ပၼ်ႁႃလူင်မိူင်းတႆးဢၼ်ၼိုင်ႈ ၼႂ်းၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈၼႆႉ လိူဝ်သေၵၢၼ်မိူင်း၊ ၵၢၼ်သိုၵ်း၊ သုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်း လႄႈတၢင်ႇလွင်ႈတၢင်းပိူင်ယဝ်ႉ ပဵၼ်ပၼ်ႁႃယႃႈမဝ်းၵမ်။ လွင်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်ၼႆႉ ၸုမ်းၾၢႆႇၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉယႃႈမဝ်းၵမ် လႄႈ ရႃၸဝတ်ႈၸၢတ်ႈၸိုင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈ (UNODC) ယၢမ်ႈဢွၵ်ႇလိၵ်ႈႁၢႆးငၢၼ်းၵႂႃႇဝႃႈ-ၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉၼႆႉ ယႃႈၾိၼ်ႇဢွၵ်ႇၼမ်သုတ်းတီႈ 1 ပဵၼ်မိူင်းဢပ်ႊၾၵႃႊ ၼိတ်ႊသတၼ်ႊ။ ႁွင်းလူင်းမႃးတီႈ 2 ပဵၼ်ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈ၊ ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈသမ်ႉ ၼႂ်းမိူင်းတႆးၵူၺ်း ဢွၵ်ႇယႃႈမဝ်းၵမ် 96% - ၼႆယဝ်ႉ။


ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်ၼႂ်းမိူင်းတႆးၼႆႉ ၸဝ်ႈယွတ်ႈသိုၵ်း ႁူဝ်ပဝ်ႈၶွင်ႇသီႇဢဝ်ၶိုၼ်းၸိုင်ႈတႆး/ တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး (RCSS/SSA) ၵေႃႈလႆႈလၢတ်ႈတီႈ ပၢင်သပ်းလႅင်းၸႅင်ႈၶၢဝ်ႇ ဢၼ်ၸတ်းတီႈႁူမ်းႁႅမ်းၵၢၼ်ႇတေႃႇၵျီး ၽႄးလဵတ်ႉသ် ဝဵင်းလူင်တႃႈၵုင်ႈ မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 15/09/2017 လၢတ်ႈဝႃႈ- "ႁဝ်းမႃးႁူပ်ႉ တေႃႇဢွင်ႇသၢၼ်းသုၵျီႇသေ ဢၼ်မၼ်းၼၢင်းသူၼ်ၸႂ် လွင်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်ၼႆႉ ႁဝ်းယိၼ်းလီဢဝ်ၵုၼ်းမုၼ်ၸွမ်း တႄႉတႄႉ။ ႁဵတ်းသင်လႄႈ ယႃႈမဝ်းၵမ်ၼႂ်းမိူင်းတႆး တိုၵ်ႉလိူင်ႇၼမ်ယူႇ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ လွၵ်းလၢႆးၵၢၼ်ၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉယႃႈမဝ်းၵမ် မၼ်းဢမ်ႇထုၵ်ႇမႅၼ်ႈ၊ ပိူင်တႅၵ်ႈမၼ်း မိူၼ်ၼင်ႇႁဝ်းသွၵ်ႈႁႃၽူႈလၵ်ႉ၊ ၽူႈလၵ်ႉမီးၼႂ်းႁိူၼ်း ႁဝ်းသမ်ႉၵႂႃႇႁႃတၢင်းၼွၵ်ႈႁိူၼ်းၼႆ ႁႃဢမ်ႇၺႃး ၽူႈလၵ်ႉသေပွၵ်ႈ"။


မိူဝ်ႈၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၶဝ် သိုပ်ႇထၢမ်ဝႃႈ- "ၵဵဝ်ႇလွင်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်ၼႆႉသေ ၸိူဝ်းလႂ်ၵဵဝ်ႇၶွင်ႈ ႁၼ်ထိုင်ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၽွင်ႈ ၼႆၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈယွတ်ႈသိုၵ်းၵေႃႈတွပ်ႇဝႃႈ- "ဢၼ်ၵဵဝ်ႇၶွင်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်ၼႆႉ ႁဝ်းယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ် တေႁူႉလီလိူဝ်သေႁဝ်း"- ၼႆယဝ်ႉ။

