ပူၼ်ႉမႃးမိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 01-03-05/2014 ၵေႃပွင်ၵၢင်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸိုင်ႈတႆး (CSSU) ၸတ်းပၢင်ၵုမ်ၶွပ်ႈ 6 လိူၼ် (ပွၵ်ႈၵမ်း 1) တီႈလႅၼ်လိၼ်တႆး-ထႆး တီႈၼိုင်ႈ။ မီးလုၵ်ႈၸုမ်း CSSU ၊ တီႈၵိူဝ်းၵုမ်၊ ပုၵ်ႉၵလၽူႈမီးၼမ်ႉၵတ်ႉ ၼႂ်းမိူင်းၼွၵ်ႈမိူင်းၶဝ်ႈႁူမ်ႈတင်းမူတ်း 91 ၵေႃႉ။ တီႈပၢင်ၵုမ်ၼၼ်ႉ ပိူင်လူင်မၼ်း ဢုပ်ႇဢူဝ်းလွင်ႈၼႃႈၵၢၼ် CSSU ဢၼ်လႆႈႁဵတ်းသၢင်ႈမႃး၊ လွင်ႈတမ်းဝၢင်းၼႃႈၵၢၼ် ပိူဝ်ႈတႃႇႁဵတ်းသၢင်ႈၵႂႃႇမိူဝ်းၼႃႈၸိူဝ်းၼႆႉ။ ဝၼ်းလိုၼ်းသုတ်း ဝၼ်းတီႈ 3 ၼၼ်ႉ လႆႈၸႂ်ဢွၵ်ႇၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ 4 ၶေႃႈ။

ၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၼၼ်ႉ 1.ၵေႃပွင်ၵၢၼ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸိုင်ႈတႆး (CSSU) တေၶတ်းၸႂ်ၶဝ်ႈႁႃတႆးႁဝ်းၵူႈတီႈ ႁႂ်ႈမီးလွင်ႈဢွမ်ႇလွမ်ႈၽွမ်ႉၵၼ်။ (2) CSSU ႁၼ်လီၵမ်ႉထႅမ် လွၵ်းလၢႆးဢုပ်ႇဢူဝ်းသေ ၵႄႈလိတ်ႈပၼ်ႁႃ၊ သၢၼ်ၶတ်းလွၵ်းလၢႆးၸႂ်ႉဢဵၼ်ႁႅင်း။ (3)ယူႇတီႈသင်ၶၸဝ်ႈလႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းၸိုင်ႈတႆးၵူႈၸႄႈဝဵင်း မီးတၢင်းမႆႈၸႂ်ၼိူဝ် လွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈတႆးသေ တႅမ်ႈလိၵ်ႈၵၢင်ၸႂ်ပၼ်မႃး မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 09/04/2014 ၼၼ်ႉ CSSU တေဝႆႉပဵၼ်လွင်ႈၼၵ်းၼႃသေ ႁဵတ်းၸွမ်းၵႂႃႇ။ (4)ပိူဝ်ႈတႃႇသုၼ်ႇလႆႈၽဵင်ႇပဵင်း၊ တႃႇႁႂ်ႈမီးလွင်ႈ ၽွမ်ႉႁူမ်ႈလႄႈ တႃႇၶိုၼ်းလီၵၼ်ၼႂ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၼၼ်ႉ CSSU တေႁူမ်ႈမိုဝ်းတင်းၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းသေ ၶတ်းၸႂ်ႁဵတ်းသၢင်ႈၵႂႃႇ။

