ပူၼ်ႉမႃးမိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 20/02/13 ဝၢႆးၸတ်းပၢင်ႁူပ်ႉထူပ်း ဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ်ဝူင်ႈၵၢင် ၶွမ်ႊမတီႊၶိုင်ပွင် လွင်ႈငမ်းယဵၼ်ၸိုင်ႈ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် (UPWC)] ၶွင်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈတဵင်းၸဵင်ႇတင်း ၶွင်ႊသီႊႁူမ်ႈတုမ်ၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း (UNFC) ၼႂ်းၵဵင်းမႆႇယဝ်ႉ သွင်ၾၢႆႇလႆႈၸႂ်ၵၼ်ဢွၵ်ႇလိၵ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈ ယူင်ႉၶၢပ်ႈလွင်ႈဢုပ်ႇဢူဝ်းတၢင်းၵၢၼ် မိူင်း။

ယူင်ႉၶၢပ်ႈလွင်ႈဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၢၼ်မိူင်းၼၼ်ႉ ပဵၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈၼႂ်းလိၵ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ဢမ်ႇတႅမ်ႈသပ်းလႅင်းဝႆႉသေတႃႉ ၸွမ်းၼင်ႇၶေႃႈတႅပ်း တတ်းၵဝ်ႇ မိူဝ်ႈပၢင်ၵုမ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်း 16/09/12 ပူၼ်ႉမႃး မီးဝႆႉဝႃႈ တေၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈယူင်ႉၶၢပ်ႈ လွင်ႈဢုပ်ႇဢူဝ်းတၢင်းၵၢၼ်မိူင်း၊ ၵွပ်ႈၼႆ မီးၵၢၼ်ၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈတင်ႈတႄႇၼႂ်းလိူၼ်သႅပ်ႊထႅမ်ႊၿိူဝ်ႊမႃး။

ယူင်ႉၶၢပ်ႈလွင်ႈဢုပ်ႇဢူဝ်းတၢင်းၵၢၼ်မိူင်းၼႆႉ မိူၼ်ၼင်ႇ (1)လၵ်းၵၢၼ်/လွၼ်ႉမွၼ်း (Core Principles) ။ (2) လွင်ႈၶဝ်ႈပႃးၼႂ်း ပၢင်ၵုမ် (Composition) ။ (3)ပိူင်ၶွတ်ႇၽွတ်ႈၸုမ်းႁၢင်ႈႁႅၼ်းပၢင်ၵုမ် (Structure) ။ (4)ႁူဝ်ၶေႃႈပၢင်ၵုမ် (Agenda) ။ (5)ၽႅၼ်တၢင်းၵၢၼ်မိူင်း (Roadmap) ။ (6)ၶွပ်ႇတူင်ႇၶၢဝ်းယၢမ်း (Timeframe) ။ (7)ၸုမ်းၵူၼ်းမိူင်း (CSOs) ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ၶေႃႈထိ (1)လၵ်းၵၢၼ်/လွၼ်ႉမွၼ်းၼၼ်ႉ တူဝ်ယၢင်ႇမိူၼ်ၼင်ႇ ၾၢႆႇသၢၼ်ၶတ်းတၢင်ႇလၢတ်ႈ/ထၢမ်ဝႃႈ- ႁဝ်းၸုၵ်းမၼ်ႈဝႆႉ ၼိူဝ်လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင် 1947 ၊ ၸွင်ႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈတေသိုပ်ႇ/ယွမ်းႁပ်ႉ လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆ ပၢင်လူင်။ ၾၢႆႇမၢၼ်ႈၵေႃႈၸၢင်ႈတွင်ႈထၢမ် ၶိုၼ်းဝႃႈ ၸွင်ႇသူၸဝ်ႈသမ်ႉယွမ်းႁပ်ႉလၵ်းၵၢၼ် 3 ပိူင် (ဢယေး တူင်းပႃး)၊ သွင်ၾၢႆႇယွမ်းႁပ်ႉၼင်ႇၵၼ် ဢဝ်ပဵၼ်လၵ်းၵၢၼ် လွၼ်ႉမွၼ်းၵႂႃႇ။

