ပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ် လူင်းပိုၼ်ႉတီႈသူၼ်းတုမ်ၵူၼ်းမိူင်းတႆး၊ ယွၼ်ႉဝၢင်းၽႅၼ်ဝႆႉ ယိူင်းဢၢၼ်းၸတ်းပၢင်ၵုမ်လူင် ၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၼႂ်းလိူၼ်ဢေႊပရိူဝ်ႊလ် 2013 ၼႆႉ၊ ဝၢႆးၸတ်းပၢင်ၵုမ်တႆး တီႈတႃႈၵုင်ႈ။

ၼႂ်းလိူၼ်ဢေႊပရိူဝ်ႊလ် 2013 ၼႃႈၼႆႉ ဢိင်ၼိူဝ်ငဝ်ႈငုၼ်းၻီႊမွၵ်ႊၶရေႊသီႊၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆး (SNLD) ဢၼ်ၸဝ်ႈၶုၼ်ထုၼ်းဢူး ဢွၼ်ႁူဝ် တေဢွၼ်ႁူဝ်ႁဵတ်းသၢင်ႈႁၢင်ႈပွင် ၸတ်းပၢင်ၵုမ်လူင်ၸၢဝ်းၶိူဝ်း ႁႂ်ႈလၢႆၾၢႆႇ လႆႈၶဝ်ႈပႃး။ ၵွပ်ႈၼၼ် တင်ႈတႄႇဝၼ်းထိ 28/12/12 မႃး ပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ် (SNLD) လူင်းပိုၼ်ႉ တီႈသူၼ်းတုမ် ၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇ/ပွတ်းၸၢၼ်းလၢႆၸႄႈဝဵင်း။ ဢွၼ်ၼႃႈၼႆႉ မိူဝ်ႈၽွင်းပီမႂ်ႇတႆး ဢၼ်ၸတ်းတီႈဝဵင်းၵဵင်းတုင် ၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈၵႂႃႇသူၼ်းတုမ်ၼႂ်းၸိုင်ႈတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇ။

ဢၼ်တေၸတ်းပၢင်ၵုမ်ထႅင်ႈၵမ်းၼႆႉ ၵွပ်ႈဝႃႈဢၼ်ၸတ်းပၢင်ၵုမ်လူင်တီႈတႃႈၵုင်ႈ မိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 26-28/11/2012 (ၶၢဝ်းတၢင်း 3 ဝၼ်း) ပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉ ပဵၼ်ပၢင်ၵုမ်ၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆးၵူၺ်း၊ ဢမ်ႇပႃးၸၢဝ်းၶိူဝ်း။ ၵပ်းၵၢႆႇလွင်ႈၼႆႉ ၸဝ်ႈၶုၼ်ထုၼ်းဢူးၵေႃႈယၢမ်ႈလၢတ်ႈ ဝႃႈ - ႁဝ်းၶႃႈပႆႇမီးတူဝ်ထူပ်း၊ ပေႃးဝႃႈပၢင်ၵုမ်ပွၵ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ၵၢၼ်ၵႂႃႇ တေသိုပ်ႇၶိုၼ်ႈထႅင်ႈၸၼ်ႉၼိုင်ႈ၊ တေႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်ၵဵဝ်ႇၵပ်း ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၸိူဝ်းယူႇသဝ်း ၼႂ်းမိူင်းတႆး ႁႂ်ႈပေႃးၽွမ်ႉသဵင်ပဵင်းပၢၵ်ႇၵၼ်၊ ႁႂ်ႈၵူၼ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼႂ်းမိူင်းတႆးႁဝ်းလႆႈၶဝ်ႈပႃးၵူႈၾၢႆႇ- ၼႆယူႇ။

ပၢင်ၵုမ်တႆး တီႈတႃႈၵုင်ႈၼၼ်ႉ ပဵၵ်ႉသမ်ႉဢမ်ႇမီးၶေႃႈတႅပ်းတတ်းသင်သေတႃႉၵေႃႈ မီးၶေႃႈလႆႈၸႂ်ဝႆႉဝႃႈ ယိူင်းဢၢၼ်းပိူဝ်ႈတႃႇၵေႃႇ တင်ႈၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၸိုၼ်ႈၸၢင်ႇ- ၼႆယဝ်ႉ။