ၶၢဝ်းတၢင်း ၵၢၼ်သၢင်ႈလွင်ႈယုမ်ႇယမ်ၵၼ် ဝူင်ႈၵၢင် RCSS တင်းၾၢႆႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ၊ ၾၢႆႇသိုၵ်းတပ်ႉမတေႃႇ ဢၼ်ႁူပ်ႉထူပ်းၵၼ် တီႈၼေႇပျီႇတေႃႇၵမ်း မိူဝ်ႈ 11/09/2017 ၵေႃႈ ဢုပ်ႇဢူဝ်းပႃးလွင်ႈ တေႁဵတ်းႁိုဝ်ႁူမ်ႈမိုဝ်းၵၼ် ၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉယႃႈမဝ်းၵမ်။


"ယူႇတီႈၽူႈၵိူဝ်းၵုမ်ၸိုင်ႈမိူင်း ၼၢင်းဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇၼႆၵေႃႈ မၼ်းၼၢင်းၶႂ်ႈႁႂ်ႈ လွၵ်းတွၼ်ႈၶွင်ၼၢင်းယိင်းၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃးမႃး၊ ႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းၶဝ်ႈႁူမ်ႈပႃးမႃးၼမ်ၼမ် ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ထုၵ်ႇလီပၼ်တၢင်းႁူႉၼၢင်းယိင်း ႁႂ်ႈၼၢင်းယိင်း ၶဝ်ႈပႃးမႃး။ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈၼၢင်းယိင်းလႄႈ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်း ၶဝ်ႈႁူမ်ႈပႃးၼႂ်းၵၢၼ်ၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉယႃႈမဝ်းၵမ်ၼမ်ၼမ်" ၽူႈၶၢၼ်ပၢၵ်ႇ RCSS/SSA ၸဝ်ႈသိုၵ်းၸၢႆးမိူင်း လၢတ်ႈ။


ပူၼ်ႉမႃးဢမ်ႇႁိုင်ၼႆႉ တီႈၸႄႈမိူင်းၶၢင်ၵေႃႈ မီးၵၢၼ်တီႉၺွပ်းလႆႈယႃႈမဝ်းၵမ်တင်းၼမ်၊ ၵႃႈၶၼ်ယႃႈမဝ်းၵမ်တင်းမူတ်း ၼပ်ႉႁူဝ်ႁဵင်သႅၼ်၊ ပဵၼ်ၶၢဝ်ႇယႂ်ႇၶၢဝ်ႇလူင်တႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈ။


ၽူႈၵွၼ်းတပ်ႉပလိၵ်ႈ မိတ်ႉၵျီးၼႃး ၸႄႈမိူင်းၶၢင် (ၸဝ်ႈသိုၵ်းလူင်ၾၢႆႇတပ်ႉပလိၵ်ႈ) ဢူးထုၼ်းဢူး လၢတ်ႈတီႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ BBC ဝႃႈ- ၵႃႈၶၼ်ယႃႈမဝ်းၵမ် ဢၼ်တီႉၺွပ်းလႆႈၼႆႉ တင်းၼမ်သႅၼ်မၼ်းမီး သၢမ်ႁဵင်ပၢႆ။ ပဵၼ်ယႃႈၾိၼ်ႇၽိူၵ်ႇ၊ ယႃႈမႃႉၸိူဝ်းၼႆႉ။ ယႃႈမဝ်းၵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၵမ်ႈၼမ်လုၵ်ႉတၢင်းမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇ တင်းပွတ်းဢွၵ်ႇသေမႃး။ လႆႈႁူႉဝႃႈ လုၵ်ႉတီႈတူင်ႇဝူင်းၶၢင်သၢႆၵွင်းၶႃး (ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၵူတ်ႉၶၢႆ)မႃး။ မီးၵၢၼ်လတ်းၽၢၼ်ႇတၢင်းထိူၼ်ႇ ငိူင်ႉဝႄႈၸႄႈဝဵင်းမူႇၸေႊ-ၼမ်ႉၶမ်းသေ မုင်ႈၸူးတၢင်းမိူင်းၶၢင်။ ပိူဝ်ႈတႃႇတေတီႉလႆႈ ငဝ်ႈႁၢၵ်ႈမၼ်းသမ်ႉ ၵွင်းၶႃးၼႆႉယူႇၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇလႄႈ မွပ်ႈၼႃႈတီႈပၼ်ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ ပွတ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ-ဝႃႈၼႆ။


