ၶၵ်ႉၵၢၼ်ငမ်းယဵၼ် ဢၼ်တႄႇမႃးမိူဝ်ႈ 17/08/2011 ၼႆႉ ပဵၼ်ၶၵ်ႉၵၢၼ်လဵပ်ႈႁဵၼ်း ပိူဝ်ႈတႃႇၵူႈၾၢႆႇ။

ဢွၼ်တၢင်းၼႆႉ 60 ပီပၢႆၼႆႉ တင်းသွင်ၾၢႆႇ မီးၵၢၼ်တေႃႇသူႈၵၼ်မႃး ပိူဝ်ႈတႃႇဢွင်ႇပေႉ (ႁႂ်ႈၾၢႆႇႁဝ်းပေႉ ပိူၼ်ႈၵၢၼ်ႉ) ။ ဢမ်ႇတွၼ်ႉဝူၼ်ႉပိူဝ်ႈတႃႇ ဢုပ်ႇၵၼ်သေ ႁႃတၢင်းႁႂ်ႈတင်းသွင်ၾၢႆႇ ဢမ်ႇပေႉ ဢမ်ႇၵၢၼ်ႉၼင်ႇၵၼ် (ဝႃႈထႅင်ႈလၢႆးၼိုင်ႈ ပေႉၼင်ႇၵၼ်/ ဢမ်ႇၵၢၼ်ႉၼင်ႇၵၼ်)။


ၽူႈလူင်ႉပွင်ႇၶဝ် မိူၼ်ၼင်ႇပုတ်ႉထၸဝ်ႈၶဝ် ၸင်ႇၸီႉၸမ်ႈၼႄဝႆႉဝႃႈ-
“ၽူႈပေႉမီးၶဵၼ်၊ ၽူႈၵၢၼ်ႉၼွၼ်းၵဵၼ် ဢမ်ႇယဵၼ်သိူဝ်း။ ၵူၺ်းမီးၽူႈၸိူဝ်းပိုၼ်ႉပွႆႇပေႉၵၢၼ်ႉယဝ်ႉ လႆႈယူႇမူၼ်ႈၼူဝ်ၸႂ်”။

ၵူၺ်းၵႃႈ ၽႂ်ဢမ်ႇၽႂ်ၵေႃႈဝႃႈ ဢဝ်တၢင်းသူပ်းဝႃႈၵူၺ်း ဢမ်ႇဢဝ်သႂ်ႇၸႂ်ဝူၼ်ႉ။

ၸင်ႇဝႃႈ မႃးထိုင်ၶၢဝ်းဢုပ်ႇဢူဝ်းၵေႃႈ ၵႃႈတေႃႇၶၼ်ၵၼ်ၵေႃႈ ဝူၼ်ႉ လၢတ်ႈ ႁဵတ်းၽိတ်းတင်းသွင်ၾၢႆႇ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ ယၢမ်ႈလွင်ႈၸႃႉၵူၺ်း ဢမ်ႇယၢမ်ႈလွင်ႈလီတီႈၵၼ်။ လွင်ႈၼႆႉ ၼႄးၵၼ်ဢမ်ႇလႆႈ။ ၵွပ်ႈပႃးၸဵမ်ႁဝ်းၸဵမ်ပိူၼ်ႈ ၼင်ႇၵၼ်။ ပေႃးၼႄးၵေႃႈ မွၵ်ႈပိူၼ်ႈလိူဝ် ႁဝ်းယွမ်းၼၼ်ႉၵူၺ်း။

ၻွၵ်ႊတိူဝ်ႊ ၸၢႆးလၢဝ်လႅင်း ၽူႈၵွၼ်းလုမ်း PI တီႈတႃႈၵုင်ႈ ၸင်ႇၸီႉၸမ်ၼႄဝႃႈ- ၶေႃႈယူပ်ႈယွမ်းတင်းသွင်ၾၢႆႇ-
1.ၸႂ်ယႂ်ႇၸႂ်ၵႂ်ႈပူၼ်ႉ (Over-ambition in aspiration)  ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်ပႆႇတၼ်းႁိုင် တင်းသွင်ၾၢႆႇပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ပၼ်တၢင်းၸႂ်ယႂ်ႇတီႈၵူၼ်းမိူင်း ၸိူဝ်းမုင်ႈမွင်းလွင်ႈငမ်းယဵၼ်ယူႇဝႃႈ ဢမ်ႇႁိုင်ဢမ်ႇၼၢၼ်း တေလႆႈလူင်းလၢႆးမိုဝ်း ၶေႃႈတူၵ်းလူင်းၵိုတ်းယိုဝ်းပတ်းပိုၼ်ႉၸိုင်ႈမိူင်း (Nationwide Ceasefire Agreement) ။ ပေႃးယဝ်ႉ ဢမ်ႇပဵၼ်မႃးၼင်ႇလၢတ်ႈ။

