ဝၼ်းတီႈ 18/09/2017 ၶၼ်လႅၵ်ႈငိုၼ်း ၼႂ်းဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ငိုၼ်းထႆး 1 ဝၢတ်ႇ = 40.82 ပျႃး၊ ငိုၼ်းတေႃႊလိူဝ်ႊ(US) 1 တေႃႊလိူဝ်ႊ = 1349.00 ပျႃး၊ ငိုၼ်းၶႄႇ 1 ယႅၼ်ႉ = 205.78 ပျႃး (ၶၼ်လႅၵ်ႈငိုၼ်း လုမ်ႈၾႃႉ)။

ၵႅမ်ၸွမ်ၸိုင်ႈ ဢူးႁိၼ်ႇၼရီႊပၼ်ႊထိဝ်ႊ ဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်း ၵႂႃႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ပၢင်ဢုပ်ႇၵုမ်လွင်ႈမူႇပိူင် ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ ပၢင်ၵုမ်လူင်ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ ပွၵ်ႈၵမ်း 72 တီႈမိူင်းဢႃႊမေႊရိၵႃႊ။


ဝၼ်းတီႈ 20/09/2017 ၼႆႉယူႇတီႈၵႅမ်ၸွမ်ၸိုင်ႈ ဢူးႁိၼ်ႇၼရီႊပၼ်ႊထိဝ်ႊ တေၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ပၢင်ဢုပ်ႇၵုမ် လွင်ႈမူႇ ပိူင်ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ ပၢင်ၵုမ်လူင်ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ UN ပွၵ်ႈၵမ်း 72 ဢၼ်တေၸတ်းႁဵတ်းတီႈ ဝဵင်းၼိဝ်ႊယွၵ်ႊ မိူင်းဢမေႊရီႊၵႃႊၼၼ်ႉ ယူႇတီႈ ဢူးႁိၼ်ႇၼရီႊပၼ်ႊထိဝ်ႊ တေသပ်းလႅင်းၼႄၼႂ်းပၢင်ၵုမ်လူင် ငဝ်းလၢႆး ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မိူင်းမၢၼ်ႈ ဝႃႈၼႆ။

ၶၢဝ်းတၢင်း ၵႅမ်ၸွမ်ၸိုင်ႈၵမ်းၼႆႉ ဢူးတွင်းထုၼ်း ၽူႈပၼ်တၢင်းၶႆႈၸႂ် ၾၢႆႇႁူမ်ႇလူမ်ႈၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ၊ ဢူးၵျေႃႇ တိၼ်ႇ ၵႅမ်ၽွင်းလူင် ၾၢႆႇၼွၵ်ႈမိူင်း ဢိၵ်ႇၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်းလၢႆလၢႆၵေႃႉ ပႃးၵႂႃႇၸွမ်း ဝႃႈၼႆ။


ဝၼ်းတီႈ 16/09/2017 ယၢမ်းၵၢင်ၶမ်ႈၼၼ်ႉ ၸွမ်ၽွင်းလူင်တိူင်းတႃႈၵုင်ႈ ဢူးၽိဝ်းမိၼ်ႉတဵင်း တင်း ၽွင်းတၢင်လူင် မိူင်းဢမေႊရိၵႃႊ ဢၼ်ပၵ်းလုမ်းတီႈတႃႈၵုင်ႈ ၸွမ်းသူင်ႇ တီႈဝၢင်းႁိူဝ်းမိၼ်တႃႈၵုင်ႈ ဝႃႈၼႆ။


ၵူႈပွၵ်ႈတႄႉ ယူႇတီႈၽွင်းလူင်ၾၢႆႇၼွၵ်ႈမိူင်း ပဵၼ်ၵေႃႉႁပ်ႉပုၼ်ႈၽွၼ်း ၶဝ်ႈႁူမ်ႈပၢင်ၵုမ်လူင်ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ မႃးၵမ်ႈၼမ်။
ၶေႃႈမုၼ်းၶၢဝ်ႇ ဢိင်မႃးတီႈ Burmese.dvb.no

ပၼ်ႁႃလူင်မိူင်းတႆးဢၼ်ၼိုင်ႈ ၼႂ်းၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈၼႆႉ လိူဝ်သေၵၢၼ်မိူင်း၊ ၵၢၼ်သိုၵ်း၊ သုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်း လႄႈတၢင်ႇလွင်ႈတၢင်းပိူင်ယဝ်ႉ ပဵၼ်ပၼ်ႁႃယႃႈမဝ်းၵမ်။ လွင်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်ၼႆႉ ၸုမ်းၾၢႆႇၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉယႃႈမဝ်းၵမ် လႄႈ ရႃၸဝတ်ႈၸၢတ်ႈၸိုင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈ (UNODC) ယၢမ်ႈဢွၵ်ႇလိၵ်ႈႁၢႆးငၢၼ်းၵႂႃႇဝႃႈ-ၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉၼႆႉ ယႃႈၾိၼ်ႇဢွၵ်ႇၼမ်သုတ်းတီႈ 1 ပဵၼ်မိူင်းဢပ်ႊၾၵႃႊ ၼိတ်ႊသတၼ်ႊ။ ႁွင်းလူင်းမႃးတီႈ 2 ပဵၼ်ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈ၊ ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈသမ်ႉ ၼႂ်းမိူင်းတႆးၵူၺ်း ဢွၵ်ႇယႃႈမဝ်းၵမ် 96% - ၼႆယဝ်ႉ။


ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်ၼႂ်းမိူင်းတႆးၼႆႉ ၸဝ်ႈယွတ်ႈသိုၵ်း ႁူဝ်ပဝ်ႈၶွင်ႇသီႇဢဝ်ၶိုၼ်းၸိုင်ႈတႆး/ တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး (RCSS/SSA) ၵေႃႈလႆႈလၢတ်ႈတီႈ ပၢင်သပ်းလႅင်းၸႅင်ႈၶၢဝ်ႇ ဢၼ်ၸတ်းတီႈႁူမ်းႁႅမ်းၵၢၼ်ႇတေႃႇၵျီး ၽႄးလဵတ်ႉသ် ဝဵင်းလူင်တႃႈၵုင်ႈ မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 15/09/2017 လၢတ်ႈဝႃႈ- "ႁဝ်းမႃးႁူပ်ႉ တေႃႇဢွင်ႇသၢၼ်းသုၵျီႇသေ ဢၼ်မၼ်းၼၢင်းသူၼ်ၸႂ် လွင်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်ၼႆႉ ႁဝ်းယိၼ်းလီဢဝ်ၵုၼ်းမုၼ်ၸွမ်း တႄႉတႄႉ။ ႁဵတ်းသင်လႄႈ ယႃႈမဝ်းၵမ်ၼႂ်းမိူင်းတႆး တိုၵ်ႉလိူင်ႇၼမ်ယူႇ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ လွၵ်းလၢႆးၵၢၼ်ၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉယႃႈမဝ်းၵမ် မၼ်းဢမ်ႇထုၵ်ႇမႅၼ်ႈ၊ ပိူင်တႅၵ်ႈမၼ်း မိူၼ်ၼင်ႇႁဝ်းသွၵ်ႈႁႃၽူႈလၵ်ႉ၊ ၽူႈလၵ်ႉမီးၼႂ်းႁိူၼ်း ႁဝ်းသမ်ႉၵႂႃႇႁႃတၢင်းၼွၵ်ႈႁိူၼ်းၼႆ ႁႃဢမ်ႇၺႃး ၽူႈလၵ်ႉသေပွၵ်ႈ"။


မိူဝ်ႈၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၶဝ် သိုပ်ႇထၢမ်ဝႃႈ- "ၵဵဝ်ႇလွင်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်ၼႆႉသေ ၸိူဝ်းလႂ်ၵဵဝ်ႇၶွင်ႈ ႁၼ်ထိုင်ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၽွင်ႈ ၼႆၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈယွတ်ႈသိုၵ်းၵေႃႈတွပ်ႇဝႃႈ- "ဢၼ်ၵဵဝ်ႇၶွင်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်ၼႆႉ ႁဝ်းယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ် တေႁူႉလီလိူဝ်သေႁဝ်း"- ၼႆယဝ်ႉ။

ၶၢဝ်းတၢင်း ၵၢၼ်သၢင်ႈလွင်ႈယုမ်ႇယမ်ၵၼ် ဝူင်ႈၵၢင် RCSS တင်းၾၢႆႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ၊ ၾၢႆႇသိုၵ်းတပ်ႉမတေႃႇ ဢၼ်ႁူပ်ႉထူပ်းၵၼ် တီႈၼေႇပျီႇတေႃႇၵမ်း မိူဝ်ႈ 11/09/2017 ၵေႃႈ ဢုပ်ႇဢူဝ်းပႃးလွင်ႈ တေႁဵတ်းႁိုဝ်ႁူမ်ႈမိုဝ်းၵၼ် ၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉယႃႈမဝ်းၵမ်။


"ယူႇတီႈၽူႈၵိူဝ်းၵုမ်ၸိုင်ႈမိူင်း ၼၢင်းဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇၼႆၵေႃႈ မၼ်းၼၢင်းၶႂ်ႈႁႂ်ႈ လွၵ်းတွၼ်ႈၶွင်ၼၢင်းယိင်းၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃးမႃး၊ ႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းၶဝ်ႈႁူမ်ႈပႃးမႃးၼမ်ၼမ် ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ထုၵ်ႇလီပၼ်တၢင်းႁူႉၼၢင်းယိင်း ႁႂ်ႈၼၢင်းယိင်း ၶဝ်ႈပႃးမႃး။ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈၼၢင်းယိင်းလႄႈ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်း ၶဝ်ႈႁူမ်ႈပႃးၼႂ်းၵၢၼ်ၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉယႃႈမဝ်းၵမ်ၼမ်ၼမ်" ၽူႈၶၢၼ်ပၢၵ်ႇ RCSS/SSA ၸဝ်ႈသိုၵ်းၸၢႆးမိူင်း လၢတ်ႈ။


ပူၼ်ႉမႃးဢမ်ႇႁိုင်ၼႆႉ တီႈၸႄႈမိူင်းၶၢင်ၵေႃႈ မီးၵၢၼ်တီႉၺွပ်းလႆႈယႃႈမဝ်းၵမ်တင်းၼမ်၊ ၵႃႈၶၼ်ယႃႈမဝ်းၵမ်တင်းမူတ်း ၼပ်ႉႁူဝ်ႁဵင်သႅၼ်၊ ပဵၼ်ၶၢဝ်ႇယႂ်ႇၶၢဝ်ႇလူင်တႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈ။


ၽူႈၵွၼ်းတပ်ႉပလိၵ်ႈ မိတ်ႉၵျီးၼႃး ၸႄႈမိူင်းၶၢင် (ၸဝ်ႈသိုၵ်းလူင်ၾၢႆႇတပ်ႉပလိၵ်ႈ) ဢူးထုၼ်းဢူး လၢတ်ႈတီႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ BBC ဝႃႈ- ၵႃႈၶၼ်ယႃႈမဝ်းၵမ် ဢၼ်တီႉၺွပ်းလႆႈၼႆႉ တင်းၼမ်သႅၼ်မၼ်းမီး သၢမ်ႁဵင်ပၢႆ။ ပဵၼ်ယႃႈၾိၼ်ႇၽိူၵ်ႇ၊ ယႃႈမႃႉၸိူဝ်းၼႆႉ။ ယႃႈမဝ်းၵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၵမ်ႈၼမ်လုၵ်ႉတၢင်းမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇ တင်းပွတ်းဢွၵ်ႇသေမႃး။ လႆႈႁူႉဝႃႈ လုၵ်ႉတီႈတူင်ႇဝူင်းၶၢင်သၢႆၵွင်းၶႃး (ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၵူတ်ႉၶၢႆ)မႃး။ မီးၵၢၼ်လတ်းၽၢၼ်ႇတၢင်းထိူၼ်ႇ ငိူင်ႉဝႄႈၸႄႈဝဵင်းမူႇၸေႊ-ၼမ်ႉၶမ်းသေ မုင်ႈၸူးတၢင်းမိူင်းၶၢင်။ ပိူဝ်ႈတႃႇတေတီႉလႆႈ ငဝ်ႈႁၢၵ်ႈမၼ်းသမ်ႉ ၵွင်းၶႃးၼႆႉယူႇၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇလႄႈ မွပ်ႈၼႃႈတီႈပၼ်ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ ပွတ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ-ဝႃႈၼႆ။