ၾၢႆႇၼိုင်ႈတၢင်းၼိုင်ႈ ပူၼ်ႉမႃးမိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 10 လိူၼ်သႅမ်ႊထႅမ်ႊၿိူဝ်ႊၼႆႉ ၶၢဝ်ႇငဝ်းႁၢင်ႈသဵင် TV ၸုမ်းဝႃႉပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဢွၵ်ႇဝႃႈ- ၸုမ်းဝႃႉတီႉၺွပ်းလႆႈၵူၼ်းၵဵဝ်ႇၶွင်ႈ ယႃႈမဝ်းၵမ် 5 ၵေႃႉ။ လွင်ႈၼႆႉ ၸုမ်းဝႃႉတီႉမတ်ႉဢဝ်ပၼ်ႇလဵပ်ႈဝဵင်း၊ ပၼ်တူတ်ႈတၢမ်ႇတၢင်းၽိတ်း လူၺ်ႈႁွင်ႉၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်းမႃး တူၺ်းၼမ်ၼမ် မိူၼ်ၼင်ႇပၢင်ပွႆးသေ ၶႃႈႁႅမ်ပႅတ်ႈၼႄၵူၼ်းတင်းၼမ်ၵေႃႉၼိုင်ႈ။ လွင်ႈၼႆႉ ၼႄၾၢင်ႁၢင်ႈဝႃႈ ၸုမ်းဝႃႉၵေႃႈသၢၼ်ၶတ်းၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉယႃႈမဝ်းၵမ်ယူႇ။


ၽူႈမီးၸၼ်ႉၼႂ်းဝႃႉ ဢၼ်ယူႇတီႈမိူင်းပွၵ်ႉ ဢမ်ႇၶႂ်ႈဢွၵ်ႇၸိုဝ်ႈၵေႃႉၼိုင်ႈလၢတ်ႈဝႃႈ- ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်ဝႃႉ ႁွင်ႉႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်ၵၼ်မိူဝ်ႈၵၢင်လိူၼ်ဢေႃႊၵတ်ႊသ်။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ၼႂ်းၵူၼ်းလူင်ဝႃႉၵေႃႉၼိုင်ႈလၢတ်ႈဝႃႈ- "ၵၢၼ်ႁဵတ်းဢွၵ်ႇယႃႈမဝ်းၵမ်ၼႆႉ ယႃႇပေသိုဝ်ႉၶၢႆၵၼ်ၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းဝႃႉၶိုၼ်း၊ ပေႃးမီးၵၢၼ်သိုဝ်ႉၶၢႆၵၼ် တေၺႃးတူတ်ႈတၢမ်ႇၼၵ်းၼႃ"-ဝႃႈၼႆ။


ၼႂ်းၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈၼႆႉ ၵၢၼ်မိူင်း ၵၢၼ်ငမ်းယဵၼ် ယႃႈမဝ်းၵမ် မၼ်းတိုၼ်းဢမ်ႇၽၢတ်ႇၵၼ်လႆႈ၊ ပေႃးဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ် လွင်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်ၵေႃႈ တၵ်းလႆႈဢုပ်ႇပႃးလွင်ႈၵၢၼ်မိူင်း။ ယႃႈမဝ်းၵမ်ၼႂ်းမိူင်းတႆးဢမ်ႇႁၢႆၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၽွင်ႈၼၼ်ႉ ၽူႈပၵ်းတႃယႃႈမဝ်းၵမ်ၼႂ်းၸိုင်ႈတႆး ဢၼ်ပဵၼ်ပႃး ၽူႈၵွၼ်းလုမ်း PI ၸဝ်ႈၶိုၼ်းသႂ် ဢၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ်ၵမ်ႉထႅမ်လွင်ႈငမ်းယဵၼ်ၼႂ်းမိူင်း ၵေႃႈယၢမ်ႈလၢတ်ႈတီႈ ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ။


