ၶူးပူင်သွၼ်လိၵ်ႈတႆး ၸၢႆးၾႃႈဝႃႈ ဢၼ်ၵႂႃႇလၢတ်ႈၵႂၢမ်း တီႈပၢင်လူင်ၼၼ်ႉ ယူႇတီႈၵူၼ်းမိူင်းၵေႃႉၼိုင်ႈသေ လၢတ်ႈၵႂၢမ်းၵူၺ်း ၊ ဢမ်ႇယူႇတီႈပႃႊတီႊႁူဝ်သိူဝ် ။ ဢၼ်လၢတ်ႈၵႂႃႇၼၼ်ႉ ဢဝ်ပၢႆးဝူၼ်ႉ ဢၼ်ႁၼ်ၼိူဝ်ပၢႆးမိူင်းသေလၢတ်ႈ ။ လွင်ႈၼႆႉ ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ လႆႈတွင်ႈထၢမ်ဝႆႉၼင်ႇၼႆ ။

ထၢမ် - ဢိင်ၼိူဝ်လုင်းၸၢႆးၾႃႈႁဝ်း ၵႂႃႇလၢတ်ႈၵႂၢမ်း တီႈပၢင်ႁူပ်ႉထူပ်းၵူၼ်းမိူင်း ပၢင်ၵုမ်ႁူဝ်သိူဝ်တီႈဝဵင်း ပၢင်လူင်ၼၼ်ႉသေ လႆႈငိၼ်းဝႃႈပႃႊတီႊသိူဝ်ၽိူၵ်ႇ ၶႂ်ႈၵၢဝ်ႇႁႃ / ၸွႆးတြႃး ။ ဢၼ်ၼႆႉ ထိုင်ၶၵ်ႉတွၼ်ႈလႂ်ယဝ်ႉၶႃႈ ?။


တွပ်ႇ - ႁဝ်းပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်းၵေႃႉၼိုင်ႈၵူၺ်း ၊ ၶဝ်သမ်ႉၶႂ်ႈဢဝ်ႁဝ်း သႂ်ႇၼႂ်းၸုမ်းႁူဝ်သိူဝ်သေ ၶႂ်ႈလၢတ်ႈၸိူင်ႉၼၼ် ။ ႁဝ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈၵူၼ်းၸုမ်းႁူဝ်သိူဝ်။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈပီ 1988-89-90 ၸိူဝ်းၼၼ်ႉတႄႉၸႂ်ႈယူႇ ၊ ႁဝ်းပဵၼ်ၽွင်းတႅၼ်းႁူဝ်သိူဝ်ၵေႃႈၼိုင်ႈ ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈႁဝ်းယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ဢႃယုသႅၼ်းပၢၼ်ႁဝ်း ၊ ပၢႆးယူႇလီႁဝ်း ၊ လွင်ႈပၢႆးမၢၵ်ႈမီးႁဝ်း ၊ ႁဝ်းၼႆႉဢမ်ႇထိူၵ်ႈပဵၼ် ၵူၼ်းႁဵတ်းပၢႆးမိူင်းလႄႈ ႁဝ်းဢမ်ႇႁဵတ်း ၊ ႁဝ်းဢမ်ႇၶဝ်ႈၸႂ်ၼႂ်းၵၢၼ်ပၢႆးမိူင်း ။ ၵူၺ်းၵႃႈ လွင်ႈပၢႆးမိူင်းလႄႈၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၼႆႉတႄႉ မၼ်းပဵၼ်သုၼ်ႇလႆႈ သုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းႁဝ်းလႄႈ လီၶဝ်ႈၸႂ် ။ ၶဝ်ႈၸႂ်ယူႇသေတႃႉၵေႃႈ ႁဝ်းဢမ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းႁဵတ်းၸွမ်းလႆႈ ၊ ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ ႁဝ်းယူႇႁင်းၶေႃႁဝ်းၵူၺ်း ။