ၾၢႆႇၼိုင်ႈတၢင်းၼိုင်ႈ ပူၼ်ႉမႃးမိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 10 လိူၼ်သႅမ်ႊထႅမ်ႊၿိူဝ်ႊၼႆႉ ၶၢဝ်ႇငဝ်းႁၢင်ႈသဵင် TV ၸုမ်းဝႃႉပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဢွၵ်ႇဝႃႈ- ၸုမ်းဝႃႉတီႉၺွပ်းလႆႈၵူၼ်းၵဵဝ်ႇၶွင်ႈ ယႃႈမဝ်းၵမ် 5 ၵေႃႉ။ လွင်ႈၼႆႉ ၸုမ်းဝႃႉတီႉမတ်ႉဢဝ်ပၼ်ႇလဵပ်ႈဝဵင်း၊ ပၼ်တူတ်ႈတၢမ်ႇတၢင်းၽိတ်း လူၺ်ႈႁွင်ႉၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်းမႃး တူၺ်းၼမ်ၼမ် မိူၼ်ၼင်ႇပၢင်ပွႆးသေ ၶႃႈႁႅမ်ပႅတ်ႈၼႄၵူၼ်းတင်းၼမ်ၵေႃႉၼိုင်ႈ။ လွင်ႈၼႆႉ ၼႄၾၢင်ႁၢင်ႈဝႃႈ ၸုမ်းဝႃႉၵေႃႈသၢၼ်ၶတ်းၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉယႃႈမဝ်းၵမ်ယူႇ။


ၽူႈမီးၸၼ်ႉၼႂ်းဝႃႉ ဢၼ်ယူႇတီႈမိူင်းပွၵ်ႉ ဢမ်ႇၶႂ်ႈဢွၵ်ႇၸိုဝ်ႈၵေႃႉၼိုင်ႈလၢတ်ႈဝႃႈ- ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်ဝႃႉ ႁွင်ႉႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်ၵၼ်မိူဝ်ႈၵၢင်လိူၼ်ဢေႃႊၵတ်ႊသ်။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ၼႂ်းၵူၼ်းလူင်ဝႃႉၵေႃႉၼိုင်ႈလၢတ်ႈဝႃႈ- "ၵၢၼ်ႁဵတ်းဢွၵ်ႇယႃႈမဝ်းၵမ်ၼႆႉ ယႃႇပေသိုဝ်ႉၶၢႆၵၼ်ၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းဝႃႉၶိုၼ်း၊ ပေႃးမီးၵၢၼ်သိုဝ်ႉၶၢႆၵၼ် တေၺႃးတူတ်ႈတၢမ်ႇၼၵ်းၼႃ"-ဝႃႈၼႆ။


ၼႂ်းၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈၼႆႉ ၵၢၼ်မိူင်း ၵၢၼ်ငမ်းယဵၼ် ယႃႈမဝ်းၵမ် မၼ်းတိုၼ်းဢမ်ႇၽၢတ်ႇၵၼ်လႆႈ၊ ပေႃးဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ် လွင်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်ၵေႃႈ တၵ်းလႆႈဢုပ်ႇပႃးလွင်ႈၵၢၼ်မိူင်း။ ယႃႈမဝ်းၵမ်ၼႂ်းမိူင်းတႆးဢမ်ႇႁၢႆၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၽွင်ႈၼၼ်ႉ ၽူႈပၵ်းတႃယႃႈမဝ်းၵမ်ၼႂ်းၸိုင်ႈတႆး ဢၼ်ပဵၼ်ပႃး ၽူႈၵွၼ်းလုမ်း PI ၸဝ်ႈၶိုၼ်းသႂ် ဢၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ်ၵမ်ႉထႅမ်လွင်ႈငမ်းယဵၼ်ၼႂ်းမိူင်း ၵေႃႈယၢမ်ႈလၢတ်ႈတီႈ ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ။


"ပေႃးၵဵဝ်ႇၵပ်းလူၺ်ႈလွင်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်ၼႆႉ တၢင်းၾၢႆႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈလႄႈ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ လႆႈၶိုင်ပွင်ၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉမႃးၵေႃႈ မၼ်းႁိုင်ၼႅၼ်ႇယဝ်ႉ၊ ၸဵမ်မိူဝ်ႈပီ 1974 ၵေႃႈ လႆႈႁူမ်ႈမိုဝ်းၵၼ်တင်းဢမေႊရိၵၢၼ်ႊ သေၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉမႃး၊ ယိုင်ႈၽဵဝ်ႈယိုင်ႈၼမ်မႃးတိၵ်းတိၵ်း၊ မၼ်းၼႄဝႃႈ လၢႆးၽဵဝ်ႈမၼ်းတိုၼ်းဢမ်ႇမႅၼ်ႈ။ ၾၢႆႇၼိုင်ႈသမ်ႉၽဵဝ်ႈ၊ ၾၢႆႇၼိုင်ႈသမ်ႉ ႁူမ်ႈမိုဝ်းၵၼ်တင်း ၸုမ်းၸိူဝ်းဢၼ်ၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၸွမ်း ယႃႈမဝ်းၵမ်၊ မၼ်းပဵၼ်ၸိူင်ႉၼၼ်ဝႆႉ။ ပေႃးၸူးၸႂ်ၼႆႉ ၶႂ်ႈၽဵဝ်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်ဝႃႈၼႆသေတႃႉၵေႃႈ ဢဝ်ၵၢၼ်မိူင်းဝႃႈသမ်ႉ ၸုမ်းၸိူဝ်းဢၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ်ယႃႈမဝ်းၵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ သမ်ႉပဵၼ်မႁႃႇမိတ်ႈ (ဢူၺ်းလီ)ၾၢႆႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ၊ ပေႃးပဵၼ်ၸိူင်ႉၼၼ် တႃႇတေၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉၼႆႉမၼ်းယၢပ်ႇ"- ၸဝ်ႈၶိုၼ်းသႂ် လၢတ်ႈ။