"ပေႃးၵဵဝ်ႇၵပ်းလူၺ်ႈလွင်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်ၼႆႉ တၢင်းၾၢႆႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈလႄႈ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ လႆႈၶိုင်ပွင်ၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉမႃးၵေႃႈ မၼ်းႁိုင်ၼႅၼ်ႇယဝ်ႉ၊ ၸဵမ်မိူဝ်ႈပီ 1974 ၵေႃႈ လႆႈႁူမ်ႈမိုဝ်းၵၼ်တင်းဢမေႊရိၵၢၼ်ႊ သေၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉမႃး၊ ယိုင်ႈၽဵဝ်ႈယိုင်ႈၼမ်မႃးတိၵ်းတိၵ်း၊ မၼ်းၼႄဝႃႈ လၢႆးၽဵဝ်ႈမၼ်းတိုၼ်းဢမ်ႇမႅၼ်ႈ။ ၾၢႆႇၼိုင်ႈသမ်ႉၽဵဝ်ႈ၊ ၾၢႆႇၼိုင်ႈသမ်ႉ ႁူမ်ႈမိုဝ်းၵၼ်တင်း ၸုမ်းၸိူဝ်းဢၼ်ၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၸွမ်း ယႃႈမဝ်းၵမ်၊ မၼ်းပဵၼ်ၸိူင်ႉၼၼ်ဝႆႉ။ ပေႃးၸူးၸႂ်ၼႆႉ ၶႂ်ႈၽဵဝ်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်ဝႃႈၼႆသေတႃႉၵေႃႈ ဢဝ်ၵၢၼ်မိူင်းဝႃႈသမ်ႉ ၸုမ်းၸိူဝ်းဢၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ်ယႃႈမဝ်းၵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ သမ်ႉပဵၼ်မႁႃႇမိတ်ႈ (ဢူၺ်းလီ)ၾၢႆႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ၊ ပေႃးပဵၼ်ၸိူင်ႉၼၼ် တႃႇတေၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉၼႆႉမၼ်းယၢပ်ႇ"- ၸဝ်ႈၶိုၼ်းသႂ် လၢတ်ႈ။


မၼ်းၸဝ်ႈထတ်းသၢင်ဝႃႈ- "ပေႃးဝႃႈတေၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉယႃႈမဝ်းၵမ်ၼႆ ၾၢႆႇၼိုင်ႈႁဝ်းသမ်ႉၽဵဝ်ႈ၊ ၾၢႆႇၼိုင်ႈသမ်ႉပၼ်ႁႅင်းၸုမ်းၸိူဝ်းၵဵဝ်ႇၶွင်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်ၼႆ မၼ်းႁဵတ်းဢမ်ႇလႆႈ။ ဢၼ်လီႁဵတ်းၼႆႉ- 1.ၸုမ်းၸိူဝ်းဢၼ်ၵဵဝ်ႇၶွင်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်၊ ၸုမ်းၸိူဝ်းဢၼ်ယိပ်းၵွင်ႈသေ သၢၼ်ၶတ်းၶဝ်ၼႆႉ ႁဝ်းလူဝ်ႇႁွင်ႉမႃးၵူႈမူႇၵူႈၸုမ်း၊ ဢမ်ႇၸႂ်ႈတႃႇတီႉၺွပ်းၶဝ်။ 2.ႁွင်ႉမႃးသေဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်ဝႃႈ ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်ၼႆႉ ႁဝ်းတေႁဵတ်းၸိူင်ႉႁိုဝ်၊ ပေႃးဝႃႈႁဝ်းဢုပ်ႇ လွင်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်ၼႆၵေႃႈ တေလႆႈဢုပ်ႇပႃးၵၢၼ်မိူင်း၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ လွင်ပွင်ၸိုင်ႈၵေႃႈ ၾၢႆႇၵၢၼ်မိူင်းၼႆႉ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈၵူႈမူႇၵူႈၸုမ်းယူႇၾၢႆႇမၼ်း၊ ၼင်ႇႁိုဝ်တေယူႇၾၢႆႇမၼ်းၼႆႉ မၼ်းတေၸၢင်ႈပၼ် (ဢၶႂၢင်ႉဢယေး) သုၼ်ႇလႆႈၶဝ်ဢီႈသင်။ ပေႃးသူၸဝ်ႈတေမႃးယူႇၾၢႆႇႁဝ်းၶႃႈၼႆ ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊ ဢၼ်သူၸဝ်ႈပႆႇလႆႈၼႆႉ တၵ်းတေလႆႈ။ လွၵ်းပိူင်ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ တၵ်းတေလႆႈ ၸဵမ်ၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉ တေလႆႈမီးၶေႃႈတူၵ်းလူင်းၵၼ်။


ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼၼ်လႄႈ ၵၢၼ်မိူင်း ၵၢၼ်ငမ်းယဵၼ် ယႃႈမဝ်းၵမ် မၼ်းတိုၼ်းဢမ်ႇၽၢတ်ႇၵၼ်လႆႈ။ ဢၼ်ဢမ်ႇၽၢတ်ႇၵၼ်လႆႈ ႁဝ်းတေႁဵတ်းၽၢတ်ႇၽႄၵၼ်ၼႆ မၼ်းတိုၼ်းဢမ်ႇဢွင်ႇလႆႈ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ မၼ်းၸၢင်ႈမီးၸိုဝ်ႈမီးသဵင်ယူႇ၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ ၸိူဝ်းဢၼ်ၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၸွမ်းယႃႈမဝ်းၵမ်ၶဝ် ဢၼ်ဢမ်ႇယူႇၾၢႆႇ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵေႃႈမီးၼမ်။ ၸုမ်းၸိူဝ်းၵႃႉၶၢႆႁင်းၵူၺ်းၵေႃႈမီး။ ပေႃးဝႃႈၵႂႃႇၽဵဝ်ႈၵူၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉတႄႉ မၼ်းတေမီးၽွၼ်းလီၼိုင်ႈၵႅပ်ႉၵမ်းယူႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ၶၢဝ်းယၢဝ်းတႄႉမၼ်းဢမ်ႇမီးၽွၼ်းလီ၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ တီႉၵႂႃႇယဝ်ႉၵေႃႉၼိုင်ႈ ၵေႃႉမႂ်ႇတေမီးမႃးထႅင်ႈ၊ မိူၼ်ၵၼ်တင်းတေႃမၼ်း၊ ၵႃႈၸူဝ်ႈဢၼ်ႁဝ်းဢမ်ႇၽဵဝ်ႈလႆႈ တေႃမၼ်းၼႆႉတႄႉ မၼ်းတေႁုၼ်ႈၶိုၼ်ႈတိၵ်းတိၵ်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ- ၸဝ်ႈၶိုၼ်းသႂ် ၸီႉၸမ်ႈထတ်းသၢင် ႁၼ်ထိုင်ၼင်ႇၼႆ။


