ၸၼ်ႉၸွမ်ၵဵင်းမႂ်ႇ မိူင်းထႆး တွၼ်ႈၼိူဝ် ၸတ်းႁဵတ်း ပၢင်ဢုပ်ႇဢူဝ်း လဵပ်ႈႁဵၼ်းလွင်ႈမိူင်း မၢၼ်ႈ၊ ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇလၢႆၸဝ်ႈ ဢုပ်ႇလၢတ်ႈတၢၼ်ႈၶႆႈ လွင်ႈသႃသၼႃတႆး၊ ၶိူဝ်းတႆး၊ မိူင်းတႆး လွင်ႈတႆးတင်းၼမ်။

ဝၼ်းတီႈ 24-26/7/2015 ၸၼ်ႉၸွမ်ၵဵင်းမႂ်ႇ မိူင်းထႆး၊ ၸၼ်ႉၸွမ်ဝဵင်းလိူဝ်ႇ (မၼ်းတလေး) မိူင်းမၢၼ်ႈ တင်း ၾၢႆႇၶူၼ်ႉၶႂႃႉဢေႊသျိူဝ်ႊ မိူင်းၼႄထိူဝ်ႊလႅၼ်ႊၻ် International Institute for Asian Studies (IIAS) Leiden, The Netherlands ဢိၵ်ႇလၢႆၾၢႆႇႁူမ်ႈၵၼ်သေၸတ်းႁဵတ်း ပၢင်လဵပ်ႈ ႁဵၼ်းလွင်ႈမိူင်းမၢၼ်ႈ International Conference on Burma / Myanmar Studies တီႈႁွင်ႈႁေႃးလ် Uniserv CMU ၼႂ်းၸၼ်ႉၸွမ်ၵဵင်းမႂ်ႇ - ၼႂ်းၼၼ်ႉဢုပ်ႇပႃးလွင်ႈတႆး တင်းၼမ်။


ၶူးလူင် (ဢႃးၸၢၼ်) Chayan လၢတ်ႈဝႃႈ “တႆး - ထႆးၼႆႉပဵၼ်ၶိူဝ်း ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈလဵဝ်ၵၼ် မႃးၶႂ်ႈႁႂ်ႈၾၢႆႇၶူၼ်ႉၶႂႃႉၶဝ်လဵပ်ႈႁဵၼ်းလွင်ႈတႆးလီလီ၊ ပိူဝ်ႈႁႂ်ႈႁူႉထိုင်သိူၵ်ႈ ပိုၼ်း ဝႃႈတႆး- ထႆး ပဵၼ်ပီႈၼွင်ႉၵၼ်” - ဝႃႈၼႆ။

ပၢင်တၢၼ်ႈၶႆႈ တီႈၸၼ်ႉၸွမ်ၵဵင်းမႂ်ႇၼၼ်ႉ ၼႂ်းဝၼ်းတီႈ 25/7/2015  ၸဝ်ႈႁၢၼ် ယွင်ႁူၺ်ႈ (လုၵ်ႈၸၢႆးဢွၼ်ႇ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင် မိူင်းယွင်ႁူၺ်ႈ) ၵေႃႈယင်းဢုပ်ႇလၢတ်ႈ လွင်ႈ "ၶၵ်ႉၵၢၼ်ငမ်းယဵၼ် မိူင်းမၢၼ်ႈ" ။


ဝၢႆးပၢင်တၢၼ်ႈၶႆႈယဝ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈလၢတ်ႈတီႈ ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ( ၸုမ်းၶၢဝ်ႇပၢင်လူင်) ဝႃႈ -“ယႃႇပေၸႂ်လဵၵ်ႉလွင်ႈတုၵ်ႉၶလူင်ၼႆႉ ႁဝ်းၶႃႈၵူႈၵေႃႉလႆႈၶၢမ်ႇမႃးယဝ်ႉၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈယဝ်ႉ ႁဝ်းၵူႈၵေႃႉလူဝ်ႇၶတ်းၸႂ် ၊ ယႃႇပေၵူဝ်ပိူၼ်ႈသေ ပၢႆႈဢွၵ်ႇဝၢၼ်ႈမိူင်းႁဝ်းတိၵ်းတိၵ်း၊ ပေႃးႁဝ်းဢွၼ် ၵၼ်ပၢႆႈတိၵ်းတိၵ်း၊ မိူင်းႁဝ်းၵေႃႉတေလူႉယဝ်ႉ၊ ဢွၼ်ၵၼ်ႁဵၼ်းႁူႉပၺ်ႇၺႃႇ ယႃႇယွမ်းၵၢၼ်ႉ၊ သိုပ်ႇၶတ်းၸႂ်ၵႂႃႇၸိုင် ၶႃႈယုမ်ႇယမ်ဝႃႈမိူင်းတႆးႁဝ်းၵေႃႈ တေၸၢင်ႈလႆႈၶိုၼ်းသေ ၶိုၼ်ႈသၢင်ႉမႂ်ႇသုင်ႇမႃးယူႇ ”  - ဝႃႈၼႆ။

