ၸၢႆးၶိူဝ်းသႅင် ၽူႈၶၢၼ်ပၢၵ်ႇ ၸုမ်းတူင်ႉၼိုင် တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း ၼွၵ်ႈမိူင်းၼႂ်းမိူင်း (ဢၼ်ႁူမ်ႈၵၼ်ဝႆႉ 16 ၸုမ်း) တွပ်ႇလၢတ်ႈ လွင်ႈသၢၼ်ၶတ်း ၶူင်းၵၢၼ် ၵေႃႇသၢင်ႈၾၢႆ ၼႂ်းမိူင်းတႆး လႄႈ ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈ။ လွင်ႈၼႆႉ ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ လႆႈတွင်ႈထၢမ်ဝႆႉ ၼင်ႇၼႆ။

ၸၢႆးၶိူဝ်းသႅင် ၽူႈၶၢၼ်ပၢၵ်ႇ ၸုမ်းတူင်ႉၼိုင်တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း ၼွၵ်ႈမိူင်းၼႂ်းမိူင်း

ထၢမ်-ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈ ၶွမ်ႊပၼီႊ ဢၼ်မႃးႁဵတ်းသၢင်ႈၶူင်းၵၢၼ် ၵေႃႇသၢင်ႈၾၢႆႇယႂ်ႇလူင်တီႈၼႂ်းၸိုင်ႈတႆးၼႆႉ ယၢမ်းလဵဝ်မီးၶွမ်ႊပၼီႊ တီႈလႂ်ၽွင်ႈၶႃႈ ? ။

တွပ်ႇ-ၼႂ်းၸိုင်ႈတႆးၼႆႉ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၶွမ်ႊပၼီႊမီးမွၵ်ႈ 200 ပၢႆ၊  တေႃႇထိုင်ပီ 2014 ။ တႃႇပီ 2015 တႄႉ တိုၵ်းၵဵပ်းၶေႃႈမုလ်းမၼ်းထႅင်ႈယူႇ။ ၶူင်းၵၢၼ်တႄႉ မီးယူႇၼႂ်း 36 ၸႄႈဝဵင်း၊ ၼႂ်းၼႆႉ ၶူင်းၵၢၼ်ထၢၼ်ႇႁိၼ်၊ ၶူင်းၵၢၼ်မေႃႇၶမ်း၊ ၶူင်းၵၢၼ်ပႃႇမႆႉ၊ ၶူင်းၵၢၼ်သၢင်ႈၾၢႆၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်မႃးလူင်းတိုၼ်းယူႇၼႂ်းမိူင်းတႆးႁဝ်း။

ထၢမ်-ဢၼ်မႃးလူင်းတိုၼ်းယႂ်ႇယႂ်ႇၼႆႉ ၼႂ်းမိူင်းတႆး ပဵၼ်တီႈလႂ်ၶႃႈ ? ။

တွပ်ႇ-ဢၼ်မႃးလူင်းယႂ်ႇယႂ်ႇၼႆႉ ပဵၼ်မိူင်းတႆးပတ်းပိုၼ်ႉ။ ၼႂ်း 36 ၸႄႈဝဵင်းၼႆႉ ပႃးပွတ်းႁွင်ႇ ပွတ်းၸၢၼ်း ပွတ်းဢွၵ်ႇ။ မိူၼ်ၼင်ႇၵဵင်းတုင် မိူင်းလဵၼ်း ၵေးသီး ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ပေႃးယဝ်ႉ မီးပႃးသီႇၵိပ်ႇ၊ ႁူဝ်ပူင်းၸိူဝ်းၼႆႉ။ တေမီးတၢင်းသီႇပေႃႉ ၼမ်ႉတူႈ၊ ဢၼ်ၼႆႉပႃးတင်းၾၢႆလႄႈမေႃႇႁႄႈ ငိုၼ်းတွင်း ၶမ်းၸိူဝ်းၼႆႉ။

