ၽူႈႁၵ်ႉသႃသိင်ႇဝႅတ်ႉလွမ်ႉလႄႈၵူၼ်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈတုၵ်းယွၼ်း ႁႂ်ႈၶွမ်ႊပၼီႊၵိုတ်းၵၢၼ်ၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ် တီႈၼႂ်းတွၼ်ႈလိၼ် ဝၢၼ်ႈလူင်ၼမ်ႉမ ဢိူင်ႇၼႃးၼိဝ်ႉ ၸႄႈဝဵင်းသီႇပေႃႉ ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇ ။


ဝၼ်းထီႉ 1 လိူၼ် April  2016 ယၢမ်းၵၢင်ၼႂ် 9 မူင်းထိုင် 12 မူင်း ၸုမ်းၵဝ်ႉငဝ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၸိုင်ႈတႆးလႄႈ ၵူၼ်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ ဢိူင်ႇၼႃးၼိဝ်ႉ ႁႅင်းၵူၼ်း 250 ႁူပ်ႉၵၼ်တီႈ ဝတ်ႉၵျွင်းၽြႃးလူင်ဝၢၼ်ႈၼမ်ႉမ  ဢုပ်ႇဢူဝ်းလႅၵ်ႈလၢႆးတၢင်းႁူႉ  ၽွၼ်းလီ ၽွၼ်းၸႃႉ  လွင်ႈၶွမ်ႇမၼီႇ ငူၺ်ႇရီႇပလႄး မႃးၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ် ၼႂ်းထုင်ႉၼမ်ႉမလၢႆလၢႆတီႈ ။

လုင်းၸၢႆး ထဝ်ႈဝၢၼ်ႈထဝ်ႈၼႃးၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ   လၢတ်ႈဝႃႈ - “ မိူဝ်ႈၶွမ်ႊပၼီႊ ပႆႇမႃးၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ် တီႈႁိမ်းဝၢၼ်ႈပဵင်းသၢႆးၼႆႉ ၼႂ်းလွႆႁဝ်းၶႃႈ မီးဝႆႉၸၢၵ်ႈၶူၵ်ႉၼမ်ႉတမ်ၶဝ်ႈဢၼ်ၼိုင်ႈ ။  ႁဝ်းၶႃႈၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ  ႁူမ်ႈၵၼ်ႁဵတ်းသၢင်ႈ တႃႇလႆႈၾႆးတီႈဝတ်ႉၵျွင်းၽြႃးဝၢၼ်ႈလူင် ၊ လိူဝ်ၼၼ်ႉ မီးထႅင်ႈသူၼ်ၼဵင်ႈ ၊ ၼမ်ႉလိၼ်းတႃႇၵူၼ်းၼႂ်းဝၢၼ်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်း လႄႈဢိၵ်ႇပႃးတူင်ႈၼႃး (7 ) တူင်ႈ ။ ၽိူဝ်ႇၶွမ်ႊပၼီႊ ၶဝ်ၶဝ်ႈမႃးၶုတ်း ထၢၼ်ႇႁိၼ်ၵေႃႈ  တင်းသဵင်ႈတင်းမူတ်းလႆႈယဵၼ်းပဵၼ် ၼွင်ဢၼ်လိုၵ်ႉလိုၵ်ႉၵႂႃႇပႅတ်ႈ ” - ဝႃႈၼႆ ။


