ပူၼ်ႉမႃးမိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 16/03/2015 တူဝ်ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ လႆႈၵႂႃႇဢႅဝ်ႇတီႈလုမ်း ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် (PI) ဢၼ်ပၵ်းတီႈဝဵင်းလူင်တႃႈၵုင်ႈ ၸႄႈဝဵင်းယၢၼ်ႇၵိၼ်း။ တီႈၼၼ်ႈ ပိူၼ်ႈၶႆႈၼႄဝႃႈ- မိူဝ်ႈလဵဝ် ၼႂ်းမူႇၸုမ်းမၢၼ်ႈၵမ်ႈၼမ်ႁၼ်ဝႃႈ ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈတီႈသုတ်းမိူဝ်ႈလဵဝ် ပဵၼ်လွင်ႈမူၼ်ႉမႄးလွၵ်းပိူင် ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊ (Democratic Reform) ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၶိုင်ပွင်ႁဵတ်းသၢင်ႈယူႇၼႆႉ သမ်ႉဝႆႉၼမ်ႉၼၵ်းတီႈ ၶၵ်ႉၵၢၼ်ငမ်းယဵၼ် (Peace process) ၊ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶဝ်ၵေႃႈ တေႃႈၼင်ႇၼၼ်။

ၽႅၼ်ႇတီႈၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈ

တီႈတႄႉမၼ်း ၵၢၼ် 2 ပိူင်ၼႆႉ ပိူင်လူင်မၼ်း ပဵၼ်မူၼ်ႉမႄး လွၵ်းပိူင်ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊ။ ပေႃးဝႃႈမူၼ်ႉမႄးလွၵ်းပိူင် ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊလႆႈၸိုင် ၵူၼ်းၵူႈၵေႃႉၵေႃႈတေမီးသုၼ်ႇလႆႈ၊ ပေႃးမီးသုၼ်ႇလႆႈၵေႃႈ တေမီးလွင်ႈငမ်းယဵၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ၊ လွင်ႈငမ်းယဵၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်တီႈ 2 ၵူၺ်း။ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢၼ်ပဵၼ်ယူႇမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ မၼ်းမိူၼ်ၵၼ်တင်း ၶၵ်ႉၵၢၼ်လွင်ႈငမ်းယဵၼ် မႃးယႃႉသဵၼ်ႈတၢင်း တႃႇတေမူၼ်ႉမႄးလွၵ်းပိူင်ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊ မိူၼ်ၵၼ်တင်းမႃလႅၼ်ႈဢွၼ်တၢင်းၽၢၼ်းယဝ်ႉ - ဝႃႈၼင်ႇၼႆ။

မူႇၸုမ်းမၢၼ်ႈ၊ ပႃႊတီႊမၢၼ်ႈၶဝ်၊ ၸုမ်း CSO မၢၼ်ႈၶဝ်ဝႃႈ- ဢဝ်ႁဝ်းထုၵ်ႇလႆႈ (လူဝ်ႇ)မူၼ်ႉမႄးတႄႉတႄႉၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊ ၊ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၶၵ်ႉၵၢၼ်ငမ်းယဵၼ်။ ပေႃးဝႃႈမူၼ်ႉမႄးလွၵ်းပိူင် ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊ ပဵၼ်ၵၢၼ် (ဢွင်ႇ)ၼႆ ၶၵ်ႉၵၢၼ်ငမ်းယဵၼ်ၵေႃႈ တေပဵၼ်မႃးႁင်းၵူၺ်း။ ၵူၺ်းၵႃႈ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ဢဝ်ၶၵ်ႉၵၢၼ်ငမ်းယဵၼ်ဢွၵ်ႇၼႃႈ၊ ဢဝ်ၶၵ်ႉၵၢၼ်ငမ်းယဵၼ် ဢွၼ်ႁူဝ်ၼမ်းၼႃႈတိၵ်းတိၵ်းလႄႈ တႃႇတေမူၼ်ႉမႄးလွၵ်းပိူင် ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ဢၼ်ၸိူင်ႉၵၢတ်ႈ ၵႂႃႇထႅင်ႈ- ဝႃႈၼႆ။

