ၸုမ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းတႆး လၢႆလၢႆၸုမ်းႁူမ်ႈၵၼ်ၸတ်းႁဵတ်း ပၢင်ၵပ်းသိုပ်ႇၽိုၼ်ပပ်ႉလိၵ်ႈႁၢႆးငၢၼ်း ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈပၼ်ႁႃတီႈလိၼ် ၼႂ်းၸိုင်ႈတႆး တီႈဝဵင်းလူင်တူၼ်ႈတီး။ ႁဵတ်းဢွၵ်ႇပပ်ႉလွင်ႈတီႈလိၼ် ႁႂ်ႈပဵၼ်တီႈၵိုၵ်းပိုၼ်းမိူင်းတႆး ။

ပၢင်ၵပ်းသိုပ်ႇပပ်ႉလိၵ်ႈႁၢႆးငၢၼ်း ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈပၼ်ႁႃတီႈလိၼ်ၼႆႉ ၸတ်းႁဵတ်းမိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 28/10/2016 တီႈႁူင်းႁေႃၵၢင်ဝဵင်း (မျူဝ်ႉတေႃႇၶၢၼ်းမ) ဝဵင်းလူင်တူၼ်ႈတီး ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းၸၢၼ်း။ ၸႂ်ႉၸိုဝ်ႈဝႃႈ မွၵ်ႇၵွၼ်ႁဵတ်းသၢၵ်ႈသေႇတီႈလိၼ်ထုၵ်ႇယိုတ်း (ၶျႄႇရီႇတႅတ်ႉတေႇတဵင်းသီးမျေႇ)- ၼႆယဝ်ႉ ။


ၽူႈၸတ်းၵၢၼ်တွၼ်ႈတႃႇၼႂ်းမိူင်းတႆး ၸုမ်း EPRP ၼၢင်းၵေသီ လၢတ်ႈဝႃႈ- “ၼႂ်းမိူင်းတႆးႁဝ်းၼႆႉ ဢၼ်ယိုတ်းတီႈလိၼ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်းၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈမီး တပ်ႉသိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ ၶွမ်ႊပၼီႊ ၸိူဝ်းၼႆႉၵူၺ်း၊ မိူၼ်ၼင်ႇၽူႈၵွၼ်းပွၵ်ႉယွမ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ယိုတ်းတီႈလိၼ်ဝႆႉ၊ ၵူၼ်းမိူင်းၼႆႉ လႆႈထုၵ်ႇတဵၵ်းတဵင်လၢႆၸိူဝ်ႉလၢႆပိူင်တင်းၼမ်။ ဢၼ်ပိူၼ်ႈၶီႇၼဵၵ်းတဵၵ်းတဵင်ႁဝ်း၊ ပိူၼ်ႈလႅၼ်ႁဝ်း၊ ပိူၼ်ႈဢဝ်တီႈလိၼ်ႁဝ်းၸိူဝ်းၼႆႉ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈႁဝ်းဢမ်ႇမီးပၢႆးႁူႉပၢႆးႁၼ် ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈတီႈလိၼ်။ ပေႃးၼၼ် ႁဝ်းဢွၼ်ၵၼ်ၽႅၼ်ၵၢၼ်သေ ၵႂႃႇပၼ်ပိုၼ်ႉႁူႉပၢႆးႁၼ် ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈတီႈလိၼ် ၼႂ်းလိူၼ်ၼိုင်ႈၼႆႉ ႁဝ်းၵႂႃႇ 15 ၸႄႈဝဵင်း ။


သိုပ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ- ၵူၺ်းၵႃႈ ပၼ်ႁႃလွင်ႈတီႈလိၼ်ၼႆႉ မၼ်းမီးၼမ်တႄႉတႄႉ။ ႁဝ်းၵႂႃႇပၼ်ပိုၼ်ႉႁူႉသေတႃႉၵေႃႈ တီႈၼၼ်ႈပဵၼ်ၼၼ် တီႈၼႆႈပဵၼ်ၼႆၵေႃႈမီး၊ မၢင်တီႈတီႈလိၼ်မီးဝႂ်တီႈလိၼ် (ပုင်ႇၸၢမ်ႇ 7) ယူႇၵေႃႈ ထုၵ်ႇႁုပ်ႈယိုတ်းဝႆႉၵေႃႈမီး။ ပၼ်ႁႃတီႈလိၼ်ၼႆႉ သုၵ်ႉသၵ်ႉယုင်ႈယၢင်ႈတႄႉတႄႉ။ ၶေႃႈမုလ်းၸိူဝ်းၼႆႉ ႁဝ်းတေၵဵပ်းမႃးတင်းမူတ်းသေ တေႁဵတ်းပဵၼ်ပပ်ႉဢွၼ်ႇဢၼ်ၼိုင်ႈ၊ တႃႇတေႁူႉဝႃႈဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်ပၼ်ႁႃတီႈလိၼ် လွင်ႈမိူင်းတႆးႁဝ်း ။


တီႈၼႂ်းပပ်ႉၼႆႉ ၸႅၵ်ႇဝႆႉမီးတွၼ်ႈၵၼ် 5 ၵၼ်- 1.တီႈလိၼ် ဢၼ်တပ်ႉသိုၵ်းယိုတ်းဝႆႉ။ 2.ၶွမ်ႊပၼီႊ ႁုပ်ႈယိုတ်း။ 3.လူင်ပွင်ၸိုင်ႈႁုပ်ႈယိုတ်း တွၼ်ႈတႃႇၶူင်းၵၢၼ်။ 4.တီႈလိၼ်ဢၼ်ထုၵ်ႇယိုတ်းဢဝ်လၢႆ လူၺ်ႈလၢႆးဢမ်ႇၸွမ်းထမ်း/ၶဝ်ႈတြႃး။ 5.တၢင်ႇၸိူဝ်ႉတၢင်ႇလွင်ႈ မိူၼ်ၼင်ႇၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၵမ်ႈၽွင်ႈ ဢၼ်ဢမ်ႇၸႂ်ႈၸုမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ႁုပ်ႈယိုတ်းဝႆႉ ၸိူဝ်းၼႆႉ ။


ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈတီႈလိၼ်ၼႆႉ ႁဝ်းထုၵ်ႇလႆႈၵႄႈလိတ်ႈၸိူင်ႉႁိုဝ်။ မိူဝ်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၶဝ် ၶတ်းၸႂ်တေသပ်းလႅင်း ၼႄၵူၼ်းမိူင်း၊ တေၵႄႈလိတ်ႈပၼ်ႁႃတီႈလိၼ်ပၼ်ၵူၼ်းမိူင်းၼႆၵေႃႈ ပပ်ႉလိၵ်ႈဢွၼ်ႇဢၼ်ၼႆႉ ႁႂ်ႈပဵၼ်လွင်ႈ ၵမ်ႉထႅမ်ပၼ် တီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ။ ထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈသမ်ႉ ပပ်ႉဢွၼ်ႇ  ၵဵဝ်ႇလွင်ႈပၼ်ႁႃတီႈလိၼ် ၼႂ်းမိူင်းတႆးႁဝ်းၼႆႉ  တေပဵၼ်ဢၼ်ၵိုၵ်းပိုၼ်းၵႂႃႇဝႃႈ ၼႂ်းမိူင်းႁဝ်းၼႆႉ မၼ်းယၢမ်ႈမီးမႃးပၼ်ႁႃၸိူင်ႉၼႆ- ၼၢင်းၵေသီ လၢတ်ႈၼႄ တီႈၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ၼင်ႇၼႆ ။


လွင်ႈလႆႈပွင်ပဵၼ်မႃး ၽိုၼ်ပပ်ႉလိၵ်ႈႁၢႆးငၢၼ်း ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈပၼ်ႁႃတီႈလိၼ် ၼႂ်းၸိုင်ႈတႆးၼႆႉ ၸုမ်းဢၼ်ၸႂ်ႉၸိုဝ်ႈဝႃႈ We are Tai peace and local development group (ႁဝ်းပဵၼ်တႆးႁဵတ်းသၢင်ႈ လွင်ႈငမ်းယဵၼ်လႄႈ ပူၵ်းပွင်ပိုၼ်ႉတီႈ) ၊ ၸုမ်းၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆး (TYO) လႄႈ ၸုမ်း Ethnic Peace Resources Project-EPRP (ၶူင်းၵၢၼ်ၶူဝ်းႁႄႈၶူဝ်းတိုၼ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းငမ်းယဵၼ်) ႁူမ်ႈၵၼ်လူင်းပိုၼ်ႉတီႈ ၼႂ်းၸိုင်ႈတႆး 18 ၸႄႈဝဵင်း၊ ၵဵပ်းႁွမ်ၶေႃႈမုလ်းသေ ၶိုင်ပွင်ဢွၵ်ႇမႃး ။