ငဝ်းတူင်ႉလူင် ပိုၼ်းၸိူင်းၸၢတ်ႈပၢၼ် ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်မိူင်းသီႇပေႃႉ ၊ ၸဝ်ႈၵျႃႇသႅင် လႄႈမေးၼၢင်းၶၢင်းႁူဝ် ၊ ဢၢၼ်းသၢႆၼႄတီႈပၢင်ပွႆး ငဝ်းတူင်ႉၵူႈမိူင်းမိူင်း ၊ တီႈႁူင်းႁေႃဢၼ်မီးၸိုဝ်ႈဝႃႈ သုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းလႄႈ ၵုလ်းမုၼ်ငဝ်းၶွင်ၵူၼ်း ။ ၵူၺ်းၵႃႈ တေႃႇထိုင်မိူဝ်ႈလဵဝ် ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၾၢႆႇထတ်းထွင်ငဝ်းတူင်ႉ ၶွင်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ယင်းပႆႇပၼ်ဢၼုၺၢတ်ႈ ။

ပိုၼ်းၸိူင်းၸူဝ်ႈၸၢတ်ႈပၢၼ် ၸဝ်ႈၾႃႉလူင် မိူင်းသီႇပေႃႉ ၊ တူၼ်လိုၼ်းသုတ်း ၊ ၸဝ်ႈၵျႃႇသႅင် လႄႈတင်း ၼၢင်းၸုမ်ႈၸႂ်မိူင်း မႁႃႇတေႇဝီႇမၼ်းၸဝ်ႈ ၸဝ်ႈၼၢင်းဢိင်ႊငႄႊ ၊ ဢၼ်သႂ်ႇၸိုဝ်ႈငဝ်းတူင်ႉဝႃႈ ၸွမ်ႉႁွမ်ႉၼိူဝ်မိူင်းမၢၼ်ႈ / ၾႃႉလမ်သုမ်ႇမိူင်း (Twilight Over Burma) ၼႆႉ ဢၢၼ်းသၢႆၼႄတီႈၼႂ်း ႁူင်းႁေႃ ပွႆးၼႄငဝ်းတူင်ႉၵူႈမိူင်းမိူင်း ဢၼ်မီးၸိုဝ်ႈဝႃႈ သုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းလႄႈၵုလ်းမုၼ်ငဝ်းၶွင်ၵူၼ်း တီႈဝဵင်းလူင် တႃႈၵုင်ႈ မိူင်းမၢၼ်ႈ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢၢၼ်းသၢႆၼႄသေတႃႉ တေႃႇထိုင်မိူဝ်ႈလဵဝ်ၵေႃႈ ယင်းပႆႇၼႄလႆႈ - ၽူႈၵမ်ၵပ်း ၾၢႆႇႁပ်ႉပုၼ်ႈၽွၼ်း ထၢႆႇငဝ်းတူင်ႉၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ ဢူးမိၼ်းထိၼ်ႇၵူဝ်ႇၵူဝ်ႇၵျီး လၢတ်ႈ ။


မၼ်းၸၢႆး လၢတ်ႈၼႄဝႃႈ - ၼႂ်းပီၼႆႉ ဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈတၢင်ႇဝႆႉ တႃႇတေ Censor သေ ဢဝ်မႃးသၢႆၼႄၼႆႉ မီးယူႇ 70 လိူင်ႈ ။ ၼႂ်း 70 လိူင်ႈၼႆႉ ဢၼ်ပဵၼ် Twilight over Burma ပိုၼ်းၸိူင်းၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းသီႇပေႃႉၼႆႉသမ်ႉ ၶဝ်ႈပႃးၵႂႃႇၼႂ်းသၢႆမၢႆ ငဝ်းတူင်ႉၼွၵ်ႈမိူင်းပႅတ်ႈ။ ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ ငဝ်းတူင်ႉၼွၵ်ႈမိူင်းၵူႈဢၼ်ဢၼ် တႃႇတေသၢႆၼႄၼႆႉၵေႃႈ ၶေႃႈဢၼုၺၢတ်ႈပၼ်ပႆႇလူင်းမႃး ။ မိူဝ်ႈၼႆႉ ပေႃးပဵၼ်ဝၼ်းတီႈ 9 ယဝ်ႉ ၊ ပိုၼ်းၸိူင်းဢၼ်ၼႆႉ ဢၢၼ်းသၢႆၼႄၼႂ်းဝူင်ႈတေမႃးၼႆႉ ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ တေႃႇထိုင်မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ယင်းပႆႇဝႃႈႁိုဝ်မႃး ။ လွင်ႈၼႆႉ တေပဵၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈယင်းပႆႇႁူႉ - ဝႃႈၼႆ ။