ဢၼ်ၶႂ်ႈႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းတႆးႁူႉၼႆႉတႄႉ ႁဝ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈၵူၼ်းၶဝ်ႈဝႆႉၼႂ်းႁူဝ်သိူဝ် ၊ ႁဝ်းပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်းၵေႃႉၼိုင်ႈ ။ ဢၼ်ၵႂႃႇလၢတ်ႈတီႈပၢင်လူင်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁဝ်းယူႇတီႈၵူၼ်းမိူင်းၵေႃႉၼိုင်ႈ ႁၼ်ထိုင်ၼိူဝ်ၵၢၼ်မိူင်းမိူင်းတႆး သေလၢတ်ႈ ၊ ႁဝ်းဢမ်ႇၼႄး ၊ ႁဝ်းဢမ်ႇဝႃႈ လုင်းၵေႃႉၼၼ်ႉၵေႃႉၼႆႉဢမ်ႇလီ ၊ ၸုမ်းၵေႃႉၼၼ်ႉၵေႃႉၼႆႉ ဢမ်ႇလီ ။ ဢၼ်ႁဝ်းလၢတ်ႈၼႄၼႆႉ မၼ်းဢဝ်ပၢႆးဝူၼ်ႉ ဢၼ်ႁၼ်ၼိူဝ်ပၢႆးမိူင်းသေ ႁဝ်းသပ်းလႅင်းၼၼ်ႉၵူၺ်း ။


ထၢမ် - ၶေႃႈၵႂၢမ်းလုင်းၸၢႆးၾႃႈ ယၢမ်ႈလၢတ်ႈတီႈပၢင်လူင်ၼၼ်ႉ ၸွင်ႇပၼ်ႁႅင်း ပႃႊတီႊဢၼ်လႂ်ၶႃႈ ?။


တွပ်ႇ - ၵႂၢမ်းၼႆႉ ယူႇၾၢႆႇၵူၼ်းမိူင်းတႆးလႄႈ လွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈ ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၵူၺ်း ။ ႁႂ်ႈၶႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းတႆးၼင်ႇၵၼ်ႁၵ်ႉၵၼ်သေ ယႃႇပေၸင်းၵၼ် ၊ ႁႂ်ႈတႆးယၢင်း ၶၢင် ၶျၢင်း မၢၼ်ႈ ၵူၼ်းမိူင်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈၵေႃႈ ၽွမ်ႉၵၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ်ပၢႆးမိူင်း ၊ ႁဝ်းၶႂ်ႈလႆႈၸိူင်ႉၼႆ ။ မိူင်းႁဝ်းၼႆႉ ၵွပ်ႈဢမ်ႇႁဵတ်းၵၢၼ်ပၢႆးမိူင်းမႃးလႄႈ သဵင်ၵွင်ႈတႅၵ်ႇပေႃးဢမ်ႇယဝ်ႉ တေႃႇထိုင်မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆ ႁူႉၵၼ်ၵူႈၵေႃႉ ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ သဵင်ၵွင်ႈတႅၵ်ႇယူႇလႄႈ ဢမ်ႇမီးငမ်းယဵၼ် ၊ ပေႃးဢမ်ႇမီးငမ်းယဵၼ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ ။ ဢၼ်ၼႆႉပဵၼ်ၵဝ်ႉငဝ်ႈ ပိုၼ်ႉထၢၼ်မၼ်း ။


သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ ႁဝ်းဢုပ်ႇၵၼ်လီလီ ၊ ဝႆႉၸႂ်ပီႈၸႂ်ၼွင်ႉသေ ဢုပ်ႇၵၼ် မၼ်းတေလီၵႂႃႇ၊ ငဝ်ႈမၼ်းပဵၼ်ဢၼ်ၼႆႉၵူၺ်း ။ ၵႂၢမ်းလုင်းႁဝ်းၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ၵႂၢမ်းသၽႃဝတြႃးဢၼ်ၼိုင်ႈ ၊ မႆႈ ၵတ်း ၾူၼ် လူမ်းၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်သၽႃဝ ၊ ၽႂ်ႁဵတ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈ ။ ပိုၼ်းႁဝ်းၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်မႃးယဝ်ႉလႄႈ ႁဝ်းယုမ်ႇယမ်ၼိူဝ်ၼႆႉသေ ႁဵတ်းလၢတ်ႈ ။ ၵူၼ်းမိူင်းတႆးၵေႃႉၼိုင်ႈ ႁၵ်ႉလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်လႄႈ လၢတ်ႈၵႂၢမ်းလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်ၼႆႉ သမ်ႉဝႃႈတေလႆႈၵႂႃႇယွၼ်းၼွမ်း / တွင်းပၢၼ်ႇၵၼ်ႇတေႃးၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈယူဝ်ႉ ။