ၵဵဝ်ႇၵပ်းလူၺ်ႈလွင်ႈၶွမ်ႊပၼီႊၶဝ်မႃးၶုတ်းဢဝ်ထၢၼ်ႇႁိၼ်ၼႂ်းတွၼ်ႈလိၼ် ဢိူင်ႇၼႃးၼိဝ်ႉ ဢမ်ႇၼၼ် ဢွၼ်ၵၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ ၼမ်ႉမ ၼၼ်ႉ သေ ပႃႈၼၢင်းမူၼ်း ၼၢႆးႁူဝ်သၢဝ် ဝၢၼ်ႈလူင်ၼမ်ႉမ ၵေႃႈသိုပ်ႇလၢတ်ႈၼႄထႅင်ႈဝႃႈ - “ မိူဝ်ႈၶွမ်ႊပၼီႊပႆႇၶဝ်ႈမႃးၼၼ်ႉ ၼႂ်းၼမ်ႉႁွင်ႈ ၼမ်ႉၵေးႁဝ်းၶႃႈၼႆႉ မီးပူ ၊ ပႃ ၊ ႁွႆတင်းၼမ် ။ ဝူဝ်း  ၊ ၵႂၢႆး ၵေႃႈ ႁဝ်းလဵင်ႉတင်းၼမ် ။ ဝၢႆးသေ ၶဝ်မႃးၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ်ၼႆႉ ၼမ်ႉႁွင်ႈ ၼမ်ႉ ၵေးၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵေႃႈ  ၶုၼ်ႇဢူၼ်ယဵၼ်း ပဵၼ်သီလမ်ၵႂႃႇ မၼ်းဢမ်ႇမိူၼ် မိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈသေဢိတ်းယဝ်ႉ ။ ပူပႃၵေႃႈ ဢမ်ႇလိူင်ႇမိူၼ်မိူဝ်ႈ ဢွၼ် တၢင်း ။ ၾိင်ႈၾႃႉရႃႇသီႇၵေႃႈလႅၵ်ႈလၢႆႈ ၊ လိူတ်ႇမႆႈမႃးလိူဝ် ၵူႈမိုဝ်ႉၵူႈဝၼ်းလႄႈ ဝူဝ်း ၊ ၵႂၢႆး ၵေႃႈတၢႆတိၵ်းတိၵ်း ဢမ်ႇပေႃးၶႂ်ႈလိူဝ်သင်ယဝ်ႉ ”-ဝႃႈၼႆ ။


ၶွမ်ႊပၼီႊၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ်ငူၺ်ႇယီႇပလႄးၼႆႉ  တႄႇၶုတ်းဢဝ်ထၢၼ်ႇႁိၼ် ၼႂ်းတွၼ်ႈလိၼ် ဢိူင်ႇၼႃးၼိဝ်ႉ ၸဵမ်မိူဝ်ႈပီ 2004  ။ ၼႂ်း ဝၢၼ်ႈလူင်ၼမ်ႉမ ဢိူင်ႇၼႃးၼိဝ်ႉၼၼ်ႉ မီးမေႃႇထၢၼ်ႇႁိၼ် ဢၼ်ၶဝ်မႃးၶုတ်းဝႆႉ 3 လွၵ်း ။ (1) ႁိမ်းဝၢၼ်ႈပဵင်းသၢႆး (2) ႁိမ်းဝၢၼ်ႈပၢင်ငႃး (3) ႁိမ်းဝၢၼ်ႈၼႃးၵုၼ် ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆ ။


ၸၢႆးၵျေႃႇၸိင်ႇႁူဝ်ပဝ်ႈၸုမ်း(4) ၼမ်ႉမ  ၵေႃႈလၢတ်ႈဝႃႈ “ မိူဝ်ႈပီ (2010) ၵူၼ်းမိူင်း သၢၼ်ၶတ်းၶွမ်ႊပၼီႊ၊  ႁၢမ်ႈၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ်တီႈ ႁူဝ် ၼႃးၾႃႉ ၼၼ်ႉသေတႃႉ ၶွမ်ႊပၼီႊၶဝ်မႃးလၵ်ႉၶုတ်းဢဝ်ထၢၼ်ႇႁိၼ် ၵႂႃႇတႃႇၵႃး (12)လေႃႉ (25) လမ်း။ လွင်ႈၼႆႉမၢႆထိုင်ဝႃႈ ၶွမ်ႊပၼီႊ ၶဝ် ဢမ်ႇ သၢင်းၵိၼ်  ၵူၼ်းမိူင်း ၸိူဝ်းပဵၼ်ၸဝ်ႈၶွင်တီႈလိၼ် ” -ဝႃႈၼႆ ။