ႁူင်းသၢႆငဝ်းတူင်ႉၵူႈမိူင်းမိူင်း ဢၼ်မီးၸိုဝ်ႈဝႃႈ သုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းလႄႈၵုင်ႇသိၵ်ႈၶႃႇၵူၼ်းၼႆႉ တႄႇမႃးၸဵမ်မိူဝ်ႈပီ 2013 ၊ တေႃႇထိုင်ပီ 2016 ၼႆႉ မီးပၢင်ပွႆးသၢႆၼႄငဝ်းတူင်ႉၵူႈၸိုင်ႈမိူင်းၵႂႃႇ 4 ၵမ်းယဝ်ႉ။ ႁၢင်ႈႁႅၼ်းဝႆႉတႄႉ ဝၼ်းတီႈ 15 ထိုင် 18 ၼႆႉ တေဢၢၼ်းသၢႆၼႄတီႈ ႁူင်းသၢႆငဝ်းတူင်ႉလူင်တီႈၼေႇပျီႇတေႃႇ ။ ၸိူင်းပွတ်း ၸိူင်းယၢဝ်းၸိူဝ်းၼႆႉ တေဢၢၼ်းသၢႆၼႄမီးယူႇ 67 လိူင်ႈ - မိၼ်းထိၼ်ႇၵူဝ်ႇၵူဝ်ႇၵျီး လၢတ်ႈ ။


ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈၼႆႉ သုၼ်ႇလႆႈဢိတ်ႇဢွၵ်ႇလိၵ်ႈလၢႆး မီးလွင်ႈထၢင်ႇႁၢင်ႈမႃးသေတႃႉ ၾၢႆႇသၢႆၼႄ ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈ ႁၢင်ႈသဵင်ၼႆႉ Censor မၼ်း ယင်းတိုၵ်ႉမီးယူႇတင်းၼမ် ။ ၵွပ်ႈၼႆ တီႈႁူင်းသၢႆၼႄငဝ်းတူင်ႉ ၵူႈမိူင်းမိူင်းၼႆႉ ဢမ်ႇလိူဝ်လႆႈသေ မၼ်းၵေႃႈၵႃႈလႆႈႁဵတ်း Censor ။


ဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈၵႂႃႇသၢႆၼႄယူႇၵူႈပီၵူႈပီၼႆႉ ငဝ်းတူင်ႉ 50-60 လိူင်ႈၼႆႉ ပေႃးဝႃႈတေၵႂႃႇသၢႆၼႄမိူဝ်ႈလႂ်ၵေႃႈ လႆႈၵႂႃႇတၢင်ႇယွၼ်းယူႇတိၵ်းတိၵ်း ။ မိူဝ်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈတဵင်းၸဵင်ႇ ၵေႃႈမိူၼ်ၼႆ ၊ ထိုင်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမႂ်ႇ ၶိုၼ်ႈမႃးမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉၵေႃႈ ယင်းပႆႇမီးလွင်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈသင် ၊ ပေႃးၶဝ်ဢမ်ႇပၼ်ဢၼုၺၢတ်ႈၵေႃႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈသၢႆၼႄယဝ်ႉ ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ ၸဝ်ႈၶွင်ႁူင်းငဝ်းတူင်ႉၸိူဝ်းၼႆႉ ၶဝ်လႆႈၶၢတ်ႈႁူင်းႁေႃဝႆႉတီႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈသေ ၸင်ႇလႆႈသၢႆၼႄငဝ်းတူင်ႉ ။ ၵွပ်ႈၼႆ ပေႃးဢမ်ႇလႆႈဢၼုၺၢတ်ႈ ၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ တိုၼ်းဢမ်ႇႁတ်းသၢႆလႃးလႃး ။ လွင်ႈၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ပိူင်ၵၢၼ်ငၢၼ်းဢၼ်ပဵၼ်ယူႇယၢမ်းလဵဝ် ၊ ၶႃႈႁဝ်းလၢတ်ႈၼႄႁႂ်ႈပေႃးတႅၵ်ႇလႅင်းၵူၺ်း - မိၼ်းထိၼ်ႇၵူဝ်ႇၵူဝ်ႇၵျီး လၢတ်ႈၼႄထႅင်ႈ ၼင်ႇၼႆ ။


