ပီႈၼွင်ႉၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆး ၸုမ်းတႆးလၢႆလၢႆၸုမ်း၊ သင်ၶၸဝ်ႈ၊ လုၵ်ႈႁဵၼ်းၸၼ်ႉၸွမ် ၶဝ်ႈႁူမ်ႈပၢင်ဝူၼ်ႉသၢၼ် ၼႃႈၵၢၼ်ၶိုၵ်ႉတွၼ်း ၸဝ်ႈၾႃႉတႆး “ၾႃဢိင်ၾႃႉ” မိူင်းလႃႈ တီႈၼႂ်းၸိုင်ႈမိူင်းၶႄႇ။ ၵွပ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈ ႁဵတ်းသၢင်ႈဝႆႉၼႃႈၵၢၼ်ၶိုၵ်ႉတွၼ်း ပိူဝ်ႈတႃႇၵူၼ်းမိူင်းဝႆႉတင်းၼမ် ။

ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 10-12/10/2016 (ၶၢဝ်းတၢင်း 3 ဝၼ်း) မူႇၸုမ်းလုမ်းတႆး ဝဵင်းမိူင်းလႃႈ (မိူင်းၼႃႈၸၼ်းတႃ) ၼႂ်းၸိုင်ႈမိူင်းၶႄႇယၢမ်းလဵဝ်၊ ဢွၼ်ႁူဝ်ၼမ်းၼႃႈသေၶိုင်ပွင်ၸတ်းႁဵတ်း ပၢင်ဝူၼ်ႉသၢၼ် (ပွၵ်ႈၵမ်း 3) ၼႃႈၵၢၼ်ၶိုၵ်ႉတွၼ်း ၸိူဝ်းဢၼ်ၸဝ်ႈၾႃႉလူင် “ၾႃဢိင်ၾႃႉ” 1872-1913 မိူင်းလႃႈ လႆႈႁဵတ်းသၢင်ႈမႃး ၸဵမ်မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး 100 ပီပၢႆၼၼ်ႉ- ၼႆယဝ်ႉ ။


ဝၼ်းလိုၼ်းသုတ်း မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 12/10/2016 ၼၼ်ႉ ၻွၵ်ႊတိူဝ်ႊ ၸဝ်ႈၶူးတိုၼ်းတႆး၊ ၸဝ်ႈမႁႃႇသႅင် လႄႈ ၸဝ်ႈၶူးသူင်ႇတရ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈလႆႈၵႂႃႇၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈပၢင်ဝူၼ်ႉသၢၼ်ၼႆႉ - ၼႆယဝ်ႉ ။


ၸဝ်ႈၶူးတိုၼ်းတႆး လၢတ်ႈတီႈၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ဝႃႈ- ၸဝ်ႈ “ၾႃဢိင်ၾႃႉ”ၼႆႉ ပဵၼ်ၸဝ်ႈၾႃႉတႆး၊ မၼ်းၸဝ်ႈပဵၼ်ၽူႈမီးၼမ်ႉၵတ်ႉ ပၢႆးဝူၼ်ႉၶူင်သၢင်ႈမႂ်ႇလႄႈ ပၢႆးလုၵ်ႉႁဵတ်းသၢင်ႈလူၺ်ႈလၢႆးမႂ်ႇ ဢၼ်ၼႂ်းတႆးႁဝ်း ၽႂ်ဢမ်ႇပေႃးႁတ်းႁဵတ်းၼၼ်ႉ။ မၼ်းၸဝ်ႈပူၵ်းတင်ႈႁူင်းႁဵၼ်းတႆး၊ ႁဵတ်းဢွၵ်ႇငိုၼ်းတႆး၊ ႁဵတ်းယေးငိုၼ်း (Bank) တႆး၊ ၶူင်သၢင်ႈၸိူင်းတႆး လဵၼ်ႈၸိူင်းတႆးလႄႈတၢင်းၵႃႈတႆး ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း။ ၽုၵ်ႇသွမ်ႈတူၼ်ႈယၢင် ဢွၼ်တၢင်းပိူၼ်ႈသုတ်း ၼႂ်းၸိုင်ႈမိူင်းၶႄႇ၊ ပဵၼ်ၸဝ်ႈၾႃႉၵေႃႉဢႃယုလဵၵ်ႉဢွၼ်ႇသေ ဢွၵ်ႇလဵပ်ႈႁဵၼ်းထိုင်ၼွၵ်ႈမိူင်း မိူင်းဢိၼ်ႊၻီႊယ၊ မိူင်းမၢၼ်ႈ၊ မိူင်းထႆး၊ သိင်ႊၵပူဝ်ႊ၊ ၵျပၼ်ႊၸိူဝ်းၼႆႉ- ဝႃႈၼႆ ။


