ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ၸွမ်းၼင်ႇ IT Information Technology  ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇ သုင်မႃးတႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈလႄႈ ၶႆႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းသင်သေဢမ်ႇဝႃႈ  လႆႈဝႃႈငၢႆႈငႅမ်ႈမႃး တႃႇၵူႈၵေႃႉ။  ၵွပ်ႈၼၼ် တွၼ်ႈတႃႇၼၢင်းယိင်းတႆး ႁဝ်းၶႃႈ တေၶဝ်ႈႁၢပ်ႇ ၵၢၼ်သိုဝ်ႇၼႆႉလႆႈဝႃႈ မီးတိုဝ်ႉတၢင်းလီတႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈ။


ပေႃးတူၺ်းၶိုၼ်းၼႂ်းပိုၼ်းတႄႉ ၼၢင်းယိင်းၶဝ်ႈမႃးၼႂ်းဝူင်းၵၢၼ်သိုဝ်ႇၼႆႉၸဵမ်မိူဝ်ႈ 1890 ပုၼ်ႉ ၶႃႈဢေႃႈ။  ၵူၺ်းၵႃႈ ၼႂ်းၽိုၼ်ၶၢဝ်ႇ Poynter မိူင်းဢမေရီႊၵၼ်ႊ တႅမ်ႈဝႆႉဝႃႈ ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ၵၢၼ်သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉၼႆႉ ႁူဝ်ၵူၼ်းၼၢင်းယိင်းဢၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ်သိုဝ်ႇၼႆႉ မီး 36 % ၵူၺ်း ဝႃႈၼႆဝႆႉ။  ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ မိူင်းမၢၼ်ႈဢၼ်ႁူဝ်ၵူၼ်းမီး 54 လၢၼ်ႉၵေႃႉ (ယိင်း 27 လၢၼ်ႉ၊ ၸၢႆး 26 လၢၼ်ႉ) ၼၼ်ႉ ၼၵ်ႉၶၢဝ်ႇ (ၽူႈႁႃၶၢဝ်ႇ reporter) ၼၢင်းယိင်းတင်းမိူင်းပတ်းပိုၼ်ႉၼႆႉ မီးမွၵ်ႈ 200 ၵူၺ်းၼႆလႄႈ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းတေ မီးလၢႆၵေႃႉၵူၺ်း။ ၼႂ်းတႆးသမ်ႉလူး တေမီး ၼၵ်ႉၶၢဝ်ႇၼၢင်းယိင်း လၢႆၵေႃႉၵူၺ်း။  ၵွပ်ႈၼၼ်လႆႈဝႃႈ ၼၢင်းယိင်းတႆး ႁဝ်းၶႃႈ ဢၼ်လႆႈၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းၵၢၼ်သိုဝ်ႇ ယင်းတိုၵ်ႉမီးလဵၵ်ႉၵေႇ ဢေႇ မၢင်တႄႉတႄႉယူႇ။


ၵၢၼ်သင်သေဢမ်ႇဝႃႈ ဢွၼ်တၢင်းသုတ်းတႄႉ ႁူႉၵႃႈတေယၢပ်ႇၽိုတ်ႇယူႇၶႃႈ။ ၸွမ်းၼင်ႇပိူင် ထုင်းၼႂ်းၸၢဝ်းပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇႁဝ်းၶႃႈယုမ်ႇယမ်ဝႆႉ ၼၢင်းယိင်းဢမ်ႇပဵင်းၸၼ်ႉၵူၼ်းၸၢႆးလႆႈၼႆ ၼၼ်ႉသေ ၼႂ်းၵၢၼ်သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၼၢင်းယိင်းၵေႃႈ တေလႆႈဝႃႈဢဝ်ၶၢဝ်ႇယၢပ်ႇယူႇၽွင်ႈ။ ပေႃးပဵၼ် သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၼၢင်းယိင်းၼႆ ၵူၼ်းႁဝ်းၼႆႉ ဢမ်ႇပေႃးၶႂ်ႈလၢတ်ႈပိူင်ပဵၼ်ၶၢဝ်ႇ ၶေႃႈမုလ်းၸိူဝ်းၼႆႉ။ တူဝ်ထူပ်းၶႃႈႁဝ်းယၢမ်ႈမီးမႃး။