သိုပ်ႇလၢတ်ႈထႅင်ႈဝႃႈ - ပေႃးမိူၼ်ၼင်ႇငဝ်းတူင်ႉ ႁဝ်းထၢႆႇဢဝ်ႁင်းၵူၺ်း ၊ ႁဝ်းတေသူင်ႇၸႅၵ်ႇသၢႆၼႄၼႂ်း မိူင်းမၢၼ်ႈပတ်းပိုၼ်ႉၼႆတႄႉ တေဢမ်ႇႁႄႉႁၢမ်ႈၼင်ႇၵဝ်ႇ ၊ ပေႃးႁဵတ်းၸိူင်ႉၼၼ်တႄႉ Censor ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ တိုၼ်းတေဢမ်ႇမီး ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢၼ်ဢမ်ႇဢဝ်ၵႃႈဢဝ်ႁူဝ်သေ တေၼႄပၼ်ၵူၼ်းမိူင်းလၢႆလၢႆၼႆႉသမ်ႉ တေလႆႈၵႂႃႇၶၢတ်ႈႁူင်းႁေႃသၢႆငဝ်းတူင်ႉ ။ တႃႇတေသၢႆငဝ်းတူင်ႉၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ သမ်ႉလႆႈတၢင်ႇတီႈၸုမ်း Censor ၾၢႆႇငဝ်းႁၢင်ႈသဵင် ။ ႁူင်းႁေႃသၢႆၼႄငဝ်းတူင်ႉၸိူဝ်းၼႆႉ ၶဝ်ယွၼ်းၵႃႈႁိုဝ်ၵေႃႈ ႁဝ်းလႆႈၸၢႆႇပၼ်ငိုၼ်း တဵမ်တဵမ်ထူၼ်ႈထူၼ်ႈသေဢမ်ႇၵႃး ပေႃးဝႃႈၾၢႆႇၸုမ်းၵေႃၵမ်ၵၢၼ် (Board) ဢၼ်ထတ်းထွင် (Censor) ၶဝ် ဢမ်ႇပၼ်ဢၼုၺၢတ်ႈမႃးၼႆ ၶဝ်ယင်းဢမ်ႇႁတ်းသၢႆၼႄထႅင်ႈလူးၵွၼ်ႇ - ဝႃႈၼႆ ။


ငဝ်းတူင်ႉလူင် ၸဝ်ႈသုၸၼ်ႇတီႇ (ပိုၼ်းၸိူင်းၽဝၸၢတ်ႈပၢၼ် ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်မိူင်းသီႇပေႃႉ)ၼႆႉ ၽူႈထၢႆႇငဝ်းပၼ် ပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်းဢွတ်ႊသတြေႊလီႊယိူဝ်ႊ ၊ ၽူႈၵမ်ၵပ်း (Director) ၸိုဝ်ႈ Sabine Derflinger ။ တၢင်းယၢဝ်းမီး 99 မိၼိတ်ႊ ၊ သႂ်ႇၸိုဝ်ႈဝႆႉဝႃႈ  Twilight over Burma ဢၼ်တီႈပွင်ႇၵႂၢမ်းတႆးဝႃႈ ၸွမ်ႉႁွမ်ႉၼိူဝ်မိူင်းမၢၼ်ႈ (ၾႃႉလမ်သုမ်ႇမိူင်း) ။ ၸိူင်းငဝ်းတူင်ႉၼႆႉ ႁၢင်ႈႁႅၼ်းဝႆႉ ဢၢၼ်းသၢႆၼႄတီႈ ဝဵင်းလူင်တႃႈၵုင်ႈ ဝၼ်းတီႈ 15/06/2016 ဝၢႆးဝၼ်းယၢမ်း 12:45 မိၼိတ်ႊ။ တေဢမ်ႇဢဝ်ၵႃႈဢဝ်ႁူဝ် ၊ မီးၵၢၼ်ၸႅၵ်ႇပၼ်ဝႂ်သေ ၽႂ်မီးဝႂ်ၵေႃႈၶဝ်ႈတူၺ်းလႆႈ (ၾရီႊ) - ၼႆယဝ်ႉ ။


