ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်း ၵိင်ႇၸႄႈဝဵင်းဢၢင်ႇတေႃး ၸႄႈဝဵင်းလွၵ်ႈၸွၵ်ႇ၊ ၶႂ်ႈလႆႈၶိုၼ်း တီႈလိၼ်တီႈႁႆႈႁိမ်းႁဵင် ဢေႊၶိူဝ်ႊ၊ ဢၼ်ထုၵ်ႇ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶမယ 353 ႁုပ်ႈယိုတ်းဢဝ်ဝႆႉ ၸဵမ်မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃးမွၵ်ႈ 4-5 ပီ။

တီႈလိၼ်ၶွင်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်း တီႈဝဵင်းဢၢင်ႇတေႃး ဢၼ်ထုၵ်ႇတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ 353 (တပ်ႉၵွင်ႈလူင်) ႁုပ်ႈယိုတ်းဝႆႉၼႆႉ ပဵၼ်တီႈပွတ်းႁူဝ်ဝဵင်း၊ တၢင်းၵႂၢင်ႈမွၵ်ႈ 800 ပၢႆတေႃႇထိုင် 1,000 ဢေႊၶိူဝ်ႊ။ တီႈလိၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ လႆႈထုၵ်ႇယိုတ်းဢဝ်ဝႆႉၸဵမ်မိူဝ်ႈ 2009 သေတႃႉ ဢွၼ်တၢင်းၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်း ဢမ်ႇႁူႉ။ ထိုင်မႃးပီ 2010 ၵူၼ်းမိူင်းၵေႃႈ တိုၵ်ႉၽုၵ်ႇသွမ်ႈၵိၼ်ယူႇ။ ထိုင်မႃးပီ 2011 ၽႂ်ၶႂ်ႈၽုၵ်ႇၵိၼ်ၵေႃႈ သိုၵ်းမၢၼ်ႈၸႂ်ႉၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ လူင်းလၢႆးမိုဝ်း၊ သႂ်ႇၶွၼ်ႇ ပၼ်တီႈတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၼိုင်ႈဢေႊၶိူဝ်ႊ 5,000 သေၽုၵ်ႇၵိၼ်လႆႈ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ထိုင်မႃးပီ 2012 ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်း မိူင်းၸင်ႇႁူႉဝႃႈ သိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းဢဝ် တီႈလိၼ်ယဝ်ႉ၊ ၶႂ်ႈၽုၵ်ႇသွမ်ႈၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈယဝ်ႉ။ ထိုင်မႃးပီ 2013 တႄႉ ၶွၼ်ႇၵေႃႈဢမ်ႇပၼ်သႂ်ႇ၊  ၽုၵ်ႇသွမ်ႈၵေႃႈဢမ်ႇလႆႈယဝ်ႉ။

တီႈလိၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းဢဝ်ယဝ်ႉ လွမ်ႉႁူဝ်ႉဝႆႉၵႂၢင်ႈၵႂၢင်ႈ၊ တႅမ်ႈလိၵ်ႈဝႆႉဝႃႈ ၼႃႈလိၼ်ၽုၵ်ႇ သွမ်ႈတူၼ်ႈယၢင်တင် (Rubber) ၶွင်တပ်ႉသိုၵ်း တပ်ႉၶမယ 353 - ၼႆယဝ်ႉ။

ဢိင်ၼိူဝ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈယိုတ်းဢဝ်တီႈလိၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉဝႆႉသေ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်းပွတ်းဢၢင်ႇတေႃးၼႆႉ ၵမ်ႈၽွင်ႈပၢႆႈၵႂႃႇ တၢင်းမိူင်းထႆး၊ ၸိူဝ်းဢမ်ႇပၢႆႈၵေႃႈ လႆႈၵႂႃႇႁႃႁဵတ်းလုၵ်ႈလဵင်ႉပိူၼ်ႈ ၵိၼ်ၸၢင်ႈၸွမ်းဝၼ်း။ ၵွပ်ႈၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်း ထူပ်းတၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇလႄႈ ၶႂ်ႈလႆႈၶိုၼ်း ၽိုၼ်တီႈလိၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ- ၼႆယဝ်ႉ။

