ၸၢႆးမၢဝ်ႇတႆးလႄႈၼၢင်းသၢဝ်တႆး ၾၢႆႇလဵၼ်ႈႁႅင်း တူဝ်ၶိင်းႁၢင်ႈလီ ၵၢမ်ႈဝိုၼ်း တေလႆႈၵႂႃႇၶႅင်ႇ ၸၼ်ႉဢေႊသျိူဝ်ႊ ပွၵ်ႈၵမ်းတီႈ 49 ၼႂ်းလိူၼ် သႅပ်ႊထႅမ်ႊၿိူဝ်ႊၼႆႉ တီႈမိူင်း ဢုတ်ႊသပေႊၵိတ်ႊသတၼ်ႊ။

ၼၢင်းလၢဝ်ၶမ်း ၸၢႆးၶိတ်ႉငူၺ်ႇ

ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ ၼႂ်းလိူၼ် သႅပ်ႊထႅမ်ႊၿိူဝ်ႊ (2015) ၼႆႉ တေမီးၵၢၼ်ၸတ်းပၢင်ၶႅင်ႇၵၢၼ်လဵၼ်ႈႁႅင်း ပွၵ်ႈၵမ်းထူၼ်ႈ 49 ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈ ၼၢင်းႁၢင်ႈလီလဝ်းဝိုၼ်း လႄႈ ၸၢႆးမႃႇၶႅင်ႁႅင်းၵိုမ်း၊ တီႈဝဵင်းလူင် ထၢတ်ႊသ်ၶႅၼ်ႊ (Tashkent)  တီႈမိူင်း ဢုတ်ႊသပေႊၵိတ်ႊသတၼ်ႊ။ လွင်ႈၼႆႉ ၼႂ်းတႆးတေပႃး 2 ၵေႃႉ၊ ပဵၼ်ၸၢႆးႁိၼ်ပဝ်း (ၸၢႆးၶျိတ်ႉငူၺ်ႇ) လႄႈ ၼၢင်းလၢဝ်ၶမ်း။

ပၢင်ၶႄႉ ၶႅင်ႇ ၼႆႉၼႆႉ ၸိုင်ႈမိူင်းၼႂ်းဢေႊသျိူဝ်ႊ တေၶဝ်ႈႁူမ်ႈတင်းၼမ်တင်းလၢႆ။ တွၼ်ႈတႃႇ ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈၼႆႉ လိူၵ်ႈဝႆႉၵူၼ်းဢၼ်လႅပ်ႈမီးၼမ်ႉၵတ်ႉ တႃႇတေၶဝ်ႈလႆႈ 5 ၵေႃႉ၊ ၼႂ်းၼၼ်ႉ ပႃးတူဝ်တႅၼ်းဝဵင်းတႃႈလိူဝ်ႇ (ၸၢႆးႁိၼ်ပဝ်း လႄႈၼၢင်းလၢဝ်ၶမ်း) ဢၼ်ၶဝ်ႈႄၶႉၶႅင်ႇ ပေႉတီႈတိူင်းတႃႈလိူဝ်ႇ။

ဢၼ်လုၵ်ႈတီႈၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈသေ တေၵႂႃႇၶႅင်ႇၼႆႉ 1.ထုၼ်းမိၼ်း၊ ၼမ်ႉၼၵ်း 60 ၵီႊလူဝ်ႊ။ 2.ၸၢႆးၶိတ်ႉငူၺ်ႇ ၼမ်ႉၼၵ်း 65 ၵီႊလူဝ်ႊ။ 3.ၺီႇၽိဝ်ႇ ၼမ်ႉၼၵ်း 70 ၵီႊလူဝ်ႊ။ 4.ၼၢင်းလၢဝ်ၶမ်း တၢင်းသုင် 165 သႅၼ်ႊတီႊမီႊတိူဝ်ႊ (လူင်းတႂ်ႈ)။ 5. ၼၢင်းၶျႄႇရီႊမၢဝ်ႇ တၢင်းသုင် 165 သႅၼ်ႊတီႊမီႊတိူဝ်ႊ ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ ၸၢႆးႁိၼ်ပဝ်း လၢတ်ႈတီႈၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ဝႃႈ- မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ႁဝ်းၶႃႈၾိုၵ်းယူႇ ၵူႈမိုဝ်ႉၵူႈဝၼ်း။ ၼင်ႇႁိုဝ်တေယူႇလီမီးႁႅင်း၊ ၼင်ႇႁိုဝ်တေပဵၼ်ၵူၼ်းလဵၼ်ႈဢဵၼ်ႁႅင်းလီ။ တႃႇၵႃႈတၢင်းၵိၼ် ႁႂ်ႈယူႇလီမီးႁႅင်းၵူၺ်း ၵူၼ်းတူၺ်းလွမ်ၶဝ် လႆႈဢွၵ်ႇပၼ်ၼိုင်ႈဝၼ်းၼိုင်ႈမိုၼ်ႇ ၼိုင်ႈလိူၼ် 3 သႅၼ်။ တူဝ်ယၢင်ႇမၼ်းၼႆႉ ၼိူဝ်ႉဝူဝ်း (ၼိူဝ်ႉလႅင်)၊ ၼိူဝ်ႉၵႆႇ၊ ပႃၸိူဝ်းၼႆႉ ၼိုင်ႈဝၼ်းၼိုင်ႈယၢင်ႇလႆႈပိၼ်ႇသေၵိၼ်။ မိူၼ်ၼင်ႇၶႆႇၵႆႇၼႆႉ ၼိုင်ႈဝၼ်းလႆႈၵိၼ် 15 လုၵ်ႈ။ မၢၵ်ႇမႆႉမၢၵ်ႇတွၵ်ႇၵေႃႈ ဢၼ်ဢမ်ႇမီးၵွင်ႉ မီးသၢၼ်ၼၼ်ႉ လႆႈၵိၼ်ၼိုင်ႈဝၼ်းၼိုင်ႈပိူင်။ ၼင်ႇႁိုဝ်တေယူႇလီမီးႁႅင်းၼၼ်ႉ ႁဝ်းၵူၺ်းၵေႃႈ လႆႈသိုဝ်ႉၵိၼ်ထႅင်ႈယူႇ- ဝႃႈၼႆ။