တီႈပၢင်တေႇသၼႃႇႁေႃးထမ်း တိုၵ်းတေႃးယႃႈမဝ်းၵမ် ဢၼ်လႆႈၸတ်းႁဵတ်းမႃး ၼႂ်းၸိုင်ႈတႆးလၢႆလၢႆၸႄႈမိူင်း ၶၢဝ်းတၢင်း 2-3 ပီမႃးၼႆႉ ၸဝ်ႈၶူးသီႇရိထမ်မ ဝ တ်ႉၾႃႉဝိႁၢရ်ဝဵင်းဢိၼ်း၊ ဢၼ်ပဵၼ်ၸဝ်ႈလႆႈႁပ်ႉသူး (ရၢင်းဝလ်း) ၸဝ်ႈသုၸၼ်ႇတီႇ (ၼၢင်းၸုမ်ႈၸႂ်မိူင်း ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်မိူင်းသီႇပေႃႉ ၸဝ်ႈၵျႃႇသႅင်) ၵေႃႈသင်ႇသွၼ်ပွၼ်ႈထမ်းဝႃႈ-“ၾၢၵ်ႇထိုင်ၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆးႁဝ်းၵူႈၵေႃႉၵူႈၵူၼ်း ႁႂ်ႈမေႃႁၵ်ႉတူဝ်ၵဝ်ႇ၊ မေႃႁၵ်ႉၼႃႈႁေႃတေႃႁိူၼ်း၊ မေႃႁၵ်ႉလုၵ်ႈလၢင်းၼၢင်းမေး၊ မေႃႁၵ်ႉပေႃႈမႄႈပီႈၼွင်ႉၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း၊ မေႃႁၵ်ႉၼႃႈဝၢၼ်ႈတႃသူၼ် ဝၢၼ်ႈဢိူင်ႇပွၵ်ႉယွမ်ႇ။ ဢမ်ႇမီးတိုဝ်ႉတၢင်းၸွႆႈ ၵၢၼ်ဝၢၼ်ႈမိူင်းသေတႃႉၵေႃႈ ႁႂ်ႈလႆႈမေႃဝႄႈပႅတ်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်။ ပေႃးဝႄႈပႅတ်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်လႆႈၵေႃႈ မိူၼ်ၼင်ႇၸွႆႈၵႅတ်ႇၶႄႁႄႉၵင်ႈပၼ်ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းႁဝ်းယဝ်ႉ။ ယႃႈမဝ်းၵမ်ၼႆႉ မႃးယႃႉၶိူဝ်းႁဝ်း၊ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းႁဝ်းလူႉလႅဝ်”-ဝႃႈၼႆ။


ယိူင်းဢၢၼ်းပိူဝ်ႈတႃႇ ယၢၼ်ၵႆၽေးယႃႈမဝ်းၵမ်ၼႆသေ လၢႆလၢႆပီမႃးၼႆႉ ၵူၼ်းၼုမ်ႇၼႂ်းမိူင်းတႆးၵေႃႈ ၶွၼ်ႈႁႅင်းတူဝ် ႁႅင်းၸႂ် ႁူမ်ႈၵၼ်ၸတ်းလွင်ႈတူင်ႉၼိုင်လၢႆၸိူဝ်ႉလၢႆပိူင်။ မိူၼ်ၼင်ႇႁူမ်ႈၵၼ်ပႆၶိုၼ်ႈလွႆလူင်ၼႂ်းမိူင်းတႆး၊ ၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ပွႆးၶႅင်ႇပိတ်ႉမၢၵ်ႇၼင်၊ ၸတ်းပၢင်ပၼ်တၢင်းႁူႉ ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၽေးယႃႈမဝ်းၵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။


လိူၼ်ၵျုၼ်ႊ ဝၼ်းတီႈ 26 ပဵၼ်ဝၼ်းသၢၼ်ၶတ်းယႃႈမဝ်းၵမ်ၵူႈၸိုင်ႈမိူင်း (International Day Against Drug Abuse and Illicit Trafficking 26 June) ။ ဝၼ်းသၢၼ်ၶတ်းယႃႈမဝ်းၵမ်ၼႆႉ ပၢင်ၵုမ်လူင်ၸုမ်းၸၢတ်ႈၸိုင်ႈ လုမ်ႈၾႃႉ (UNGA) တႄႇႁပ်ႉႁွင်းမၵ်းမၼ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇမႃးမိူဝ်ႈ ဝၼ်းတီႈ 26 လိူၼ်ၵျူၼ်ႊ 1988 ။ ပေႃးၶွပ်ႈထိုင်မႃးၼႂ်းဝၼ်းၼႆႉၵူႈပီပီ ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း လၢႆလၢႆၸုမ်း ၼႂ်းၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈ ဢိၵ်ႇတင်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ လႆႈၸတ်းပၢင်ၽဝ်ယႃႈမဝ်းၵမ် ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇႁႂ်ႈၼွၵ်ႈမိူင်းၼႂ်းမိူင်းႁူႉၸွမ်း၊ လွင်ႈဝႃႈမူႇၸုမ်းမီးလွင်ႈသၢၼ်ၶတ်းယႃႈမဝ်းၵမ်၊ တီႉၺွပ်းၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉ ယႃႈမဝ်ၵမ်။