ဝဵင်းဢၢင်ႇတေႃးၼႆႉ သိုၵ်းတပ်ႉၶမယ 292 မႃးပၵ်းတပ်ႉမိူဝ်ႈပီ 1999 ၊ ထိုင်မႃးမိူဝ်ႈ 01/1/2000 သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ႁဵတ်းပွႆးဝၼ်းၵိူတ်ႇ တပ်ႉသိုၵ်း၊ ထိုင်မႃးၼႂ်းပီ 2003 သိုၵ်းမၢၼ်ႈတပ်ႉ 292 ၶၢႆႉၵႂႃႇတၢင်းၼွင်ဝူဝ်း။ သိုၵ်းမၢၼ်ႈၶမယ 353 (တပ်ႉၵွင်ႈလူင်) ပႃႈတႂ်ႈတိူင်းသိုၵ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ (ယပၶ) တူၼ်ႈတီး မႃးပုတ်ႈပၵ်းယူႇ။ ထိုင်မႃးပီ 2009 တႄႇယိုတ်းတီႈလိၼ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်း မႃးတေႃႇထိုင်ၽွင်းႁၢင်ပီ 2011 ။

ၼင်ႇႁိုဝ်တေလႆႈၶိုၼ်းတီႈလိၼ်ၼၼ်ႉ ပူၼ်ႉမႃးမိူဝ်ႈၼႂ်းပီ 2013 ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်းၶဝ် ယၢမ်ႈၵႂႃႇတၢင်ႇ လၢတ်ႈထိုင် ၸၼ်ႉပႃႈၼိူဝ်။ မိူဝ်ႈႁၢင်ပီ 2013 ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၸသၢမ်တူဝ် (ၸတူင်းလူင်း) တၢင်းမိူင်း လွၵ်ႈၸွၵ်ႇၵေႃႈ လူင်းမႃးၵူတ်ႇထတ်း တူၺ်းပိုၼ်ႉတီႈ။ ၶဝ်လၢတ်ႈဝႃႈတေပၼ်ၶိုၼ်းသေတႃႉ တေႃႇထိုင် မိူဝ်ႈလဵဝ် သိုၵ်းတိုၵ်ႉလွမ်ႉႁူဝ်ႉဝႆႉ ဝႃႈပဵၼ်သူၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈတူၼ်ႈ ယၢင်တင် တပ်ႉသိုၵ်းယူႇ၊ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်း ဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်း ၶႂ်ႈႁဵတ်းႁႆႈႁဵတ်းသူၼ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈႁဵတ်း- ၵူၼ်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ ၵေႃႉၼိုင်ႈလၢတ်ႈ။

ၵိင်ႇၸႄႈဝဵင်းဢၢင်ႇတေႃးၼႆႉ ပဵၼ်ၸႄႈဝဵင်းလွၵ်ႈၸွၵ်ႇ ၸႄႈတွၼ်ႈတူၼ်ႈတီး ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းၸၢၼ်း။ ယၢၼ် ဝဵင်းလွၵ်ႈၸွၵ်ႇ 20 လၵ်း၊ လွၵ်ႈၸွၵ်ႇ သမ်ႉယၢၼ်ဝဵင်းတူၼ်ႈတီး 38 လၵ်း။ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်း ပွတ်းဢၢင်ႇတေႃးၼႆႉ ၸႂ်ယႂ်ႇၵၢၼ်ႁဵတ်းႁႆႈၵမ်ႈၼမ်။ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ ပဵၼ်တႆးၵမ်ႈၼမ်။ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းထၼု/ ပဢူဝ်းၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ မီးၽွင်ႈ။

ၵပ်းၵၢႆႇလွင်ႈယိုတ်းတီႈလိၼ်ၼႆႉ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ယၢမ်ႈလၢတ်ႈဝႃႈ-ပွင်ပဵၼ်လႆႈၵႃႈႁိုဝ်ၵေႃႈ ဢၼ်ယိုတ်းဝႆႉ တီႈလိၼ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ၵူၼ်းမိူင်းသေ ဢဝ်ႁဵတ်းပဵၼ်ပိုၼ်ႉတီႈ/တီႈလိၼ် တပ်ႉသိုၵ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တေပၼ်ၶိုၼ်းယူႇ- ဝႃႈၼႆ။