(2)လွင်ႈၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းပၢင်ၵုမ်။ ပဵၼ်ၽႂ်တေၶဝ်ႈ၊ ၵူၼ်းသႅၼ်းလႂ်တေၶဝ်ႈပႃး၊ တေၶဝ်ႈပႃးၼမ်/ဢေႇၵႃႈႁိုဝ်။ ၸွမ်းၼင်ႇၸုမ်းႁဵတ်း ၵၢၼ်ပိူဝ်ႈတႃႇၵပ်းသၢၼ်ၼႂ်းၵႄႈၵၢင်ၸၢဝ်းၶိူဝ်း (WGEC) ႁၢင်ႈႁႅၼ်းဝႆႉၼၼ်ႉ ပႃးၾၢႆႇ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ၊ ပႃႊတီႊၵၢၼ်မိူင်း၊ ၸုမ်းယိပ်း ၵွင်ႈၵၢင်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ယၢမ်ႈႁဵတ်းမႃး ပၢင်ၵုမ်လူင်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ (NC) လႄႈမီးၾၢႆႇပႃႇတီႇၵၢၼ်မိူင်း ၸိူဝ်းလႆႈႁပ်ႉလိူၵ်ႈတင်ႈၼႂ်းပီ 1990 ၊ ၸဝ်ႈၼႃႈ တီႈဝၢၼ်ႈမိူင်း၊ ၸုမ်းႁႅင်းၵၢၼ်၊ ၸုမ်းၸဝ်ႈႁႆႈၸဝ်ႈၼႃး  ၸိူဝ်းၼႆႉၶဝ်ႈပႃး။ ၵမ်းၼႆႉတေႁဵတ်းထႅင်ႈ ပၢင်ၵုမ်လူင် ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၵေႃႈ တေလႆႈတူၵ်းလူင်းၵၼ်ဝႃႈ ထုၵ်ႇလီပႃးၸုမ်းၸိူဝ်းလႂ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

(3)ပိူင်ၶွတ်ႇၽွတ်ႈၸုမ်းႁၢင်ႈႁႅၼ်းပၢင်ၵုမ်ၼၼ်ႉ တေၶွတ်ႇၽွတ်ႈၸိူင်ႉႁိုဝ်။ ၸုမ်းၸတ်းႁႅၼ်းပၢင်ၵုမ်ၼႆႉ ၾၢႆႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ/ ၾၢႆႇၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈ/ ပႃႇတီႇၵၢၼ်မိူင်းၸိူဝ်းၼႆႉ ၼိုင်ႈၾၢႆႇတေၶဝ်ႈပႃးၵႃႈႁိုဝ်။ ၵႃႈၵွၼ်ႇပူၼ်ႉ မႃး မိူၼ်ၼင်ႇပၢင်ၵုမ်လူင် (NC) ၼၼ်ႉ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ ၶိုင်ပွင်ႁဵတ်းသၢင်ႈ မႃးႁင်းၵူၺ်း။