မၼ်းၸဝ်ႈထတ်းသၢင်ဝႃႈ- "ပေႃးဝႃႈတေၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉယႃႈမဝ်းၵမ်ၼႆ ၾၢႆႇၼိုင်ႈႁဝ်းသမ်ႉၽဵဝ်ႈ၊ ၾၢႆႇၼိုင်ႈသမ်ႉပၼ်ႁႅင်းၸုမ်းၸိူဝ်းၵဵဝ်ႇၶွင်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်ၼႆ မၼ်းႁဵတ်းဢမ်ႇလႆႈ။ ဢၼ်လီႁဵတ်းၼႆႉ- 1.ၸုမ်းၸိူဝ်းဢၼ်ၵဵဝ်ႇၶွင်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်၊ ၸုမ်းၸိူဝ်းဢၼ်ယိပ်းၵွင်ႈသေ သၢၼ်ၶတ်းၶဝ်ၼႆႉ ႁဝ်းလူဝ်ႇႁွင်ႉမႃးၵူႈမူႇၵူႈၸုမ်း၊ ဢမ်ႇၸႂ်ႈတႃႇတီႉၺွပ်းၶဝ်။ 2.ႁွင်ႉမႃးသေဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်ဝႃႈ ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်ၼႆႉ ႁဝ်းတေႁဵတ်းၸိူင်ႉႁိုဝ်၊ ပေႃးဝႃႈႁဝ်းဢုပ်ႇ လွင်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်ၼႆၵေႃႈ တေလႆႈဢုပ်ႇပႃးၵၢၼ်မိူင်း၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ လွင်ပွင်ၸိုင်ႈၵေႃႈ ၾၢႆႇၵၢၼ်မိူင်းၼႆႉ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈၵူႈမူႇၵူႈၸုမ်းယူႇၾၢႆႇမၼ်း၊ ၼင်ႇႁိုဝ်တေယူႇၾၢႆႇမၼ်းၼႆႉ မၼ်းတေၸၢင်ႈပၼ် (ဢၶႂၢင်ႉဢယေး) သုၼ်ႇလႆႈၶဝ်ဢီႈသင်။ ပေႃးသူၸဝ်ႈတေမႃးယူႇၾၢႆႇႁဝ်းၶႃႈၼႆ ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊသီႊ ဢၼ်သူၸဝ်ႈပႆႇလႆႈၼႆႉ တၵ်းတေလႆႈ။ လွၵ်းပိူင်ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ တၵ်းတေလႆႈ ၸဵမ်ၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉ တေလႆႈမီးၶေႃႈတူၵ်းလူင်းၵၼ်။


ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼၼ်လႄႈ ၵၢၼ်မိူင်း ၵၢၼ်ငမ်းယဵၼ် ယႃႈမဝ်းၵမ် မၼ်းတိုၼ်းဢမ်ႇၽၢတ်ႇၵၼ်လႆႈ။ ဢၼ်ဢမ်ႇၽၢတ်ႇၵၼ်လႆႈ ႁဝ်းတေႁဵတ်းၽၢတ်ႇၽႄၵၼ်ၼႆ မၼ်းတိုၼ်းဢမ်ႇဢွင်ႇလႆႈ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ မၼ်းၸၢင်ႈမီးၸိုဝ်ႈမီးသဵင်ယူႇ၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ ၸိူဝ်းဢၼ်ၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၸွမ်းယႃႈမဝ်းၵမ်ၶဝ် ဢၼ်ဢမ်ႇယူႇၾၢႆႇ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵေႃႈမီးၼမ်။ ၸုမ်းၸိူဝ်းၵႃႉၶၢႆႁင်းၵူၺ်းၵေႃႈမီး။ ပေႃးဝႃႈၵႂႃႇၽဵဝ်ႈၵူၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉတႄႉ မၼ်းတေမီးၽွၼ်းလီၼိုင်ႈၵႅပ်ႉၵမ်းယူႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ၶၢဝ်းယၢဝ်းတႄႉမၼ်းဢမ်ႇမီးၽွၼ်းလီ၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ တီႉၵႂႃႇယဝ်ႉၵေႃႉၼိုင်ႈ ၵေႃႉမႂ်ႇတေမီးမႃးထႅင်ႈ၊ မိူၼ်ၵၼ်တင်းတေႃမၼ်း၊ ၵႃႈၸူဝ်ႈဢၼ်ႁဝ်းဢမ်ႇၽဵဝ်ႈလႆႈ တေႃမၼ်းၼႆႉတႄႉ မၼ်းတေႁုၼ်ႈၶိုၼ်ႈတိၵ်းတိၵ်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ- ၸဝ်ႈၶိုၼ်းသႂ် ၸီႉၸမ်ႈထတ်းသၢင် ႁၼ်ထိုင်ၼင်ႇၼႆ။