မၼ်းၸဝ်ႈသိုပ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ- ပၢင်ဝူၼ်ႉသၢၼ်ၼႆႉ ဢွၼ်ၼႃႈၼႆႉ မိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်းသုတ်း ဝၼ်းတီႈ 10/10/2016 မီးပီႈၼွင်ႉၵူႈတီႈၵူႈတၢင်း ၸိူဝ်းမႃးႁွတ်ႈထိုင်ၼၼ်ႉ မႃးမွၵ်ႇၸိုဝ်ႈမွၵ်ႇသဵင်၊ မီးၸုမ်းတႆးၸၼ်ႉၸွမ်လၢႆလၢႆတီႈ၊ ၸုမ်းတႆးတႂ်ႈၶူင်း ၼႃႈလိၼ်ၽွင်းငမ်းတူဝ်ၵဝ်ႇ မိူင်းမၢဝ်း၊ မိူင်းလႃႈ၊ မိူင်းတီး၊ မိူင်းၶွၼ်၊ မိူင်းဝၼ်း၊ မိူင်းသေ၊ ၶူၺ်မိၼ်ႉ၊ ၶူးသွၼ်ၼႂ်း ၸၼ်ႉၸွမ်မႁိၻူလ်း မိူင်းထႆး ၸိူဝ်းၼႆႉ ။


ထိုင်မႃးဝၼ်းတီႈ 11 ၵၢင်ၼႂ် ဢွၼ်ၵၼ်ၵႂႃႇယဵမ်ႈတူၺ်း တီႈႁၢင်ႈႁေႃၸဝ်ႈ ၾႃဢိင်ၾႃႉ တီႈမိူင်းလႃႈ။  တီႈၼႂ်းဝၢင်းႁေႃမၼ်းၸဝ်ႈၼႆႉ ႁဵတ်းဝႆႉႁုၼ်ႇႁၢင်ႈမၼ်းၸဝ်ႈပႃး။ သိုပ်ႇၵႂႃႇတီႈပႃႇႁဵဝ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈ၊ တီႈဢၼ်မၼ်းၸဝ်ႈ ဢဝ်တူၼ်ႈယၢင် တီႈမိူင်းသိင်ႊၵပူဝ်ႊ မႃးသွမ်ႈတီႈမိူင်းလႃႈ တူၼ်ႈႁႅၵ်ႈသုတ်း မီးၶၢဝ်းတၢင်း 112 ပီ။ မိူဝ်ႈယၢမ်းၼၼ်ႉ တူၼ်ယၢင်ၼႂ်းမိူင်းၶႄႇပႆႇမီးသေတူၼ်ႈ၊ ၶႄႇၶဝ်ပႆႇၶုၵ်းၸႂ်လႆႈၽုၵ်ႇ။ မၼ်းၸဝ်ႈၵႂႃႇထိုင်မိူင်းသိင်ႊၵပူဝ်ႊသေ ဢဝ်တူၼ်ႈယၢင်မႃးၽုၵ်ႇ 800 တူၼ်ႈ။ ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ ၵိုတ်းတူၼ်ႈလဵဝ်ၵူၺ်း ၵွပ်ႈဢမ်ႇမီးၵူၼ်းလုမ်းလႃးလႄႈ ၾႆးမႆႈၵႂႃႇၵမ်ႈၼမ်။ ဢၼ်ၵိုတ်းတူၼ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ယၢမ်းလဵဝ် တၢင်းယႂ်ႇမၼ်း ၵူၼ်းၵေႃႉလဵဝ်ၵွတ်ႇဢမ်ႇႁွပ်ႈ- ၸဝ်ႈၶူးတိုၼ်းတႆး လၢတ်ႈ ။


ယၢမ်းၵၢင်ဝၼ်း (11/10/2016) ဢုပ်ႇၵုမ်ဝူၼ်ႉသၢၼ် လွင်ႈၸဝ်ႈၾႃႉလူင် “ၾႃႉဢိင်ၾႃႉ”။ လွင်ႈမၼ်းၸဝ်ႈ ႁဵတ်းၸိူင်ႉႁိုဝ်၊ မီးပၢႆးဝူၼ်ႉမႂ်ႇၸိူင်ႉႁိုဝ်၊ ၸွႆႈထႅမ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်းၸိူင်ႉႁိုဝ်၊ တင်ႈႁူင်းႁဵၼ်း ႁူင်းၵၢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈတူၼ်ႈမႆႉၸိူင်ႉႁိုဝ်၊ ဢဝ်ငိုၼ်းလူင်းတိုၼ်း ႁဵတ်းပၼ်ၽွၼ်းလီၵူၼ်းမိူင်းၸိူင်ႉႁိုဝ် ၸိူဝ်းၼႆႉ- ၼႆယဝ်ႉ ။


