လူင်ပွင်ၸိုင်ႈႁၢမ်ႈဝႆႉသေတႃႉ ၶွမ်ႊပၼီႊတိုၵ်ႉၶုတ်းၶမ်းယူႇလႄႈ ၾူၼ်တူၵ်းလၢႆဝၼ်းၼႆႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၶီႈလိၼ်၊ သၢႆး၊ ၵူမ်ႇငႂ်ႈ လွင်ႈလႆၸွမ်းၼမ်ႉလူၼ်ႉ ထူမ်ႈဝၢၼ်ႈၼႃးႁႆးလူင်၊ သတ်းလဵင်ႉၵိုၵ်းႁိူၼ်းလူႉယႂ်ႇတၢႆၼမ်။


ဝၼ်းတီႈ 02/09/2017 ၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉၾူၼ်တူၵ်းႁႅင်းသေ ၼမ်ႉႁူၺ်ႈၼမ်ႉလွႆၼွင်း ၵူမ်ႇငႂ်ႈ၊ သၢႆး၊ ၶူၺ်လိၼ် မေႃႇၶမ်း ဢၼ်ၶုတ်း ႁူဝ်ဝၢၼ်ႈၼႃးႁႆးလူင်ၼၼ်ႉလႆၶဝ်ႈ ၵေးၼမ်ႉၶမ်း ယိုင်ႈၶိုၼ်ႈလူၼ်ႉၾင်ႇ ၼွင်းလုပ်ႇ ဝၢၼ်ႈ ၼႃးႁႆးလူင် ဢိူင်ႇမိူင်းလဵၼ်း ၵိင်ႇၸႄႈဝဵင်းတႃႈလိူဝ်ႇ ၸႄႈတွၼ်ႈတႃႈၶီႈလဵၵ်း ၸိုင်ႈတႆး ပွတ်းဢွၵ်ႇၶူင်း ၼႂ်းၼၼ်ႉ လင်ႁိူၼ်း ႁိမ်း 20 လင် ႁိမ်းၾင်ႇ မႄႈၼမ်ႉၶမ်းၼၼ်ႉ ႁိူၼ်းယေးလူႉၵွႆသေပိူၼ်ႈ ဝႃႈၼႆ။


ၸၢႆးလဵဝ်း ၵူၼ်းၼုမ်ႇဝၢၼ်ႈၼႃးႁႆးလူင် လၢတ်ႈတီႈၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႈ “ ၵွၼ်ႇၼမ်ႉ တေလုပ်ႇထူမ်ႈ 2-3 ဝၼ်း ၼႆႉ ၾူၼ်တူၵ်းႁၢဝ်ႈႁႅင်း။ ဢၼ်ယူႇႁိမ်းမႄႈၼမ်ႉၶမ်းၼၼ်ႉ ၼမ်ႉလုပ်ႇၶိုၼ်ႈဝႆးသေ ၸဝ်ႈႁိူၼ်း ဢမ်ႇတၼ်းပိုတ်ႇ လဝ်ႉၵႆႇလႄႈ ၵႆႇတၢႆၵႂႃႇတင်းလဝ်ႉ။ တေႃႈလဵဝ် ၼမ်ႉယွမ်း လူင်းၵႂႃႇယဝ်ႉသေတႃႉ (ၶီႈငႂ်ႈ၊ ၶီႈသၢႆး ဢၼ် လုၵ်ႉမႃးတီႈမေႃႇၶမ်းၼၼ်ႉ) ၶၢင်ႉဝႆႉ ၼႂ်းၵိဝ်ႇၼႂ်းဝၢင်းႁိူၼ်း တင်းၼမ်လၢႆ” ဝႃႈၼႆ။