ထၢမ်- ဢၼ်ႁဵတ်းၾၢႆၼႆႉ ပဵၼ်တီႈမိူင်းလႂ် ၽွင်ႈၶႃႈ ? ။

တွပ်ႇ-ၼႂ်းမိူင်းတႆး တေမီးၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉသူၺ်ႇလီႇ တေမီးမၢႆ1, 2, 3 ၊ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ မၢႆ 1 တႄႉယဝ်ႉၵႂႃႇယဝ်ႉ၊ မိူဝ်ႈလဵဝ် တိုၵ်ႉသိုပ်ႇႁဵတ်းမၢႆ 3 ယူႇ။ ယဝ်ႉၵေႃႈမီးထႅင်ႈၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉမၢဝ်း၊ ၼႆႉၵေႃႈၼႂ်းၸိုင်ႈတႆး တိုၵ်ႉထူပ်းၽေးယူႇ။ မီးထႅင်ႈၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉတဵင်း ႁဵတ်းတီႈတၢတ်ႇၵဵင်းတွင်း၊ ၼၼ်ႉၵေႃႈမီး မၢႆ 1 လႄႈမၢႆ 2 ။ မီးထႅင်ႈတီႈမႄႈၼမ်ႉၸေႃႇၵျီႇ၊ မီးထႅင်ႈတီႈမိူင်းပၢႆး၊ တီႈပွင်းလွင်း၊ တီႈၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉၶူင်း။ ဢၼ်ႁဵတ်းယဝ်ႉ တေမီးၼိူဝ်ၼမ်ႉတူႈ (ၾၢႆႇၼိူဝ်)။

ၼႂ်းမိူင်းတႆးၼႆႉ မၢင်တီႈၵေႃႈသၢင်ႈယဝ်ႉ မိူၼ်ၼင်ႇသူၺ်ႇလီႇ၊ ပွင်းလွင်း။ သူၺ်ႇလီႇသၢင်ႈယဝ်ႉၵႂႃႇမိူဝ်ႈပီ 2013 ။ ပွင်းလွင်းၼႆႉသၢင်ႈယဝ်ႉၵႂႃႇၼႂ်းပီ 2015 ၼႆႉ။ ၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းတိုၵ်ႉယဝ်ႉတူဝ်ႈၵႂႃႇလႄႈ ႁဝ်းလႆႈႁူႉဝႃႈပဵၼ်ဢၼ်မႂ်ႇ။

ထၢမ်-ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈ ၾၢႆႇဢၼ်ႁဵတ်းၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉတဵင်းၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈလဵဝ် ၶိုပ်ႈၼႃႈထိုင်လႂ်ယဝ်ႉၶႃႈ ? ။

တွပ်ႇ-ၾၢႆႇၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉတဵင်းၵေႃႈယဝ်ႉယဝ်ႉ၊ တီႈႁိမ်းၾၢႆႇၼိူဝ်တၢတ်ႇၵဵင်းတွင်း ယဝ်ႉဢၼ်ၼိုင်ႈယဝ်ႉ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ တိုၵ်ႉသိုပ်ႇႁဵတ်းထႅင်ႈ ဢၼ်တီႈ 2 ယူႇ။ ဢၼ်တီႈ 2 ၼႆႉ ပႆႇယဝ်ႉတူဝ်ႈမူတ်း။
ထၢမ်-ဢၼ်တီႈ 2 ၼႆႉ ၸွင်ႇၸႂ်ႈတၢတ်ႇၼႃးသၢၼ် ၶႃႈႁႃႉ? ။

တွပ်ႇ-ၸႂ်ႈယဝ်ႉ၊ ပဵၼ်တီႈၼၼ်ႈ။ ၵူၺ်းၵႃႈ တီႈၼႆႈမၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈၾၢႆယႂ်ႇလူင်တႄႉတႄႉ မိူၼ်ၼင်ႇမႄႈၼမ်ႉၶူင်း၊ ဢၼ်ၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ၾၢႆႇတႃႇၸၼ်ၼမ်ႉတီႈသုင်၊ သႂ်ႇတေႃႈလွတ်ႇသေ ႁႂ်ႈမၼ်းပၼ်ႇဢဝ်လႆႈ။ ၵူၺ်းၵႃႈ မိူၼ်ၼင်ႇၾၢႆသူၺ်ႇလီႇ ၾၢႆပွင်းလွင်းၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ၊ ၾၢႆၼမ်ႉၶူင်းၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ၾၢႆသႅၼ်းယႂ်ႇ၊ ပေႃးပဵၼ်ၾၢႆသႅၼ်းယႂ်ႇၵေႃႈ ၼမ်ႉၵေႃႈထူမ်ႈၼမ်။ ၵွပ်ႈၼၼ် ၾၢႆၵူႈဢၼ်ဢၼ် တင်းဢၼ်လဵၵ်ႉဢၼ်ယႂ်ႇ မၼ်းၵေႃႈပိူင်ႈၵၼ်။