ထၢမ် - ပေႃးဝႃႈ တေယွၼ်းတွင်းပၢၼ်ႇၵေႃႈ ႁႂ်ႈႁဵတ်းၶိုၼ်းၶူၺ်ႇ (ၽႅၼ်ႇသီႊၻီႊ) သေ ပိုၼ်ၽႄႈၶိုၼ်းၼႆ ပဵၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၶႃႈ ?။


တွပ်ႇ - ပေႃးၸိူင်ႉၼၼ် ဢၼ်ၶဝ်သမ်ႉႁဵတ်းၶူၺ်ႇသေ ပိုၼ်ၽႄႈယူႇတင်းမိူင်းၼၼ်ႉ ၶဝ်ၵေႃႈတေလႆႈမႃး ယွမ်းၼွမ်း (ၵၼ်ႇတေႃး) ႁဝ်း။ ၶဝ်ၵေႃႈႁဵတ်းၶူၺ်ႇသေ ပိုၼ်တင်းမိူင်းယဝ်ႉလူး ။ မၢင်ၵေႃႉလႃႇထိုင်ႁဝ်း ၊ ႁဝ်းဢႃယုယႂ်ႇလႄႈ ႁဝ်းယုမ်ႉတေႃႇၶဝ် ပဵၼ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇလၢၼ်ဢွၼ်ႇႁဝ်း ၊ ႁဝ်းဢီးလူၶဝ်ၵွၼ်ႇ ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၶဝ်ၶႂ်ႈၸႃႉလႄႈ ၶဝ်လႃႇႁဝ်းၼႆႉ ၵူၼ်းႁဝ်းၼႆႉ မီးပရမတ်ႉထတြႃး 4 ဢၼ်ၵူၺ်း ။ ရုပ်ႈ ၊ ၸႂ် ၊ ၸေတသိၵ်ႈ ၊ ၼိပ်ႉပၢၼ်ႇၵူၺ်း။ ၸႂ် ၸေတသိၵ်ႈၼၼ်ႉ ပေႃးယင်းဝႃႈၶဝ်ပဵၼ်ယူႇၸိူင်ႉၼၼ် ပဵၼ်ၸႂ်ဢၵုသူလ် ။ ႁဝ်းပွင်ႇၸႂ် ၵၢၼ်ဢၵုသူလ် ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ ႁဝ်းယူႇၸွမ်းၸဝ်ႈဝုၼ်းၸုမ်ႉမႃး 3 ပီ ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ ထၢတ်ႈၸႂ်ႁဝ်းဢၼ်ယုၵ်ႉဝႆႉတီႈသုင်ၼၼ်ႉ ႁဝ်းဢမ်ႇၶႂ်ႈဝၢင်းဝႆႉတီႈတႅမ်ႇသေ ၵႂႃႇၽိတ်းတေႃႇၶဝ် ၊ ႁဝ်းၵေႃႈ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈၶဝ်ဝူၼ်ႉပွင်ႇ ယုၵ်ႉမၢၵ်ႇႁူဝ်ၸႂ်ထၢၼ်ႈသုင်သုင်သေဢုပ်ႇႁဝ်း ။


ထၢမ် - လုင်းၸၢႆးၾႃႈႁဝ်းၶႂ်ႈဝႃႈၼႆႉ ႁႂ်ႈပႃႊတီႊသိူဝ်ၽိူၵ်ႇ မႃးဢုပ်ႇၵၼ်တင်းလုင်းႁဝ်းၶႃႈႁႃႉ ?။