တီႈပၢင်တေႇသၼႃႇႁေႃးထမ်း တိုၵ်းတေႃးယႃႈမဝ်းၵမ် ဢၼ်လႆႈၸတ်းႁဵတ်းမႃး ၼႂ်းၸိုင်ႈတႆးလၢႆလၢႆၸႄႈမိူင်း ၶၢဝ်းတၢင်း 2-3 ပီမႃးၼႆႉ ၸဝ်ႈၶူးသီႇရိထမ်မ ဝ တ်ႉၾႃႉဝိႁၢရ်ဝဵင်းဢိၼ်း၊ ဢၼ်ပဵၼ်ၸဝ်ႈလႆႈႁပ်ႉသူး (ရၢင်းဝလ်း) ၸဝ်ႈသုၸၼ်ႇတီႇ (ၼၢင်းၸုမ်ႈၸႂ်မိူင်း ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်မိူင်းသီႇပေႃႉ ၸဝ်ႈၵျႃႇသႅင်) ၵေႃႈသင်ႇသွၼ်ပွၼ်ႈထမ်းဝႃႈ-“ၾၢၵ်ႇထိုင်ၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆးႁဝ်းၵူႈၵေႃႉၵူႈၵူၼ်း ႁႂ်ႈမေႃႁၵ်ႉတူဝ်ၵဝ်ႇ၊ မေႃႁၵ်ႉၼႃႈႁေႃတေႃႁိူၼ်း၊ မေႃႁၵ်ႉလုၵ်ႈလၢင်းၼၢင်းမေး၊ မေႃႁၵ်ႉပေႃႈမႄႈပီႈၼွင်ႉၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း၊ မေႃႁၵ်ႉၼႃႈဝၢၼ်ႈတႃသူၼ် ဝၢၼ်ႈဢိူင်ႇပွၵ်ႉယွမ်ႇ။ ဢမ်ႇမီးတိုဝ်ႉတၢင်းၸွႆႈ ၵၢၼ်ဝၢၼ်ႈမိူင်းသေတႃႉၵေႃႈ ႁႂ်ႈလႆႈမေႃဝႄႈပႅတ်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်။ ပေႃးဝႄႈပႅတ်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်လႆႈၵေႃႈ မိူၼ်ၼင်ႇၸွႆႈၵႅတ်ႇၶႄႁႄႉၵင်ႈပၼ်ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းႁဝ်းယဝ်ႉ။ ယႃႈမဝ်းၵမ်ၼႆႉ မႃးယႃႉၶိူဝ်းႁဝ်း၊ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းႁဝ်းလူႉလႅဝ်”-ဝႃႈၼႆ။


ယိူင်းဢၢၼ်းပိူဝ်ႈတႃႇ ယၢၼ်ၵႆၽေးယႃႈမဝ်းၵမ်ၼႆသေ လၢႆလၢႆပီမႃးၼႆႉ ၵူၼ်းၼုမ်ႇၼႂ်းမိူင်းတႆးၵေႃႈ ၶွၼ်ႈႁႅင်းတူဝ် ႁႅင်းၸႂ် ႁူမ်ႈၵၼ်ၸတ်းလွင်ႈတူင်ႉၼိုင်လၢႆၸိူဝ်ႉလၢႆပိူင်။ မိူၼ်ၼင်ႇႁူမ်ႈၵၼ်ပႆၶိုၼ်ႈလွႆလူင်ၼႂ်းမိူင်းတႆး၊ ၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ပွႆးၶႅင်ႇပိတ်ႉမၢၵ်ႇၼင်၊ ၸတ်းပၢင်ပၼ်တၢင်းႁူႉ ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၽေးယႃႈမဝ်းၵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။


လိူၼ်ၵျုၼ်ႊ ဝၼ်းတီႈ 26 ပဵၼ်ဝၼ်းသၢၼ်ၶတ်းယႃႈမဝ်းၵမ်ၵူႈၸိုင်ႈမိူင်း (International Day Against Drug Abuse and Illicit Trafficking 26 June) ။ ဝၼ်းသၢၼ်ၶတ်းယႃႈမဝ်းၵမ်ၼႆႉ ပၢင်ၵုမ်လူင်ၸုမ်းၸၢတ်ႈၸိုင်ႈ လုမ်ႈၾႃႉ (UNGA) တႄႇႁပ်ႉႁွင်းမၵ်းမၼ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇမႃးမိူဝ်ႈ ဝၼ်းတီႈ 26 လိူၼ်ၵျူၼ်ႊ 1988 ။ ပေႃးၶွပ်ႈထိုင်မႃးၼႂ်းဝၼ်းၼႆႉၵူႈပီပီ ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း လၢႆလၢႆၸုမ်း ၼႂ်းၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈ ဢိၵ်ႇတင်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ လႆႈၸတ်းပၢင်ၽဝ်ယႃႈမဝ်းၵမ် ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇႁႂ်ႈၼွၵ်ႈမိူင်းၼႂ်းမိူင်းႁူႉၸွမ်း၊ လွင်ႈဝႃႈမူႇၸုမ်းမီးလွင်ႈသၢၼ်ၶတ်းယႃႈမဝ်းၵမ်၊ တီႉၺွပ်းၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉ ယႃႈမဝ်ၵမ်။

ၾူၼ်တူၵ်းၼႂ်းၸိုင်ႈတႆး ပတ်းပိုၼ်ႉဢမ်ႇထၢတ်ႇ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၼမ်ႉႁွင်ႈၼမ်ႉၵေးလၢႆလၢႆမႄႈ ၼွင်းလူၼ်ႉၾင်ႇၾႆးၾႃႉၶၢတ်ႇလႄႈ  ၵူၼ်းမိူင်းႁဵတ်းၵၢၼ်ႁူင်းၸၢၵ်ႈၶဝ်ႈမုၼ်းၶဝ်ႈပွင်း ၼႂ်းဝဵင်းယႂ်ႇလၢႆလၢႆဝဵင်း  ႁူပ်ႉတၢင်းယၢပ်ႇ ။


တင်ႈဢဝ်ဝၼ်းထိ 15 မႃးၾူၼ်တူၵ်းၼႂ်းၸိုင်ႈတႆးပွတ်းၸၢၼ်းပွတ်းဢွၵ်ႇ လၢႆလၢႆၸေႈဝဵင်း မိူၼ်ၼင်ႇ မိူင်းတူၼ် မိူင်းပၼ်ႇ လၢင်းၶိူဝ်း မိူင်းၼၢႆး ၼမ်ႉၸၢင် ၶူဝ်လမ် တူၼ်ႈတီး ၊ လၢႆးၶႃႈ၊ မိူင်းၵိုင်၊ ၵေးသီး၊ မိူင်းသူႈ၊ၵုၼ်ႁဵင် ၸိူဝ်းၼႆႉလႄႈ ၼမ်ႉၵေးၼမ်ႉႁွင်ႈလူၼ်ႉၾင်ႇ။

ၼမ်ႉလူၼ်ႉၾင်ႇ ၼွင်းထူမ်ႈယႂ်ႇလူင်တႄႉမိူၼ်ၼင်ႇ ၼမ်ႉတဵင်း ဝဵင်းလၢင်းၶိူဝ်း၊ ၼမ်ႉႁွင်ႈၵႅဝ်ႈမိူင်းၼၢႆး ၸိူဝ်းၼႆႉ။ တၢင်ႇဝဵင်းတႄႉပဵၼ်ၼမ်ႉပႃႇၼမ်ႉလွႆ ၼွင်းထူမ်ႈ တီႈတႅမ်ႇတီႈယၢၼ်းလၢႆလၢႆတီႈ ။