မီးၽူႈယႂ်ႇၼႂ်းတပ်ႉသိုၵ်းၸဝ်ႈၼိုင်ႈ သိုပ်ႇၽူၼ်းမႃးထၢမ်ႁႃၶိင်းလူင် ၼၢင်းယေႈႁွမ်။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၶိင်း လူင်ဢမ်ႇပႆႇတၼ်းယိပ်းလႄႈ ၼၢင်းယေႈႁွမ်ၵႂႃႇယိပ်းသေဢုပ်ႇတႂ်ႈတႂ်ႈၼိူဝ်ၼိူဝ်ယဝ်ႉ ၼၢင်းယေႈႁွမ် ထၢမ်ဝႃႈ လၢၵ်ႇလၢႆးၸိူင်ႉႁိုဝ်ၽွင်ႈၶႃႈ ၶၢဝ်ႇငၢဝ်းဢၼ်ႁဝ်း ၶႃႈလီဢဝ်ဢွၵ်ႇပၼ်မီးၸိူင်ႉႁိုဝ်။


မၼ်းၸဝ်ႈၶိုၼ်းတွပ်ႇဝႃႈ - ဢမ်ႇလၢတ်ႈတီႈၼၢင်းယေႈႁွမ် ။ တေပႂ်ႉလၢတ်ႈတီႈၶိင်းလူင်မၼ်းၵူၺ်း။ ၵွပ်ႈဝႃႈၼၢင်းယိင်းၼႆႉ ပေႃးလၢတ်ႈၼႄၶဝ်ၼႆ ၶဝ်တေဢမ်ႇ မီးပၢႆးဝူၼ်ႉတႅပ်းတတ်းထတ်းသင် ဝႃႇ၊ ဢၼ်လႂ်လီဢဝ်ႁဵတ်းၶၢဝ်ႇ ဢၼ်လႂ်ဢမ်ႇလီဢဝ်ႁဵတ်းၶၢဝ်ႇ။ ၶဝ်တေတႅမ်ႈသေပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ပႅတ်ႈမူတ်း - ၼႆ။ ဢၼ်ၼႆႉပွင်ႇဝႃႈ ဢမ်ႇၵဵင်ၸႂ်ၵၼ်သေ  လၢတ်ႈၼေ သိုဝ်ႈသိုဝ်ႈသႂ်ႇၵမ်းလဵဝ်လႄႈ ယင်းလႆႈႁူႉ။ ပေႃးပဵၼ်ၸိူဝ်းဢၼ်ၵဵင်ၸႂ်တႃႇတေလၢတ်ႈၸိူင်ႉၼၼ်၊ သမ်ႉဢမ်ႇၶႂ်ႈလၢတ်ႈၼႄၶေႃႈ မုလ်းၶၢဝ်ႇသေ လႃႈလီလၢတ်ႈပၼ်ၶေႃႈမုၼ်းပူၼ်ႉဝူတ်ႈပူၼ်ႉဝၢတ်ႈ ႁဝ်းၶႃႈသမ်ႉမႃးတႅမ်ႈပိုၼ် ၽၢဝ်ႇ ၸိုင် ၸၢင်ႈလႆႈၶေႃႈမုၼ်းၶၢဝ်ႇဢမ်ႇမၢၼ်ႇမႅၼ်ႈ-  ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉၶႃႈ ၼေႃႈ။


မိူၼ်ၼင်ႇၶၢဝ်ႇၵၢၼ်သိုၵ်း ၵၢၼ်သိူဝ် ၵၢၼ်ဝၢၼ်ႈၵၢၼ်မိူင်း ၼႂ်းတႆးႁဝ်းၶႃႈ ၵမ်ႈပႃႈၼမ်  ယင်းတိုၵ်ႉမီး ယူႇဝႃႈ ဢမ်ႇၶႂ်ႈပၼ်ၶၢဝ်ႇတီႈၼၢင်းယိင်း။ ၸိူဝ်းၼႆႉပဵၼ်ဢၼ်ၶဵင်ႇတႃႉ တွၼ်ႈတႃႇသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၼၢင်း ယိင်း ႁဝ်းၶႃႈ ပဵၼ်ဢၼ်ယၢပ်ႇၽိုတ်ႇတႃႇႁဝ်းၶႃႈ။


ထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈ ၶေႃႈထၢမ်ဝႃႈ ပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ်တၢင်းၵူၼ်းၸၢႆးၸိူင်ႉႁိုဝ်ၼႆၼၼ်ႉတႄႉ ပေႃးတေၼႄ တူဝ်ယၢင်ႇ ဢၼ်ငၢႆႈသုတ်းတႄႉ မိူၼ်ၼင်ႇၶၢဝ်ႇပွႆးၵဵဝ်ႇၵပ်းၾိင်ႈထုင်းသႃသၼႃ ၸိူဝ်းၼႆႉ။ တႃႇတေ လႆႈၵႂႃႇတွင်ႈထၢမ် ၸဝ်ႈထွတ်ႈၸဝ်ႈမျၢတ်ႈၶဝ်လႄႈသင်၊ တႃႇတေလႆႈၶႅပ်းႁၢင်ႈ လႄႈသင် မၼ်းဢမ်ႇ ငၢႆႈ တႃႇၼၢင်းယိင်း။ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢမ်ႇယၢပ်ႇၼင်ႇၵဝ်ႇၶႃႈ။ မိူၼ်ၼင်ႇၵႂၢမ်းထုင်း မီးဝႆႉဝႃႈ သူပ်းမေႃ ယေႃး ၵေႃႈၶေႃးမေႃဢိမ်ႇၼႆၼၼ်ႉၶႃႈၼႃႇ။ ႁႂ်ႈပီႈၽူႈၸၢႆးၶဝ် ပီႈပီႈပူႇပူႇ လုင်းလုင်းၼႃႉၼႃႉ ဢၢဝ်ဢၢဝ်ၶဝ် ထၢႆႇပၼ် ဢဝ်ပၼ် ထၢမ်ပၼ်ၵေႃႈယင်းလႆႈယူႇၶႃႈၼေႃႈ။


ၵၢၼ်သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇယၢပ်ႇၽိုတ်ႇသေဢိတ်းၶႃႈ။ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈၼၢင်းယိင်း ၶဝ်ႈမႃးၼႂ်း ၵၢၼ်သိုဝ်ႇ ၶၢဝ်ႇၼမ်ၼမ်ၸိုင် ထုၵ်ႇလႆႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းၶႃႈ။ မိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈ ၵၢၼ်မိူင်းပႆႇလီ၊ ဝၢၼ်ႈမိူင်းပႆႇ ပိုတ်ႇပၢင်ႇ၊ ၶုၼ်မိူင်းယင်းတိုၵ်ႉပဵၼ်သိုၵ်း၊ ဢမ်းၼၢတ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းမီးပၢႆၵွင်ႈၼၼ်ႉတႄႉ တေႃႈၼင်ႇ ၵူၼ်းၸၢႆး ယင်းဢမ်ႇမီးသုၼ်ႇလႆႈႁဵတ်းသၢင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်း။ ပေႃးပဵၼ်ၼၢင်းယိင်းၼႆ ယိင်ႈၶႅၼ်း ဢမ်ႇလူဝ်ႇ ဝႃႈႁိုဝ်ယဝ်ႉၶႃႈ။  ၸဵမ်ပၢႆးပၺႃႇ၊ ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး၊ ပၢႆးမိူင်း၊ ပၢႆးသိုၵ်း၊ ပၢႆးတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ ဢမ်ႇမီးတီႈယူႇတႃႇၼၢင်းယိင်း။ တီႈယူႇၼၢင်းယိင်းၼႆႉ မီးၼႂ်းသိုင်ႇၾႆးၵူၺ်း။ ယၢမ်းလဵဝ်တႄႉ တိူၵ်ႈတီႈဢမ်ႇလႆႈၵႂႃႇႁဵၼ်းဢဝ်ၼႂ်းႁူင်းႁဵၼ်း ၼႂ်းၸၼ်ႉၸွမ်ၵေႃႈ ၸၢင်ႈႁဵၼ်းဢဝ် လႆႈငၢႆႈငၢႆႈ ၼႂ်းဢိၼ်းထိူဝ်ၼႅတ်ႇယဝ်ႉၶႃႈ။ လိူဝ်ၼၼ်ႉ မိူၼ်ၼင်ႇၸုမ်းၼၢင်းယိင်းလႄႈသင် ၸုမ်းၸဝ်ႈတႃႇ ၼႃႉလႄႈသင် ပိူၼ်ႈလိူၵ်ႈပၼ်တီႈယူႇၼၢင်းယိင်းမႃးၼမ်ယဝ်ႉလႄႈ ႁဝ်းၶႃႈတေလႆႈမီး ၸႂ်သူင်ၸႂ် မိုတ်ႈၸႂ်ၸပ်းၸႂ်ပႅၼ်းသေ လဵပ်ႈႁဵၼ်းဢဝ်ၵူၺ်း။ ၶႅၼ်းတေႃႈ သႂ်ႇၸႂ်လဵပ်ႈႁဵၼ်းၼမ်ၼမ်ၶႃႈ။