ထၢမ်-ၾၢႆၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉတဵင်းၼႆႉ မီးလၢႆတီႈၶႃႈ? ။

တွပ်ႇ-မီး 2 တီႈ။

ထၢမ်-တီႈၼိူဝ်ၼမ်ႉၶူင်းၶႃႈလူး ? ။

တွပ်ႇ-ၾၢႆၼိူဝ်ၼမ်ႉၶူင်းၼႆႉ ပေႃးၼႂ်းမိူင်းတႆးႁဝ်း မီး 3 တီႈ၊ တီႈၼိုင်ႈ ပဵၼ်ၵုၼ်လူင်၊ တီႈသွင် ပဵၼ်ၼွင်ၽႃ၊ တီႈသၢမ် ပဵၼ်မိူင်းတူၼ်။ တီႈမိူင်းတူၼ်ၼႆႉ ၵူႈပွၵ်ႈ ၶဝ်ႁွင်ႉၸိုဝ်ႈမၼ်းဝႃႈတႃႈသၢင်း၊ မိူဝ်ႈလဵဝ်တႄႉ ပိၼ်ႇၸိုဝ်ႈမၼ်းပဵၼ်မိူင်းတူၼ်ယဝ်ႉ။

ထၢမ်-တီႈၾၢႆၵုၼ်လူင်ၼႆႉ ယဝ်ႉတူဝ်ႈၵႂႃႇယဝ်ႉၶႃႈႁႃႉ? ။

တွပ်ႇ-ၾၢႆၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉၶူင်းၼႆႉ ပႆႇယဝ်ႉသေဢၼ်။ တိုၵ်ႉႁၢင်ႈႁႅၼ်းသေ ဢၢင်ႈတေၶိၼ်ႁဵတ်း၊ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ တိုၵ်ႉမႅၼ်ႈၽွင်းၶၢဝ်းယၢမ်းၵဵပ်းၶေႃႈမုလ်း၊ ၶဝ်ႁွင်ႉဝႃႈ EIA, SIA ၊  EIA ပဵၼ်ထတ်းသၢင်ႈလွင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉသိင်ႇဝႅတ်ႉလွမ်ႉ၊ SIA ထတ်းသၢင်ႈလွင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း။ ၸိူဝ်းၼႆႉ ၶဝ်တိုၵ်ႉၶတ်းၸႂ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈမၼ်းလႆႈယူႇ။

ထၢမ်-ၾၢႆၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉၶူင်း 3 တီႈၼႂ်းမိူင်းတႆးၼႆႉ မိူဝ်ႈၽွင်းႁၢင်ႈႁႅၼ်းႁဵတ်းသၢင်ႈယူႇၼႆႉ မီးလွင်ႈတုမ်ႉယွၼ်ႈတေႃႇ ၵူၼ်းမိူင်းၸိူင်ႉႁိုဝ်ၽွင်ႈၶႃႈ ? ။

