ၶွမ်ႊမတီႊၾၢႆႇပွင်ပဵၼ်မႃးၶိူဝ်းၵူၼ်းတႆးလႅင် (ၸေႈမိူင်းၶၢင်) ဢွၵ်ႇလိၵ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ တိုၵ်းသူၼ်းထိုင် ပီႈၼွင်ႉတႆးလႅင် ၼႂ်းမိူင်းၶၢင် ၵူႈတီႈ။ ပိူင်လူင်မၼ်း ၶေႃႈတိုၵ်းသူၼ်း 3 ၶေႃႈ။

(1)ပီႈၼွင်ႉတႆးလႅင်ၼႆႉ ၼမ်ႉလိၼ်ႁိၼ်ၽႃဢၼ်ယူႇသဝ်းမႃးၸဵမ်မိူဝ်ႈမိုၼ်ႉသိုၼ်းၵွၼ်ႇၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၸေႈမိူင်းမိူင်းယၢင်း၊ မိူင်းၵွင်း၊ ၽႃၵၢၼ်ႉ၊ မျိတ်ႉၵျီးၼႃး၊ ဝၢၼ်ႈမေႃႈ၊ ဝဵင်းမႂ်ႇ၊ မိူင်းမွၵ်ႇ (မူဝ်းမွၵ်ႉ)၊ ဝၢၼ်ႈၸႄႈ၊ သူၺ်ႇၵူႇ၊ မိူင်းမိတ်ႈ၊ မပဵင်း၊ ၵၢတ်ႇသႃ ၊ ဢိၼ်းတေႃႇ၊ ပမွၵ်ႉ။ ထီးၶျၢႆႉ၊ ၵေႃလၢင်း၊ ဝဵင်းသိူဝ်၊ ပိၼ်ႇလႄႇပူး၊ ၶမ်းတီႈ၊ တႃႈမၢၵ်ႇလၢင်း၊ မေႃႇလၢႆႉ၊ ၽွင်းပိၼ်ႇ၊ ၵလေး၊ တမူး ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ပီႈၼွင်ႉတႆး ဢၼ်ယူႇသဝ်းၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၸိူဝ်းၼႆႉ ဢိင်ၼိူဝ်ၼမ်ႉလိၼ်ႁိၼ်ၽႃတီႈယူႇတီႈသဝ်းသေ ပိူၼ်ႈၵေႃႈလႆႈႁွင်ႉ ပဵၼ်ဝႆႉလၢႆၸိုဝ်ႈလၢႆသဵင်၊ ပႅၵ်ႇပိူင်ႈလၢၵ်ႇလၢႆၵၼ်။ မိူၼ်ၼင်ႇပိူၼ်ႈႁွင်ႉဝႃႈ တႆးလႅင်၊ တႆးမၢၼ်ႈ၊ တႆးဢွၼ်ႇ၊ တႆးလၢႆး၊ တႆးၼႂ်း၊ တႆးၶျွင်း၊ တႆးၶွၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃးမႃးတူၺ်းၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ၊ လိၵ်ႈလၢႆး၊ လွင်ႈယူႇလွင်ႈၵိၼ်၊ ၾိင်ႈငႄႈ ႁိတ်ႈႁွႆးၸိူဝ်းၼႆႉ မိူၼ်ၵၼ်မူတ်း၊ ႁဝ်းၵေႃႈႁပ်ႉႁွင်း/ မၵ်းမၼ်ႈဝႃႈႁဝ်းပဵၼ်ၶိူဝ်းလဵဝ်ၵၼ်၊ ႁဝ်းပဵၼ်တႆးလႅင်ၼင်ႇၵၼ် ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