ၼွၵ်ႈသေၼၼ်ႉ ၾၢႆႇတႂ်ႈၸုမ်းၸတ်းႁႅၼ်းပၢင်ၵုမ် တေမီးထႅင်ႈၸုမ်းႁဵတ်းၵၢၼ် ၸွမ်းႁူဝ်ၶေႃႈပၢင်ၵုမ် ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ (Thematic work team) ။ တူဝ်ယၢင်ႇမိူၼ်ၼင်ႇပၢင်ၵုမ်တေဢုပ်ႇဢူဝ်းပႃး လွင်ႈသုၼ်ႇလႆႈ ၵူၼ်းၵေႃႈ တေမီးပႃးၸုမ်းၵဵပ်းၶေႃႈမုလ်းလွင်ႈ သုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်း။ တေဢုပ်ႇပႃးလွင်ႈသိင်ႇဝႅတ်ႉလွမ်ႉ/ လွင်ႈၾႅတ်ႊၻရိူဝ်ႊလ် ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ တေမီးၸုမ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၵဵပ်းၶေႃႈမုလ်း ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ လွင်ႈလႂ် လွင်ႈၼၼ်ႉ။ ၶၵ်ႉတွၼ်ႈၼႆႉ မီး 2 ၸၼ်ႉ ၸုမ်းၸတ်းႁႅၼ်းၾၢႆႇၼိူဝ် (Structure) ၊ ၸုမ်းႁဵတ်းၵၢၼ် ၾၢႆႇတႂ်ႈ (Work team) ၊ လွင်ႈၼႆႉ ပၢင်ၵုမ်တေဢုပ်ႇဢူဝ်း 10 ႁူဝ်ၶေႃႈၵေႃႈ တေမီးၸုမ်း (Work team) 10 ၸုမ်း။

(4)ႁူဝ်ၶေႃႈပၢင်ၵုမ်ၼၼ်ႉ တေမီးၵၢၼ်တႅပ်းတတ်း ဢဝ်ႁူဝ်ၶေႃႈလႂ်တေဢုပ်ႇဢွၼ်တၢင်း၊ ႁူဝ်ၶေႃႈလႂ် သမ်ႉတေဢုပ်ႇလိုၼ်းလင်။ ၸွမ်းၼင်ႇၸုမ်း WGEC ၼင်ႈပၢင်ၵုမ်သေလႆႈၸႂ်ဝႆႉ၊ သိုပ်ႇမွပ်ႈပၼ်တီႈ UNFC ၼၼ်ႉမီး 1.ၵၢၼ်ၸွႆႈထႅမ်တၢင်းပိူင်ၵူၼ်း။ 2.သုၼ်ႇလႆႈပိုၼ်ႉထၢၼ်။ 3.လွင်ႈႁူမ်ႈမိုဝ်းၵၼ်ပူၵ်းပွင်/ မူၼ်ႉမႄး ၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီး။ 4.လွင်ႈမူၼ်ႉမႄးၾၢႆႇတႅတ်းတတ်းတြႃး (ႁႂ်ႈပေႃးမီးလွင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်း)။ 5. မူၼ်ႉမႄးလွင်ႈတီႈ လိၼ် (ဢၼ်မီးၵၢၼ်ယိုတ်းတီႈလိၼ်ၵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၼင်ႇႁိုဝ်ၵူၼ်းမိူင်းတေပဵၼ်ၸဝ်ႈၶွင် တီႈလိၼ်လႆႈၼၼ်ႉ  တေၶိုင်ပွင်ၸိူင်ႉႁိုဝ်)။ ၵဵဝ်ႇၵပ်း လွင်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်ၵေႃႈ ၸၢင်ႈၶဝ်ႈပႃးပဵၼ်ႁူဝ်ၶေႃႈယွႆႈထႅင်ႈ။ 6.လွင်ႈၸႄႈမိူင်း လႄႈၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်တေၸႅၵ်ႇၽႄမႅင်ႇဢမ်းၼၢၸ်ႈၵၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ်။ 7.လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈလႄႈ လၵ်းၵၢၼ် ၼိုင်ႈၸိုင်ႈမိူင်းၼိုင်ႈတပ်ႉသိုၵ်း။ (8)လွၵ်းၻီႊမွၵ်းၶရေႊသီႊၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၼႂ်းပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း- ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းၼႆႉ ၾၢႆႇမၢၼ်ႈတေဢၢင်ႈဝႃႈ ႁဝ်းမီးတပ်ႉသိုၵ်းမျၢၼ်ႇမႃႇ (Myanmar army) ယဝ်ႉတၵ်းလႆႈဢွၼ် ၵၼ်ၶဝ်ႈၼႂ်းတပ်ႉသိုၵ်းမျၢၼ်ႇမႃႇ။ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းသမ်ႉ တေဝႃႈ ပေႃးတပ်ႉသိုၵ်း မျၢၼ်ႇမႃႇ ႁဝ်းဢမ်ႇၶဝ်ႈလႆႈ၊ ပေႃးတပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈမိူင်း ႁူမ်ႈတုမ် (Union army) ႁဝ်းၶဝ်ႈလႆႈ။ ၵပ်းၵၢႆႇ လွင်ႈတပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ ၵမ်ႈၽွင်ႈတေဝႃႈ တပ်ႉသိုၵ်းၸႄႈမိူင်းၶဝ်တေ လႆႈဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်း လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ ၸႄႈမိူင်းၽႂ်မၼ်း။ ၵမ်ႈၽွင်ႈသမ်ႉတေဝႃႈ လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈၸႄႈမိူင်းၼႆႉ ၶိုင်ႈၼိုင်ႈတပ်ႉသိုၵ်း မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်း၊ ထႅင်ႈၶိုင်ႈၼိုင်ႈသမ်ႉ တပ်ႉသိုၵ်းၸႄႈမိူင်းၶဝ်ဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်း၊  ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ၸၢင်ႈပဵၼ်လႆႈ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ယူႇတီႈၵၢၼ်ဢုပ်ႇဢူဝ်းတူၵ်းလူင်းသွင်ၾၢႆႇထႅင်ႈၵမ်းၼိုင်ႈ။