တွပ်ႇ-မိူဝ်ႈတိုၵ်ႉႁၢင်ႈႁႅၼ်းၼႆႉ မီးၼမ်ၼႃႇ။ သၢင်ႉတီႈၼိုင်ႈ ၶဝ်မိူဝ်းတူၺ်း ဝၢႆးလင်ပီ 1996 ၊ မိူဝ်ႈၶဝ်ႈမိူဝ်းတူၺ်းတီႈမၼ်းတႄႉတႄႉၼႆႉ ပဵၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊထႆးသဝတ်း၊ ၼၼ်ႉပဵၼ်မိူဝ်ႈပီ 2001 ၊ 2002-03 ။ ၶွမ်ႊပၼီႊထႆးသဝတ်းၼႆႉ ၶဝ်ႈမိူဝ်းဢွၼ်တၢင်းသေ မိူဝ်းတူၺ်းတီႈမၼ်းမႃး၊ သမ်ႉမိူဝ်းႁႃပႃးတီႈမေႃႇႁႄႈ ငိုၼ်းတွင်းသေ တႄႇတတ်းမႆႉယႂ်ႇလူင်မႃးမိူဝ်ႈၼၼ်ႉ။ လွင်ႈတတ်းမႆႉၼႆႉၵေႃႈ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၾၢႆ၊ ၵွပ်ႈဝႃႈမိူဝ်းတူၺ်းတီႈမၼ်းသေ တႄႇတတ်းဢဝ်မႆႉမႃး။ ၼႆႉပဵၼ်ၾၢႆတႃႈသၢင်း ဢွၼ်တၢင်းပိူၼ်ႈ၊ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ၶဝ်ႁွင်ႉတႃႈသၢင်း၊ မိူဝ်ႈလဵဝ်ပိၼ်ႇပဵၼ်မိူင်းတူၼ်။

ထၢမ်-မိူၼ်ၼင်ႇသိုၵ်းၶဝ် မႃးဢဝ်ႁူမ်ႇလူမ်ႈ ပိုၼ်ႉတီႈတေၵေႃႇသၢင်ႈၾၢႆၼႆႉ လွင်ႈပူၼ်ႉပႅၼ် ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်းလႆႈၶၢႆႉတီႈယူႇ၊ လႆႈထုၵ်ႇတဵၵ်းတဵင်ၵၼ်ႉၸၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၸွင်ႇမီးၶႃႈ ? ။

တွပ်ႇ-လွင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းၼႆႉ မၼ်းၵေႃႈၵိူတ်ႇၶိုၼ်ႈၼမ် မီးၼမ်၊ ၵွပ်ႈဝႃႈ ဝၢႆးလင်ပီ 1996 ၊ ဝၢႆးလင်ၸုမ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၶဝ် ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်တင်းၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ၊ ဢဝ်ၵွင်ႈၵၢင်ႇလႅၵ်ႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ်၊ ၸဵမ်မိူဝ်ႈၼၼ်ႉမႃးၵေႃႈ မီးၵၢၼ်တေႃႇသူႈတိုၵ်းယိုဝ်းၵၼ်ၶိုၼ်း၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ မိူဝ်ႈဢုပ်ႇၵၼ်ပဵၼ်လွင်ႈၼိုင်ႈ၊ ၽိူဝ်ႇၶဝ်ႈမိူဝ်းႁဵတ်းငမ်းယဵၼ်သမ်ႉ ပဵၼ်ထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈ၊ ၼႆႉပဵၼ်မိူဝ်ႈပီ 1995-96 ၊ လင်ၼၼ်ႉမႃးၵေႃႈ ၵေႃႈတိုၵ်းၵၼ်ၶိုၼ်း၊ 1999 ၼႆၵေႃႈ တိုၵ်းၵၼ်ၶိုၼ်းၵမ်းၼိုင်ႈ၊ ၵွပ်ႈဝႃႈ ပဵၼ်လွင်ႈၶိုၼ်ႈၼႃႈသိုၵ်း ႁင်းၽႂ်ႁင်းမၼ်း။ ၵွပ်ႈၼၼ် ၵၢၼ်ၶိုၼ်ႈၼႃႈသိုၵ်းၾၢႆႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ တီႈဢၼ်တေသၢင်ႈၾၢႆၼႆႉ ၶဝ်ဝၢင်းဝႆႉတီႈႁူမ်ႇလူမ်ႈမၼ်းမူတ်း။ လင်ၼၼ်ႉမႃး တေႃႇပေႃးထိုင်တေႃႈလဵဝ် သိုၵ်းမၢၼ်ႈၵေႃႈၶိုၼ်ႈတပ်ႉၶဝ်ယူႇတိၵ်းတိၵ်း။

မိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈ မိူဝ်ႈပႆႇထိုင်ပီ 2000 ၼႆႉ မိူင်းၼိုင်ႈမိူင်း (ဝဵင်းၼိုင်ႈဝဵင်း) မိူၼ်ၼင်ႇမိူင်းပၼ်ႇၼႆႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈမီး 2-3 တပ်ႉၵူၺ်း၊ မိူင်းတူၼ်ၵေႃႈမီး 3 တပ်ႉ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉဢမ်ႇၵႃးယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ မွၵ်ႈ 2-3 ၸႄႈဝဵင်းၼမ် ဢမ်ႇပူၼ်ႉ 10 တပ်ႉ၊ မိူဝ်ႈလဵဝ် 2-3 ၸႄႈဝဵင်း မီးယူႇ 39 တပ်ႉယဝ်ႉ၊ ဢၼ်ၼႆႉ တေလႆႈႁၼ်ဝႃႈ ပေႃးဝႃႈၶိုၼ်ႈသိုၵ်းၼႆၵေႃႈ တေလႆႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉၵၼ် ယိုဝ်းၵၼ်၊ ပေႃးပဵၼ်ၼၼ်မႃး ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်း လႆႈၶၢႆႉဝၢၼ်ႈၶၢႆႉတီႈယူႇ၊ ဢမ်ႇၸႂ်ႉလိုပ်ႈၵေႃႈ မၼ်းၵေႃႈလႆႈၶၢႆႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ လွင်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ၶၵ်ႉတွၼ်ႈတီႈ 1 မိူဝ်ႈတေၵေႃႇသၢင်ႈၾၢႆ။

ၶၵ်ႉတွၼ်ႈတီႈ 1 မိူဝ်ႈသၢင်ႈၾၢႆၼႆႉ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၶဝ်လႆႈလူင်းလၢႆးမိုဝ်းယဝ်ႉသေ ႁဵတ်းလိၵ်ႈဢွၵ်ႇႁႂ်ႈၵူၼ်းၶၢႆႉ၊ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ တိုၵ်ႉပဵၼ်ၸိူင်ႉၼၼ်ယူႇ။ ၵမ်းလိုၼ်းမႃး ၶဝ်ၵေႃႈဢမ်ႇၸႂ်ႉၶၢႆႉ။ ၵွပ်ႈဝႃႈ ပေႃးဝႃႈပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်း တီႈလႂ်ၵေႃႈ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵေႃႈလႆႈပၢႆႈ၊ ယူႇဢမ်ႇလႆႈ၊ ၵမ်းၼႆႉ ၵၢၼ်ပူၼ်ႉပႅၼ်သုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၼႆၵေႃႈ ၼမ်ၶိုၼ်ႈမႃး၊ ၵၢၼ်ၵၼ်ႉၸၼ်လူလၢႆၼၢင်းယိင်းၼႆၵေႃႈ မၼ်းပဵၼ်မႃးၼႂ်းၵႄႈ တီႈတေႁဵတ်းၾၢႆၸိူဝ်းၼႆႉ၊ ၵၢၼ်ၶိုၼ်ႈၼႃႈသိုၵ်းၸိူဝ်းၼႆႉ။ တင်ႈတႄႇၼၼ်ႉမႃး သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းၵေႃႈ ထုၵ်ႇပူၼ်ႉပႅၼ် ႁဵတ်းႁၢႆႉတင်းၼမ် ၼႂ်းမိူင်းတႆး။

ထၢမ်-ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈၾၢႆၼႆႉသေ လွင်ႈၶိုပ်ႈၼႃႈၾၢႆမိူင်းတူၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၶႃႈ? ။

