ပီႈၼွင်ႉၵူၼ်းမိူင်းၵေးသီး ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းၸၢၼ်း ႁူမ်ႈၵၼ်တုၵ်းယွၼ်းၶိုၼ်းတီႈလိၼ် သူၼ်ႁႆႈၼႃး တီႈတပ်ႉသိုၵ်းလႄႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းတႆး ႁႂ်ႈတပ်ႉသိုၵ်း ၵေးသီး 131 ၵိုတ်းယိုတ်း လွင်ႈလွမ်ႉႁူဝ်ႉ ဢဝ်လိၼ်သူၼ်ႁႆႈၼႃႈၵူၼ်းမိူင်း ၼမ်ႉၼွင်ၵူင်း ထၢတ်ႈၵွင်းမူးၵဝ်ႇၵႄႇလႄႈ လိၼ်သူၼ်ႁႆႈၼႃး ၵူၼ်းမိူင်း 200 ဢေႊၶိူဝ်ႊ ပၢႆၸိူဝ်းၼၼ်ႉ။


ဝၼ်းတီႈ 21/05/2017 ၸုမ်းၵူၼ်းၼုမ်ႇၵေးသီး  ဢွၼ်ႁူဝ်ၼမ်းၼႃႈ ႁွင်ႉဢဝ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ၵူၼ်းမိူင်း မႃးႁူပ်ႉထူပ်းဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်  တီႈၵျွင်းသုဝၼ်ႇၼ ႁူင်းၶမ်း ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ တႃႇတေတုၵ်းယွၼ်းၶိုၼ်း လိၼ်သူၼ်ႁႆႈၼႃး ၵွင်းမူးၵဝ်ႇၵႄႇ ၼမ်ႉၼွင်ၵူင်း ၸိူဝ်း ဢၼ်ထုၵ်ႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၶလယ 131 ယိုတ်းလွမ်ႉႁူဝ်ႉဢဝ်ၵႂႃႇၼၼ်ႉ ၼင်ႇႁိုဝ်တေၸၢင်ႈတုၵ်းယွၼ်း ႁႂ်ႈပဵၼ်ၶွင်ၵူၼ်းမိူင်းၶိုၼ်း ၼႆသေ ၸင်ႇမႃးဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်၊ မီးၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်းမႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈ300 ပၢႆ။

တပ်ႉသိုၵ်းၶလယ 131 ၼႆႉ မိူဝ်ႈပီ 2002  ယၢမ်ႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈသူင်ႇထိုင်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်း ဝႃႈတေ ယိုတ်းတီႈလိၼ် ၼႆယူႇသေတႃႉ ယွၼ်ႉၾၢႆႇတပ်ႉသိုၵ်းဢမ်ႇပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ် လႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းမၢင်ၸိူဝ်းဢမ်ႇႁူႉ။ ပီၼႆႉၶဝ်မႃးလွမ်ႉႁူဝ်ႉ  ၵူၼ်းမိူင်းၸင်ႇႁူႉမႃး။


ၸၢႆးသိူဝ်သိူဝ်း ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၵူၼ်းၼုမ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ “ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶလယ 131 ၼႄၼႃႈတိူဝ်ႈဝႃႈ တႃႇႁူမ်ႇလူမ်ႈၼႆသေ ယိုတ်းဢဝ်တီႈလိၼ်လႄႈလွမ်ႉႁူဝ်ႉၼၼ်ႉ ပႃးၵႂႃႇလိၼ်သူၼ်ႁႆႈၼႃးၵူၼ်းမိူင်း၊ ၼမ်ႉၼွင်ၵူင်း၊ လိၼ်ပဝ်ႇဢၼ်မီးႁိမ်းၼွင်၊ ၵွင်းမူးၵိူင်းလႄႈၵွင်းမူးၸၢၵ်ႈ ဢၼ်မီးဢႃယု200 ပီပၢႆဢိၵ်ႇ ၼမ်ႉၸဵတ်းႁူးၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၵူၼ်းမိူင်းဢမ်ႇၽွမ်ႉဢမ်ႇလႆႈၸႂ်လႄႈ ၸင်ႇလႆႈၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ်သေ ဢဝ်ၵၢင်ၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်း ”။