ပိုၼ်းၸိူင်းငဝ်းတူင်ႉလူင် Twilight over Burma ဢၼ်ပဵၼ်ငဝ်း ႁၢင်ႈပိုၼ်းၸိူင်းၸၢတ်ႈပၢၼ် ၸဝ်ႈၵျႃႇသႅင် လႄႈ တင်းၸဝ်ႈၼၢင်းမႁႃႇတေႇဝီႇမၼ်းၸဝ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်လိူင်ႈဢၼ်ၵိူတ်ႇၶိုၼ်ႈၽွင်းပီ 1960 ။ ၼႂ်းပိုၼ်းၸိူင်းၼႄပၼ် တၢင်းႁၢင်ႈလီမိူင်းတႆး ၊ တၢင်းႁၵ်ႉတၢင်းပႅင်း ၼႂ်းဝူင်ႈၵၢင် ယိင်းသၢဝ်းၸၢဝ်း ဢွတ်ႊသတြေႊလီႊယိူဝ်ႊ တင်း ၸၢႆးၼုမ်ႇတႆး ဢၼ်ၵႂႃႇႁဵၼ်းလိၵ်ႈႁူမ်ႈၵၼ် တီႈၸိုင်ႈမိူင်းဢမႄႊရိၵႃႊ ။ ပဵၼ်လွင်ႈသႃႇယႃႇပၢင်ႇၸႂ် ၊ လွင်ႈႁၢင်ႈလီႁၢင်ႈငၢမ်း ၊ လွင်ႈလီႁၵ်ႉလီပႅင်း ၊ လွင်ႈလီမူၼ်ႈသိူဝ်းၸွမ်းၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး ပဵၼ်လွင်ႈမွင်ၸႂ်လူင်ဢၼ်ၼိုင်ႈ ၊ ယွၼ်ႉဢၼ်ၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ဢူးၼေႇဝိၼ်းဢွၼ်ႁူဝ်ႁုပ်ႈယိုတ်းဢႃႇၼႃႇ ႁဵတ်းႁုၵ်းႁၢႆႉမွတ်ႇထူပႅတ်ႈလွင်ႈတၢင်းႁၢင်ႈလီ ၸၢတ်ႈပၢၼ်ၶဝ်ၸဝ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉသေ တီႉၺွပ်းဢဝ်ၸဝ်ႈၵျႃႇသႅင်ၵႂႃႇ ႁၢႆလၢႆပႅတ်ႈတေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ဢမ်ႇႁူႉဝႃႈမၼ်းၸဝ်ႈမီးယူႇတီႈလႂ် ။


ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ တေႃႇထိုင်မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ လုၵ်ႈလၢင်းမေးၼၢင်းမၼ်းၸဝ်ႈၵေႃႈ လႆႈယိုၼ်ႈလိၵ်ႈထိုင်ၸွမ်ၸိုင်ႈ မိူင်းမၢၼ်ႈယူႇၵူႈပီသေ တုၵ်းယွၼ်းႁႂ်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းမၢၼ်ႈ ၵႄႈလိတ်ႈပၼ် ။ ပိုၼ်းၸိူင်းငဝ်းတူင်ႉလွင်ႈၼႆႉ မိူဝ်ႈပၢၼ်ပၢင်ပွႆးသၢႆၼႄငဝ်းႁၢင်ႈသဵင်ၵူႈမိူင်းမိူင်း တီႈဝဵင်းလူင်တႃႈၵုင်ႈ ၽွင်းပၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ တဵင်းၸဵင်ႇၼၼ်ႉ လႆႈသၢႆၼႄၵႂႃႇ 3 ပွၵ်ႈ။ ထိုင်ပၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ NLD ပွၵ်ႈၵမ်းၼႆႉ  တေပဵၼ်ပွၵ်ႈ ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ယင်းပႆႇလႆႈထတ်းထွင် Censor ။