တွပ်ႇ-လွင်ႈၶိုပ်ႈၼႃႈၾၢႆမိူင်းတူၼ်ၼႆႉ တီႈၼိုင်ႈ (ထီႉၼိုင်ႈ) ၶဝ်ၵေႃႈဢၢၼ်းတေလူင်းလၢႆးမိုဝ်း လွင်ႈလႆႈၸႂ်ၵၼ်လႄႈ လွင်ႈပွင်ႇၸႂ်ၵၼ်။ ဢၼ်ၼႆႉ ပေႃးလူင်းၵႂႃႇယဝ်ႉ ၸင်ႇၵွႆႈလၢတ်ႈၵူၼ်းမိူင်း၊ ၸင်ႇဢွၵ်ႇမႃးၼႂ်းၶၢဝ်ႇသေ ၵူၼ်းမိူင်းၸင်ႇၵွႆႈႁူႉ။ တီႈတႄႉမၼ်း ပေႃးတေႁဵတ်းၾၢႆၼႆ ၶဝ်တေလႆႈၸႅင်ႈလၢတ်ႈၵူၼ်းမိူင်းသေၵွၼ်ႇ၊ ၵူၼ်းမိူင်းၸွင်ႇတေလႆႈၸႂ်ၸွမ်း၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ၶၵ်ႉတွၼ်ႈမၼ်းပူၼ်ႉၵႂႃႇ။

ၵမ်းၼႆႉ ၶၵ်ႉတွၼ်ႈတီႈ 2 ။ တီႈ SMEC ၵေႃႈ ပဵၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊလုၵ်ႉတီႈ ဢေႃႊသတြေႊလီႊယိူဝ်ႊသေမႃး၊ တေမႃးႁဵတ်း EIA, SIA ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃးႁဝ်းဝႃႈ ၶဝ်ႁဵတ်း EIA ၊ ၶဝ်သမ်ႉဝႃႈၶဝ်ႁဵတ်း SIA ၊ ၵွပ်ႈၼၼ် ႁဝ်းလႆႈသႂ်ႇတင်းသွင်ဢၼ်၊ ၶႂ်ႈႁဵတ်းဢၼ်လႂ်ၵေႃႈယဝ်ႉ EIA, SIA ၼၼ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ မိူဝ်ႈၶဝ်ၶဝ်ႈမႃးႁဵတ်းၼၼ်ႉ ၶဝ်ၵေႃႈမီးၽႅၼ် တႃႇတေပိုတ်ႇၼႄၵူၼ်းမိူင်းသေ ဢုပ်ႇဢူဝ်းၸွမ်းၵူၼ်းမိူင်း၊ ၼႆႉပဵၼ်ၽႅၼ်တီႈ 1 ၶွင်ၶဝ်။ ၽႅၼ်တီႈ 2 သမ်ႉႁဵတ်းပၢင်ၵုမ် ဢုပ်ႇဢူဝ်းၸွမ်းတီႈ ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ မိူၼ်ၼင်ႇၽူႈၽွင်းငမ်း ဝၢၼ်ႈ ဝဵင်းၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ မိူဝ်ႈၶဝ်တႄႇၶဝ်ႈမႃးၼႆႉ ၶဝ်ၶဝ်ႈမႃးမိူဝ်ႈလိူၼ်မၢတ်ႊၶျ်  ဝၼ်းတီႈ 10 တီႈဝဵင်းတူၼ်ႈတီး။ တီႈတူၼ်ႈတီးၼႆႉ ၸုမ်းတူင်ႉၼိုင်တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းလႄႈ ၵူၼ်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈမႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈသေ သၢၼ်ၶတ်းလႄႈ ၶဝ်လႆႈၶၢႆႉတေၵႂႃႇႁဵတ်းတီႈၵုၼ်ႁဵင်။ ၶဝ်ၵႂႃႇႁဵတ်းတီႈၵုၼ်ႁဵင်ၵေႃႈ ၵူၼ်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ ၶဝ်ၵေႃႈလႆႈပႂ်ႉႁႄႉၵင်ႈ၊ ၶဝ်ၵေႃႈဢမ်ႇၸၢင်ႈႁဵတ်းႁိုဝ်ၵႂႃႇ။ ၵမ်းၼႆႉ ၶဝ်မႃးတၢင်းမိူင်းတူၼ်၊ ၽိူဝ်ႇမႃးတၢင်းမိူင်းတူၼ် ၵူၼ်းမိူင်းတူၼ်ၵေႃႈ ဢွၼ်ၵၼ်လုၵ်ႉသၢၼ်ၶတ်း၊ ၵမ်းၼႆႉ ၶဝ်ၵေႃႈဝႃႈ ၶဝ်ဢမ်ႇမႃးၼႂ်းမိူင်းတူၼ်ယဝ်ႉ။ ၶဝ်လၢတ်ႈၵႂႃႇဝႃႈ ၶဝ်ဢမ်ႇမႃးတၢင်းမိူင်းတူၼ်ယဝ်ႉ ၼႆသေတႃႉ ၶဝ်သမ်ႉဢၢင်ႈတေၵႂႃႇတၢင်းၵုၼ်ႁဵင် ၵႃလီႉပုၼ်ႉထႅင်ႈ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢမ်ႇလူင်းၵႂႃႇလႆႈ၊ ၵူၼ်းမိူင်းႁၢင်ႈႁႅၼ်းပႂ်ႉ ဝႃႈဢမ်ႇလႆႈၸႂ်ၸွမ်းၶဝ်။

