ဢိင်ၼိူဝ်တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈဢဝ်ႁႅင်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ/ႁႅင်းသိုၵ်း ၼမ်လၢႆသေ လေႃႇတိုၵ်ႉတပ်ႉသိုၵ်းၶၢင်၊ ထိုင်မႃးမိူဝ်ႈ ဝၼ်းထိ 08/02/13  ၼႃႈဝၼ်းၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် 4 ဝၼ်းၼၼ်ႉ သမ်ႉၸတ်းပၢင်ၵႅဝ်ႈမွပ်ႈယိုၼ်ႈရၢင်းဝလ်း (သူး) ၸုမ်ႈၶူးၽူႈႁတ်းႁၢၼ် 3 ဢၼ်ပၼ်ၵၼ်၊ သမ်ႉထႅင်ႈၽူႈၶဝ်ႈပႃးသဵၼ်ႈမၢႆၽူႈႁတ်းႁၢၼ် 78 ရၢင်းဝလ်း၊ ယွင်ႈယေႃးသိုၵ်းႁၢၼ်လီ 1,500 ပၢႆ။ လွင်ႈၼႆႉ ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ လႆႈႁူပ်ႉထူပ်းတွင်ႈထၢမ် ဢူးဢွင်ႇၵျေႃႇၸေႃး ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇၵၢၼ်မိူင်း/ၵၢၼ် သိုၵ်းမိူင်းမၢၼ်ႈၼင်ႇၼႆ။

ထၢမ်-လွင်ႈတၢင်းဢၼ်ၼႂ်းတပ်ႉသိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ မွပ်ႈပၼ်ရၢင်းဝလ်း (သူး) ၽူႈႁတ်းႁၢၼ်ၵၼ်ၼႆႉ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈသပ်းလႅင်း ၼႄပၼ်ၽွင်ႈဢေႃႈ?။ တွပ်ႇ-လွင်ႈတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈမွပ်ႈရၢင်းဝလ်းပၼ်ၵၼ် မိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 8 ၼႆႉ ၶဝ်ဢွၵ်ႇလိၵ်ႈၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၼႂ်းသိုၵ်းၶဝ်။ ၼႂ်းၶေႃႈ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၼၼ်ႉ မွပ်ႈပၼ်ၸုမ်ႈၶူးၽူႈႁတ်းႁၢၼ် 3 ဢၼ်။ ၽူႈၶဝ်ႈၸိုဝ်ႈၽူႈႁတ်းႁၢၼ် 78 ၵေႃႉ၊ ၼႂ်းၼၼ်ႉပႃး ၸွမ်သိုၵ်း လႃႉထေးဝိၼ်း တင်းၸၼ်ႉၸွမ်သိုၵ်း 3 ၵေႃႉ၊ ႁူမ်ႈၵၼ်တင်းမူတ်း မီးၵူၼ်း 1,500 ပၢႆ။ ၸွမ်သိုၵ်းလူင် 2 ၵေႃႉ ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းၵေႃႉသိုၵ်းလီ 1,500 ပၢႆၵေႃႉ။

ထၢမ်-ဢၼ်လႆႈရၢင်းဝလ်း (သူး)ၸိူဝ်းၼႆႉ ပႃးတပ်ႉလႂ်လၢႆလၢႆ၊ ပဵၼ်ၽႂ်ၽွင်ႈ?။
တွပ်ႇ- 99% ပဵၼ်ၸိူဝ်းၵႂႃႇတိုၵ်းၼႂ်းမိူင်းၶၢင်၊ ပဵၼ်ၸိူဝ်းဢၼ်ႁၢပ်ႇၵၢၼ်သိုၵ်းၼႂ်းတပ်ႉၸုမ်းလူင် (တပ်ႉမ) 88 ၊ တပ်ႉမ 99 လႄႈ သိုၵ်းပႃႈတႂ်ႈတိူင်းသိုၵ်းပွတ်းႁွင်ႇ (မပၶ) ဢၼ်ပၵ်းတီႈမိူင်းၶၢင်ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ထၢမ်-ဢိင်ၼိူဝ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈမွပ်ႈပၼ်ၸုမ်ႈၶူးၵၼ်ၼႆႉသေ ဢၼ်လၢၵ်ႇလၢႆးမၼ်း ၶႂ်ႈထတ်းသၢင်သင်ၽွင်ႈ?။
