ၾၢႆႇႁဵတ်းဝႂ်ၵပ်းတူဝ် ၼႂ်းၸိုင်ႈတႆးလၢႆလၢႆၸႄႈဝဵင်း၊ ၵုမ်ႇယုင်ႈယၢင်ႈၸွမ်းလွင်ႈ ၵဵပ်းသဵၼ်ႈသၢႆမၢႆႁူဝ်ၵူၼ်းသေ ဢိုတ်းလုမ်းဝႆႉ။ ဝၢႆးသွၼ်းၼမ်ႉယဝ်ႉ ၸင်ႇသိုပ်ႇပိုတ်ႇလုမ်း ႁဵတ်းပၼ်ဝႂ်ၵပ်းတူဝ်ၵူၼ်းၵိုၵ်းမိူင်း။

တၢင်းၶဝ်ႈဝဵင်းၶူဝ်လမ် (ၶူဝ်ၶမ်း)

ဢိင်ၼိူဝ်ၸမ်မႃးဝၼ်း တၢင်ႇယိုၼ်ႈသဵၼ်ႈသၢႆမၢႆႁူဝ်ၵူၼ်း ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈ ၽွင်းႁၢင်လိူၼ်မၢတ်ႊၶျ် (30/03/2014) တေႃႇထိုင်ႁူဝ်လိူၼ်ဢေႊပရိူဝ်ႊလ် (10/04/2014)သေ တင်ႈတႄႇၽွင်းႁူဝ်လိူၼ်မၢတ်ႊၶျ် မႃးၼႆႉ ႁွင်ႈၵၢၼ်ၾၢႆႇႁဵတ်းဝႂ်ၵပ်းတူဝ် (လဝၵ) ၼႂ်းၸိုင်ႈတႆးလၢႆလၢႆၸႄႈဝဵင်း ဢိုတ်းလုမ်းဝႆႉ၊ ဢမ်ႇႁပ်ႉႁဵတ်း ပၼ်ဝႂ်ၵပ်းတူဝ်  (မၢတ်ႈပူင်ႇတိၼ်ႇ) ပၼ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ၵူၼ်းမိူင်း။ ဢၼ်ဢိုတ်းလုမ်းဝႆႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မိူၼ်ၼင်ႇ ဝဵင်းပၢင်လူင်၊ လၢႆးၶႃႈ၊ မိူင်းၼၢႆး၊ ၶူဝ်လမ် (ၶူဝ်ၶမ်း) ၸိူဝ်းၼႆႉ- ၼႆယဝ်ႉ။

ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ ၽူႈၸမ်ၸႂ်ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၾၢႆႇႁဵတ်းဝႂ်ၵပ်းတူဝ် (လဝၵ) တီႈဝဵင်းပၢင်လူင်ၵေႃႉၼိုင်ႈလၢတ်ႈဝႃႈ-လွင်ႈပိၵ်ႉဢိုတ်း လုမ်းၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈပိူၼ်ႈပိၵ်ႉဢိုတ်းပႅတ်ႈတင်းပိုၵ်း။ လုမ်း လဝၵ ၵေႃႈ ပိုတ်ႇႁဵတ်းၵၢၼ်ယူႇ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ ပေႃးထိုင်မႃး ဝၼ်းတီႈ 30/03/14 တေႃႇထိုင်ဝၼ်းတီႈ 10/04/2014 ၼႆႉ ပိူၼ်ႈတေၵဵပ်းသဵၼ်ႈသၢႆမၢႆႁူဝ်ၵူၼ်းလႄႈ ပိူၼ်ႈၵုမ်ႇသုၵ်ႉယုင်ႈၸွမ်း လွင်ႈၼၼ်ႉၵူၺ်း၊ ၸင်ႇဢမ်ႇလႆႈ ႁဵတ်းပၼ်ဝႂ်ၵပ်းတူဝ်။ ၸူဝ်ႈၶၢဝ်းၼႆႉ ၶဝ်တေၵဵပ်းသဵၼ်ႈသၢႆမၢႆႁူဝ်ၵူၼ်းပိူင်လဵဝ်ၵူၺ်း။ ပေႃးဝႃႈ ၵဵပ်းသဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ၵူၼ်းယဝ်ႉၵေႃႈ သမ်ႉပဵၼ်ၽွင်းသၢင်းၵျၢၼ်ႇ/လိူၼ်ႁႃႈသွၼ်းၼမ်ႉ၊ ၽွင်းၶၢဝ်းသၢင်းၵျၢၼ်ႇၵေႃႈ တေဢိုတ်းလုမ်း။ ပေႃးဝၢႆးသၢင်းၵျၢၼ်ႇယဝ်ႉ ပိူၼ်ႈတေသိုပ်ႇႁဵတ်းပၼ် ဝႂ်ၵပ်းတူဝ်ၶိုၼ်းယူႇ- ဝႃႈၼႆ။

