တီႈလိၼ်သူၼ် ႁႆႈ ၼႃးၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ တီႈၸဝ်ႈမိူင်းၵုင်းလၢင်း ပွတ်းၶူဝ်လမ် (ၶူဝ်ၶမ်း) လႆႈထုၵ်ႇ ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင် ၼႂ်းတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ တိူင်းသိုၵ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇၵၢင် (ၶူဝ်လမ်) ႁူမ်ႈၵၼ် ႁုပ်ႈယိုတ်းဢဝ်ယဝ်ႉ ၶိုၼ်းတတ်းလွၵ်း ဢဝ်ၶၢႆၵိၼ်၊ ဢိင်ဢၢင်ႈဝႃႈ တေၶႂၢၵ်ႈဝဵင်း တႄႇၵၢတ်ႇမႂ်ႇ။

တင်ႈတႄႇလိူၼ်ၻီႊသႅမ်ႊၿိူဝ်ႊ (2015) ပီၵၢႆမႃး၊ တီႈလိၼ်ၸဝ်ႈႁႆႈၸဝ်ႈၼႃး ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်း ဝဵင်းၶူဝ်လမ် (ၶူဝ်ၶမ်း) တီႈၸဝ်ႈမိူင်းၵုင်းလၢင်း တၢင်းၵႂၢင်ႈမွၵ်ႈ 133 ဢေႊၵႃႊ (200 တိုင်ႇပၢႆ) ဢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈၵိၼ်မႃး ပီယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင်၊ ထုၵ်ႇၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်မၢၼ်ႈ ၼႂ်းတိူင်းသိုၵ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇၵၢင် (ယလၶ) ၶူဝ်လမ်၊ ၸဝ်ႈသိုၵ်းလူင် လိၼ်းဢေးၸေႃႇ တင်း ၸဝ်ႈႁၢၼ်ၵျေႃႇဢူး ႁူမ်ႈၵၼ်သေ ဢဝ်ၸၢၵ်ႈထႆ မႃးထႆလိၼ်ၵိူင်လိၼ်ယဝ်ႉ တတ်းႁဵတ်းလွၵ်းၶၢႆ- -ၸဝ်ႈၶွင်တီႈလိၼ် ၵူၼ်းၶူဝ်လမ် ဢမ်ႇၶႂ်ႈဢွၵ်ႇၸိုဝ်ႈ ၵေႃႉၼိုင်ႈလၢတ်ႈ။


သိုပ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ - တီႈလိၼ်သူၼ် ႁႆႈ ၼႃး ဢၼ်ၶဝ်တတ်းႁဵတ်းလွၵ်းသေ ဢဝ်ၶၢႆၶိုၼ်းပွၵ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်တီႈလိၼ် ၸိူဝ်းဢၼ် တတ်းလွၵ်းပႆႇယဝ်ႉတူဝ်ႈသေ ဢၼ်ၵိုတ်းဝႆႉၼၼ်ႉ။ ၸဝ်ႈသိုၵ်းလူင် လိၼ်းဢေးၸေႃႇ တင်း ၸဝ်ႈႁၢၼ်ၵျေႃႇဢူးၼႆႉ  ဢွၼ်ႁူဝ် ဢဝ်ဢဵၼ်ႁႅင်းသိုၵ်း ဢဝ်ၵႃးၸၢၵ်ႈမႃးထႆတီႈလိၼ်၊ ထႆတီႈလိၼ်ယဝ်ႉ ၶိုၼ်းတတ်းႁဵတ်းလွၵ်းသေၶၢႆ။ ၶၢႆပၼ်ပီႈၼွင်ႉတၢင်ႇတီႈ ၼိုင်ႈလွၵ်းလႂ် 15 သႅၼ် (1,500,000) ပေႃးဢဝ်ပႃးၾႆးၾႃႉ။ ပေႃးဢမ်ႇဢဝ်ၾႆးၾႃႉသမ်ႉ ၼိုင်ႈလွၵ်းလႂ်  8 သႅၼ် (800,000)- ဝႃႈၼႆ။


ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈ တီႈလိၼ်သူၼ် ႁႆႈ ၼႃး ပွတ်းၸဝ်ႈမိူင်းၵုင်းလၢင်းၼႆႉ တၢင်းၵႂၢင်ႈမီးမွၵ်ႈ 200 တိုင်ႇပၢႆ။ ပဵၼ်တီႈလိၼ်သူၼ် ႁႆႈ ၼႃး ဢၼ်ပီႈၼွင်ႉၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်း ဝဵင်းၶူဝ်လမ် (ၶူဝ်ၶမ်း) ၶဝ် ၽုၵ်ႇသွမ်ႈၵိၼ်မႃး ပီႈယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင်၊ ယူႇၼႂ်းဢိူင်ႇႁၢႆးလၢႆႈ၊ မီးၾၢႆႇတူၵ်းဝဵင်းၶူဝ်လမ်၊ ၼိူဝ်သဵၼ်ႈတၢင်း ဢွၵ်ႇၵႂႃႇၸူး ဝဵင်းၼမ်ႉၸၢင် ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းၸၢၼ်း။ တႄႇဢဝ်ပၢႆႉလိၵ်ႈတၢင်းၶဝ်ႈဝဵင်းၶူဝ်လမ် ၵႂႃႇတေႃႇထိုင်ၾင်ႇၼႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ႁုပ်ႈယိုတ်းဢဝ်တင်းမူတ်း- ၸဝ်ႈၶွင်တီႈလိၼ် ဢမ်ႇၶႂ်ႈဢွၵ်ႇၸိုဝ်ႈလၢတ်ႈ။


ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈႁုပ်ႈယိုတ်းတီႈလိၼ်သေ ၶိုၼ်းတတ်းႁဵတ်းလွၵ်းၶၢႆၶိုၼ်းၼႆႉ မိူဝ်ႈလဵဝ် ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းဝဵင်း ၶူဝ်လမ် ၸဝ်ႈႁႆႈၸဝ်ႈၼႃး ၸိူဝ်းပဵၼ်ၸဝ်ႈၶွင်တီႈလိၼ်ၼႆႉ လႆႈဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ်သေ တေတၢင်ႇယိုၼ်ႈလိၵ်ႈ ထိုင်တီႈၾၢႆႇၽွင်းငမ်း ဝဵင်းၶူဝ်လမ်- ၼႆယူႇ။


ၼႂ်းလိၵ်ႈဢၼ်တေတၢင်ႇၼႆႉ လၢတ်ႈဝႆႉဝႃႈ- ႁႂ်ႈလူလွမ်တူၺ်းထိုင်ပၼ် သူၼ်ႁႆႈၼႃးႁဝ်း ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်း ၸိူဝ်းထုၵ်ႇတတ်းႁဵတ်းလွၵ်းသေဢဝ်ၶၢႆၵိၼ်။ လိၵ်ႈၼၼ်ႉ မီး 3 ၶေႃႈ။


1.လိၼ်သူၼ်ႁႆႈၼႃး ဢၼ်မီးၾၢႆႇဝၼ်းတူၵ်း ဝဵင်းၶူဝ်လမ် ၸဵမ်မိူဝ်ႈပီ 2011 ပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉ ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်ၼႂ်းတိူင်းသိုၵ်း ယလၶ (ၶူဝ်လမ်) ၶဝ် တတ်းႁဵတ်းလွၵ်းလိၼ်သေၶၢႆ။ ၵူၺ်းၵႃႈ တေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ၶၢႆယဝ်ႉၵေႃႈပႆႇၽုၵ်ႇသင်၊ တိုၵ်ႉပဵၼ်ယုမ်းယွမ်ႇယိူဝ်ႈယႃႈဢွၵ်ႇမႃးၶိုၼ်း ပေႃးတဵမ်ၵႂႃႇသဵင်ႈ။