ပၢင်တၢၼ်ႈၶႆႈ တီႈၸၼ်ႉၸွမ်ၵဵင်းမႂ်ႇ ဢၼ်ၸတ်းႁဵတ်း သၢမ်ဝၼ်းၼၼ်ႉ - ဝၼ်းတီႈ 24/7/2015 ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇ Takahiro Kojiong တၢၼ်ႈၶႆႈလွင်ႈ - "ၶိူဝ်းၶၢႆႇသႃသၼႃတႆး တီႈလႅၼ်လိၼ်ၶႄႇ - မၢၼ်ႈ" ၊ ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇ Tadayoshi Murakami တၢၼ်ႈၶႆႈလွင်ႈ - "တိုဝ်းၵမ်သႃသၼႃတႆး တီႈလႅၼ်လိၼ် ထႆး - မၢၼ်ႈ" ။ ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇ တွၵ်ႊတိူဝ်ႊ ဢမ်ႊၽွၼ်ႊ ၵျိတ်တိရၵွၼ်ႊ တၢၼ်ႈၶႆႈလွင်ႈ - "ၶူးဝႃး (သိၼ်ထမ်းၸဝ်ႈ) ဝုၼ်းၸုမ်ႈ" ၊ ဝၼ်းတီႈ 25/7/2015 ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇ Kevin Woods တၢၼ်ႈၶႆႈ လွင်ႈ - "ၵူၼ်းမိူင်းတႆး ဝၢၼ်ႈၼွၵ်ႈၼႃးပၢင်ႇ တူၵ်းယၢၵ်ႈတူၵ်းၽၢၼ်"  ။ ၼႂ်းဝၼ်းတီႈ 26/7/2015 သမ်ႉ ၶူးမိၼ်ႉမိၼ်ႉၵျူႇ ၸၼ်ႉၸွမ်ဝဵင်းလိူဝ်ႇ လၢတ်ႈလွင်ႈ - ၸၢဝ်းၶိူဝ်း "ၵူဝ်းၵၢင်ႉ" ၼႂ်းမိူင်းတႆး ၊ ၶူးသူၺ်ႇၸိၼ်ႇမေႃႇ လၢတ်ႈလွင်ႈ"ၵၢၼ်ၵပ်းသိုပ်ႇ တႆး - မၢၼ်ႈ ၽွင်း ပၢႆ ႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 19 ၸူဝ်ႈပီ" - ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။




ဢႃႊၸၢၼ်ႊ Chayan Vaddhanaphuti , Director,Center for ASEAN Studies . လၢတ်ႈဝႃႈ - “ယိူင်းဢၢၼ်လႆႈၸတ်းႁဵတ်းၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ မိူင်းမၢၼ်ႈလႅၵ်ႈ လၢႆႈမႃးတင်းၼမ်တင်းလၢႆ ပဵၼ်တီႈလုမ်ႈၾႃႉ သူၼ်ၸႂ်မႃး၊ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈ ၼႆႉပဵၼ်မိူင်း ဢၼ်မီးၶူဝ် ၶွင်ၵဝ်ႇၵႄႇ သၽႃႇဝၾိင်ႈတိုၼ်း၊ ၾိင်ႈငႄႈၾိင်ႈထုင်း၊ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းလၢၵ်ႇလၢႆ ၊ ၵူၺ်းၵႃႈၼႂ်းမိူင်းၵေႃႈဢမ်ႇ မီးလွင်ႈၼိမ်သဝ်း ယင်းတိုၵ်ႉမီးပၢင်းတိုၵ်းသိုၵ်းသိူဝ်ယူႇၵူႈဝၼ်း။ ၵွပ်ႈၼၼ် ဢၼ်လႆႈၸတ်းႁဵတ်းပွၵ်ႈၵမ်းၼႆႉ ၵေႃႈၶႂ်ႈႁႂ်ႈၽူႈၶူၼ်ႉၶႂႃႉ ထႆးၶဝ်ၸဝ်ႈ လႆႈလဵပ်ႈ ႁဵၼ်းလွင်ႈ မိူင်းမၢၼ်ႈၸွမ်း။ ပႃးၸဵမ်ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇၾၢႆႇတၢင်း မိူင်းမၢၼ်ႈယဝ်ႉထႅင်ႈလွင်ႈ ၼိုင်ႈၵေႃႈပိူဝ်ႈတႃႇယူႇႁူမ်ႈၵၼ်ၵႂႃႇ ၼႂ်းတူင်ႇဝူင်း (ပရႃႊၶျႃႊၶူမ်ႊ) ဢႃသီႊယၼ်ႊ ဢၼ်တေထိုင်မႃးၼႆႉ” - ၼႆယဝ်ႉ။

ပၢင်လဵပ်ႈႁဵၼ်းလွင်ႈမိူင်းမၢၼ်ႈၼႆႉ တီႈၼႂ်းၸိုင်ႈထႆး ၸတ်းႁဵတ်းမႃးလၢႆပွၵ်ႈယဝ်ႉ ဢၼ်ၸတ်း ႁဵတ်းယႂ်ႇလူင်ၸၼ်ႉၵူႈမိူင်းမိူင်းၸိူင်ႉၼႆတႄႉ ၸင်ႇႁႃမီးပွၵ်ႈၼႆႉၵူၺ်း။ မိူဝ်းၼႃႈမႃးၵေႃႈ တေဢၼ်းၶတ်းၸႂ်ၸတ်းႁဵတ်းထႅင်ႈယူႇ ဝႃႈၼႆ။