သင်ဝႃႈ ၶွမ်ႊပၼီႊတေသိုပ်ႇၶုတ်းဢဝ်ထၢၼ်ႇႁိၼ် တီႈႁူဝ်ၼႃးၾႃႉၼၼ်ႉၼႆၸိုင် တူင်ႈၼႃးၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ထႅင်ႈ (100) ဢေႊၶိူဝ်ႊ တေလုသုမ်းထႅင်ႈဢမ်ႇႁၢင်ႉ။ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵေႃႈ ယွၼ်ႉဢမ်ႇမီးတီႈႁဵတ်းၼႃးလႄႈ တၵ်းတေလႆႈၶၢႆႉပၢႆႈဢွၵ်ႇယၢၼ်ဝၢၼ်ႈ ႁိူၼ်းထႅင်ႈဢမ်ႇႁၢင်ႉ - လုင်းၸၢႆးလႄႈ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၼႃးၾႃႉၶဝ်လၢတ်ႈ ။


လုင်းၸၢင်းႁွင် ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈဢိူင်ႇၼႃးၾႃႉ ၵေႃႈလၢတ်ႈဝႃႈ “ ဢၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊၶဝ် တုၵ်းယွၼ်း ၶႂ်ႈၶုတ်းထၢၼ်ႇႁိၼ်တီႈႁူဝ်ၼႃးၾႃႉၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈ တိုၼ်းဝႃႈ ဢမ်ႇလႆႈၸႂ် ၊ ဢမ်ႇၽွမ်ႉလႃးလႃး ။  ၶဝ်ႁဵတ်းထမ်ႈသေ ၸူင်ဢဝ်ထၢၼ်ႇႁိၼ် တီႈႁိမ်းဝၢၼ်ႈၼႃးၵုၼ်ၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉၶဝ်ၸူင်ၶဝ်ႈယဝ်ႉၸင်ႇၶုတ်းလူင်းလႄႈ ဢမ်ႇႁူႉတၢင်းလိုၵ်ႉတၢင်းယၢဝ်းမၼ်း ။ ၶႃႈၶဝ်တႄႉ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈၶွမ်ႊပၼီႊၶဝ် ၵိုတ်းလွင်ႈၶုတ်း ထၢၼ်ႇႁိၼ်ၵမ်းလဵဝ်သေ ဢွၵ်ႇမိူဝ်းၵႂႃႇဝႆးဝႆး  ။


ဝၢႆးၶဝ်မႃးၸူင်ဢဝ်ထၢၼ်ႇႁိၼ်ၼႂ်းလွႆၼႆႉ  ၼမ်ႉလိၼ် ႁိၼ်ၽႃဝၢၼ်ႈႁဝ်းၶႃႈလူႉလႅဝ် ၊ ၼမ်ႉၵေႃႈႁႅင်ႈ ၊ ပုၼ်ႈတႃႇၸႂ်ႉၼႂ်းၵၢၼ် ၽုၵ်ႇသွမ်ႈ ဢမ်ႇပေႃး  ။ ယူႇတီႈၸိူဝ်းႁဝ်းၶႃႈ ၵူၼ်းမိူင်း ၶႂ်ႈတုၵ်းယွၼ်းတၢင်းၸွႆႈထႅမ်တီႈ ပႃႇတီႇမႂ်ႇသုင်ၸိုင်ႈတႆး ၊ တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး ၸွႆႈႁေႉႁၢမ်ႈပၼ် ဢၼ်ၶဝ်ၶႂ်ႈၶုတ်းတီႈ ႁူဝ်ၼႃးၾႃႉၼၼ်ႉသေဢမ်ႇၵႃး ဢၼ်ၶဝ် ၸူင် လွႆတီႈဝၢၼ်ႈၼႃးၵုၼ်လႄႈ ဢၼ်ၶဝ်တိုၵ်ႉၶုတ်းဢဝ်ထၢၼ်ႇႁိၼ်ဝႆႉယူႇ တီႈႁိမ်း ဝၢၼ်ႈပၢင်ငႃးၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁႂ်ႈၶဝ်ၵိုတ်းၵမ်းလဵဝ် ” -ဝႃႈၼႆ ။