ၵေႃပွင်ၵၢၼ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸိုင်ႈတႆး (CSSU) ၼႆႉ ၵေႃႇတင်ႈမႃးမိူဝ်ႈပၢင်ၵုမ် 15-17/10/2013 ။ မီးလုၵ်ႈၸုမ်း/တူဝ်တႅၼ်းၸိူဝ်းၶဝ်ႈပႃးဝႆႉ မိူၼ်ၼင်ႇတီႇမူဝ်ႇၶရႅတ်ႉတိၵ်ႉပႃႇတီႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆး (SNDP) ၊ ၶွင်ႇသီႇဢဝ်ၶိုၼ်းၸိုင်ႈတႆး (RCSS) ၊ မုၵ်ႉၸုမ်း Shan CBOs ၊ ၸုမ်းၸဝ်ႈပၢႆးမၢႆမီႈ၊ မုၵ်ႉၸုမ်းၼေႃႇတႅၼ်းၶိူဝ်း (ၸိုင်ႈတႆး)၊ ၸုမ်းၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆး၊ ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆး (ၸိုင်ႈထႆး) ဢိၵ်ႇတင်းၸုမ်းၶိုၼ်ႈလဵပ်ႈႁဵၼ်း ၸုမ်းသင်ၶတႆး (ၸိုင်ႈထႆး)၊ ၸုမ်းၵႅတ်ႇၶႄၽေးၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆးမိူင်းၼိူဝ် (ၸႄႈမိူင်းၶၢင်) ႁူမ်ႈ 10 ၸုမ်း။

ဢဵၼ်းဢၢၼ်းဢၼ်လႆႈၵေႃႇတင်ႈ ၵေႃပွင်ၵၢၼ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸိုင်ႈတႆး (CSSU) ၼႆႉ ပေႃးဝႃႈဢုပ်ႇဢူဝ်း ၵၢၼ်မိူင်း၊ ဝၢႆးလူင်းလၢႆးမိုဝ်းၵိုတ်းယိုဝ်းၵၼ်ပတ်းပိုၼ်ႉၸိုင်ႈမိူင်းယဝ်ႉ ႁႂ်ႈမိူင်းတႆး လႆႈပဵၼ်သဵင်လဵဝ်ၵၼ်သေ ဢုပ်ႇဢူဝ်း- ၼႆယဝ်ႉ။

ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ ပူၼ်ႉမႃးမိူဝ်ႈ ဝၼ်းတီႈ 09/04/2014 သင်ၶတင်းၵူၼ်းမိူင်း ႁူမ်ႈတင်းမူတ်း 3,663 ၸဝ်ႈ/ၵေႃႉ၊ ၼႂ်း 52 ၸႄႈဝဵင်း ၼႂ်းၸိုင်ႈတႆး၊ တုၵ်းယွၼ်း ႁႂ်ႈပႃႇတီႇၵၢၼ်မိူင်းတႆး/ တပ်ႉသိုၵ်းတႆး ႁူမ်ႈႁွမ်းၵၼ် ပဵၼ်ဢၼ်ၼိုင်ႈဢၼ်လဵဝ်။ လူၺ်ႈတုၵ်းယွၼ်းဝႃႈ ပေႃးဢမ်ႇပဵၼ်ၸွမ်းၶေႃႈတုၵ်းယွၼ်းၵေႃႈ ႁဝ်းဢမ်ႇၸၢင်ႈ ၵမ်ႉထႅမ်ၽႂ်ယဝ်ႉ- ဝႃႈၼႆ။

ၵွပ်ႈၼၼ် ၼႂ်းပၢင်ၵုမ် 3 ဝၼ်း (1-3/05/2014) ၼႆႉ  ၵေႃပွင်ၵၢင်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸိုင်ႈတႆး လႆႈတင်ႈၸုမ်းၵပ်းသၢၼ် 6 ၵေႃႉ၊ ၸဝ်ႈပိုၼ်ၶမ်း ဢႃႇယု 65 ပီ ဢွၼ်ႁူဝ်။ ယိူင်းဢၢၼ်းပိူင်လူင် ၸုမ်းၵပ်းသၢၼ်ၼႆႉ ပိူဝ်ႈတႃႇ ၶဝ်ႈထူပ်းဢုပ်ႇဢူဝ်းတင်း 4 ၸုမ်းသေ ဢုပ်ႇဢူဝ်း၊ ၵိူဝ်းၵုမ်၊ ယွၼ်းၵၢင်ၸႂ်။ ပေႃးပၢင်ၵုမ်ၶွပ်ႈ 6 လိူၼ် တၢင်းၼႃႈ၊ တေဢၢၼ်းၸတ်းၼႂ်းလိူၼ်ၼူဝ်ႊဝႅမ်ႊၿိူဝ်ႊ 2014 ၼႆႉ တေတၢင်ႇလၢတ်ႈၼႄၶိုၼ်း- ၼႆယဝ်ႉ။