ဢိင်ၼိူဝ်ၶဝ်လၢတ်ႈၼႄၸိူင်ႉၼႆသေ ႁဝ်းၵေႃႈၶႆႈၼႄဝႃႈ- ပၼ်ႁႃၼႆႉ တိုၵ်ႉပဵၼ်မႃးမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈ၊ မၼ်းပဵၼ်မႃးၸဵမ်မိူဝ်ႈလႂ်မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ။ မိူဝ်ႈပီ 1988-98 ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈပဵၼ်မႃး။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ၶဝ်ႁွင်ႉဝႃႈ ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊတၵ်းလႆႈမႃးၵွၼ်ႇ (Democracy first) ၊ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶဝ်သမ်ႉဝႃႈ သုၼ်ႇလႆႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း သုၼ်ႇလႆႈတႅပ်းတတ်းႁင်းၶေႃ (Right of self Determination) တၵ်းလႆႈမႃးၵွၼ်ႇ။

ၶၵ်ႉၵၢၼ်လွင်ႈငမ်းယဵၼ်ၼႆႉ မၼ်းၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၸွမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၵမ်းသိုဝ်ႈ၊ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းထုၵ်ႇလႆႈမီးလွင်ႈငမ်းယဵၼ်/ သုၼ်ႇလႆႈတႅပ်းတတ်းတူဝ်ၵဝ်ႇႁင်းၶေႃ။

လွင်ႈၼႆႉ မိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်းၵေႃႈ ထဵင်ၵၼ်မႃး။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ၶဝ်လၢတ်ႈဝႃႈ ပေႃးဝႃႈလႆႈၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊ ၵေႃႈ သုၼ်ႇလႆႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵေႃႈ လႆႈၵႂႃႇၸွမ်းယဝ်ႉ၊ ၵွပ်ႈၼၼ် ထုၵ်ႇလီလႆႈဢွၼ်ၵၼ်ႁဵတ်း ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊၵူၺ်း။

မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ဢၼ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶဝ် ဢမ်ႇႁၼ်လီမီး 2 လွင်ႈ။ ၾၢႆႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းဝႃႈ မိူင်းမၢၼ်ႈၼႆႉ ပေႃးဝႃႈလႆႈၵွၼ်းၶေႃယဝ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်မိူင်းၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊ ယူႇယဝ်ႉ၊ မၼ်းလူႉလႅဝ်ၵႂႃႇၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈၾၢႆႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ မႆႈၸႂ်ဝႃႈ ပေႃးဢမ်ႇႁၢမ်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶဝ်၊ ပေႃးၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶဝ်လႆႈ သုၼ်ႇလႆႈတႅပ်းတတ်းႁင်းၶေႃၵႂႃႇတိၵ်းတိၵ်း ၵူဝ်ဝၢၼ်ႈမိူင်းႁဝ်းလူႉလႅဝ် ၼႆသေၶဝ်ၵေႃႈႁုပ်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း/ မႃးႁၢမ်ႈတၢပ်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း၊ ပေႃးႁၢမ်ႈတၢပ်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း (သုၼ်ႇလႆႈတႅပ်းတတ်းတူဝ်ၵဝ်ႇႁင်းၶေႃၵေႃႈ) ႁူႉၵႃႈလႆႈမႃးႁၢမ်ႈတၢပ်ႈပႃး ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊ ။

ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ ပေႃးႁၢမ်ႈတၢပ်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵူၺ်းၸိုင် တီႉၺွပ်းပႅတ်ႈၽူႈဢွၼ်ႁူဝ် ၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ်ၵူၺ်းၵေႃႈလႆႈယဝ်ႉ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ၾၢႆႇတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈႁၼ်ဝႃႈ ႁုပ်ႈယိုတ်းပႅတ်ႈ သုၼ်ႇလႆႈတႅပ်းတတ်းတူဝ်ၵဝ်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵူၺ်းဢမ်ႇလႆႈ၊ တၵ်းလႆႈႁုပ်ႈယိုတ်းပႃးလွၵ်းပိူင်ၵၢၼ်မိူင်း။ ႁဵတ်းၼၼ်သေ လွၵ်းပိူင်ၵၢၼ်မိူင်း ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊၼႆႉ ၶဝ်ႁုပ်ႈယိုတ်းပႅတ်ႈမူတ်း။