တွပ်ႇ-ဢမ်ႇၸႂ်ႈၶၢဝ်းယၢမ်းသေမႃးမွပ်ႈပၼ်ရၢင်းဝလ်း(သူး)ၵၼ် ၸိူင်ႉၼႆ တိုၼ်းမီးလွင်ႈလၢၵ်ႇလၢႆးသေပိူင်ယူႇ။ ၵမ်ႈၼမ် ဢၼ်မွပ်ႈပၼ်ၸုမ်ႈၶူးၵၼ်ၸိူင်ႉၼႆၼႆႉ တေမွပ်ႈပၼ်ၼႂ်းဝၼ်းလွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃ (ဝၼ်းထိ 4 ၵျႅၼ်ႊၼိဝ်ႊရီႊ) ဢမ်ႇၼၼ် ဝၼ်းတပ်ႉသိုၵ်း (ဝၼ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၵျပၼ်ႊ)၊ ဝၼ်းထိ 27 လိူၼ်မၢတ်ႊၶျ် ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၵမ်းလိုၼ်းသုတ်း ဢၼ်မၢၼ်ႈႁၢင်ႈသိုၵ်းလေႃႇတိုၵ်းငဝ်ႈငုၼ်းလၢႆႇၸႃႇၼၼ်ႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈတူၵ်းသုမ်းၼမ်လူင်လၢင်၊ မီးလွင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉပၢႆးၸႂ် ဝႆႉ။ ဢၼ်တူၵ်းသုမ်းၼႃႈသိုၵ်း/ၼႂ်းပၢင်တိုၵ်းၼႆႉ မိူၼ်ၼင်ႇၸိူဝ်း ပဵၼ်ၽူႈၵွၼ်းတပ်ႉၵွင်၊ ၵႅမ်ၽူႈၵွၼ်းတပ်ႉၵွင်ပႃႈတႂ်ႈ တပ်ႉမ 101 ၊ တႂ်ႈတပ်ႉမ 88 ၊ ၽူႈၵွၼ်းတပ်ႉ ၶလယ 10 ၸိူဝ်းၼႆႉ ဢမ်ႇလႆႈထုၵ်ႇယုၵ်ႉယွင်ႈ၊ ဢၼ်ယွင်ႈယေႃးၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၸိူဝ်းဢၼ်လိပ်းၶီးမီးသၢႆၸႂ်ယူႇ ၸိူဝ်းၼႆႉၵူၺ်း။

ထၢမ်-ဢၼ်ယွင်ႈယေႃး ပၼ်ၸုမ်ႈၶူးၵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ မီးၽွၼ်းလီသင်?။
တွပ်ႇ-ၸမ်တေထိုင်ဝၼ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်သေမႃးၸတ်းပွႆးၸိူင်ႉၼႆၵေႃႈပိူင်ၼိုင်ႈ၊ ပဵၼ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼႂ်းၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၼင်ႇၵၼ် ႁၢင်ႈသိုၵ်းလေႃႇတိုၵ်းၵၼ်သေ မႃးပၼ်ရၢင်းဝလ်း (သူး)ၵၼ်ၸိူင်ႉၼႆၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈငဝ်းလၢႆးလီ၊ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ တိုၼ်းၶပ်းၶိုင်ပိူဝ်ႈတႃႇတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ တေႁၢၼ်ႉၸႂ်ၼိူဝ်လွင်ႈပၢင်တိုၵ်းၼၼ်ႉၵူၺ်း။ လၢႆးႁဵတ်းၸိူင်ႉၼႆ မိူၼ်ၼင်ႇၾၢႆႇ ၼိုင်ႈဢဝ်ၾႆးၽဝ်၊ ၾၢႆႇၼိုင်ႈဢဝ်ၼမ်ႉႁူတ်း။

တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ မီးပၼ်ႁႃတင်းၼမ်။ မိူၼ်ၼင်ႇ ၾၢႆႇၼိုင်ႈ ဢမ်ႇၸွမ်းၶေႃႈပူင်ၸွမ်ၸိုင်ႈ၊ ထႅင်ႈၾၢႆႇၼိုင်ႈသမ်ႉ ႁဵတ်းၸွမ်းၶေႃႈပူင်ၸွမ်ၸိုင်ႈသေ ဢမ်ႇယွမ်းၵႂႃႇတိုၵ်းသိုၵ်း။ ၾၢႆႇၼိုင်ႈ ၼႃႈႁိူၼ်းၵူၼ်းသိုၵ်းၸိူဝ်း တူၵ်းသုမ်းၵႂႃႇတီႈၼႃႈ သိုၵ်းတင်းၼမ်တင်းလၢႆၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၶဝ်တေႁဵတ်းႁိုဝ်ၵႄႈလိတ်ႈ။ ၽွင်းပၢင်တိုၵ်းၼႂ်း မိူင်းၶၢင်ၼၼ်ႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ မိူင်းဝၼ်းတူၵ်းၶဝ်ဢွၵ်ႇၶၢဝ်ႇလၢမ်းဝႃႈ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ(ၵေႃႉႁၢၼ်)ၵူၺ်းတၢႆဢမ်ႇယွမ်း 5,000 ပၢႆ။ ၵူၼ်းတၢႆ 5 ႁဵင်ပၢႆၼႆႉ ၵူၼ်းဢၼ်ၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၼႃႈႁိူၼ်းၶဝ် တီႈဢေႇသုတ်းမၼ်းတေဢမ်ႇယွမ်း 4-5 မိုၼ်ႇ၊ လွင်ႈၼႆႉ တေႁဵတ်းႁိုဝ်ၵႄႈလိတ်ႈႁႂ်ႈ ၼႃႈႁိူၼ်းၶဝ်ပေႃးႁၢၼ်ႉၸႂ်။

လွင်ႈၼႆႉ ႁဝ်းတိုၵ်ႉလၢတ်ႈၾၢႆႇမၢၼ်ႈၵူၺ်း၊ ၾၢႆႇၶၢင် KIO/KIA ယင်းပႆႇလၢတ်ႈ။ ၾၢႆႇၶၢင်ဢၼ်ႁတ်းႁတ်းႁၢၼ်ႁၢၼ်ႁပ်ႉ တိုၵ်းသေ တူၵ်းသုမ်းၵႂႃႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ သမ်ႉတေမၢႆပဵၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ်။ ၾၢႆႇလႂ်တၢႆၵေႃႈ ပဵၼ်ႁဝ်း ၼင်ႇၵၼ်၊ ၸႂ်ႉၵွင်ႈၵၢင်ႇၸႂ်ႉႁႅင်း သိုၵ်းသေ ႁဝ်းၼင်ႇၵၼ်ၶႃႈႁႅမ်ၵၼ်တၢႆၼႆႉ သမ်ႉၵိုင်ႇလီယွင်ႈယေႃး ပဵၼ်ၽူႈႁတ်းငၢၼ်ယူႇႁႃႉ။

ထၢမ်- ဢၼ်သိုၵ်းမၢၼ်ႈၵမ်ႈၽွင်ႈ ဢမ်ႇၶႂ်ႈၵႂႃႇတိုၵ်းသိုၵ်းသေၺႃးၶွၵ်ႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ်၊ လၢတ်ႈၼႄပၼ်ၽွင်ႈၶႃႈ?။
တွပ်ႇ- ၽွင်းႁၢင်ပီ 2011 ၼၼ်ႉ ၸွမ်ၸိုင်ႈတဵင်းၸဵင်ႇယၢမ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇႁႂ်ႈၵိုတ်းတိုၵ်းၼႂ်းမိူင်းၶၢင်၊ ၽွင်းၼၼ်ႉ တပ်ႉၶလယ 47 ဝၢၼ်ႈမေႃႇ ဢၼ်ၸဝ်ႈႁၢၼ်မဵဝ်းထုၼ်းၶၢႆႇ (ၽူႈၵွၼ်းတပ်ႉၽႄ)ဢွၼ်ႁူဝ် တူၵ်းသုမ်းၼမ်ႁႅင်းၼႅၼ်ႇ၊ ၵွပ်ႈၼၼ် မၼ်းၵေႃႈၵႂႃႇတၢင်ႇလၢတ်ႈၼႄၽူႈၵွၼ်းတပ်ႉၵွင်ဝႃႈ- ႁဝ်းၼင်ႇၵၼ်တိုၵ်းယိုဝ်းၵၼ်ၸိူင်ႉၼႆ မီးၵၢၼ်လုတၢႆတင်းသွင်ၾၢႆႇ ၵူၺ်း၊ ဢမ်ႇမီးၽွၼ်းလီသင်။ ၾၢႆႇတပ်ႉသိုၵ်းႁဝ်းၵေႃႈတူၵ်းသုမ်းၼမ်၊ ၵွပ်ႈၼၼ် ဢၼ်ၵႂႃႇတိုၵ်းၶၢင်ၼႆႉ ယႃႇႁႂ်ႈၵဝ်ၶႃႈ လႆႈဢွၼ်ႁူဝ်တပ်ႉသိုၵ်းဢဝ်ၶႃႈၵႂႃႇတိုၵ်း။ လွင်ႈၼႆႉ ၽူႈၵွၼ်းတပ်ႉၵွင်ၵေႃႈ ႁၼ်လီသေ ႁူမ်ႈၵၼ်တၢင်ႇလိၵ်ႈယွၼ်းထွၼ် တူဝ်ဢွၵ်ႇ။ ၵပ်းၵၢႆႇလွင်ႈၼႆႉ ၽူႈၵွၼ်းၾၢႆႇၵုမ်းၵမ် ၽႅၼ်ၵၢၼ် သိုၵ်းၶိုၵ်ႉတွၼ်း ၶွင်ႁွင်ႈၵၢၼ်လူင်ၾၢႆႇၵႅတ်ႇၶႄ (ၵၸထ-BSO) ၺီႇၸူဝ်း ၸိသင်ႇတိၺွပ်းၽူႈၵွၼ်းတပ်ႉၵွင် တင်းၽူႈၵွၼ်းတပ်ႉၽႄ။ ၽူႈၵွၼ်းတပ်ႉၵွင် ပၼ်တူတ်ႈတၢမ်ႇၶွၵ်ႈ 25 ပီ၊ ၽူႈၵွၼ်းတပ်ႉၽႄ 20 ပီ၊ လိူဝ်ၼၼ်ႉ 4-5 ၵေႃႉ ၼိုင်ႈၵေႃႉတေႃႇထိုင် 15-20 ပီ၊ တၢင်ႇၵေႃႉ 10-15 ပီ။ ၼႂ်းတပ်ႉၶမယ 428 ၵေႃႈတေႃႈၼင်ႇၼၼ်၊ ၽူႈၵွၼ်းတပ်ႉၵွင်ၸိူဝ်းၸွမ်းၶေႃႈပူင်ၸွမ်ၸိုင်ႈသေ ဢမ်ႇၶႂ်ႈတိုၵ်းသိုၵ်း၊ ယွၼ်ႉၵူဝ်ၵူၼ်းလုယႂ်ႇ တၢႆၼမ်သေ ၺႃးၶွၵ်ႈ၊ တိုၵ်ႉမီးယူႇၼႂ်းၶွၵ်ႈဝၢၼ်ႈမေႃႇ (ပမေႃႇ) ၸိူဝ်းၼႆႉလူး  သမ်ႉတေဝႆႉၸၼ်ႉသင်။ ပေႃးႁုပ်ႈသေထတ်း သၢင်တႄႉ ဢၼ်ၶဝ်မႃးမွပ်ႈပၼ်ရၢင်းဝလ်း (သူး) ၵၼ်ၸိူင်ႉၼႆၼႆႉ ပဵၼ်လၢႆးၾၢႆႇၼိုင်ႈပဵၼ်ၾႆး၊ ၾၢႆႇၼိုင်ႈပဵၼ်ၼမ်ႉ။ ၾၢႆႇၼိုင်ႈတဵၵ်းဝႆႉလႄႈ ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈ ယွင်ႈပၼ်ၵူၺ်း။ ၾၢႆႇၼိုင်ႈဢဝ်ငမ်းယဵၼ်၊ ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈသမ်ႉ တိုၵ်းပဵၼ်ၸိူင်ႉၼႆ ယူႇတိၵ်းတိၵ်း။

ထၢမ်-ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈပၢင်တိုၵ်းၼႂ်းမိူင်းၶၢင်ၼႆႉ တပ်ႉသိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၵိုင်ႇလီႁဵတ်းၸိူင်ႉႁိုဝ်?။
တွပ်ႇ-ဢၼ်ႁၼ်ထိုင်တႄႉ ၽိူဝ်ႇတႃႉႁၢင်ႈသိုၵ်းလေႃႇတိုၵ်းၵၼ်၊ ၼင်ႇႁိုဝ်တပ်ႉသိုၵ်းႁဝ်းပေႃးတေလီၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈၵိုင်ႇလီ ၵိုတ်းပၢင်တိုၵ်း။ ဢၼ်လီတီႈသုတ်း ပေႃးၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈႁဝ်းမီးမႃးမီးၽူႈၶဵၼ်ၼႆ ႁဝ်းတေႁဵတ်းႁိုဝ် သၢၼ်မိုဝ်းၵၼ်ၵႅတ်ႇၶႄ ႁႄႉၵင်ႈ။ ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈယဝ်ႉ ပၢင်တိုၵ်းၼႆႉၵိုင်ႇလီၵိုတ်းၵႂႃႇသေ ၵိုင်ႇလီသၢင်ႈလွင်ႈ ငမ်းယဵၼ်ႁႂ်ႈမၼ်ႈၵႅၼ်ႇ၊ ၵိုင်ႇလီသၢင်ႈ လွင်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈၵၼ်။  ၼင်ႇႁိုဝ်တေမီးလွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်း၊ ၼင်ႇႁိုဝ် ၸၢဝ်းၶိူဝ်းမီးသုၼ်ႇလႆႈၽွင်းငမ်းတူဝ်ၵဝ်ႇ၊ ၼင်ႇႁိုဝ်ပေႃးတေၵႂႃႇၸူးလႆႈပိုၼ်ႉထၢၼ် ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၸိုၼ်ႈၸၢင်ႇ ပိူဝ်ႈတႃႇဝၢၼ်ႈမိူင်းတၢင်းၼႃႈတေႁၢင်ႈလီၼၼ်ႉ လီၶိုင်ပွင်လွင်ႈၼႆႉ ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း။

ထၢမ်-လိုၼ်းသုတ်း ၵဵဝ်ႇၵပ်းတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ ၶႂ်ႈလၢတ်ႈၸိူင်ႉႁိုဝ်ထႅင်ႈ?။
တွပ်ႇ-ငဝ်းလၢႆးဢၼ်ပဵၼ်ယူႇယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ ၼႄဝႆႉဝႃႈ ၾၢႆႇၼိူဝ်ပၵ်းပိူင်မၢႆမီႈၸိုင်ႈမိူင်းၼႆႉမီးသိုၵ်း၊ ၾၢႆႇၼိူဝ်သၽႃးလႄႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵေႃႈမီးသိုၵ်း။ မိူၼ်ၼင်ႇဢၼ်လၢႆၾၢႆႇလၢတ်ႈဝႃႈ ဝၢၼ်ႈမိူင်းမီးလွင်ႈ ပိၼ်ႇပႅင် လႅၵ်ႈလၢႆႈယဝ်ႉဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပေႃးထၢမ်ဝႃႈ ထိုင်ၵႂႃႇၶၵ်ႉတွၼ်ႈလႂ်၊ ၵႂႃႇၵႆလႆႈမွၵ်ႈႁိုဝ်ယဝ်ႉၼႆၼၼ်ႉ ၵႂႃႇတၢင်း ၼႃႈ 10 ယၢင်ႈၵေႃႈ ပေႃးၶိုၼ်းဝၢႆႇတူၺ်း တၢင်းလင် တိုၵ်ႉႁၼ်မီးယူႇတီႈၵဝ်ႇၵူၺ်း။ ပေႃးဝႃႈၶႂ်ႈႁႂ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းလီ တၵ်းလႆႈမူၼ်ႉမႄးၼမ်ႉၸႂ်သိုၵ်း၊ ၽူႈမီးၸၼ်ႉသုင် သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၸိူဝ်းႁွတ်ႈဝႆႉၼႂ်းသၽႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တေလႆႈ မူၼ်ႉမႄးပၢႆးဝူၼ်ႉၶဝ်၊ ပေႃးဢမ်ႇမူၼ်ႉမႄးပၢႆးဝူၼ်ႉၶဝ်လႆႈ ဝၢၼ်ႈမိူင်းႁဝ်း တိုၼ်းဢမ်ႇလႅၵ်ႈလၢႆႈလႆႈ။ ပေႃးဢမ်ႇ မူၼ်ႉမႄးၼမ်ႉၸႂ်တပ်ႉသိုၵ်းလႆႈၵေႃႈ လွင်ႈဝႃႈဝၢၼ်ႈမိူင်းမီးလွင်ႈပိၼ်ႇ ပႅင်လႅၵ်ႈလၢႆႈဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ယၢင်ႈၵႂႃႇ တၢင်းၼႃႈ 10 ယၢင်ႈၵေႃႈ တိုၼ်းတေႁူၼ်ၶိုၼ်းတၢင်းလင် 10 ယၢင်ႈယူႇတိၵ်းတိၵ်း ယဝ်ႉ။