ၵဵဝ်ႇၵပ်းပၢင်ၵုမ် ဢၼ်တေၸတ်းထႅင်ႈတၢင်းၼႃႈၼႆႉ ၸၢႆးၼုတ်း ၽူႈၼမ်းၼႂ်းၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ ပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ် လၢတ်ႈဝႃႈ- ပဵၼ်ပၢင် ၵုမ်ဢၼ်ႁႂ်ႈလႆႈၶဝ်ႈပႃးၵူႈမူႇၵူႈၸုမ်း မိူၼ်ၼင်ႇပႃႇတီႇၵၢၼ်မိူင်းၵူႈပႃႇတီႇၼႂ်းမိူင်းတႆး၊ ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ ၸိူဝ်းၵိုတ်းယိုဝ်း ႁဵတ်းလွင်ႈငမ်းယဵၼ်၊ ၸုမ်းဢဵၼ်ႁႅင်း ၵၢၼ်မိူင်းၼႂ်းမိူင်းတႆး ၵူႈမူႇၵူႈၸုမ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၽႅၼ်ၵၢၼ်ဢၼ်တေၸတ်းပၢင်ၵုမ်လူင်ၵူႈ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼႆႉ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈၵေႃႈ ၵမ်ႉထႅမ်ႁၼ်လီပၼ်ႁႅင်း။ ပႃႇတီႇၼႂ်းမိူင်းတႆးတင်းသဵင်ႈၵေႃႈ ၼွၵ်ႈၼိူဝ်သေ ပႃႇတီႇၻီႊမွၵ်းၶရႅတ်ႊတိၵ်ႊဝႃႉ (WDP) ၼၼ်ႉ လႆႈႁူပ်ႉထူပ်းၵူႈပႃႇတီႇယဝ်ႉ၊ ၵူႈပႃႇတီႇၵေႃႈႁၼ်လီၵမ်ႉထႅမ်- ဝႃႈၼႆ။

ၼႂ်းၸိုင်ႈတႆးၼႆႉ မီးပႃႇတီႇၵၢၼ်မိူင်းမိူၼ်ၼင်ႇ ငဝ်ႈငုၼ်းၻီႊမွၵ်း ၶရေႊသီႊၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆး ႁိုဝ် ပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ် (SNLD) ၊ ပႃႇတီႇၻီႊမွၵ်းၶရႅတ်ႊတိၵ်ႊၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆး ႁိုဝ် ပႃႇတီႇသိူဝ်ၽိူၵ်ႇ (SNDP) ၊ ပႃႇတီႇပူၵ်းပွင်ၸိူဝ်ႉ ၶိူဝ်း ဢၢင်းသႃး (INDP) ၊ ပႃႇတီႇၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၵယၢၼ်း (KNP) ၊ ပႃႇတီႇၻီႊမွၵ်းၶရေႊသီႊလႄႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈ ၵူဝ်းၵၢင်ႉ (KDUP)၊ ပႃႇတီႇပူၵ်းပွင်ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းလႃးႁူႇ (LNDP) ၊ မုၵ်ႉၸုမ်းၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းပဢူဝ်း (PNO), ပႃႇတီႇၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း တဢၢင်း (ပလွင်ႈ) TNP ၊ ပႃႇတီႇၻီႊမွၵ်းၶရႅတ်ႊတိၵ်ႊဝႃႉ (WDP)၊ ပႃႇတီႇၽွမ်ႉႁူမ်ႈ ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းဝႃႉ (WNUP) ၊ ပႃႇတီႇၻီႊမွၵ်းၶရေႊသီႊၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းထၼု DNRDP (ထၼု) ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ၸွမ်းၼင်ႇႁူဝ်သိူဝ် လႆႈလူင်းသူၼ်းတုမ်ပႃႇတီႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၵူဝ်းၵၢင်ႉ တင်း ပႃႇတီႇဝႃႉၼၼ်ႉ ပႃႇတီႇၵူဝ်းၵၢင်ႉ (KDUP) လၢတ်ႈဝႃႈ- ႁဝ်းၶႃႈသွၼ်ႇၸုမ်းႁဝ်းၶႃႈ/တူဝ်ႁဝ်းၶႃႈပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်းတႆးၵူၺ်း၊ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ ႁဵတ်းၸွမ်း သဵၼ်ႈတၢင်းၻီႊမွၵ်းၶရေႊသီႊၸိုင် ႁဝ်းၶႃႈတိုၼ်းၶဝ်ႈႁူမ်ႈႁွမ်းၶဝ်ႈပႃးၸွမ်း။ ပႃႇတီႇဝႃႉ WNUP တွပ်ႇႁပ်ႉဝႃႈ ႁဝ်းၶႃႈတိုၼ်းႁူမ်ၸူမ်း ပိူဝ်ႈတႃႇၶဝ်ႈပႃးၸွမ်း။ လိူဝ်သေႁဝ်းတေၶဝ်ႈပႃးၸွမ်းယဝ်ႉ ယင်းတေႁၢင်ႈႁႅၼ်းပႃး လိၵ်ႈလၢႆးပၢႆၵမ်ဝႆႉ ပိူဝ်ႈတႃႇတၢင်ႇလၢတ်ႈၼႄ ၼႂ်းပၢင်ၵုမ်- ဝႃႈၼႆ။

ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း  ၸိူဝ်းတူၵ်းလူင်းၵိုတ်းယိုဝ်း ဢဝ်လွင်ႈငမ်းယဵၼ်ဝႆႉ မီးမိူၼ်ၼင်ႇ ၶွင်ႊသီႊ ဢဝ်ၶိုၼ်းၸိုင်ႈတႆး/ တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး RCSS/SSA ၊ ပႃႇတီႇမႂ်ႇသုင်ၸိုင်ႈတႆး/တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး SSPP/SSA ၊ ပႃႇတီႇ/တပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းဝႃႉၽွမ်ႉႁူမ်ႈ UWSA/UWSP ၊ တပ်ႉသိုၵ်းဢူၺ်းၻီႊမွၵ်းၶရႅတ်ႊတိၵ်ႊ NDAA ၊ ၸုမ်းပူတ်းပွႆႇၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈပဢူဝ်း PNLO ၸိူဝ်းၼႆႉ။

မိူဝ်ႈလဵဝ် ပဵၵ်ႉသမ်ႉပႆႇလႆႈႁူပ်ႉထူပ်းဢုပ်ႇၵုမ်ဝႆႉ ပႃႇတီႇဝႃႉၵေႃႈ လႆႈငိၼ်းဝႃႈ ၸဝ်ႈသိူဝ်ထႅၼ်ႈ ၽူႈၼမ်းၼႃႈ (SSPP/SSA) ႁပ်ႉပုၼ်ႈ ၽွၼ်းဝႆႉ ပိူဝ်ႈတႃႇၵႂႃႇသပ်းလႅင်းၸီႉၸႅင်ႈ။ ၼွၵ်ႈသေၼၼ်ႉ ဢၼ်ဢွၵ်ႇပၢႆးဝူၼ်ႉ ႁႂ်ႈၸတ်းပၢင်ၵုမ်ၼႆႉသေလႄႈပဵၼ်မႃးပၢင်ၵုမ် ၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆး တီႈတႃႈၵုင်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ပႃးတင်းပီႈၼွင်ႉဝႃႉ ၽွင်ႈ ၼႆယဝ်ႉ။

ဢွၼ်ၼႃႈၼႆႉ တၢင်းဝႃႉၾၢၵ်ႇၵႂၢမ်းတီႈၸဝ်ႈသိူဝ်ထႅၼ်ႈ ႁႂ်ႈၸဝ်ႈၶုၼ်ထုၼ်းဢူး ဢွၼ်ႁူဝ်ၸတ်းႁဵတ်း ပၢင်ၵုမ်လူင်ၸၢဝ်းၶိူဝ်း၊ ပေႃးႁဵတ်းပၢင်ၵုမ် ႁဝ်းၶႃႈတေမႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈၸွမ်း။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃးၸတ်းပွၵ်ႈဢွၼ် တၢင်းသုတ်း ႁႂ်ႈလႆႈၸတ်းၼႂ်းၼႃႈလိၼ်ၶွင်လူင် ပွင်ၸိုင်ႈၵုမ်းယိပ်းဝႆႉ- ဝႃႈၼႆ။