(5)ၽႅၼ်တၢင်းၵၢၼ်မိူင်းၼၼ်ႉ ဢွၼ်တၢင်းမိူဝ်ႈပႆႇႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်လူင်ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ တေလႆႈႁဵတ်းသင်လၢႆလၢႆ၊ ဝၢႆးၸတ်းယဝ်ႉ တေလႆႈႁဵတ်းသင်။ WGEC တင်း UNFC ႁၢင်ႈႁႅၼ်းဝႆႉဝႃႈ- မိူဝ်ႈပႆႇပဵၼ်ပၢင်ၵုမ် ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ 1.တေလႆႈတူၵ်းလူင်းၵၼ် လွင်ႈယူင်ႉၶၢပ်ႈ (Frame work) ။ 2.တူၵ်းလူင်းၶေႃႈလႆႈၸႂ် ၵိုတ်းယိုဝ်းပတ်းပိုၼ်ႉ ဢၼ်ႁူမ်ႇငမ်းတင်းသဵင်ႈ၊ မိူၼ်ၼင်ႇ RCSS တူၵ်းလူင်းၵၼ်ဝႆႉ 8 ၶေႃႈ၊ ၶျၢင်း 20 ၶေႃႈ၊ မွၼ်း 10 ၶေႃႈ ၸိူဝ်းၼႆႉႁႂ်ႈလႆႈမႃးႁူမ်ႈၵၼ်တင်းသဵင်ႈသေ ႁႂ်ႈလႆႈမႃးပဵၼ်ၶေႃႈတူၵ်းလူင်း ၵိုတ်းယိုဝ်းဢၼ်ႁူမ်ႇ ငမ်းတင်းသဵင်ႈ။ ၼွၵ်ႈသေၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈမီးပၢင်ဢုပ်ႇၵုမ်ၸၼ်ႉၸႄႈမိူင်း၊ ၸၼ်ႉၵူႈၸႄႈမိူင်းသေ ယင်ႇသဵင်ၵူၼ်း မိူင်းဝႆႉ လွင်ႈၵူၼ်းမိူင်းလႆႈၺႃးတူတ်ႈတၢမ်ႇယူႇၸိူင်ႉႁိုဝ်၊ ၵူၼ်းမိူင်းၶႂ်ႈလႆႈ ၶႂ်ႈပဵၼ်သင်ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ဢၼ်မိူၼ် ၵၼ်ၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းဢဝ်မႃးႁူမ်ႈၵၼ်။ ပေႃးယင်ႇသဵင်ၵူၼ်းမိူင်းယဝ်ႉ ၸင်ႇမႃးၸတ်းပၢင်ၵုမ်ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်။ ပေႃးတူၵ်းလူင်းၵၼ်လႆႈယဝ်ႉ ႁပ်ႉႁပ်ႉႁွင်းမၵ်းမၼ်ႈ ပဵၼ်မၢႆမီႈလႄႈႁဵတ်းဢွၵ်ႇၼမ်ႉဢွၵ်ႇတူဝ်ၸွမ်း- ၸိူဝ်းၼႆႉ။