ဝၢႆးပၢင်ႁူပ်ႉထူပ်းဢုပ်ႇဢူဝ်းယဝ်ႉ ဢွၵ်ႇလိၵ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဢၼ်ပႃးဝႆႉ 6 ၶေႃႈ မိူၼ်ၼင်ႇႁႂ်ႈတပ်ႉၶလယ 131 ၵိုတ်းယိုတ်းလွင်ႈလွမ်ႉႁူဝ်ႉ တီႈလိၼ်ဢၼ်ပဵၼ်လိၼ်ၵူၼ်းမိူင်း လိၼ်သႃသၼႃ၊ ၼမ်ႉၼွင်ၵူင်း လႄႈၵွင်းမူးၵဝ်ႇၵႄႇၵိုၵ်းပိုၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉ ႁႂ်ႈပၼ်ၶိုၼ်းၵူၼ်းမိူင်း ႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းလႆႈလူလွမ်ၵႂႃႇ။ ႁႂ်ႈပၼ် ၶိုၼ်းလိၼ်သူၼ်ႁႆႈၼႃးလႄႈ လိၼ်ပဝ်ႇလိၼ်ႁၢမ်း200 ဢေႊၶိူဝ်ႊ ဢၼ်တပ်ႉသိုၵ်း ယိုတ်းဢဝ်ၵႂႃႇ-ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။


ၶေႃႈတူၵ်းလူင်းလႆႈၸႂ် ၸိူဝ်းဢၼ်လုၵ်ႉမႃးတီႈၵၢင်ၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်းၼႆႉ ၵူၼ်းၼုမ်ႇၶိုၼ်းဢဝ်မႃး ၵဵပ်းႁွမ်  သေ သူင်ႇၸူးလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းတႆး၊ တိူင်းသိုၵ်းယလၶ ၶူဝ်လမ်၊ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈတီႈၵေးသီး ၽွင်းတႅၼ်း ၵူႈၵေႃႉ၊ လုမ်းၵွၼ်းၸႄႈဝဵင်းၵေးသီး၊ ၾၢႆႇတႅၵ်ႈၼႃႈလိၼ်လႄႈ ၸုမ်းသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉ။


ၸၢႆးသိူဝ်သိူဝ်း သိုပ်ႇလၢတ်ႈထႅင်ႈဝႃႈ-  ၼမ်ႉၼွင်၊ ၵွင်းမူးၵိူင်း၊ ၵွင်းမူးၸၢၵ်ႈ၊ ၶဵင်ႇၽီၸိူဝ်းၼႆႉ  မီးမႃးၸဵမ်မိူဝ်ႈလႂ် ။ ၸဵမ်မိူဝ်ႈတပ်ႉ131 ပႆႇမႃးတႄႇတပ်ႉလူးၵွၼ်ႇ၊ ၸဵမ်မိူဝ်ႈပၢၼ်ၸဝ်ႈၾႃႉ ပဵၼ်တီႈထွတ်ႈတီႈမျၢတ်ႈ ႁဝ်းၶႃႈၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ပွႆးၾိင်ႈႁိတ်ႈႁွႆးၵူႈပီ၊ မိူၼ်ၼင်ႇႁဵတ်းပွႆးလူႇ သၢင်ႇၵၢၼ်း၊ လူႇၽီ ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ပေႃးယိုတ်းၵႂႃႇမီးၼႂ်းၼႃႈလိၼ်တပ်ႉသိုၵ်းယဝ်ႉၸိုင် ႁဝ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈၵႂႃႇႁဵတ်းသင်လႆႈ။ ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ သင်တပ်ႉသိုၵ်းၶိုၼ်းပၼ်တီႈလိၼ်ၵူၼ်းမိူင်း ႁဝ်းၶႃႈၶိုၼ်းၼႆတႄႉပဵၼ်ဢၼ်ယိၼ်းလီယိၼ်းၸူမ်းတႄႉၶႃႈ ဝႃႈၼႆ။


ၼမ်ႉၸဵတ်းႁူးၼႆႉ လႆလူင်းမႃးၸဵတ်းမႄႈသေ  မႃးပဵၼ် ၼမ်ႉၼွင်ၵူင်း/ ၼမ်ႉၸၢၵ်ႈတေႃႇ မီးတီႈပွၵ်ႉလူင်ပူႉ ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇဝဵင်းၵေးသီး။ ၸဵမ်မိူဝ်ႈပၢၼ်ၸဝ်ႈၾႃႉၸဝ်ႈၶုၼ်သၢၼ်း မိူဝ်ႈပီ1889 ၼၼ်ႉ ႁွင်ႉဢဝ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၼႂ်းဢိူင်ႇ 15 ဢိူင်ႇသေၵေႃႇသၢင်ႈမႄးၵုမ်း လုမ်းလႃးၼွင်ၼမ်ႉ ၼင်ႇႁိုဝ်တေၵိၼ်တေၸႂ်ႉလႆႈ။ ၸဵမ်မိူဝ်ႈၼၼ်ႉထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်း ၸႂ်ႉၼမ်ႉၼွင်ၵူင်း တႃႇၽုၵ်ႇသွမ်ႈမၢၵ်ႇၶဝ်ႈတဝ်ႈၼမ်ႉမႃး ႁၢၼ်ႉတေႃႇယၢမ်းလဵဝ်။