(2) ပီ 2014 ၼႆႉ ပေႃးဝႃႈပိူၼ်ႈမႃးၵဵပ်းသဵၼ်ႈသၢႆမၢႆႁူဝ်ၵူၼ်းၼႆ တီႈၶိူဝ်းၵူၼ်းၼၼ်ႉ ၶႅၼ်းတေႃႈဢွၼ်ၵၼ် သႂ်ႇပၼ်ဝႃႈ တႆးလႅင် (သျႅၼ်းၼီႇ)။ ပေႃးဝႃႈသႂ်ပၼ်လၢႆၸိူဝ်ႉလၢႆပိူင် ၸွမ်းၼင်ႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈပၼ်လူင်းမႃး ၼၼ်ႉ ၶိူဝ်းၵူၼ်းႁဝ်းယိင်ႈၶႅၼ်းတေတႅၵ်ႇ ယၢႆႈထႅင်ႈ။ ၼင်ႇႁိုဝ်ႁဝ်းတေလႆႈပဵၼ်ၶိူဝ်းၵူၼ်းဢၼ်လဵဝ်ၵၼ်၊ တေႁူမ်ႈၵၼ် ပဵၼ်ၵွၼ်ႈပဵၼ်မမ်ႈ ၼၼ်ႉ သင်ၶၸဝ်ႈ တႆးလႅင် တင်းၽွင်းလူင်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆးလႅင်၊ ၽွင်းတႅၼ်း သၽႃးတႆးလႅင်၊ ပႃႊတီႊတႆးလႅင်လႄႈ ၸုမ်းတူင်ႉၼိုင်တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းတႆးလႅင် ၸိူဝ်းၼႆႉ လႆႈမႃးႁူပ်ႉထူပ်း ဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ်လၢႆလၢႆပွၵ်ႈ။

မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 17/03/2013 ၊ ဝၼ်းတီႈ 7/7/2013 ။ ဝၼ်းတီႈ 1/2/2014 ၸိူဝ်းၼႆႉ လႆႈႁူပ်ႉထူပ်း ဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ်၊ ႁဵတ်းပၢင်ၵုမ် ၵၼ်ယႂ်ႇလူင်သေ လႆႈမႃးၶေႃႈလႆႈၸႂ်/တႅပ်းတတ်းဝႃႈ ပေႃးပိူၼ်ႈမႃးၵဵပ်း သဵၼ်ႈသၢႆမၢႆႁူဝ်ၵူၼ်း၊ ႁဝ်းတေလႆႈသႂ်ႇတႆးလႅင် (သျႅၼ်းၼီႇ)- ၼႆယဝ်ႉ။

(3)ၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆးလႅင်ၼႆႉ ဢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈတမ်းဝၢင်းဝႆႉပၼ် မၢႆ ၵူတ်ႊ (Code) တင်းမူတ်း 135 ဢၼ်ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇပႃးတႃႇ တႆးလႅင်။ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ႁဝ်းၵေႃႈလႆႈႁူႉဝႃႈ ပေႃးႁဝ်းဢမ်ႇပႃးၼႂ်း 135 ၶိူဝ်းၼႆႉ ႁဝ်းတေလႆႈ ၵႂႃႇသႂ်ႇတီႈ တၢင်ႇဢၼ် (Other) မၢႆ 914 ၼၼ်ႉ။ ပေႃးဝႃႈသႂ်ႇၵႂႃႇတီႈ 914 ၼၼ်ႉ ၾၢႆႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၶဝ်၊ ၾၢႆႇၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၶဝ်၊ ၽွင်းလူင်ၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉလၢတ်ႈဝႃႈ တေဢမ်ႇပၼ်သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇ ပဵၼ်/ၸိုဝ်ႈသဵင် ၸၢဝ်းၶိူဝ်းႁၢႆၼႆ ၶဝ်ႈၵေႃႈ ပၼ်ၵႂၢမ်း မၼ်ႈၵႅၼ်ႇယူႇ။ ၵွပ်ႈၼႆ ၼင်ႇႁိုဝ်ၶိူဝ်း ၵူၼ်းႁဝ်းတေ ဢမ်ႇႁၢႆ၊ ႁဝ်းတေလႆႈႁူမ်ႈမိုဝ်းၵၼ်သေ ယူႇၵႂႃႇၸွမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼႂ်း ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈလႆႈ ၵတ်းၵတ်း ယဵၼ်ယဵၼ်၊ ၼင်ႇႁိုဝ်ႁဝ်းတေၽိုၼ်ႉၽူး/ၶူၼ်ႉၶႂႃႉလႆႈ ၾိင်ႈငႄႈႁိတ်ႈႁွႆး/ လိၵ်ႈလၢႆးႁဝ်း၊ ဢၼ်မီးယူႇၵေႃႈ ဢမ်ႇပေႃးၸႂ်ႉ တိုဝ်းၵၼ်လႄႈ ၶႂ်ႈၸူမ်ႁၢႆၵႂႃႇ၊ ၼင်ႇႁူိုဝ်ပေႃးတေၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင် မႃး ၶိုၼ်းၼၼ်ႉ တေလႆႈႁူမ်ႈၵၼ်သႂ်ႇၸိုဝ်ႈၶိူဝ်းၵူၼ်း ဝႃႈပဵၼ် တႆးလႅင်- ၼႆယဝ်ႉ။