“ပေႃးၾႆးမွတ်ႇ ၸႂ်ႉၸၢၵ်ႈၾႆးၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉၶႃႈၼႃႇ။ ႁဝ်းၶႃႈႁဵတ်းၶဝ်ႈမုၼ်းၼႆႉ သမ်ႉလူဝ်ႇၵႂႃႇ သူင်ႇ ပိူၼ်ႈ ဢၼ်ပိူၼ်ႈသင်ႇဝႆႉၼၼ်ႉၶႃႈလူး။ ၵႃႈၼမ်ႉမၼ်းတႄႉ ပေႃးၾႆးမွတ်ႇၶိုင်ႈဝၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉႁိုဝ်ႉ၊ ၾႆးမွတ်ႇ ၵၢင်ၶမ်ႈႁိုဝ်ႉၼႆတႄႉ သဵင်ႈယူႇ 5000 တေႃႇထိုင် 10000 ပျႃး၊ ပေႃးၾႆးမွတ်ႇ ဝၼ်းၵူပ်းၶိုၼ်းတႄႉ ၼပ်ႉႁူဝ်မိုၼ်ႇပျႃးဢေႃႈ။ ”- ၼၢင်းဝၼ်း ၸဝ်ႈၶဝ်ႈမုၼ်း ၵူၼ်းတူၼ်ႈတီးလၢတ်ႈ။


ၵူၼ်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈလၢတ်ႈဝႃႈ ပေႃးၾူၼ်တူၵ်း ၾႆးၾႃႉၵေႃႈၶၢတ်ႇ။   ၵူၼ်းမိူင်းဢမ်ႇၸၢင်ႈႁဵတ်းၵၢၼ် ။ ပိူင်လူင်ပဵၼ်ၵၢၼ်ဢၼ်ၸႂ်ႉႁႅင်းၾႆးၾႃႉမိူၼ်ၼင်ႇ ဢိတ်ႇၶႅပ်းႁၢင်ႈ၊ ဢိတ်ႇလိၵ်ႈ၊   ႁူင်းႁဵတ်းၶဝ်ႈမုၼ်း၊ ၶဝ်ႈသွႆး ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။


ၼၢင်းၼုမ်ႇ ၵူၼ်းလၢင်းၶိူဝ်းၵေႃႈလၢတ်ႈဝႃႈ- ပေႃးၾူၼ်တူၵ်းထပ်းၵၼ်2-3 ဝၼ်း သဵၼ်ႈတၢင်းဢၼ် လုၵ်ႉတီႈ ဝၢၼ်ႈမႃးဝဵင်းၵေႃႈ တိုၵ်ႉဢုင်တိုၵ်ႉလု ႁႅင်း။ ၵႂႃႇမႃးယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ။ ၵၢၼ်သူၼ်ၵၢၼ်ၼႃးၵေႃႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈႁဵတ်း၊ လႆႈလိုဝ်ႈဝႆႉ။ ၶၢဝ်းၼႆႉ မိူင်းႁဝ်းၶႃႈ ပဵၼ်ၶၢဝ်းပၢတ်ႇငႃး။ ပီၼႆႉၾူၼ်ၼမ်လႄႈ ငႃးဢမ်ႇပေႃးလႆႈၼမ်။  ၸဝ်ႈငႃးဢမ်ႇပေႃးပဵၼ်ၵၢၼ်။ ဢွၼ်ၵၼ်မႆႈၸႂ်တႃႇပီတေမႃး ၼမ်ႉမၼ်းတေၵႃႈယႂ်ႇ ။ တွၼ်ႈတႃႇၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်တီႈႁိူၼ်းၵေႃႈ   ပေႃးၾႆးမွတ်ႇၵေႃႈ လိုဝ်ႈၵၢၼ်ဝႆႉသေ ဢမ်ႇႁဵတ်းၵၢၼ်သေယဝ်ႉၶႃႈဢေႃႈ။- ဝႃႈၼႆ။


ႁွင်ႈၵၢၼ်ၾၢႆႇၾူၼ်လူမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈတႄႉပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ တင်ႈတႄႇ ဝၼ်းထိ 15 လိူၼ် သႅပ်ႉထႅမ်ႊ ပိူဝ်ႊၼႆႉ မႃး လူမ်းလႅင်ႉ Doksuri ဢၼ်လုၵ်ႉတၢင်းဝၼ်းဢွၵ်ႇပၢင်ႇလၢႆႇၶႄႇပွတ်းၸၢၼ်း (South China Sea) ၼႂ်းၵႄႈၵုၼ်ဢိၼ်ႊတူဝ်ႊၼီႊသျႃးလႄႈ မိူင်းဝီႊ ယႅတ်ႉၼမ်ႊ ၼၼ်ႉ ၽတ်ႉပဝ်ႇလတ်းၶဝ်ႈ ဝီႊယႅတ်ႉ ၼမ်ႊ၊ ထႆး၊ မိူင်းတႆးပွတ်းၸၢၼ်း လႄႈ ႁဵတ်းႁႂ် ၾူၼ်တူၵ်းထတ်းၵၼ်သွင် သၢမ်ဝၼ်း။ ၼႂ်းဝၼ်းထိ 18 ၼႆႉပေႃးႁႅင်းလူမ်း လႅင်ႉဢမ်ႇလူတ်းလူင်းၸိုင် ၾူၼ်ၸၢင်ႈတူၵ်းထိုင် ဝၼ်းထိ 19 လႄႈ20 လူးၵွၼ်ႇဝႃႈၼႆ။

ၾႆးၾႃႉသျွတ်ႉလႄႈ ၾႆးမႆႈလၢႆတီႈၼႂ်းမိူင်းတႆး မိူၼ်ၼင်ႇၼႂ်းၵိင်ႇၸႄႈဝဵင်းပုင်ႇပႃႇၶႅမ် ၊ မိူင်းလႃး ၊ ၼမ်ႉၶမ်း ၸိူဝ်းၼႆႉႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈလူႉသုမ်းၶူဝ်းၶွင်ငိုၼ်းၶမ်းလႄႈ ၵူၼ်းလႆႈႁပ်ႉမၢတ်ႇၸဵပ်း ။