သိုပ်ႇလၢတ်ႈထႅင်ႈဝႃႈ ၼမ်ႉၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈ ထူမ်ႈပွၵ်ႈၼႆႉၵူၺ်း ၶႂ်ႈဝႃႈထူမ်ႈၵူႈပီယဝ်ႉ ပေႃးၾူၼ်တူၵ်းႁႅင်းၸိူင်ႉၼႆ ယွၼ်ႉဝႃႈ ၵေးမႄႈၼမ်ႉၶမ်း ဢၼ်လႆယူႇၼႆႉ ႁွင်ႈမၼ်းၵေႃႈတိုၼ်ႈၵႅပ်ႈၵေႃႈၵႅပ်ႈ။ တင်ႈတႄႇၶွမ်ႊပၼီႊမႃး ၶုတ်းၶမ်း ၸဵမ်မိူဝ်ႈပီ 2007 ႁွင်ႈၼမ်ႉဢမ်ႇႁူႉပဵၼ်ႁွင်ႈၼမ်ႉ၊ သၢႆးထူမ်ႈပေႃးသုင်လိူဝ်မူႇဝၢၼ်ႈလႄႈ သၢႆးၸင်ႇ လူၼ်ႉထူမ်ႈပႃး ဝၢၼ်ႈယဝ်ႉ- ဝႃႈၼႆ။


ဝၢၼ်ႈၼႃးႁႆးလူင်ၼႆႉ တင်းမူတ်းလင်ႁိူၼ်း မီးမွၵ်ႈ 60 လင်။ ၼႂ်းပီ 2017 ၼႆႉ ထုၵ်ႇၼမ်ႉလုပ်ႇထူမ်ႈ လၢႆလၢႆပွၵ်ႈ ယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး ဝၼ်းတီႈ 23/07/2017 ၼၼ်ႉၵေႃႈ ထူမ်ႈပွၵ်ႈၼိုင်ႈ တုမ်ႉတိူဝ်ႉလင်ႁိူၼ်း 2 လင်၊ ဝၼ်း တီႈ 24/08/2017 ၵေႃႈ ထူမ်ႈထႅင်ႈပွၵ်ႈၼိုင်ႈ တုမ်ႉတိူဝ်ႉလင်ႁိူၼ်း 14 လင် ဝႃႈၼႆ။


တင်ႈတႄႇ ပီ 2007 တေႃႇယၢမ်းလဵဝ် ၶွမ်ႊပၼီႊ ၶုတ်းၶမ်း ၸွမ်းသၼ်လွႆ “ လွႆၶမ်း” ၾၢႆႇၼိူဝ်ဝၢၼ်ႈ ၼႃးႁႆးလူင် ဢိူင်ႇမိူင်းလဵၼ်း ဢၼ်မီးၼႂ်း ၵႄႈၵိင်ႇၸႄႈဝဵင်းတႃႈလိူဝ်ႇလႄႈ မႄႈၼမ်ႉၶွင် ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်း ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇ။ မိူဝ်ႈလဵဝ် ထိူၼ်ႇလွႆတၢင်းၵႂၢင်ႈမွၵ်ႈ 11 လၵ်းပၼ်ႇႁွပ်ႈၼႆႉ လႆႈထုၵ်ႇၶွမ်ႊပၼီႊၶုတ်းၶမ်း ၶုတ်း ၵူၼ်ႇတေးလွႆ ယႃႉလႅဝ်ထိူၼ်ႇၶိူဝ်း ၵေးၼမ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၸဝ်ႈႁႆႈၸဝ်ႈၼႃး ႁူဝ်ၵူၼ်း မွၵ်ႈ 340 ၼႂ်းတူင်ႇတၢင်ႇၼၼ်ႉ ႁူပ်ႉတၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ။ ၵူၼ်းမိူင်းမွၵ်ႈ 1500 ၵေႃႉ ၼႂ်း 8 မူႇဝၢၼ်ႈ ၸိူဝ်းပိုင်ႈဢိင်ၸႂ်ႉတိုဝ်းၼမ်ႉၶမ်းလႄႈ ၵေးၼမ်ႉ လဵၼ်းၵေႃႈတုမ်ႉယွၼ်ႈၸွမ်း တင်းၼမ်လၢႆ ဝႃႈၼႆ။


Photo by Shan Farmers