ၵေႃပွင်ၵၢၼ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸိုင်ႈတႆး (CSSU) ၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်ႁူဝ်ႁုပ်ႈပီ ၼႂ်းၵဵင်းမႆႇ ၸိုင်ႈထႆး။ ဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ် လႆႈၸႂ်ပိူဝ်ႈတႃႇႁူမ်ႈမိုဝ်းၵူႈမူႇၵူႈၸုမ်း ပႃးၸဵမ်တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ လႄႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၵေႃႇသၢင်ႈလွင်ႈၶိုၼ်းလီၵၼ် ၼႂ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ၊ သၢင်ႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ် မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်။ ဢွၵ်ႇၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ 6 ၶေႃႈ။

မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 4-5/05/2017 ၶၢဝ်းတၢင်းသွင်ဝၼ်း၊ ၵေႃပွင်ၵၢၼ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸိုင်ႈတႆး (CSSU) ၸတ်းပၢင်ၵုမ် ႁူဝ်ႁုပ်ႈပီ 2016 တီႈဝဵင်းၵဵင်းမႆႇ။ ဢုပ်ႇဢူဝ်းထတ်းသၢင် ငဝ်းလၢႆးၵၢၼ်မိူင်း မိူဝ်ႈလဵဝ်။ ၶၵ်ႉၵၢၼ်လွင်ႈငမ်းယဵၼ် လႄႈ လွင်ႈပၢင်ၵုမ်ၸၼ်ႉၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ။ ပၢင်ၵုမ်လူင်ႁူဝ်ပၢၵ်ႇပီ 21 ပၢင်လူင်။ ထတ်းသၢင် ပၢင်ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၢၼ်မိူင်း ၸၼ်ႉၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ၸွမ်းပိုၼ်ႉတီႈ (မိူင်းတႆး)။ ထတ်းသၢင်ငဝ်းလၢႆး ပိူင်ပဵၼ်ၵၢၼ်မိူင်း ဢၼ်ပဵၼ်ယူႇမီးယူႇ ယၢမ်းလဵဝ်။ တမ်းဝၢင်း ၶၵ်ႉၵၢၼ်ဢၼ်တေႁဵတ်းသၢင်ႈမိူဝ်းၼႃႈ ၶၢဝ်းပွတ်းလႄႈ ၶၢဝ်းယၢဝ်း။ ႁၢင်ႈႁႅၼ်းတႃႇ ပၢင်ၵုမ်လူင် ႁူဝ်ပၢၵ်ႇပီ 21 ပၢင်လူင် ဢၼ်တေၸတ်းႁဵတ်း ၼႂ်းလိူၼ်မေႊ 24 ဝၼ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ပၢင်ၵုမ်ၼႆႉ မီးၸုမ်းၶဝ်ႈႁူမ်ႈ 9 ၸုမ်း၊ ၽူႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈတင်းမူတ်းမီး 61 ၵေႃႉ။ လႆႈၸႂ်တႅပ်းတတ်း ဢွၵ်ႇၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ 6 ၶေႃႈ။


1. CSSU ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ တႃႇတေႁဵတ်းဢွၵ်ႇၼမ်ႉဢွၵ်ႇတူဝ် လွင်ႈငမ်းယဵၼ် မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်လႆႈၼႆႉ တၵ်းတေလႆႈမီး လွင်ႈႁူမ်ႈမိုဝ်းၵၼ် တင်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း၊ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ။ ၼႂ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼင်ႇၵၼ်ၵေႃႈ တေလႆႈမီးလွင်ႈၼပ်ႉယမ်ၵၼ်သေ ၵေႃႇသၢင်ႈလွင်ႈၸမ်ၸႂ်၊ လွင်ႈၶိုၼ်းလီၵၼ်ၼႂ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ၊ ယုမ်ႇယမ်ႇဝႆႉၼင်ႇၼႆ။


2.ပိူဝ်ႈတႃႇတေၵေႃႇတင်ႈ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၾႅတ်ႊၻရႄႊ ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊ ဢၼ်ၸိုၼ်ႈၸၢင်ႇၼၼ်ႉ ၸၢဝ်းၶိူဝ်း၊ ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ၊ ပႃႇတီႇၵၢၼ်မိူင်းၸိူဝ်းၼႆႉ တၵ်းတေလႆႈႁူမ်ႈမိုဝ်းၵၼ် ၽွမ်ႉသဵင်ပဵင်းပၢၵ်ႇၵၼ်သေ ႁဵတ်းသၢင်ႈၵႂႃႇ၊ လႆႈဢုပ်ႇၵၼ်လွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉပႃး။