ၵၢပ်ႈပၢၼ်ဝၢၼ်ႈမိူင်းလႅၵ်ႈလၢႆႈမႃးယဝ်ႉၶႃႈ။  ဢၼ်ၼၢင်းယိင်းႁဝ်းၶႃႈ ၼႂ်းမိူင်းတႆး မိူင်းမၢၼ်ႈ ထုၵ်ႇ ပိၵ်ႉႁူပိၵ်ႉတႃမႃးတၢင်းၸူဝ်ႈတၢင်းၸၢတ်ႈၼၼ်ႉ ထုၵ်ႇလီၶတ်းၸႂ်ပိုတ်ႇၽၵ်းတူ ႁူတႃႁဝ်းယဝ်ႉၶႃႈ။ သိုဝ်ႇဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉပဵၼ်ၽၵ်းတူ ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈတွၼ်ႈတႃႇတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းဢၼ်ၼိုင်ႈလႄႈ ၼွင်ႉ ၼွင်ႉပီႈပီႈပႃႈပႃႈဢႃဢႃႁဝ်းၶဝ် ၸိူဝ်းမီးၸႂ်ပႃးၸႂ်သူၼ်ၸႂ်ၵၢၼ်သိုဝ်ႇၼၼ်ႉ ၶႅၼ်းတေႃႈ ၶဝ်ႈႁူမ်ႈမႃး ၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇသေ ႁဝ်းၶႃႈဢဝ်မိုဝ်းၼၢင်းယိင်းႁူမ်ႈႁႅင်းၵၼ်ပိုတ်ႇၽၵ်းတူ ၵၢၼ်မိူင်းၵၢၼ် သိုၵ်း ၵၢၼ်လႅၵ်ႈလၢႆႈ၊ တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း ၊ သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ် ၼႂ်းဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ သေၵမ်း။


ၼၢင်းယေႈႁွမ် - ၽူႈပၵ်းတႃ ပႂ်ႉတူၺ်းၶၢဝ်ႇငၢဝ်းမိူင်းတႆး၊ Editor  - ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ၊           ၽူႈပွႆႇသဵင် ၾၢႆႇတႆး ႁူင်းပွႆႇသဵင် RFA (ၵူႈဝၼ်းသုၵ်း၊ ၵၢင်ၼႂ်) ၊ ပွႆႇသဵင်ၾၢႆႇမၢၼ်ႈ editor ၸုမ်းသဵင်လွတ်ႈ လႅဝ်းၶၢဝ်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း FEVR/BNI  ပွႆႇသဵင်တီႈ VOA (ၵူႈဝၼ်းၽတ်းၵၢင်ၶမ်ႈလႄႈ ၵူႈဝၼ်းသုၵ်းၵၢင်ၼႂ်)  ။