ဢၼ်ၸၢႆးႁိၼ်ပဝ်း ၾိုၵ်းလဵၼ်ႈဢဵၼ်ႁႅင်းၼႆႉ တူဝ်ၶူးမေႃသွၼ်ၶဝ် တူၺ်းပေႃးဢမ်ႇၽၢတ်ႇတႃ၊ ၾိုၵ်းပၼ်ယူႇ ၵူႈမိုဝ်ႉၵူႈဝၼ်း။ တင်ႈတႄႇၵၢင်ၼႂ် 8 မူင်းထိုင် 11 မူင်း ၾိုၵ်းႁႅင်းႁႅင်းၵမ်းၼိုင်ႈ။ ဝၢႆးဝၼ်း 3 မူင်းတေႃႇထိုင် ႁူဝ်ၶမ်ႈ 6 မူင်းၵေႃႈ ၾိုၵ်းႁႅင်းႁႅင်းထႅင်ႈၵမ်းၼိုင်ႈ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈၾိုၵ်းသွမ်ႉႁင်းၵူၺ်း ထႅင်ႈဢိတ်းဢွတ်း- ၼႆယဝ်ႉ။

ယူႇတီႈၶႃႈႁဝ်း ၸၢႆးႁိၼ်ပဝ်းသေ ဢၼ်ၶႂ်ႈလၢတ်ႈတီႈ ၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆးႁဝ်းၶႃႈတႄႉ ႁဝ်းၶႃႈလိူၵ်ႈတူၺ်း ၼႂ်းတူဝ်ၼႂ်းၶိင်း ႁဝ်းၶႃႈသေ ႁဝ်းၶႃႈၼႆႉ ပႃးဝႃႇသၼႃႇဢီႈသင်တႄႉတႄႉၼႆၵေႃႈ သႂ်ႇၸႂ်သႂ်ႇၶေႃး၊ ပၵ်းတူဝ်ပၵ်းၸႂ်၊ ယင်ႇတူဝ်ယင်ႇၸႂ် သႂ်ႇၼႂ်းၼၼ်ႉသေ ႁဵတ်းၵႂႃႇယႃႇပေႁႂ်ႈမၼ်းၸိူင်ႉမၼ်းၵၢတ်ႈ။ ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈ ၾၢႆႇလိၵ်ႈလၢႆးပၢႆၵမ်ႁဝ်း လွင်ႈၾိင်ႈငႄႈႁိတ်ႈႁွႆးႁဝ်းၵေႃႈ ယႃႇပေႁႂ်ႈမၼ်းၶၢတ်ႇ၊ ႁႂ်ႈၸွႆႈပႃးၸွႆႈၶိုင်ၵၼ်ၵႂႃႇ၊ ယႃႇပေလၢတ်ႈၽူႇလူမ်းၽူင်ႉ၊ ႁႂ်ႈႁဵတ်းၼမ်ၼမ်သေ လၢတ်ႈဢေႇဢေႇ- ဝႃႈၼႆ။

ၸၢႆးႁိၼ်ပဝ်း ႁိုဝ် ၸၢႆးၶျိတ်ႉငူၺ်ႇ ၼႆႉ ၸႃတိၵူၼ်းမိူင်းၵုတ်ႈ။ ၼၢင်းလၢဝ်ၶမ်း ပဵၼ်ၵူၼ်းၸႃတိမူႇၸႄႈ ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇ၊ ၶၢႆႉမႃးယူႇဝဵင်းတႃႈလိူဝ်ႇ (မၼ်းတလေး)။ ပွၵ်ႈၵမ်းၼႆႉၵေႃႈ ၶဝ်ႈၶႅင်ႇတႃႇဝဵင်းတႃႈလိူဝ်ႇ။

ၸၢႆးႁိၼ်ပဝ်းၼႆႉ ယၢမ်ႈလႆႈရၢင်းဝလ်း (သူး) သူၺ်ႇမၢၼ်းမွင်ႇ (မၢဝ်ႇမႃႇၶႅင်ႁႅင်းၵိုမ်းဝဵင်းလိူဝ်ႇ) တင်ႈတႄႇပီ 2011 တေႃႇထိုင် 2015 လႆႈႁပ်ႉရၢင်းဝလ်း ထီႉ 1 တႃႇ 4 ပီထပ်းၵၼ်။ ၼၢင်းလၢဝ်ၶမ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းၸႃတိ ဝဵင်းမူႇၸႄႈ ၶၢႆႉမႃးယူႇဝဵင်းလိူဝ်ႇ။ လွင်ႈၼၢင်းႁၢင်ႈလီ (မႃႇၶႅင်)လဝ်းဝိုၼ်းၼႆႉ မၼ်းၼၢင်းၵေႃႈလႆႈရၢင်းဝလ်းမႃး တင်ႈတႄႇပီ 2013 ။ မိူဝ်ႈပီ 2014 လိူၼ်ဢွၵ်ႊထူဝ်ႊၿိူဝ်ႊၵေႃႈ မၼ်းၼၢင်းလႆႈၶဝ်ႈၶႅင်ႇ ၼႂ်းၸၼ်ႉတိူင်း တီႈတိူင်းတႃႈလိူဝ်ႇ လႆႈရၢင်းဝလ်းတီႈ 1 ။