တွပ်ႇ - ဢုပ်ႇၵေႃႈလႆႈ ဢမ်ႇဢုပ်ႇၵေႃႈလႆႈ ။ ၶဝ်ၶႂ်ႈႁဵတ်းၾဵတ်ႉၿုၵ်ႉၶဝ်သေ ဝႃႈၵႂႃႇၵေႃႈလႆႈ ။ ပေႃးဝႃႈ ၶဝ်ဝူၼ်ႉပွင်ႇၼိူဝ်ပၢႆးဝူၼ်ႉ မၢၵ်ႇႁူဝ်ၸႂ်ဢၼ်လုင်းလၢတ်ႈၵႂၢမ်းၵႂႃႇၼႆႉ ဢဝ်ပိုၼ်ႉထၢၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ်သေလၢတ်ႈ၊ ႁဝ်းဢမ်ႇမီးၸႂ်ႁႂ်ႈၶဝ်လႆႈလူႉ ၊ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈတႆးႁဝ်းလႆႈလီၵူၺ်း ။ ပေႃးပဵၼ်တီႈဢမႄႊရိၵၼ်ႊၼႆ ပိူၼ်ႈယင်းတေႁပ်ႉတွၼ်ႈႁဝ်း ၸႂ်ႉႁဝ်းၵႂႃႇလၢတ်ႈထႅင်ႈၵွၼ်ႇ ။ မိူင်းႁဝ်းသမ်ႉဝႃႈၶႂ်ႈႁႂ်ႈဢိုတ်း တေႁဵတ်းၵၢၼ်လုမ်းတီႈၵၼ်ၼႆ ၼႆႉဢမ်ႇၸႂ်ႈၵၢၼ်ဢၼ်တီႈလႆႈၽိတ်းၵၼ် ။ တၢင်းႁၼ်ထိုင်ႁဝ်း ႁဝ်းလၢတ်ႈဢမ်ႇၽိတ်း ၊ ပေႃးႁဝ်းဝႃႈ လုင်းၼႆႉၵေႃႉၼႆႉဢမ်ႇလီ ၊ ၸုမ်းၼႆႉဢမ်ႇလီဢိူဝ်ႈၼႆတႄႉ ပဵၼ်ဝႆႉပိူင်ၼိုင်ႈ ၊ ႁဝ်းဢမ်ႇဝႃႈၸိူင်ႉၼၼ်လူး ။


ၸုမ်းတႆးဢၼ်လႂ်ပေႉၵႂႃႇၵေႃႈ ၸၢမ်းဝူၼ်ႉတူၺ်းလူး ၊ ၼႂ်းမိူင်းတႆးၼႆႉ ၸုမ်းတႆးဢၼ်ၼိုင်ႈပေႉၵႂႃႇ ပဵၼ်ၸုမ်းလႂ်ပေႉၵေႃႈ သမ်ႉပဵၼ်သင် ၊ ႁဝ်းထုၵ်ႇလႆႈၸူမ်းၸွမ်း ၊ ပီႈဢၢႆႈႁဝ်းပေႉၵေႃႈႁဝ်းလူဝ်ႇၸူမ်း ၊ ၼွင်ႉႁဝ်းပေႉၵေႃႈႁဝ်းလူဝ်ႇၸူမ်း ၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ ႁဝ်းပဵၼ်ၼိူဝ်ႉလိူတ်ႈၶိူဝ်းလဵဝ် ဢၼ်လဵဝ် ။ ႁဝ်းသမ်ႉဝႃႈ ႁဝ်းတေႁဵတ်းၶုၼ် တေၸွႆႈမိူင်းတႆးႁဝ်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင် ၊ ၵူၼ်းမိူင်းတႆးႁဝ်းၵေႃႉလႂ်ႁဵတ်းလႆႈၵေႃႈပဵၼ်သင် ၊ လူဝ်ႇၸူမ်းၸွမ်းၵူၺ်း ၊ ဢၼ်ဢမ်ႇလီၼႆႉ ႁဝ်းၼင်ႇၵၼ်ဢမ်ႇလီလႆႈၽိတ်းၵၼ် ။ ႁဵတ်းသင်ႁဝ်းသမ်ႉ ၸႂ်ပိတ်းပိတ်း ႁဝ်းတေႁဵတ်းၵူၼ်းပွင်မိူင်းဢၼ်ၸႂ်ပွတ်းပွတ်းၼၼ်ႉႁႃႉ ။ ၵွပ်ႈၼၼ် ၵူၼ်းႁဝ်းၼႆႉ ႁဝ်းထုၵ်ႇလႆႈလဵင်ႉတြႃးၸိုဝ်ႈၸႂ်ႈၵူၺ်း ၊ လၢတ်ႈသိုဝ်ႈသိုဝ်ႈၵူၺ်း ၊ လုင်းႁဝ်းဢမ်ႇၸင်းၶဝ် ၊ ၽိတ်းၵေႃႈဢမ်ႇၽိတ်း ၊ ၶႂ်ႈၸႃႉၵေႃႈဢမ်ႇၶႂ်ႈၸႃႉ ၊ ႁဝ်းၶႂ်ႈႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းတႆးႁဝ်း လႆႈႁၵ်ႉႁွမ်ၵၼ်ၵူၺ်း ။