ၵမ်းၼႆႉမႃး ၶဝ်ၵေႃႈႁႃတီႈမၼ်းဝႃႈ ၶဝ်တေႁဵတ်းတီႈလႂ်။ ပေႃးဢမ်ႇၵႂႃႇလႆႈတီႈၵုၼ်ႁဵင် ၵႃလီႉလႆႈယဝ်ႉၵေႃႈ ၶဝ်ၼႅတ်ႈမႃးၶိုၼ်းမိူင်းတူၼ်၊ ယူႇၼႂ်းမိူင်းတူၼ်ယဝ်ႉ ၶဝ်ဢမ်ႇလၢတ်ႈၽႂ်သေလူင်းၵႂႃႇ တီႈမႄႈၵႅၼ်း၊ တီႈမႆႉမွၵ်ႇသွမ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၵႂႃႇၸႂ်ႉၽူႈၽွင်းငမ်း (ဢုပ်ႉပိူင်ႇ)ဝၢၼ်ႈ ပူႇၵၢင်ႉပူႇၵႄႇၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁႂ်ႈႁွင်ႉၵူၼ်းဝၢၼ်ႈမႃးသေ ႁႂ်ႈလူင်းလၢႆးမိုဝ်း၊ ၵူၼ်းမိူင်းဢမ်ႇလႆႈႁူႉ၊ ပေႃးဝႃႈလူင်းမႅၼ်ႈၼႆၵေႃႈ မိူၼ်တင်းယွမ်းႁပ်ႉတႃႇသၢင်ႈၾၢႆ၊ ၼႆႉမၼ်း ပဵၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊမႃးလႅၼ်။

ထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈ တီႈၵူၼ်းမိူင်းႁႄႉႁၢမ်ႈတႄႉ ၶဝ်ၵေႃႈဢမ်ႇၵႂႃႇယဝ်ႉ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ၶဝ်ၵေႃႈဢမ်ႇၵိုတ်း၊ သိုပ်ႇႁဵတ်းၸွမ်းၾၢႆႇၽွင်းငမ်း ပူႇၵၢင်ႉပူႇၵႄႇၶဝ် တီႈလွႆလႅမ်၊ တီႈလႃႈသဵဝ်ႈၵေႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းသွၵ်ႈႁႃၶဝ် ဢမ်ႇႁၼ်၊ ၵႂႃႇတၢင်ႉယၢၼ်းၵေႃႈ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ၵူၼ်းမိူင်းယိုၼ်ႈလိၵ်ႈတီႈၶဝ်ဝႃႈ ဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉ။ ၵမ်းၼႆႉမႃး ဢမ်ႇၸၢင်ႈႁဵတ်းႁိုဝ် လႆႈၵႂႃႇတီႈမိူင်းပဵင်း။ မိူင်းပဵင်းၼႆႉ ၶဝ်ၵေႃႈႁူႉဝႃႈ ၶေႃႈမုလ်းၼႆႉ ပႆႇတူဝ်ႈထိုင်ၼႂ်းမိူင်းပဵင်း၊ ၵွပ်ႈၼၼ် ၶဝ်ၵေႃႈၵႂႃႇၵဵပ်းတီႈမိူင်းပဵင်း၊ ၵူၺ်းၵႃႈ လၢႆးၵဵပ်းၶဝ်ၼႆႉ ပႆႇၸႂ်ႈလၢႆးမၼ်းထႅင်ႈၼင်ႇၵဝ်ႇ။

သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ တေၵဵပ်းႁႂ်ႈပေႃးထတ်းသၢင်ႈလႆႈၼႆ တိုၼ်းတေလႆႈလူင်းၵဵပ်း တႄႇဢဝ်ပိုၼ်ႉမၼ်းၶိုၼ်ႈမႃး၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ၶဝ်ႁွင်ႉၵူၼ်းဝၢၼ်ႈသေမႃးတီႈ ဝတ်ႉမုၼ်ၸဝ်ႈ၊ တွင်ႈထၢမ်သေဢဝ်ႁဵတ်းၼၼ်ၵူၺ်း။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၼႆ ဢၼ်ႁဵတ်းၵႂႃႇၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ၽိဝ်ၼင်မၼ်းၵူၺ်း။ ၵွပ်ႈၼၼ် သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈဢိူဝ်ႈၸွမ်းၼႆၵေႃႈ မိူၼ်တင်းဝႃႈတူၵ်းလူင်း လႆႈၸႂ်ပၼ်ႁဵတ်းၾၢႆၼမ်ႉၶူင်း၊ ၶဝ်ၵေႃႈၽႅၼ်ဝႆႉတႃႇႁဵတ်းၸိူင်ႉၼႆယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ဝၢၼ်ႈၼႂ်းမိူင်းပူးလူင် ၸႄႈဝဵင်းမိူင်းပဵင်းၼႆႉ ၶဝ်တၼ်းၵဵပ်းၵႂႃႇ 4 ဝၢၼ်ႈၵူၺ်း၊ ၵိုတ်း 10 ဝၢၼ်ႈၼၼ်ႉ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၶဝ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇပၼ်ၶဝ်ႈၵဵပ်းၼႂ်းဝၢၼ်ႈၶဝ်။ ၵမ်းၼႆႉ မႃးၵဵပ်းတီႈဝၢၼ်ႈသွင်လၵ်း၊ ၶဝ်ၵဵပ်းလႆႈၵႂႃႇတႃႇ 80 လင်ႁိူၼ်း၊ ၵိုတ်းတႃႇ 40 လင်ႁိူၼ်း ဢမ်ႇတၼ်းလႆႈၵဵပ်း ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၶဝ်ဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉ။

ၵမ်းၼႆႉမႃး ၶဝ်ၵေႃႈယႅၵ်ႈၸုမ်းၵၼ်သေ ၵႂႃႇတီႈၼိုင်ႈယဝ်ႉတီႈၼိုင်ႈ၊ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်း ဢမ်ႇလမ်းၶဝ်လႆႈ။ ယႅၵ်ႈၸုမ်းၵၼ်သေတႃႉ ၵူၼ်းမိူင်းပိုၼ်ႉတီႈလႂ်ပိုၼ်ႉတီႈၼၼ်ႉ ဢၼ်ၶေႃႈမုလ်းတူဝ်ႈထိုင် ၸိူဝ်းလႆႈႁပ်ႉႁူႉယဝ်ႉၵေႃႈ ၶဝ်ဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉတင်းလူင်။ ၶဝ်ၵေႃႈၵႂႃႇတီႈဢၼ် ၵူၼ်းမိူင်းဢမ်ႇႁပ်ႉႁူႉ ၶေႃႈမုလ်းၼၼ်ႉသေ ၵႂႃႇႁဵတ်း၊ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၶဝ်ၵေႃႈတွၼ်ႈပၼ်ထူင် တၢင်းၵိၼ် ပၼ်ငိုၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉ၊ ၶဝ်ႁဵတ်းၸိူင်ႉၼၼ်သေ ၵႂႃႇယွၼ်းၶေႃႈတွပ်ႇတီႈၵူၼ်းမိူင်း။ ၼႆႉပဵၼ်လၢႆးၶဝ်ႁဵတ်း၊ တေႃႈလဵဝ်ၵေႃႈ ၶဝ်တိုၵ်ႉၸႂ်ႉလၢႆးၼႆႉယူႇ။

(သိုပ်ႇပႂ်ႉဢၢၼ်ႇထႅင်ႈ တွၼ်ႈ 2)