3.ယႃႈမဝ်းၵမ် ဢၼ်ၽႄႈတိူၼ်းလိူင်ႇၼမ်ယူႇၼႂ်းမိူင်းတႆးလႄႈ ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ပတ်းပိုၼ်ႉၼႆႉ မၼ်းၸၢင်ႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၶိူဝ်းၵူၼ်းမူၺ်ႉၵွႆၸူမ်ႁၢႆသေ တုမ်ႉတိူဝ်ႉပႃးလွင်ႈပၢႆးယူႇလီ၊ လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ တုမ်ႉတိူဝ်ႉပႃးၵၢၼ်ၵေႃႇသၢင်ႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ်၊ ပဵၼ်ဢၼ်ႁႄႉႁၢမ်ႈတပ်ႉ တႃႇသၢင်ႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ်ဢၼ်ၼိုင်ႈ။ ၵွပ်ႈၼၼ် တႃႇတေၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉယႃႈမဝ်းၵမ်ၼႆႉ ၵူၼ်းမိူင်း ပႃးၸဵမ်ၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်း ၾၢႆႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၵူႈၾၢႆႇၾၢႆႇ တေလႆႈႁူမ်ႈမိုဝ်းၵၼ် ၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉၵႂႃႇ၊ လႆႈဢွၼ်ၵၼ်တႅပ်းတတ်းၼင်ႇၼႆ။


4.ဢၼ်ပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းၵၼ်ယူႇ ၼႂ်းမိူင်းတႆးလႄႈ ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈပတ်းပိုၼ်ႉယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ ပၢင်တိုၵ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းႁဵတ်းႁႂ်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉၵၢၼ်သၢင်ႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ်၊ ဢၼ်ဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇ ၽူႈမိူဝ်းၵုမ်ၸိုင်ႈမိူင်း ဢွၼ်ႁူဝ်ႁဵတ်းသၢင်ႈယူႇၼႆႉ။ ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ တၵ်းလႆႈၵိုတ်းပၢင်တိုၵ်းသိုၵ်းသိူဝ်တင်းသဵင်ႈသေ ၵေႃႇသၢင်ႈလွင်ႈၶိုၼ်းလီၵၼ်ၼႂ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၵႂႃႇ ဝႆးဝႆး။


5.ယူႇတီႈၶွမ်ႊမတီႊ ၵေႃပွင်ၵၢၼ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸိုင်ႈတႆး (CSSU) ၼႆႉသေ တေႁူမ်ႈမိုဝ်းၵၼ်တင်း ၸုမ်းတူင်ႉၼိုင် တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း၊ ၸုမ်းၵူၼ်းၼုမ်ႇ၊ ၸုမ်းၼၢင်းယိင်း၊ ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း၊ ၸုမ်းပႃႇတီႇၵၢၼ်မိူင်း၊  တပ်ႉသိုၵ်းတပ်ႉမတေႃႇ၊ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ ဢိၵ်ႇပႃးတင်းသၽႃးၸိူဝ်းၼႆႉသေ တေၵေႃႇသၢင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊ ဢၼ်ၸိုၼ်ႈၸၢင်ႇ ဢၼ်ၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းမီးသုၼ်ႇလႆႈၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်။ တေႁူမ်ႈမိုဝ်းႁဵတ်းသၢင်ႈ ၶၵ်ႉၵၢၼ်လွင်ႈငမ်းယဵၼ် ႁႂ်ႈဢွင်ႇမၢၼ်။


6.ပိူဝ်ႈတႃႇလႆႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈဢုပ်ႇၵုမ် ၼႂ်းပၢင်ၵုမ်ၵၢၼ်မိူင်းၼႆသေ ၵွၼ်ႇပႆႇထိုင်ပၢင်ၵုမ်လူင် ႁူဝ်ပၢၵ်ႇပီ 21 ပၢင်လူင် ၵမ်းထူၼ်ႈ 2 ၊ ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈပၢင်ၵုမ်လူင်လွင်ႈငမ်းယဵၼ် မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢၼ်တေၸတ်းႁဵတ်းဝၼ်းတီႈ 24 လိူၼ်မေႊၼႆႉ၊ CSSU ၼႆႉ တေႁူမ်ႈမိုဝ်းၵၼ်တင်း ၸုမ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈသေ ဢဵၼ်းဢၢၼ်းတေႁဵတ်း ပၢင်ၵုမ် ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၢၼ်မိူင်း ၸၼ်ႉၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈတႆး တီႈဝဵင်းတူၼ်ႈတီး။


