ဝၼ်းတီႈ 05 လိူၼ်ၵျူၼ်ႊ ပဵၼ်ဝၼ်းလမ်ႇလွင်ႈ ပုၼ်ႈတႃႇၵူႈၵေႃႉၵူႈမိူင်း ပဵၼ်ဝၼ်း မႅတ်ႇပႅင်းႁၵ်ႉသႃ သိင်ႇဝႅတ်ႉလွမ်ႉလူၵ်ႈ (လူဝ်းၵ)။

သၽႃဝ သိင်ႇဝႅတ်ႉလွမ်ႉ လႅၵ်ႈလၢႆႈမႃးၵူႈဝၼ်းၼႆႉ မိူၼ်ၼင်ႇမႆႈႁႅင်းပူၼ်ႉတီႈ ၊ ၾူၼ် တူၵ်းဢမ်ႇမႅၼ်ႈ မိုဝ်ႉမႅၼ်ႈၶၢဝ်း ၊ လွႆၼမ်ႉၶႅင်ၸိူမ်ႈ ၊ ၽႅၼ်ႇလိၼ်ဝႆ ႁၢဝ်ႈႁႅင်း ၶိူဝ်းယႂ်း ၊ လူမ်း လႅင်ႉ( လူမ်းၽီႁုင်) ႁၢဝ်ႈႁႅင်းၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ယွၼ်ႉ ၼမ်ႉမိုဝ်းၵူၼ်း လွၼ်ႉလွၼ်ႉ ဝႃႈၼႆ။

ဝၼ်းသိင်ႇဝႅတ်ႉလွမ်ႉလူၵ်ႈ (လူဝ်းၵ) World Environment Day ၵေႃႇတင်ႈမိူဝ်ႈ ဝၼ်းတီႈ 05 လိူၼ်ၵျူၼ်ႊ  1972 တီႈပၢင်ၵုမ်လူင်သိင်ႇဝႅတ်ႉလွမ်ႉလူၵ်ႈ(လူဝ်းၵ) “UN Conference on The Human Environment” တီႈ သတွၵ်ႊႁူမ်ႊ ၸိုင်ႈမိူင်း သဝီႊၻဵၼ်ႊ မီးၽူႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈ 1,200 ၵေႃႉ 113 ၸိုင်ႈမိူင်း  တူဝ်ႈလူၵ်ႈ(လူဝ်းၵ)။

ၼႂ်းပၢင်ၵုမ်ၼႆႉ ၵူႈၸိုင်ႈမိူင်းမီးယိူင်းဢၢၼ်းမိူၼ်ၵၼ် ပိူဝ်ႈတႃႇ ၵႄႈပၼ်ႁႃ လႄႈ လုမ်းလႃးသိင်ႇဝႅတ်ႉလွမ်ႉ ၵူႈပိုၼ်ႉတီႈလူၵ်ႈ သေၸင်ႇတင်ႈၶူင်းၵၢၼ် သိင်ႇဝႅတ်ႉလွမ်ႉၸၢတ်ႈၸိုင်ႈႁူမ်ႈတုမ်လူၵ်ႈ (UNEP  : United Nations Environment Program) မၵ်းမၼ်ႈႁႂ်ႈဝၼ်းတီႈ 05 လိူၼ်ၵျူၼ်ႊ ပဵၼ်ဝၼ်းသိင်ႇဝႅတ်ႉလွမ်ႉလူၵ်ႈ ၼႆယဝ်ႉ။ ႁွင်ႈၵၢၼ်လူင်တႄႉယူႇတီႈ မိူင်းၼႆႊရူဝ်ႊၿီႊ ၸိုင်ႈမိူင်း ၶဵၼ်ႊယႃႊ ။

ၶူင်းၵၢၼ်ဝၼ်းသိင်ႇဝႅတ်ႈလွမ်ႉလူၵ်ႈၼႆႉ ယိူင်းဢၢၼ်းပိူဝ်ႈတႃႇပူၵ်းပွင်တူၺ်းလွမ်သိင်ႇဝႅတ်ႉလွမ်ႉ ဢၼ်လႅၵ်ႈလၢႆႈၵႂႃႇ ဢမ်ႇဝႃႈတေပဵၼ် လိၼ် ၊ ၼမ်ႉ ၊ လူမ်း၊ ၾႆး၊ ၽႅၼ်ႇလိၼ်ဝႆ ၸိူဝ်းၼႆႉ။
ၵၢၼ်လုမ်းလႃးသၽႃႇဝ ငၢႆႈငၢႆႈမိူၼ်ၼင်ႇ -
1 ၵၢၼ်ပၼ်တၢင်းႁူႉၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈသိင်ႇဝႅတ်ႉလွမ်ႉ
2 ၵၢၼ်ပိုၼ်ၽႄႈလွင်ႈသိင်ႇဝႅတ်ႉလွမ်ႉ
3 ႁႂ်ႈႁွင်ႈၵၢၼ်ပၢႆးပၺ်ၺႃဝႆႉၼမ်ႉၼၵ်းၼိူဝ်ပၼ်ႁႃသိင်ႇဝႅတ်ႉလွမ်ႉၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ၵၢၼ်မႅတ်ႇပႅင်းပႂ်ႉပႃး သၽႃႇဝ သိင်ႇဝႅတ်ႉလွမ်ႉၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈတေၶုၵ်းထူပ်းဝၼ်း သိင်ႇဝႅတ်ႉလွမ်ႉဝၼ်းလဵဝ်ၵူၺ်း ၵူႈၵူႈၵေႃႉထုၵ်ႇလီတူၺ်းထိုင်သိင်ႇဝႅတ်ႉလွမ်ႉၵူႈဝၼ်း မိူၼ်ၼင်ႇ ၽုၵ်ႇတူၼ်ႈမႆႉၵေႃႉတူၼ်ႈ ၊ ၵဵပ်းယုၵ်းယၢၵ်းဝႆႉပဵၼ်တီႈပဵၼ်တၢင်း၊ ယွမ်းၸႂ်ႉထူင် ယၢင်ၽလၢတ်ႉသ်တိၵ်ႉ ၊ ပႅင်းၸႂ်ႉၼမ်ႉ ၊ ၾႆး - ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈပဵၼ်ၵၢၼ် လုမ်းလႃးသိင်ႇဝႅတ်ႉ လွမ်ႉ တွၼ်ႈၼိုင်ႈၼႆယဝ်ႉ။

ပိုင်ႈဢိင်ၶေႃႈမုလ်းတီႈ http://scoop.mthai.com