ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းထႆး ၸိူဝ်းၵႂႃႇၼႄဢဵၼ်ႁႅင်း တီႈၽၵ်းတူတႃႈၽေး ၵၢင်ဝဵင်း ဝဵင်းၵဵင်းမႆႇ ၼင်ႇၵဝ်ႇ ။


ၽူႈၶၢၼ်ပၢၵ်ႇ ၸုမ်းၵၢပ်းသၢၼ်လွင်ႈၼၢင်းယိင်းတႆး ယိင်းႁၢၼ်ၾႃႉ လၢတ်ႈတီႈၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ ယူႇတီႈလုမ်းၵၢပ်းသၢၼ်လွင်ႈၼၢင်းယိင်းတႆးသေ ႁဝ်းၶႃႈၶႂ်ႈၽၢၵ်ႇလၢတ်ႈပၼ် ၵူႈၵေႃႈဝႃႈ ပေႃးဝႃႈၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈလႄႈ ၼႂ်းမိူင်းတႆးႁဝ်းၵေႃႈ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈၼႆႉ ၵူၼ်းႁူႉမၼ်းတိုၵ်ႉဢေႇယူႇ ယူႇတီႈၸုမ်းႁဝ်းၶႃႈသေ လႆႈၶွတ်ႇၽွတ်ႈၵေႃႇတင်ႈမႃး ၶၢဝ်းတၢင်း 10 ပီပၢႆသေ ၵူႈပီပီႁဝ်းၶႃႈႁဵတ်းသၢင်ႈလွင်ႈၼႆႉသေ ၶဝ်ႈတူင်ႉပႃးၸွမ်း ႁဝ်းၶႃႈၵေႃႈ သေႃႇသူၼ်းတိုၵ်းသူၼ်း တေႃႇဢဝ်ၸၼ်ႉပိုၼ်ႉထၢၼ် ထိုင်ၸၼ်ႉၵၢမ်ႇၽႃႇ ၼင်ႇႁိုဝ် တေဢမ်ႇမီးလွင်ႈႁဵတ်းႁၢႆႉၸႃႇၼိူဝ်ၵၼ်  ဝႃႈၼႆ ။


ၼႂ်းဝၼ်းၵိုတ်းယိုတ်းလွင်ႈႁဵတ်းႁၢႆႉၸႃႉ ၼိူဝ်ၼၢင်းယိင်းတီႈၸႄႈဝဵင်းသီႇပေႃႉၼႆႉ ၸတ်းႁဵတ်းမႃးပဵၼ်ပွၵ်ႈၵမ်းတီႈသွင် မီးၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်လၢႆလၢႆၸဝ်ႈလႄႈ ၽူႈၵွၼ်းၸႄႈဝဵင်းသီႇပေႃႉ မွၵ်ႇလၢတ်ႈၶေႃႈၵႂၢမ်း ပိုတ်ႇပၢင်ပွႆးၵႂႃႇ မီးၵူၼ်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ မႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈပၢင်ပွႆးၸွမ်း မွၵ်ႈ 200  ၼႆယဝ်ႉ ။


မိူဝ်ႈပီ 2014 ယူႇတီႈၸုမ်းၵၢပ်းသၢၼ် လွင်ႈၼၢင်းယိင်းတႆးသေ ယၢမ်ႈၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ပွႆး မၢႆတွင်း ဝၼ်းၵိုတ်းယိုတ်းလွင်ႈႁဵတ်းႁၢႆႉၸႃႉ ၼိူဝ်ၼၢင်းယိင်းလုမ်ႈၾႃႉ  တီႈဝဵင်းၼမ်ႉလၼ်ႈ မိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇၼၼ်ႉ ပဵၼ်ပွၵ်ႈၵမ်းႁႅၵ်ႈ 1 ၼႆယဝ်ႉ ။


ဢၼ်လႆႈမီးမႃး ဝၼ်းၵိုတ်ႉယိုတ်းလွင်ႈႁဵတ်းႁၢႆႉၸႃႉ ၼိူဝ်ၼၢင်းယိင်း ၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉၼႆႉ ယူႇတီႈမိူင်းၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ (UN) သေ လႆႈမၵ်းမၼ်းမႃး မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 25/11/1999 ယူႇတီႈၼၢင်းယိင်းၶဝ်သေ လႆႈတေႃႇသူႈမႃးတႄႉတႄႉ ၊ တႃႇတေလႆႈမႃးဝၼ်းၼႆႉ တႃႇတေပဵၼ်မႃး ၼႂ်းၵၢမ်ႇၽႃႇ ၊  ႁႂ်ႈလူတ်းယွမ်းလွင်ႈႁဵတ်းႁၢႆႉၸႃႉၼိူဝ်ၼၢင်းယိင်း ၼႆယဝ်ႉ ။