(6)ၶွပ်ႇတူင်ႇၶၢဝ်းယၢမ်း (Time frame) ၊ ပၢင်ၵုမ်ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ တေၸႂ်ႉၶၢဝ်းယၢမ်းႁိုင်ၵႃႈႁိုဝ်၊ တေယဝ်ႉတူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်းပီ 2015 ယူႇႁႃႉ၊ ပေႃးဢမ်ႇယဝ်ႉဢွၼ်တၢင်း 2015 တေႁဵတ်းႁိုဝ်။ မိူၼ်ၼင်ႇ ႁူဝ်ၶေႃႈဢုပ်ႇဢူဝ်းမီး 10 ၶေႃႈ၊ ပီ 2015 ၼႆႉ သမ်ႉတၼ်းယဝ်ႉ 6 ႁူဝ်ၶေႃႈၵူၺ်း၊ ၵိုတ်း 4 ႁူဝ်ၶေႃႈ ၸိူဝ်းၼႆႉတေႁဵတ်းႁိုဝ်။

(7)ၸုမ်းၵူၼ်းမိူင်း။ ၼႂ်းၶၵ်ႉၵၢၼ်လွင်ႈငမ်းယဵၼ်ၼႆႉ ၸုမ်းၵူၼ်းမိူင်းတေၶဝ်ႈပႃးတွၼ်ႈလွၵ်းလႂ်လၢႆလၢႆ။ မိူၼ်ၼင်ႇၸုမ်းသိုဝ်ႇ၊ သင်ၶ၊ ၵူၼ်းမိူင်း ၾၢႆႇလႂ်တေၶဝ်ႈပႃးၸိူင်ႉႁိုဝ်။ တေႁႂ်ႈလႆႈၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းပၢင်ၵုမ်ၵမ်းသိုဝ်ႈႁႃႉ၊ ဢမ်ႇၼၼ် ႁႂ်ႈလႆႈၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းၸုမ်း ႁဵတ်းၵၢၼ်ၼႄႇ၊ ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ ႁႂ်ႈပဵၼ်ၸုမ်းဢၼ်လွတ်ႈလႅဝ်းသေ တူင်ႉၼိုင်ပၼ်ႁႅင်းဢီးႁႃႉ။

ဢၼ်ဢူးဢွင်ႇမိၼ်း တင်းၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း UNFC တေႁူပ်ႉထူပ်းဢုပ်ႇၵၼ်ထႅင်ႈၶၢဝ်းတၢင်း 2 လိူၼ်တၢင်းၼႃႈၼႆႉ ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ တေပႃးၸွမ်းၼင်ႇလၢတ်ႈမႃးတင်းမူတ်း 7 ၶေႃႈၼႆႉ၊ ၵူၺ်းၵႃႈၸၢင်ႈလိူဝ် 7 ၶေႃႈၼႆႉ ႁိုဝ် ၸၢင်ႈယွမ်းၵေႃႈပဵၼ်လႆႈ။ ပၢင်ၵုမ်တၢင်း ၼႃႈၼႆႉ သင်ဝႃႈဢမ်ႇမီးဢၼ်ႁၢင်ႉၵၢတ်ႈတႄႉ မၢင်ၽဝ်ႇၸၢင်ႈ တူၵ်းလူင်းၵၼ်လႆႈၼႂ်း 2 လိူၼ်ၼႆႉ- မုင်ႈမွင်းၼင်ႇၼႆ။