ၵွပ်ႈၼၼ် 1.ပၼ်ႁႃၸၢဝ်းၶိူဝ်းပဵၼ်ငဝ်ႈ၊ ပၼ်ႁႃၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊ ပဵၼ်ပၢႆ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းလႄႈ မႃးႁုပ်ႈယိုတ်းၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊ ။ ဢမ်ႇၸႂ်ႈယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊ  လႄႈမႃးႁုပ်ႈယိုတ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း။ 2. ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊၼႆႉ ၵူၼ်းၼမ်ပေႉၵူၼ်းဢေႇ၊ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းသမ်ႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းဢေႇ။ ၸၢဝ်းၶိူဝ်း 40% ၊ မၢၼ်ႈ 60% ႁဵတ်းႁိုဝ်ၵေႃႈ ပေႃးသၢဝ်းသဵင်ၼႆ မၢၼ်ႈပေႉယူႇတိၵ်းတိၵ်း။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၼၼ် ပၼ်ႁႃၵူၼ်းဢေႇၼႆႉ ထုၵ်ႇလႆႈၵႄႈလိတ်ႈဢွၼ်တၢင်း။ ပေႃးဢမ်ႇၵႄႈလိတ်ႈပၼ်ႁႃၵူၼ်းဢေႇဢွၼ်တၢင်း တေႁဵတ်းႁိုဝ်ၵႄႈလိတ်ႈ ပၼ်ႁႃၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊ- ႁဝ်းၶႆႈၼႄၵႂႃႇၼင်ႇၼႆ။

ၸဵမ်မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ လႆႈထဵင်ၵၼ်သေ မၢၼ်ႈၵေႃႈဢမ်ႇယွမ်း။ မၢၼ်ႈၵေႃႈဝႃႈ ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊမႃးၵွၼ်ႇ။ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵေႃႈဝႃႈ ၸၢဝ်းၶိူဝ်း သုၼ်ႇလႆႈတႅပ်းတတ်းတူဝ်ၵဝ်ႇမႃးၵွၼ်ႇ။ ၵမ်းလိုၼ်းသုတ်း မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 5/5/1997 UNLD ဢၼ်ပႃႊတီႊၸၢဝ်းၶိူဝ်း လၢႆပႃႊတီႊႁူမ်ႈၵၼ်တင်ႈဝႆႉၼၼ်ႉ ၸင်ႇပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၵႄႈလိတ်ႈ ပၼ်ႁႃၼႆႉဝႃႈ- ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊ လႄႈ သုၼ်ႇလႆႈတႅပ်းတတ်းတူဝ်ၵဝ်ႇၼႆႉ ဢမ်ႇၸႅၵ်ႇၵၼ်လႆႈ၊ မိူၼ်ၵူၼ်းလႄႈမွၵ်ႇ ၼႂ်းၶႅပ်းတႅင်းၵႃးမဵတ်ႉလဵဝ်ၵၼ်။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ သွင်ၾၢႆႇၼႆႉထုၵ်ႇလႆႈၸွႆႈထႅမ်ၵၼ်၊ ပေႃးၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊ ပဵၼ်ၵၢၼ် (ဢွင်ႇ)ၵေႃႈ သုၼ်ႇလႆႈတႅပ်းတတ်းတူဝ်ၵဝ်ႇၵေႃႈ ပဵၼ်ၵၢၼ် (ဢွင်ႇ)။ ပေႃးသုၼ်ႇလႆႈတႅပ်းတတ်းတူဝ်ၵဝ်ႇ ပဵၼ်ၵၢၼ်ၵေႃႈ ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊ ၵေႃႈပဵၼ်ၵၢၼ်ယဝ်ႉ- ၼႆယူႇ။

မိူၼ်ၼင်ႇၼၼ် ပေႃးမူၼ်ႉမႄးလွၵ်းပိူင် ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊ ပဵၼ်ၵၢၼ်ၵေႃႈ မၼ်းၵမ်ႉၸွႆႈၶၵ်ႉၵၢၼ် လွင်ႈငမ်းယဵၼ်။ ပေႃးလွင်ႈငမ်းယဵၼ်ပဵၼ်ၵၢၼ်ၵေႃႈ မၼ်းၵေႃႈၵမ်ႉၸွႆႈ ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊ - မိူဝ်ႈၵႂႃႇဢႅဝ်ႇယဵမ်ႈတီႈလုမ်း PI တႃႈၵုင်ႈၼၼ်ႉ လႆႈၶႆႈဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ် ပႃးၸိူင်ႉၼႆ။