 ၽူႈၶဝ်ႈပႃးၵေႃႉၼိုင်ႈ ၶႆႈၼႄဝႃႈ- ၼႃႈၵၢၼ်ၶွင်ၸုမ်းၵပ်းသၢၼ် 6 ၵေႃႉၼႆႉ ပိူဝ်ႈတႃႇႁႃႁူဝ်ပဝ်ႈသုင်သုတ်းၼႂ်း 4 ၸုမ်း/ၸဝ်ႈ။ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ပႆႇႁူႉဝႃႈႁူဝ်ပဝ်ႈပဵၼ်ၽႂ်ၼႆသေတႃႉ တင်းၼမ်ဢွၼ်ၵၼ်လႆႈၸႂ်ဝႆႉ ပဵၼ်ၸဝ်ႈၶုၼ်ထုၼ်းဢူး။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈမၼ်းၸဝ်ႈၼႆႉ သိုဝ်ႈသႂ်၊ သမ်ႉလႆႈႁပ်ႉလွင်ႈၵမ်ထႅမ်ၼႂ်းမိူင်း/ၼွၵ်ႈမိူင်း၊ ၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းတႆးလႄႈ ၼွၵ်ႈတူင်ႇဝူင်းတႆး။ မိူၼ်ၼင်ႇ ၵေႃႁူမ်ႈသၢင်ႈၸိုင်ႈတႆး (SSJAC) တင်း ပႃႇတီႇမႂ်ႇသုင်ၸိုင်ႈတႆး (SSPP) ဢၼ်ႁူမ်ႈၵၼ်ဝႆႉၼၼ်ႉၵေႃႈ ယုၵ်ႉယွင်ႈမၼ်းၸဝ်ႈပဵၼ်ႁူဝ်ပဝ်ႈ။ ၼႂ်းၽူႈဢွၼ်ႁူဝ် 4 ၵေႃႉၼႆႉ တႃႇၸုမ်းၼိုင်ႈ/ၵေႃႉၼိုင်ႈယုၵ်ႉယွင်ႈၵမ်ႉထႅမ်ဝႆႉယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼၼ် ပိူဝ်ႈတႃႇ RCSS တေသၢၼ်ၶတ်းၵေႃႈ တိုၼ်းတေဢမ်ႇမီး- ဝႃႈၼႆ။

ၽူႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းၵေႃႉၼိုင်ႈၵေႃႈလၢတ်ႈဝႃႈ- မိူဝ်ႈပီၵၢႆ (2013) မိူဝ်ႈၸဝ်ႈယွတ်ႈသိုၵ်း ၵႂႃႇတီႈၼေႇပျီႇတေႃႇလႄႈ ၵႂႃႇတႃႈၵုင်ႈၼၼ်ႉ ဢူးဢွင်ႇမိၼ်း (ၵႅမ်ႁူဝ်ပဝ်ႈမၢႆ 2 ၸုမ်းၶိုင်ပွင်လွင်ႈငမ်းယဵၼ် ၸၼ်ႉၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် UPWC) ၵေႃႈလၢတ်ႈဝႃႈ တႃႇတေႁဵတ်းလွင်ႈငမ်းယဵၼ်ၼႆႉ ၼႂ်းၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းလႂ်ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၼၼ်ႉ မၼ်းၵေႃႈ လမ်ႇလွင်ႈ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈလမ်ႇလွင်ႈလႄႈ ႁဝ်းၶႃႈၵေႃႈလႆႈတုၵ်းယွၼ်းဝႆႉ ႁႂ်ႈမူႇတူး သေးၽူဝ်း (ႁူဝ်ပဝ်ႈႁူမ်ႈတုမ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈယၢင်းၽိူၵ်ႇ KNU) ဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်း ပိူဝ်ႈတႃႇဢုပ်ႇဢူဝ်းၸုမ်းယၢင်း ၵူႈတီႈတီႈ ႁႂ်ႈပေႃးပဵၼ်သဵင်လဵဝ်ၵၼ်။ ၼႂ်းတႆးၵေႃႈ တုၵ်းယွၼ်းႁႂ်ႈၶုၼ်ထုၼ်းဢူး ၶတ်းၸႂ်ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵူႈၸုမ်းၸုမ်း ႁႂ်ႈပေႃးပဵၼ်သဵင်လဵဝ်ၵၼ်။ ၵွပ်ႈၼၼ် တႃႇၸဝ်ႈၶုၼ်ထုၼ်းဢူးတေလႆႈပဵၼ်ႁူဝ်ပဝ်ႈၼႆႉ သၢႆငၢႆမၼ်းၼမ်ဝႆႉ- ဝႃႈၼႆ။