2.တႄႇဢဝ်လိူၼ် ၻီႊသႅမ်ႊၿိူဝ်ႊ 2015 မႃး တီႈလိၼ်သူၼ်ႁႆႈၼႃး တီႈဢၼ်ၶဝ်တတ်းလွၵ်းပႆႇယဝ်ႉတူဝ်ႈသေ ဢၼ်ၵိုတ်းဝႆႉၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈသိုၵ်းလူင် လိၼ်းဢေးၸေႃႇ (တိူင်းသိုၵ်း ယလၶ) တင်း ၵူၼ်းလူင်ၾၢႆႇႁွင်ႈသဝ်း ၼႂ်းတပ်ႉတိူင်း ၸဝ်ႈႁၢၼ်ၵျေႃႇဢူး၊ ၶဝ်သွင်ၵေႃႉၼႆႉ ၵႂႃႇဢဝ်ၸၢၵ်ႈထႆမႃးထႆတီႈလိၼ်သေ ထၢမ်ၸဝ်ႈတီႈလိၼ်ဝႃႈ ၸွင်ႇသူမီးဝႂ်တီႈလိၼ်ဢၼ်ၼႆႉ။ ပေႃးဝႃႈ ဢမ်ႇမီးၵေႃႈတေထႆလိၼ်သေ တေၶၢႆယဝ်ႉ၊ ဝႃႈၼႆတီႈၸဝ်ႈလိၼ်ၶဝ်။


3.ၵွပ်ႈၼႆ ပၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်ပၢၼ်ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင်ယဝ်ႉလႄႈ ဢၼ်ဢမ်ႇပွင်ႇၶၢဝ်ႇၸူး ၸဝ်ႈၶွင်တီႈလိၼ်သူၼ်ႁႆႈၼႃးသေ တဵၵ်းတဵင်ဢဝ်လၢႆတီႈလိၼ်သူၼ် ႁႆႈ ၼႃး ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်းၼႆႉ ဢမ်ႇလီႁဵတ်းယဝ်ႉ။ ဢၼ်ႁဵတ်းၵႂႃႇတီႈၶူဝ်လမ်ၼႆႉ ဢိင်ဢၢင်ႈဝႃႈတေၶႂၢၵ်ႈဝဵင်းၼႆသေ ၵႂႃႇတဵၵ်းဢဝ်တီႈလိၼ်သူၼ်ႁႆႈၼႃး ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ။ လွင်ႈၼႆႉ ဢမ်ႇမီးၽႂ်မႃးႁပ်ႉပုၼ်ႈၽွၼ်းပၼ်။ ၵွပ်ႈၼႆ ႁဝ်းၸဝ်ႈၶွင်တီႈလိၼ် ၸဝ်ႈႁႆႈၸဝ်ႈၼႃး ၸင်ႇလႆႈတၢင်ႇထိုင် တီႈၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်ႁဝ်းၶဝ် ႁႂ်ႈႁပ်ႉႁူႉထိုင်လွင်ႈၼႆႉသေ ႁႂ်ႈၶိုၼ်းလူင်းပိုၼ်ႉတီႈ ၸတ်းၵၢၼ်ပၼ်သေၵမ်း- ၼႆယဝ်ႉ။


လွင်ႈတၢင်ႇလိၵ်ႈၼႆႉ ပူၼ်ႉမႃးမိူဝ်ႈပီ 2015 ၵေႃႈ ၸၢႆးဢွင်ႇထူး ၵူၼ်းၶူဝ်လမ် ယၢမ်ႈႁဵတ်းလိၵ်ႈတၢင်ႇထိုင် တီႈတိူင်းသိုၵ်း ယလၶ ၶူဝ်လမ်လႄႈ တီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းတႆးဝႆႉဝႃႈ ႁဝ်းၶႃႈၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်း ၸဝ်ႈႁႆႈၸဝ်ႈၼႃး ၶႂ်ႈယွၼ်းၽုၵ်ႇသွမ်ႈႁဵတ်းၵိၼ်ၶိုၼ်း တီႈလိၼ်သူၼ်ႁႆႈၼႃးႁဝ်း ၸိူဝ်းထုၵ်ႇႁုပ်ႈယိုတ်း ၵႂႃႇၼၼ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢမ်ႇလႆႈၶေႃႈတွပ်ႇသင်၊ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈမၢၼ်ႈၶဝ် ဢမ်ႇလၢတ်ႈသင်ၸွမ်း- ၼႆယဝ်ႉ။