တင်ႈတႄႇဝၼ်းၸၼ် တေႃႇထိုင်ဝၼ်းသုၵ်း ဝူင်ႈၼႆႉ တီႈပၢင်လူင် ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၶဝ်မီးပၢင်သွၼ်လႄႈ ပိၵ်ႉဢိုတ်းဝႆႉလုမ်း ၸူဝ်ႈၵမ်းၼိုင်ႈၵူၺ်း။ ပေႃးဝၼ်းၸၼ်ဝူင်ႈၼႃႈၼႆႉ တေပိုတ်ႇလုမ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၶိုၼ်းယဝ်ႉ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ တေဢမ်ႇႁဵတ်းပၼ်ဝႂ်ၵပ်းတူဝ် (မၢတ်ႈပူင်ႇတိၼ်ႇ)၊ ၵွပ်ႈဝႃႈၵုမ်ႇသုၵ်ႉယုင်ႈၸွမ်းၵၢၼ် လွင်ႈၵဵပ်း သဵၼ်ႈသၢႆမၢႆႁူဝ်ၵူၼ်းၼၼ်ႉၵူၺ်း- ၽူႈၸမ်ၸႂ်ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ လဝၵ သိုပ်ႇလၢတ်ႈၼင်ႇၼႆ။

ဢၼ်ၵဵပ်းသဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ၵူၼ်းၼႆႉ မီးၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၾၢႆႇႁဵတ်းဝႂ်ၵပ်းတူဝ် (လဝၵ)၊ ၾၢႆႇပလိၵ်ႈ၊ ၸုမ်းၶူးမေႃသွၼ်ႁူင်းႁဵၼ်း၊ ၵူၼ်းလူင်ဝၢၼ်ႈ/ဢိူင်ႇ၊ ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၼႂ်းပွၵ်ႉၼႂ်းယွမ်ႇ၊ ပႃႊတီႊၵၢၼ်မိူင်း၊ ၵူၼ်းၼုမ်ႇၼႂ်းဝၢၼ်ႈ ၼႂ်းသူၼ်ၸိူဝ်းမီးၼမ်ႉၸႂ်၊ ၵူၼ်းၼုမ်ႇၸၢႆးယိင်းၸိူဝ်းလႆႈၸုမ်ႈၶူး ၸိူဝ်းၼႆႉႁူမ်ႈၵၼ်ၵဵပ်း။ ဢွၼ်ၼႃႈတေၵဵပ်း ၵေႃႈၸတ်းပႃးပၢင်သွၼ်။ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၶဝ် တေၶိုၼ်ႈႁိူၼ်းလူင်းႁိူၼ်းသေ တွင်ႈထၢမ်ဝႃႈၵူၼ်းႁိူၼ်းတင်းသဵင်ႈ မီးလၢႆၵေႃႉ ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ ၽူႈတူင်ႉၼိုင်ၵၢၼ်တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း ၼႂ်းမိူင်းထႆးၵေႃႉၼိုင်ႈလၢတ်ႈဝႃႈ- လွင်ႈၵဵပ်းသဵၼ်ႈ သၢႆမၢႆႁူဝ်ၵူၼ်း တင်းလွင်ႈႁဵတ်းဝႂ်ၵပ်းတူဝ်ၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ်။ ၽွင်းၵဵပ်းသဵၼ်ႈသၢႆမၢႆႁူဝ်ၵူၼ်းၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၶဝ်တေၵဵပ်းဢဝ် ၵူၼ်းၸိူဝ်းမီးယူႇၼႂ်းၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈတင်းမူတ်း၊ ဢမ်ႇဝႃႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းလႂ်၊ ၵူၼ်းမိူင်းလႂ်၊ ၵူၼ်းဢမ်ႇတဵမ်ၵေႃႈယဝ်ႉ ၼပ်ႉသွၼ်ႇပႃးတင်းမူတ်း။ သင်ဝႃႈပီႈၼွင်ႉတႆးႁဝ်း ၸိူဝ်းမီးယူႇ ၼႂ်းမိူင်းထႆးဢမ်ႇမီးလွင်ႈငၢႆႈလူမ် ပိူဝ်ႈတႃႇပွၵ်ႈမိူဝ်း သႂ်ႇၸိုဝ်ႈသဵင်ၼႂ်းသဵၼ်ႈသၢႆမၢႆႁူဝ်ႁိူၼ်း၊ ႁဵတ်းဝႂ်ၵပ်းတူဝ်ၸိုင် သင်ႇလၢတ်ႈမိူဝ်းတီႈတၢင်းႁိူၼ်းဝႃႈ ႁႂ်ႈသႂ်ႇၸိုဝ်ႈႁဝ်းၼႂ်းသဵၼ်ႈ သၢႆမၢႆႁူဝ်ႁိူၼ်းၵေႃႈလႆႈ။ ၵၢၼ်ၵဵပ်းသဵၼ်ႈ သၢႆမၢႆႁူဝ်ၵူၼ်းၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈပိူၼ်ႈဢဝ် ၵူၼ်းၸိူဝ်းမီးဝႂ်ၵပ်းတူဝ်ၵူၺ်း။ ၵူၺ်းၵႃႈ သင်ပဵၼ်လႆႈတႄႉ တူဝ်ႁဝ်းပွၵ်ႈမိူဝ်းႁဵတ်းၼၼ်ႉ လီတီႈသုတ်း- ဝႃႈၼႆ။