2.ၶႂ်ႈလႆႈၼင်ႇၸႂ် ၼႂ်းၶၢဝ်းယၢမ်းပွတ်း (Want final outcome in a short time) ၵႂၢမ်းတႆးမီးဝႃႈ “ၶႂ်ႈၸဵဝ်းႁႂ်ႈၵၢၼ်း၊ ၶႂ်ႈၼၢၼ်းႁႂ်ႈလႅၼ်ႈ” ၼႆႉထုၵ်ႇမႅၼ်ႈတႄႉ။ တူဝ်ယၢင်ႇမၼ်းမိူၼ်ၼင်ႇ ၾၢႆႇတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ ဢမ်ႇၸူးဢဝ်တီႈပၢင်ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်ဝႃႈ၊ တင်ႈၶေႃႈၼွင်ႇငိူၼ်ႈၶႆ (condition) 6 ၶေႃႈၶိုၼ်ႈမႃး။ ၵိူဝ်းဝႃႈ ပိူၼ်ႈတေၸဵဝ်းႁပ်ႉယဝ်ႉ တေၸၢင်ႈလူင်းလၢႆးမိုဝ်းၵိုတ်းယိုဝ်းၵၼ်သေ တေသိုပ်ႇယၢင်ႈၵႂႃႇၶၼ်ႈတွၼ်ႈၼႃႈ။ ၽိူဝ်ႇလၢတ်ႈမႃး ဢမ်ႇပဵၼ်ၼင်ႇၸႂ် ၵိူဝ်းဝႆႉလီပဵၼ်မႃးၸႃႉ။

3.ဢမ်ႇၵေႃႇသၢင်ႈလွင်ႈၸမ်ၸႂ်ၵၼ် (Poor Mutual relationship) သွင်ၾၢႆႇၼႆႉ ပေႃးတေတူၵ်းလူင်းၵၼ်ၸိုင် လူဝ်ႇၸမ်ၸႂ်ၵၼ်ဢွၼ်တၢင်း။ တႃႇၸမ်ၸႂ်ၵၼ်ၼႆႉ ႁူပ်ႉၵၼ်တၢင်းၵၢၼ် (formal meeting) ၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး လီႁူပ်ႉၵၼ် ဢမ်ႇပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ် (informal meeting) ။ ပေႃးၼၼ်ၸင်ႇ ၸမ်ၸႂ်ၵၼ်သေ တူၵ်းလူင်းၵၼ်လႆႈငၢႆႈ။

ၵႂၢမ်းဢိင်းၵလဵတ်ႈ ၸင်ႇမီးဝႃႈ “ဝႆႉၵေႃႉသေႈ ႁဝ်းၸမ်ၸမ်။ ဝႆႉၵေႃႉၶဵၼ်ႁဝ်းယိင်ႈၶႅၼ်းၸမ်ၸမ်” (Keep your friends close and your enemies closer) ။ ၸင်ႇဝႃႈပေႃးတေဢဝ်လၢႆး မိူဝ်ႈလဵဝ် ႁူပ်ႉၵၼ်ပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ်ၵႂႃႇတိၵ်းတိၵ်းတႄႉ တႃႇလႆႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ် တေပႆႇငၢႆႈ။ မၢင်ၽဝ်ႇ တေယဝ်ႉလၢႆၵႂႃႇၵေႃႈ ပဵၼ်လႆႈ။

4.ၶေႃႈယိုၼ်ႈ ဢမ်ႇမီးတၢင်းလၢၵ်ႇလၢႆ (No multiple offers presented) ။ ၶေႃႈတူၵ်းလူင်း ဢၼ်လီတီႈသုတ်းၼႆႉ ပိူၼ်ႈဝႃႈ မီးတၢင်းလိူၵ်ႈၼမ်။ မီးတၢင်းလိူၵ်ႈၼမ်ၸိုင် ၸၢင်ႈလိူၵ်ႈလႆႈ လၢႆးဢၼ်သၢင်ႇထုၵ်ႇတီႈသုတ်း ငၢႆႈၶိုၼ်ႈ။ ၵူၺ်ႈၵႃႈ တေႃႇယၢမ်းလဵဝ် တိုၵ်ႉပဵၼ်လၢႆးၵဝ်လၢႆးမႂ်း သွင်လၢႆးၵူၺ်း။ ယွၼ်ႉၼၼ် လွင်ႈၼႆႉၵေႃႈ တၢင်းၼႃႈမႃး လီမူၼ်ႉမႄးၵႂႃႇယူႇ။