ပေႃးဝႃႈသၢင်ႈလွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈၼႂ်းတႆးပဵၼ်ၵၢၼ်ယဝ်ႉ ထႅင်ႈၶၵ်ႉတွၼ်ႈၼိုင်ႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၶၵ်ႉတွၼ်ႈပိူဝ်ႈတႃႇ ႁႂ်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းၸိူဝ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈတႆး လႆႈၶဝ်ႈပႃး။ ၵဵဝ်ႇၵပ်းၵၢၼ်သၢင်ႈလွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈၼႆႉ ၵမ်ႈၽွင်ႈဝႃႈၼႂ်း ၸိုင်ႈတႆးၼႆႉ ဢမ်ႇထုၵ်ႇလီမီးတႆးၵူၺ်း။ လွင်ႈတႆးတိုၵ်ႉၶတ်းၸႂ်သၢင်ႈလွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈ ၼႂ်းတႆးဢွၼ်တၢင်းၼႆႉ ၼႂ်းပၢင်ၵုမ်ၵေႃႈ လႆႈသပ်းလႅင်းယူႇ။ တႃႇလွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸိုင်ႈတႆးၼႆႉ ၵႃႈၵွၼ်ႇပူၼ်ႉမႃးၵေႃႈ ၼႂ်းတႆးႁဵတ်းမႃးဢွၼ်တၢင်း၊ ပေႃးႁဵတ်းၵေႃႈ ထူပ်းပၼ်ႁႃတီႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းၸိူဝ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈတႆး။

တူဝ်ယၢင်ႇမိူၼ်ၼင်ႇ ပီ 1983 ၸဝ်ႈၵွၼ်းၸိူင်း (ႁူဝ်ပဝ်ႈတပ်ႉသိုၵ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸိုင်ႈတႆး SURA) ႁွင်ႉလွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈ။ ပေႃးႁွင်ႉၵေႃႈ ယိုၼ်ႈမိုဝ်းၸူးတီႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းၸိူဝ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈတႆး။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉႁူဝ်ပဝ်ႈ ၸုမ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈပဢူဝ်း (PNO) ဢွင်ႇၶမ်းထီႇ လၢတ်ႈဝႃႈ- ႁဝ်းတေႁဵတ်းႁိုဝ် ၶဝ်ႈႁူမ်ႈသူၸဝ်ႈ၊ ၼႂ်းမိူဝ်ႈတႆးသူၸဝ်ႈမီးဝႆႉ 3 ၸုမ်း (SURA, SSA, SUA) ၊ ပေႃးၶဝ်ႈၸုမ်းၼိုင်ႈ ထႅင်ႈ 2 ၸုမ်းတေဢမ်ႇႁၢၼ်ႉၸႂ်၊ ပေႃးဢမ်ႇႁၢၼ်ႉၸႂ်ၼႆ ႁဝ်းၶႃႈသမ်ႉတေယူႇယၢပ်ႇ။ ႁဝ်းၶႃႈယူႇႁင်းၵူၺ်း ပေႃးမီးပၼ်ႁႃယူႇယဝ်ႉ၊ ပေႃးၵႂႃႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈသူၸဝ်ႈ ယႃႇဝႃႈတေၶႅၼ်းၸႂ် (သႃႇ)မႃး ယိင်ႈၶႅၼ်းတေယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ(ၼႃႇ)မႃး။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၼၼ်လႄႈ ႁဝ်းၶႃႈၶႂ်ႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်ၼႆႉ ႁႂ်ႈသူၸဝ်ႈတႆးသၢမ်ၸုမ်း ၽွမ်ႉၵၼ်ဢွၼ်တၢင်း။ ပေႃးသူၸဝ်ႈတႆး 3 ၸုမ်း ၽွမ်ႉၵၼ်ယဝ်ႉ ပုၼ်ႈတႃႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းတေဢမ်ႇမီးပၼ်ႁႃသင်- ဝႃႈၼႆ။

လွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈမိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ၼႂ်းတႆးၼႆႉ တပ်ႉသိုၵ်း SURA တင်း တပ်ႉသိုၵ်းတႆးႁူမ်ပွင်း SUA (ဢၼ်ၸဝ်ႈ ၶုၼ်သႃႇဢွၼ်ႁူဝ်) လႆႈလွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈၵၼ်ၵႂႃႇ။ တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး SSA ၵေႃႈ ၶဝ်ႈႁူမ်ႈႁွမ်းၵမ်ႈၽွင်ႈ၊ ဢမ်ႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈတင်းမူတ်း။ ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇပဵၼ်ၶဝ်ႈႁူမ်ႈၸွမ်း။ ၵမ်းလိုၼ်းသုတ်း ထိုင်မႃးပီ 1991 ၸုမ်းပဢူဝ်း PNO ၵေႃႈၵႂႃႇၵိုတ်းသိုၵ်း ဢဝ်လွင်ႈငမ်းယဵၼ်ၸွမ်းၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ။

ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈ ပႃႇတီႇၵၢၼ်မိူင်းတႆးသွင်ဢၼ် တေၽွမ်ႉႁူမ်ႈၵၼ်ၼႆႉ ပူၼ်ႉမႃးမိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 03/05/2014 ၼႆႉ ပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ် (SNLD) တင်း ပႃႇတီႇသိူဝ်ၽိူၵ်ႇ (SNDP) လႆႈႁူပ်ႉထူပ်း ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ် တီႈဝဵင်း တူၼ်ႈတီး ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းၸၢၼ်း။ သွင်ၾၢႆႇလႆႈၸႂ်ၵၼ် ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ တေႁႃတၢင်းတူင်ႉၼိုင် ႁူမ်ႈၵၼ်ႁဵတ်း သၢင်ႈၼႃႈၵၢၼ်ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ ၵႂႃႇၸွမ်းၵၼ်- ၼႆယဝ်ႉ။

ဢၼ်သွင်ပႃႇတီႇႁူပ်ႉထူပ်းဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်ပွၵ်ႈၼႆႉ မီးတူဝ်တႅၼ်းပႃႇတီႇလႂ် 5 ၵေႃႉ၊ ႁူမ်ႈ 10 ၵေႃႉ။ ပႃႇတီႇသိူဝ်ၽိူၵ်ႇမီး ၸၢႆးသွင်သီႇ၊ ၸၢႆးလႃႉၵျေႃႇ၊ ၸၢႆးၽူဝ်းဢွင်ႇ။ မေႃယႃၸၢႆးၼေႃႇ၊ ၸၢႆးမွင်ႇတိၼ်ႇ။ ပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ်မီး ၸၢႆးၸေႃးဢွင်ႇ၊ ၸၢႆးဢႅၵ်ႇၵ၊ ၸၢႆးသူၺ်ႇၵျူး၊ ၶိၼ်ႇမွင်ႇၺုၼ်ႉ၊ ၸၢႆးလႃႉဢွင်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ။