ၵၢၼ်ၵဵပ်းသဵၼ်ႈသၢႆမၢႆႁူဝ်ၵူၼ်း ဢၼ်တင်ႈတႄႇၵဵပ်းမႃး ၸဵမ်မိူဝ်ႈႁၢင်လိူၼ်မၢတ်ႊၶျ်သေ တေယဝ်ႉၵႂႃႇၼႆႉ ၵွပ်ႈထၢမ် ၸေးထၢမ်ၸွတ်ႇလႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းၵမ်ႈၽွင်ႈ ဢမ်ႇယုမ်ႇယမ်၊ ဢမ်ႇဝၢင်းၸႂ်။

ၵၢၼ်ၵဵပ်းသဵၼ်ႈသၢႆမၢႆႁူဝ်ၵူၼ်း ၼႂ်းၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈ၊ ဢၼ်ၵေႃၵဵပ်းသဵၼ်ႈသၢႆမၢႆႁူဝ်ၵူၼ်း တႄႇႁဵတ်းသၢင်ႈတူင်ႉၼိုင်မႃး ၸဵမ်မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 29/03/2014 တေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ 07/04/14 လႆႈမႃးယဝ်ႉ ၶၢဝ်းတၢင်း 9 မိုဝ်ႉ 10 ဝၼ်း၊ ဢမ်ႇႁိုင်ထႅင်ႈလၢႆ ဝၼ်းၵေႃႈ တေယဝ်ႉတူဝ်ႈၵႂႃႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပၼ်ႁႃလွင်ႈဢမ်ႇယုမ်ႇယမ်ၵၼ် လွင်ႈယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ ၼႂ်းၵႄႈၵၢင်ၵေႃၵဵပ်းသဵၼ်ႈသၢႆမၢႆႁူဝ်ၵူၼ်း တင်းၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်းမီးတင်းၼမ်။

ၵူၼ်းမိူင်းတႆးႁဝ်းၼႆႉ ဢမ်ႇယုမ်ႇၵေႃၵဵပ်းသဵၼ်ႈသၢႆမၢႆႁူဝ်ၵူၼ်း၊ ၵွပ်ႈဝႃႈၵႂၢမ်းထၢမ်ၶဝ်ထၢမ်ၸေးထၢမ်ၸွတ်ႇ။ မိူၼ်ၼင်ႇ ထၢမ်လွင်ႈ ႁိူၼ်းသူၸဝ်ႈၸွင်ႇမီးရေႊၻီႊယူဝ်ႊ (Radio) ၊ ပေႃးမီးသမ်ႉထၢမ်ပႃးထႅင်ႈဝႃႈ ပဵၼ်သႅၼ်းလႂ်။ လွင်ႈၼႆႉ မၢင်ၵေႃႉဝူၼ်ႉၵႂင်ဝႃႈ ပေႃးထၢမ်ယဝ်ႉၶဝ်တေႁဵတ်းႁိုဝ်ၼေႃး…။ ပေႃးပဵၼ်ၸိူင်ႉၼႆ ႁဝ်းထွမ်ႇၶၢဝ်ႇ BBC, VOA ႁႃႉ  ၶဝ်ၵေႃႈတေၸၢင်ႈႁူႉသေ ၵူဝ်ပဵၼ်ၽေးၶိုၼ်း။ ၵႂၢမ်းထၢမ်ထႅင်ႈၶေႃႈၼိုင်ႈ ႁိူၼ်းသူၸဝ်ႈ ၸွင်ႇမီးထီႊဝီႊ (TV) ၊ ပေႃးမီးသမ်ႉထၢမ်ထႅင်ႈဝႃႈ ၸွင်ႇမီးၸၢၼ်း လၢဝ်ပွမ် (Satellite) ၊ ပေႃးမီးသမ်ႉတေဝႃႈ ႁဝ်းတူၺ်း DVB ႁႃႉ၊ ႁၢႆးၵၢၼ်ၼွၵ်ႈမိူင်းၸိူဝ်းၼႆႉ ႁႃႉ၊ လွင်ႈၼႆႉႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းတႆး ၵူဝ်သေ ဢမ်ႇပေႃးယုမ်ႇ၊ ဢမ်ႇဝႆႉဝၢင်းၸႂ်လႆႈ။ ၵူၼ်းမိူင်းၵေႃႈဢမ်ႇႁတ်း လၢတ်ႈပၼ်လွင်ႈထုၵ်ႇမႅၼ်ႈ၊ ၵေႃၵဵပ်းသဵၼ်ႈသၢႆမၢႆ ႁူဝ်ၵူၼ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈၶေႃႈမုလ်း ဢၼ်ထုၵ်ႇမႅၼ်ႈ၊ လွင်ႈၼႆႉ မၼ်းၶႂ်ႈယၢပ်ႇဝႆႉ- ဝႃႈၼႆ။

မီးၶၢဝ်ႇဝႃႈ ၵေႃၵဵပ်းသဵၼ်ႈသၢႆမၢႆႁူဝ်ၵူၼ်းၼႆႉ လႆႈၵႃႈႁႅင်းငိုၼ်းၸၢႆႇၼိုင်ႈဝၼ်း 12,000 ၵျၢတ်ႈ။ တၢင်းပၢင်လူင် လႆႈငိၼ်းဝႃႈလႆႈ လႆႈၼိုင်ႈဝၼ်း 15,000 ၵျၢတ်ႈ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ်ပႆႇလႆႈ။ ၵွပ်ႈၼၼ် ၽွင်းႁဵတ်းၵၢၼ် ၵဵပ်းသဵၼ်ႈသၢႆမၢႆႁူဝ်ၵူၼ်းယူႇၼႆႉ ၵႂႃႇဝၢၼ်ႈလႂ်ဢိူင်ႇလႂ်ၵေႃႈ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်းလႆႈ ၵဵပ်းၵၼ်လဵင်ႉလူၶဝ်။ ၵမ်ႈၽွင်ႈ ၵေႃႈဝႃႈ ဢၼ်တေလႆႈၵႃႈႁႅင်းၼႆႉ ပဵၼ်ၵေႃၵဵပ်းသဵၼ်ႈသၢႆမၢႆႁူဝ်ၵူၼ်း [ၾၢႆႇႁဵတ်းဝႂ်ၵပ်းတူဝ်ၵူၼ်းမိူင်း (လဝၵ) တင်း ၶူးသွၼ်] ၵူၺ်းႁႃႉ၊  ၵူၼ်းလူင်ဝၢၼ်ႈ ဢၼ်ၸွႆႈပၼ်ၵၢၼ် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇလႆႈႁႃႉ- လႂ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈ ၵူၼ်းၸိူဝ်းလုၵ်ႉမိူင်းထႆး ပွၵ်ႈမိူဝ်းသႂ်ႇသဵၼ်ႈသၢႆမၢႆႁူဝ်ၵူၼ်း/ ဝႂ်ၵပ်းတူဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ လႆႈထုၵ်ႇ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈထႆး-မၢၼ်ႈ ၵူတ်းထတ်းထဵတ်ႈ တိၺွပ်း မၢပ်ႇမႂ်ငိုၼ်း။ ၵပ်းၵၢႆႇလွင်ႈၼႆႉ ပီႈၼွင်ႉတႆးၸိူဝ်း ပွၵ်ႈမိူဝ်းၼၼ်ႉ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈ ဢမ်ႇႁူႉလႄႈ ပဵၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ မီးဝႂ်ပၢတ်ႊသပွတ်ႊယူႇၵေႃႈ ဢမ်ႇႁဵတ်းဝႂ် Re-entry သေပွၵ်ႈမိူဝ်း။ ပေႃးႁဵတ်း Re-entry သေပွၵ်ႈမိူဝ်းၸိုင် သင်ဝႃႈယူႇၼႂ်းၵဵင်းမႆႇ (မိူင်းထႆး) လႆႈၸၢႆႇတီႈၵဵင်းမႆႇ 1,000 ဝၢတ်ႇ၊ ပေႃးမိူဝ်းၶၢမ်ႈၶူဝ် တီႈမႄႈသၢႆ-တႃႈၶီႈလဵၵ်း လႆႈၸၢႆႇတီႈထႆး 100 ဝၢတ်ႇ၊ တီႈမၢၼ်ႈ 300 ဝၢတ်ႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ယိပ်းဝႂ်ပၢတ်ႊသပွတ်ႊသေလၵ်ႉၶၢမ်ႈၼမ်ႉ ၸွမ်းလၢႆးၵဝ်ႇပိူင်ၵဝ်ႇ ဢၼ်ယၢမ်ႈႁဵတ်းမႃး။ ပေႃးတေ ၶၢမ်ႈၼမ်ႉလႄႈ သင်၊ ၶၢမ်ႈၼမ်ႉယဝ်ႉလႄႈသင် သမ်ႉၵႂႃႇၸွမ်း ၵၼ်ပဵၼ်မူႇပဵၼ်ၾုင်လႄႈ လႆႈထုၵ်ႇၸဝ်ႈၼႃႈတီႈထႆး ပႂ်ႉတိၺွပ်း၊ ၾၢႆႇမၢၼ်ႈၵေႃႈ ပႂ်ႉတိၺွပ်း။ လႆႈသဵင်ႈငိုၼ်းထႅင်ႈ 2,000-3,000 ဝၢတ်ႇငိုၼ်းထႆး၊ ႁဵတ်းႁႂ်ႈတူၵ်း တၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇၵၼ်- ၼႆယဝ်ႉ။

ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈမီးၶၢဝ်ႇလိုဝ်းဝႃႈ သိုၵ်းတႆးၵဵပ်းသိုၵ်း။ လွင်ႈၼႆႉ ၵူၼ်းတႆးမၢင်ၵေႃႉ ပွၵ်ႈမိူဝ်းႁွတ်ႈတီႈမႄႈသၢႆ-တႃႈၶီႈလဵၵ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ တိတ်းတေႃႇတွင်ႈထၢမ်တၢင်းႁိူၼ်း၊ ပီႈၼွင်ႉတၢင်းႁိူၼ်းတွပ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ ယႃႇပေ ၽူမ်ႈမႃး၊ ပိူၼ်ႈတိုၵ်ႉၵဵပ်းသိုၵ်းယူႇ၊ ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈ သွင်ႉၶဝ်ႈမိူင်းထႆးၶိုၼ်း၊ ဢမ်ႇႁတ်းပွၵ်ႈမိူဝ်းတၢင်း ႁိူၼ်းၵေႃႈမီး။

လွင်ႈၼႆႉ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ RCSS/SSA ၵေႃႉၼိုင်ႈလၢတ်ႈဝႃႈ- လွင်ႈၼႆႉဢမ်ႇၸႂ်ႈ၊ ႁဝ်းဢမ်ႇလႆႈၵဵပ်းသိုၵ်း။ ႁဝ်းယင်းၸွႆႈထႅမ် ပိူဝ်ႈတႃႇၵဵပ်းသဵၼ်ႈသၢႆမၢႆႁူဝ်ၵူၼ်းလူးၵွၼ်ႇ။ လွင်ႈၼႆႉ ၸၢင်ႈပဵၼ်ၵူၼ်းလဵၼ်ႈ ၵၢင်မၼ်းၵူၺ်း။ မီးၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇမၢင်ၸုမ်း မိူၼ်ၼင်ႇၸုမ်းပီႇတုၸိတ်ႉၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၵဵပ်းၵူၼ်း၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢမ်ႇၸႂ်ႉၸိုဝ်ႈၸုမ်းပီႇတုၸိတ်ႉသေ ယွၼ်းၵဵပ်းၵူၼ်း၊ သမ်ႉမႅၵ်ႇၶႃ ၸႂ်ႉၸိုဝ်ႈ တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး RCSS/SSA သေယွၼ်း။ လွင်ႈၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်လၢႆးပိူၼ်ႈ ပဝ်ႇႁူ ၼႂ်းၵႄႈမၼ်း - ဝႃႈၼႆ။

ငိၼ်းဝႃႈ ၵၢၼ်ၵဵပ်းသဵၼ်ႈသၢႆမၢႆႁူဝ်ၵူၼ်း ပွတ်းၵႃလိ (ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းၸၢၼ်း)ၼၼ်ႉ ၵေႃၵဵပ်းသဵၼ်ႈမၢႆသၢႆ ႁူဝ်ၵူၼ်းၶဝ် ဢမ်ႇၵႂႃႇၵဵပ်း ထိုင်တီႈႁိူၼ်း ဢမ်ႇၶိုၼ်ႈႁိူၼ်းလူင်းႁိူၼ်း။ ႁႂ်ႈၵူၼ်းလူင်ဝၢၼ်ႈႁွင်ႉသေႃႇၵၼ်သေ မႃးၶွၼ်ႈတုမ်ယူႇဝႆႉ တီႈဝတ်ႉတီႈလဵဝ်သေ ၵဵပ်းၵႂႃႇ- ၼႆယဝ်ႉ။

ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ ၽူႈၶဝ်ႈၵေႃၵဵပ်းသဵၼ်ႈသၢႆမၢႆႁူဝ်ၵူၼ်း ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၵေႃႉၼိုင်ႈၶၢင်းၼႄဝႃႈ- ပေႃးၵႂႃႇၼႆ တီႈၼိုင်ႈလႄႈတီႈၼိုင်ႈ၊ ဝၢၼ်ႈၼိုင်ႈလႄႈဝၢၼ်ႈၼိုင်ႈၵေႃႈၵႆၵၼ်၊ သမ်ႉလႆႈပႃးၵွၵ်းၶဝ်ႈၵွၵ်းၽၵ်းသေ ၵႂႃႇၵဵပ်းႁင်းၵူၺ်း။ သမ်ႉလႆႈၶိုၼ်ႈႁိူၼ်းလူင်းႁိူၼ်းလႄႈ ၶႃၵူၼ်ႉႄတႉႄတႉ။

 ၵွပ်ႈလႆႈၵႂႃႇၼႂ်းလႅတ်ႇတၢၵ်ႇလႅတ်ႇမႆႈႁႅင်းႄလႈ ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈ ဢမ်ႇယူႇလီ၊ ပဵၼ်ႁူဝ်ၶႆႈႁူဝ်မဝ်း၊ ၵွပ်ႈၼၼ် ႁဝ်းၶႃႈ ၸင်ႇယွၼ်းယူႇတီႈလဵဝ် သေၵဵပ်း- ဝႃႈၼႆ။