5.ဢမ်ႇမီးၸုမ်းတီႈသၢမ်မႃးၸွႆႈ (No neutral third party assistance) ပေႃးမီးႁဝ်းသွင်ၾၢႆႇၵူၺ်း ဢုပ်ႇၵၼ်ၼႆ မိူၼ်ထိမ်းပိတ်ႉလုၵ်ႈၼင် (Football team) ၼႂ်းပၢင်ႇလဵၼ်ႈ။ ဢမ်ႇႁၼ်ၸွတ်ႇမူတ်း။ ၸႂ်ၶႂ်ႈပေႉ ဢမ်ႇၶႂ်ႈၵၢၼ်ႉၼမ်ပူၼ်ႉလႄႈ ဢမ်ႇဝူၼ်ႉလႆႈၸေး။ သမ်ႉၵမ်ၼမ် တေႁၼ်ၾၢႆႇပုၼ်ႉပဵၼ်ၽူႈၶဵၼ်ႁဝ်း ၵူၺ်းလႄႈ လၢတ်ႈဢမ်ႇထုၵ်ႇၸႂ်ပိူၼ်ႈ ႁဵတ်းဢမ်ႇမႅၼ်ႈၸႂ်ပိူၼ်ႈၵေႃႈ ၸၢင်ႈမီး။

ပေႃးမီးၸုမ်းတီႈသၢမ် ဢၼ်ယူႇဝူင်ႈၵၢင်တႄႉ တေၸၢင်ႈၵႄႈလႆႈလွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး-
တေၸၢင်ႈလႆႈႁပ်ႉတၢင်းလိူၵ်ႈတင်းၼမ် ဢၼ်ႁင်းၵူၺ်းႁဝ်း ဢမ်ႇဝူၼ်ႉမႅၼ်ႈ။
ၸၢင်ႈပိုတ်ႇဢူၵ်းပိုတ်ႇၸႂ် ဢုပ်ႇလႆႈ။ ႁဵတ်းႁႂ်ႈပိုတ်ႇလႆႈ သဵၼ်ႈတၢင်းဢၼ်ဢမ်ႇႁၼ်ဝႆႉမိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်း။ ၻွၵ်ႊတိူဝ်ႊၸၢႆးလၢဝ်လႅင်း ၼႄႉၼမ်းဝႃႈ ၸုမ်းတီႈသၢမ်ၼႆႉ လီပဵၼ် UN လႄႈ ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇတၢင်းဝၼ်းဢွၵ်ႇၶဝ်။ ယွၼ်ႉဝႃႈ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ ဢမ်ႇပေႃးယုမ်ႇယမ်ၵူၼ်းဝၼ်းတူၵ်း ဝႃႈၼႆ။

6.တမ်းဝၢင်းလၵ်းၸဵင် ဢၼ်လွတ်ႈလႅဝ်း (Introduce independent standards) ပေႃးမီးတၢင်းလိူၵ်ႈၼမ်ၸိုင် ႁဝ်းတေလိူၵ်ႈဢၼ်လႂ် ? လွင်ႈၼႆႉ ထုၵ်ႇလီတမ်းဝၢင်း လၵ်းၸဵင်မၼ်း။ လၵ်းၸဵင်ၼႆၼၼ်ႉ မိူၼ်မႆႉထတ်းမႆႉတႅၵ်ႈ (yardstick) ။ ထုၵ်ႇမႅၼ်ႈ ဢမ်ႇထုၵ်ႇမႅၼ်ႈၼႆၼၼ်ႉ ဢဝ်မၼ်းသေထတ်းသၢင်ယဝ်ႉတႅပ်းတတ်းလႆႈ။ တူဝ်ယၢင်ႇမၼ်း ဢၼ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းတင်းၼမ်ၶႂ်ႈလႆႈၼႆႉ ႁႂ်ႈပဵၼ်ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၾႅတ်ႊတရႄႊလ် (Federal Union) ။ ပေႃးၼၼ် လီမီးဝႆႉ လၵ်းၸဵင် ဢၼ်ဝႃႈ ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၾႅတ်ႊတရႄႊလ် တေလႆႈပဵၼ်ၼင်ႇႁိုဝ်။

ပေႃးမီးယဝ်ႉ ဝၢႆးၼႆႉ လူဝ်ႇတႅပ်းတတ်းဝႃႈ တေလႆႈလိူၵ်ႈဢဝ်ဢၼ်လႂ်ၼႆ တေလႆႈဢဝ်လၵ်းၸဵင် ဢၼ်တင်းသွင်ၾၢႆႇႁပ်ႉဝႆႉၼႆႉ ဝႃႈယဝ်ႉ။

တၢင်းၼႃႈၵေႃႈ တေသိုပ်ႇတႅမ်ႈၵႂႃႇယူႇ။
ၶမ်းၸမ်ႈ