ပၢင်ၵုမ်ႁူဝ်ႁုပ်ႈပီ CSSU ၵမ်းထူၼ်ႈ 3 ၼႆႉ ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင် ၸၼ်ႉၽူႈၼမ်းတႆးၸိူဝ်းၶဝ်ႈႁူမ်ႈ မီးမိူၼ်ၼင်ႇ ႁူဝ်ပဝ်ႈ ငဝ်ႈငုၼ်းတီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇ ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆး (SNLD) ၸဝ်ႈၶုၼ်ထုၼ်းဢူး။ ၽူႈၼမ်းၼႃႈ ပႃႇတီႇမႂ်ႇသုင်ၸိုင်ႈတႆး/ တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး (SSPP/SSA) ။ ႁူဝ်ပဝ်ႈၶွင်ႇသီႇဢဝ်ၶိုၼ်းၸိုင်ႈတႆး/ တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး (RCSS/SSA) ၸွမ်သိုၵ်းလူင် ၸဝ်ႈယွတ်ႈသိုၵ်း။ ႁူဝ်ပဝ်ႈ တီႇမူဝ်ႇၶရႅတ်ႉတိၵ်ႉပႃႇတီႇ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆး (SNDP) လုင်းၸၢႆးဢၢႆႈပဝ်း။ ၵႅမ်ႁူဝ်ပဝ်ႈ ပႃႇတီႇမႂ်ႇသုင်တီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇမိူင်းတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇ (ESSDDP) လုင်းၸၢႆးသၢမ်တိပ်ႉသိူဝ်။ ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်ၼႂ်း တပ်ႉသိုၵ်းၵူၼ်းမိူင်း သႅင်ၵႅဝ်ႉ ၸဝ်ႈၵၢႆႇၾႃႉ ၸိူဝ်းၼႆႉ ဢိၵ်ႇထႅင်ႈလၢႆၵေႃႉလၢႆၸဝ်ႈ။


ၵေႃပွင်ၵၢၼ်ၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸိုင်ႈတႆး (CSSU) ၼႆႉ ပႃႇတီႇၵၢၼ်မိူင်းတႆး ငဝ်ႈငုၼ်းတီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆး ႁိုဝ်ပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ် (SNLD) ၊ တီႇမူဝ်ႇၶရႅတ်ႉတိၵ်ႉပႃႇတီႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆး ႁိုဝ် ပႃႇတီႇသိူဝ်ၽိူၵ်ႇ (SNDP) ။ ၸုမ်းတႆးယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ၶွင်ႇသီႇဢဝ်ၶိုၼ်း ၸိုင်ႈတႆး/ တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး (RCSS/SSA) ၊ ပႃႇတီႇမႂ်ႇသုင်ၸိုင်ႈတႆး/ တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး (SSPP/SSA) ၊ ၵေႃႁူမ်ႈသၢင်ႈၸိုင်ႈတႆး SSJAC [ဢၼ်မီး SSPP/SSA ၊ ပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ် SNLD ၊ တပ်ႉသိုၵ်းၵူၼ်းမိူင်း (ၸုမ်းပီႇတုၸိတ်ႉသႅင်ၵႅဝ်ႉ)၊] ၸုမ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းတႆး-မိူင်းထႆး (Shan CBOs, Thailand) ႁူမ်ႈၸႂ်ၵၼ်ၵေႃႇတင်ႈမႃး မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 15/10/2013 ။ ဝၢႆးလိုၼ်းမႃး ပႃႇတီႇမႂ်ႇသုင်တီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇမိူင်းတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇ (ESSDDP) ႁိုဝ် ပႃႇတီႇၵွင်ၸႆး၊ ၸုမ်းၵပ်းသၢၼ်သိုင်ႇ ၾိင်ႈမိူင်းတႆး၊ ၸုမ်းသႅၼ်းႁုၼ်ႈမႂ်ႇၸိုင်ႈတႆး (NGSS) ၊ ၸုမ်းၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆး (TYO) ၊ မုၵ်ႉၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆး-မိူင်းထႆး (TNAT)၊ ၵေႃႁူမ်ႈသၢင်ႈၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆး ၸိူဝ်းၼႆႉ ၵေႃႈၶဝ်ႈပႃးပဵၼ်လုၵ်ႈၸုမ်း။

မီးယိူင်းဢၢၼ်းလူင် ပိူဝ်ႈတႃႇၵႅတ်ႇၶႄႁႄႉၵင်ႈ သုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းမိူင်းၸိုင်ႈတႆး ၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း။ မီးယိူင်းဢၢၼ်း လႄႈ လၵ်းၵၢၼ် သွင်ပိူင်- 1.ပိူဝ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းမိူင်းၸိုင်ႈတႆး ၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၽွမ်ႉႁူမ်ႈၵၼ်ၵႄႈလိတ်ႈ ၵမ်ၸႃတႃ (ၵၢမ်ႇၵျမ်ႇမႃႇ) ၸိုင်ႈတႆး။ 2.ပိူဝ်ႈတႃႇႁူမ်ႈၵၼ် ႁၢင်ႈႁႅၼ်း ယူင်ႉၶၢပ်ႈၵၢၼ်မိူင်း (Political frame-work) ပိူဝ်ႈတႃႇဢုပ်ႇဢူဝ်း ၵၢၼ်မိူင်း (ၸိုင်ႈတႆးၼႂ်းဝၼ်းမိူဝ်းၼႃႈ)။