ၸဝ်ႈၶူးတိုၼ်းတႆး သိုပ်ႇလၢတ်ႈထႅင်ႈဝႃႈ- ယိူင်းဢၢၼ်းပိူင်လူင် ဢၼ်ၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ဝူၼ်ႉသၢၼ်ၼႆႉ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈၸဝ်ႈၾႃႉတူၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်တူၼ်ဢၼ် လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉပႅတ်ႈပၢႆးဝူၼ်ႉၵဝ်ႇမွင်၊ ပိူင်ဢၼ်ဢမ်ႇထုၵ်ႇမႅၼ်ႈ ဢမ်ႇၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင်ၸိူဝ်းၼႆႉလႄႈ ပၢင်ဝူၼ်ႉသၢၼ် ၶဝ်တင်ႈႁူဝ်ၶေႃႈၼႆႉသေ ဝူၼ်ႉသၢၼ်ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်။ မိူၼ်ၼင်ႇ မၼ်းၸဝ်ႈၽိုၼ်ႉပႅတ်ႈ လွင်ႈဢၼ်ဢမ်ႇလီဢမ်ႇငၢမ်းသေ ပူၵ်းတင်ႈလွင်ႈလီလၢႆၸိူဝ်ႉလၢႆပိူင် ၸိူဝ်းၼႆႉ။ မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇၼၼ်ႉ ထိုင်တီႈၸဝ်ႈၾႃႉၼႂ်းလၢႆလၢႆဢိူင်ႇ လၢႆလၢႆပၢၼ် ယုမ်ႇယမ်ၼပ်ႉထိုဝ် မၼ်းၸဝ်ႈတႄႉတႄႉ။ ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉၵေႃႈ ထိုင်တီႈပီႈၼွင်ႉတီႈၸမ်တီႈၵႆ ၼႂ်းမိူင်းၼွၵ်ႈမိူင်း တိုၵ်ႉမၢႆတွင်းၼပ်ႉယမ် ဢဝ်ၵုၼ်းမုၼ်မၼ်းၸဝ်ႈယူႇ ။


ၸဝ်ႈၾႃႉတႆး ၸိုဝ်ႈၸဝ်ႈၾႃဢိင်ၾႃႉၼႆႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းၼႂ်းႁၢင်ႈၼႂ်းႁေႃသေ ယႂ်ႇမႃး။ မိူဝ်ႈဢွၼ်ႇၵေႃႈႁဵၼ်း လိၵ်ႈလၢႆးၵတ်ႉၶႅၼ်ႇ၊ ပေႃးယႂ်ႇမႃးၵေႃႈ လႆႈၵႂႃႇလဵပ်ႈႁဵၼ်းၼွၵ်ႈမိူင်း ထိုင်တၢင်းမိူင်းမၢၼ်ႈ၊ မိူင်းထႆး၊ မိူင်းသိင်ႊၵပူဝ်ႊ၊ မိူင်းဢိၼ်ႊၻီႊယိူဝ်ႊ၊ ဝၢႆးလင်မႃးၵေႃႈ ၵႂႃႇထိုင်ပႃးတီႈမိူင်းၵျပၼ်ႊသေ ယူႇသဝ်းႁိုင်ဝႆႉ။ ဢဝ်ပၢႆးဝူၼ်ႉတီႈမိူင်းၵျပၼ်ႊၶိုၼ်းမႃး ပူၵ်းတင်ႈတီႈမိူင်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ။


လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၾႃဢိင်ၾႃႉၼႆႉ ၵဵၼ်ၸဝ်ႈၽူႈဢၼ် တႅမ်ႈၸိူင်းလႄႈလဵၼ်ႈၸိူင်း၊ ၵႃႈတၢင်းၵႃႈၼႄ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်း။ ပဵၼ်ၽူႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉပႅတ်ႈ လွင်ႈဝႃႈၼၢင်းယိင်းပဵၼ်ၵူၼ်းၸၼ်ႉတႅမ်ႇ၊ မၼ်းၸဝ်ႈဝူၼ်ႉဝႃႈ ၽူႈယိင်းၵေႃႈမီးတၢင်းၵတ်ႉၶႅၼ်ႇမိူၼ်ၵူၼ်းၸၢႆး ၼႆသေဢွၼ်ၽူႈယိင်း ၵႂႃႇလဵပ်ႈႁဵၼ်း ၼွၵ်ႈမိူင်း၊ ဝၢႆးပွၵ်ႈမႃးၵေႃႈ ၽူႈယိင်းၵေႃႈ ၸၼ်ႉပဵင်းၵၼ်တင်းၽူႈၸၢႆး- ၼႂ်းလိၵ်ႈၼႂ်းလၢႆး ဢၼ်ဢုပ်ႇဢူဝ်း တီႈပၢင်ဝူၼ်ႉသၢၼ်ၼၼ်ႉ ပႃးၼင်ႇၼၼ်။ ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်တီႈလီမၢႆတွင်းလႄႈတွၼ်ႈသွၼ် လုၵ်ႈလၢၼ်ႁဝ်းတင်းၼမ်- ၸဝ်ႈၶူးတိုၼ်းတႆး လၢတ်ႈၵႂႃႇၼင်ႇၼႆ ။