လိူဝ်ၼၼ်ႉ တီႈဝၢၼ်ႈပဵင်းသၢႆးသမ်ႉ ၶွမ်ႊပၼီႊတႄႇၶုတ်းမိူဝ်ႈပီ 2005 ထိုင် 2015 ။ ထၢၼ်ႇႁိၼ်ၵေႃႈ ယၢမ်းလဵဝ် မူတ်းသဵင်ႈယဝ်ႉ ။ တီႈဢၼ်ၶဝ်ၶုတ်းဢဝ်ၵႂႃႇၼၼ်ႉၵိုတ်းဝႆႉပဵၼ်လုၵ်းလိုၵ်ႉလူင် လိုၵ်ႉမွၵ်ႈ (400) ထတ်း ။ ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ  မႆႈၸႂ်ၵူဝ်ပဵၼ်ၽေးတေႃႇၵူၼ်းလႄႈ တူဝ်သတ်း ။  ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈႁႂ်ႈ ၶွမ်ႊပၼီႊ ၶိုၼ်းထူမ်လိၼ်ပၼ်သေတႃႉ ၾၢႆႇၶွမ်ႊပၼီႊဢမ်ႇယွမ်းႁဵတ်းပၼ် - ဝႃႈၼႆ ။


တီႈမေႃႇထၢၼ်ႇႁိၼ်ႁိမ်းဝၢၼ်ႈပၢင်ငႃးလႄႈ ဢၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊၸူင်လွႆၶုတ်း ထၢၼ်ႇႁိၼ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးလွင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉသူၼ် ၊ ႁႆႈၼႃး ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ လႄႈ တုမ်ႉတိူဝ်ႉ သၽႃဝၾိင်ႈတိုၼ်းပဵၼ် ။ သင်ဝႃႈမီးၽေး ၽႅၼ်ႇလိၼ်ဝႆ  မႃး ၸိုင် လွႆဢၼ် ၸူင် ဝႆႉၼၼ်ႉ ၸၢင်ႈၵူၼ်ႇတူၵ်း  ပဵၼ်ၽေးတေႃႇၵူၼ်းမိူင်းၸိူဝ်းယူႇႁိမ်းႁွမ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉထႅင်ႈၼႆ ၵူၼ်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ ပိုတ်ႇၸႂ်လၢတ်ႈၼေ ၸုမ်းၶၢဝ်ႇ ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ၼင်ႇၼႆ ။


 ၵူၼ်းဝႃႈၼႃးၵုၼ်လၢတ်ႈဝႃႈ  တီႈ ဝၢၼ်ႈၼႃးၵုၼ်ၼၼ်ႉ ၼိုင်ႈဝၼ်းလူတ်ႉၵႃး 6 လေႃႉ တၢင်ႇထၢၼ်ႇႁိၼ်  50 လမ်း ၊ ၼိုင်ႈလမ်းတၢင်ႇလႆႈ 4  တၼ်ႊ ၊ တၢင်ႇဢွၵ်ႇၵူႈဝၼ်း။ ၵႃႈၶၼ်ထၢၼ်ႇႁိၼ်  ၼိုင်ႈတၼ်ႊ တႅမ်ႇသုတ်း  40000 ပျႃး ၊ ပၢၼ်ၵၢင် 50000  ၶႅမ်ႉသုတ်း 80000 ပျႃး ။ ၼိုင်ႈဝၼ်းလႆႈ 200 တၼ်ႊ ။ ၽတ်ႉၽဵင်ႇၶၢႆလႆႈ ပႅတ်ႇသိပ်းသႅၼ် 8000000  ၊ ၼိုင်ႈလိူၼ်သမ်ႉ ၶွမ်ႊပၼီႊလႆႈငိုၼ်း 240000000  သွင်ႁဵင်သီႇပၢၵ်ႇသႅၼ် ။ ၵူၺ်းၵႃႈၵူၼ်းဝၢၼ်ႈတႄႉဢမ်ႇလႆႈၼမ်ႉတွၼ်းသင်ၸွမ်း။ ၵူၺ်းလႆႈႁူပ်ႉတၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇတႃႇယူႇတႃႇၵိၼ်ၵူၺ်း - ဝႃႈၼႆ ။