ယွၼ်ႉတီႈပၢင်လူင်၊ လၢႆးၶႃႈ၊ မိူင်းၼၢႆး၊ ၶူဝ်လမ် (ၶူဝ်ၶမ်း)ၸိူဝ်းၼႆႉ ဢိုတ်းလုမ်း လဝၵ ပႅတ်ႈသေ မီးၵူၼ်းမၢင်ၵေႃႉပွင်ႉၶၢင်းဝႃႈ ဢမ်ႇမိူၼ်ၼင်ႇပိူၼ်ႈဢွၵ်ႇသိုဝ်ႇ၊ ဢွၵ်ႇပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၼႂ်းႁူင်းပွႆႇသဵင် (FM) ၼႂ်းၵဵင်းမႆႇၸိူဝ်းၼႆႉဝႃႈ ႁႂ်ႈပီႈၼွင်ႉတႆးႁဝ်းဢွၵ်ႇမိူဝ်း ႁဵတ်းဝႂ်ၵပ်းတူဝ်တိၵ်းတိၵ်း၊ ပေႃးဢမ်ႇဢွၵ်ႇမိူဝ်းၽွင်းၼႆႉ ဝၢႆးမႃးၸၢင်ႈပဵၼ်ၵူၼ်းတူၵ်းႁူင်ႈတူၵ်းႁၢႆ။ ၽိူဝ်ႇဢွၼ်ၵၼ်ဢွၵ်ႇ မိူဝ်းပိူၼ်ႈဢမ်ႇႁဵတ်းပၼ်။ ၵူၼ်းလုၵ်ႉမိူင်းထႆး ပွၵ်ႈမိူဝ်းႁဵတ်းဝႂ်ၵပ်းတူဝ် မၢင်ၵေႃႉဢမ်ႇလႆႈႁဵတ်း၊ ပႂ်ႉႁဵတ်းလႆႈပဵၼ် 1-2 ဝူင်ႈၵေႃႈပိူၼ်ႈဢမ်ႇႁဵတ်းပၼ်။ မၢင်ၵေႃႉ ဢမ်ႇတၼ်းလႆႈဝႂ်ၵပ်းတူဝ်သေ ၶဝ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်မိူင်းထႆးၶိုၼ်းၵေႃႈမီး၊ လွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ဢွၵ်ႇတၢင်းၵႂႃႇမႃးသဵင်ႈငိုၼ်းသဵင်ႈတွင်းလၢႆလၢႆ- ဝႃႈၼႆ။