သမ်ႉသဵၼ်ႈတၢင်းပၢႆးမိူင်းမိူင်းတႆးႁဝ်းၼႆႉ လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်ၼႆႉ ပႅတ်ႈဢမ်ႇလႆႈ ၊ ပေႃးၽႂ်ဢမ်ႇဝူၼ်ႉ လွင်ႈလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင် ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ဢမ်ႇမီးယဝ်ႉ ။ မိူဝ်ႈလဵဝ် မူႇၸုမ်းၸိူဝ်းၼႆႉသမ်ႉဢုပ်ႇဝႆႉဝႃႈ 50 ပီလိူဝ်မႃးယဝ်ႉ ၊ လူင်းလၢႆးမိုဝ်းၵၼ်ၼၼ်ႉ ၸၢႆႇၵႂႃႇယဝ်ႉ ၊ ၽႂ်လၢတ်ႈလွင်ႈလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်ၵေႃႈ ဢမ်ႇၶိုတ်းၵၢပ်ႈယဝ်ႉ ဝႃႇ ။ ႁဝ်းႁၼ်ၼႆႉတႄႉ ပေႃးႁူပ်ႉၵၼ်ၵေႃႈ ဢုပ်ႇၵၼ်လီလီငၢမ်းငၢမ်း မၼ်းလီလႆႈယူႇ ႁဝ်းႁၼ်ထိုင်ၸိူင်ႉၼႆၵူၺ်း ။


ထၢမ် - ပေႃးၾၢႆႇၶဝ်ၵေႃႈ မႃးႁူပ်ႉသေဢုပ်ႇၵၼ် ပဵၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၶႃႈ ?။


တွပ်ႇ - ႁူပ်ႉ ဢမ်ႇႁူပ်ႉဢမ်ႇပဵၼ်သင် ၊ ပေႃးၶဝ်ပွင်ႇၸႂ်ၼိူဝ်ႁဝ်း ပဵၼ်ၵူၼ်းၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈယဝ်ႉယဝ်ႉ ။ ႁဝ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈၵူၼ်းၶႂ်ႈလႆႈတီႈယူႇ ၊ ငိုၼ်းႁူဝ်လိူၼ်ၵေႃႈႁဝ်းဢမ်ႇၶႂ်ႈလႆႈ ၊ ႁဝ်းယူႇထမ်းမၻႃး (ယူဝ်းယူဝ်း) ၵူၺ်း ၊ ၵၢင်ၶမ်ႈၵေႃႈႁဝ်းဢမ်ႇၵိၼ်ၶဝ်ႈ ၊ ႁဝ်းၵိၼ်ၶဝ်ႈၼိုင်ႈတႃႇၵူၺ်း ၊ ႁဝ်းၵူၼ်းမီးသိလ် ။ သိလ်ၼႆႉပဵၼ်ထႃဝရ တေႃႇၸူဝ်ႈ ၊ မီးဝတ်ႉ / ၵျွင်းမုၼ်ၸဝ်ႈ ဢမ်ႇမီးၵျွင်းၵေႃႈယဝ်ႉ ၊ ပေႃးၵၢင်ၶမ်ႈမႃးၵေႃႈသိလ် 8 ၼႆႉ ႁဝ်းႁပ်ႉဝႆႉတႃႇသေႇ ။ ႁဝ်းတေၵႂႃႇၽိတ်းၵူၼ်းၶႂ်ႈလႆႈဢႃႇၼႃႇ ပႃႇဝႃႇႁဵတ်းသင် ၊ ႁဝ်းလၢတ်ႈတႃႇၵူၼ်း မိူင်းတႆးႁဝ်းၵူၺ်း ။ ၵွပ်ႈၼႆ ၵူၼ်းမိူင်းတႆးႁဝ်းယႃႇပေငိူဝ်ႈ ၊ ပိုတ်ႇႁူပိုတ်ႇတႃသေလၵ်းလၵ်းလႅမ်လႅမ် မေႃၽွမ်ႉၵၼ်သေၵမ်း ၊ ႁႂ်ႈပဵၼ်ၶေႃႈလဵဝ်သဵင်လဵဝ်သေၵမ်း ၊ ႁဝ်းၶႂ်ႈဝႃႈဢၼ်ၼႆႉၵူၺ်း ။