ဝၼ်းတီႈ 17 /09/2017 ႁူင်းႁႅမ်း ဢေႇၵရိတ်ႉပၢၼ်းၶျၢၼ်ႇ ၶႂၢၵ်ႈၵၢၼ်ၵေႃႇသၢင်ႈႁဵတ်းႁိူၼ်းတိူၵ်ႈမႂ်ႇ သမ်ႉဢဝ်ၾႆးၾႃႉသျွတ်ႉမႆႈႁူဝ်ၶိူင်ႈတီႈႁဵတ်းၵၢၼ်လႄႈ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၾၢႆႇၶႄၾႆးပလိၵ်ႈ ၵေႃႉသိုၵ်း ၵေႃႉႁၢၼ်မႃးၸွႆႈၵၼ်ႁူတ်းၾႆးၸင်ႇမွတ်ႇၵႂႃႇ ဝႃႈၼႆ။

မိူဝ်ဝၼ်းတီႈ 14/09/2017 ၼၼ်ႉၵေႃႈ ယွၼ်ႉၾႆးၾႃႉသျွတ်ႉသေ ၾႆးမႆႈႁိူၼ်းၵူၼ်းလူင် ဝၢၼ်ႈ ၵုင်းသႃႇ  ၼႂ်းၵႄႈႁူၺ်ႈဢေႃႈလႄႈ ၼႃးၵွင်းမူး ၵိင်ႇၸႄႈဝဵင်းပုင်ႇပႃႇၶႅမ် ၸႄႈဝဵင်းမိူင်းတူၼ် ၸႄႈတွၼ်ႈမိူင်းသၢတ်ႇ ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇ  ။


လုင်းလႅင် ႁူဝ်ပဝ်ပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ် မိူင်းတူၼ်လၢတ်ႈဝႃႈ “ လွင်ႈၸႂ်ႉၾႆးၾႃႉမိူင်းႁဝ်းၼႆႉ မၼ်းမီးလၢႆ ၸိူဝ်း မၢင်ၸိူဝ်းၵေႃႈႁဵတ်းၸႂ်ႉဢဝ်ႁင်းၵူၺ်းလႄႈ မိူဝ်ႈၽွင်းႁဝ်းၸႂ်ႉၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈဢွၼ်ၵၼ်ဝႆႉသတိ ၼမ်ၼမ်သေၵမ်း ပေႃးဝႃႈဢမ်ႇၸႂ်ႈပိုၼ်ႉတီႈဢၼ် ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၶဝ်ႈ ၸွႆႈထႅမ်လႆႈငၢႆႈတႄႉ တေ ၸၢင်ႈလၢမ်းသေ တေၸၢင်ႈမီးလွင်ႈလူႉသုမ်းထိုင်သၢႆၸႂ်လႆႈ ” ဝႃႈၼႆ ။


မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 13/09/2017 ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၾႆးမႆႈႁိူၼ်းၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ မၢႆဢၢႆႈမိုဝ်ႉလႄႈ လူၺ်ဢၢမ်လွႆႉ ဝၢၼ်ႈၽႃးပႅၼ်ႇ ဢိူင်ႇမိူင်းဝီး ၸႄႈဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းႁွင်ႇ ၼၼ်ႉတႄႉတႆႈတဵၼ်းသေ လၢမ်းမႆႈပႃးႁိူၼ်း မႆႈပႃးၵူၼ်း 3 ၵေႃႉ ၽွင်းတိုၵ်ႉၼွၼ်းလပ်းယၢမ်းလဵဝ်လႆႈ သူင်ႇယူတ်းယႃတူဝ်ဝႆႉ တီႈႁူင်းယႃဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း ယူႇတီႈၸုမ်း ပၼ်ႇလႅင် MMBG ၼမ်ႉၶမ်းသေ ၵႂႃႇၸွႆႈထႅမ်ဝႆႉၸူဝ်ႈၶၢဝ်း ဝႃႈၼႆ။

ၽွၼ်းလီၽွၼ်းၸႃႉမီးၼင်ႇၵၼ်သေတႃႉ ၵမ်ႈၼမ်လၢၵ်ႈၶဝ်ႈၵႂႃႇပဵၼ်ၽွၼ်းၸႃႉ လူၺ်ႈၼမ်းသဵင်လႄႈထွႆႈၵႂၢမ်း (ၶေႃႈၵႂၢမ်း) ႁူမ်ႈတင်းႁဵတ်ႇၽူလ်တူဝ်ၵဝ်ႇၼၼ်ႉၵူၺ်း။ ၵၢၼ်တူၵ်ႇလၢတ်ႈၶိူဝ်း လိၵ်ႈလၢႆးၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ ၾိင်ႈငႄႈ ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း ၵၢၼ်ဝၢၼ်ႈၵၢၼ်မိူင်းၵၢၼ်သိုၵ်းၵၢၼ်သိူဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ပေႃးၼမ်းသဵင်ဝၢၼ်ႁူ ထွႆႈၵႂၢမ်းဢွၼ်ႇၼွမ်း ႁဵတ်ႈၽူလ် ၸိုဝ်ႈၸႂ်ႈၼႆတႄႉ တေပဵၼ်ၽွၼ်းလီယူႇ။ ပေႃးၼမ်းသဵင်ၶႅင် ထွႆႈၵႂၢမ်းႁၢဝ်ႈ ႁဵတ်ႇၽူလ်သမ်ႇမႅၼ် ပႅၼ်ႁူမ်ႇၵုမ်းၼိူဝ် ၾၢႆႇပိူၼ်ႈ လူလၢႆသၢင်းမဝ်ဢဝ်ပေႉယူႇၾၢႆႇၸဝ်ႈၵဝ် သေထၢင်ႇလဵၵ်ႉပိူၼ်ႈဢမ်ႇႁူႉသင်ၼႆတႄႉ လိူဝ်သေဢမ်ႇပဵၼ် ၽွၼ်းလီ ယင်းၸၢင်ႈပဵၼ်ၽွၼ်းၸႃႉလႄႈ တေတႅၵ်ႈယႅၵ်ႈၵၼ်ၵႂႃႇတိၵ်းတိၵ်းၵူၺ်း။


ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ပေႃးလၢတ်ႈထိုင်ၵၢၼ်လိၵ်ႈလၢႆးၼႆၵေႃႈ ၽွၼ်းၸႃႉမၼ်းဢၼ်တေၵိူတ်ႇၶိုၼ်ၼၼ်ႉ ၵၢၼ်သႄႉၼႄးၵၼ် တႅမ်ႈၽိတ်းတႅမ်ႈထုၵ်ႇ (ဢမ်ႇၸိုဝ်ႈဢမ်ႇၸႂ်ႈ တၵ်းတေလႆႈတႅမ်ႈၸိူင်ႉၼၼ် တႅမ်ႈၸိူင်ႉၼႆ) ၼႆၼၼ်ႉ ပဵၼ်ႁဵတ်ႇဢၼ် တေပဵၼ်ၽွၼ်းၸႃႉယဝ်ႉ။ (တူၼ်ၸဝ်ႈၶူးလူင် ပရၵူႇၻွၵ်ႉတိူဝ်ႊထမ်းမသႃမိ ၶမ်းမၢႆ ယၢမ်ႈလၢတ်ႈၼႄဝႃႈ - ႁဝ်းတႄႉ ၶႂ်ႈတႅမ်ႈၸိူင်ႉႁိုဝ်မႃးၵေႃႈယဝ်ႉ ႁဝ်းမေႃဢၢၼ်ႇယူႇ) - ဝႃႈၼႆ။

ထွႆႈၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ  ဢၼ်ဝႃႈလေႃးမၢၼ်ႈ လေႃးထႆး ဢမ်ႇၼၼ် ပွတ်းဢွၵ်ႇ ပွတ်းၸၢၼ်း ပွတ်းႁွင်ႇ ဢၼ်ပိူင်ႈၵၼ်တင်း ထွႆႈၵႂၢမ်းလႄႈသဵင်လွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ တေဢဝ်သင်တႅၵ်ႈထတ်းပဵၼ်ပိူင်မၼ်းဝႃႈ ထွႆႈၵႂၢမ်းၶေႃႈလႂ်ပဵၼ်ၵႂၢမ်းတႆး ဢမ်ႇၸႂ်ႈ ၵႂၢမ်းတႆး မိူဝ်ႈတႆးယင်းပႆႇမီးမိူင်းႁင်းၶေႃ ဢမ်ႇမီးဢမ်းၼၢၸ်ႈပွင်ဝၢၼ်ႈပွင်မိူင်း ဢမ်ႇမီးဢမ်းၼၢၸ်ႈ ပွင်ၵူတ်းမၢႆ(မၢႆမီႈ)  ဢမ်ႇမီးဢမ်းၼၢၸ်ႈပွင်ပၢႆးပၺ်ၺႃ  ဢွၵ်ႇၸႂ်ႉတိုဝ်းလႆႈႁင်းၵူၺ်း။ ထွႆႈၵႂၢမ်းဢၼ်ဝႃႈ “ၵိၼ်ၶဝ်ႈ” ၼႆၼၼ်ႉၵူၺ်း (ထႆး လၢဝ်း ဢႃးႁူမ် တႆးၼိူဝ် တႆးတႂ်ႈ တႆးလိုဝ်ႉ တႆးလႅမ်း တႆးၶမ်းတီး ၵေႃႈၸႂ်ႉတိုဝ်းၵၼ်ၵူၺ်းၵူၺ်း။


တေဝႃႈၽႂ်ပဵၼ် ၸဝ်ႈၶွင် ၽႂ်ဢဝ်ၵႂၢမ်းၽႂ်မႃးၸႂ်ႉ (ပေႃးဝႃႈၽႂ်ဢမ်ႇဢဝ်ၶွင်ၽႂ်မႃးၼႆ ႁဵတ်းသင်သမ်ႉမိူၼ်ၵၼ် - ႁဵတ်းသင်တႆးတင်းမၢၼ်ႈ ယူႇမိူင်းလဵဝ်ၵၼ် သမ်ႉဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ်)။ မိူဝ်ႈလဵဝ် ဢမ်ႇဝႃႈၵူၼ်းၶိူဝ်းလႂ် ဢမ်ႇၵွမ်ႉၵႃႈ ဢွၵ်ႇမႃးထွႆႈၵႂၢမ်းမႂ်ႇမႂ်ႇၵူၺ်း ထွႆႈၵႂၢမ်းၵူတ်းမၢႆ(မၢႆမီႈ) ၵေႃႈယင်းလႆႈယုၵ်ႉမုၼ်းၸွမ်းၵၢပ်ႈပၢၼ်ယဝ်ႉ။


ၾိင်ႈငႄႈႁိတ်ႈႁွႆး ၸဵမ်ၶူဝ်းၼုင်ႈတၢင်းဝႆ လွင်ႈယူႇလွင်ႈၵိၼ် လွင်ႈႁဵတ်းလွင်ႈသၢင်ႈ ပၢႆပႃးၼမ်ႉၼမ်းတၢင်းယၢမ်ႈ ဢၼ်မိူၼ်ၵၼ် ဢၼ်ငၢႆးၵၼ် မီးၶိူဝ်းသင်လၢႆလၢႆ တေဢဝ်တီႈလႂ်တွၼ်ႈလႂ်တႅၵ်ႈဝႃႈ ပဵၼ်ၵူၼ်းၶိူဝ်းလဵဝ်ၵၼ် ဢမ်ႇၸႂ်ႈ ၶိူဝ်းလဵဝ်ၵၼ် ပဵၼ်တႆးဢမ်ႇပဵၼ်တႆး။ လိူဝ်ၼၼ်ႉ မၼ်းၵေႃႈယုၵ်ႉမုၼ်းၸွမ်းၵၢပ်ႈဝၢၼ်ႈပၢၼ်မိူင်းမႃး။ ၶူဝ်းတႆးမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ ၵူႈပွၵ်ႈ ၼုင်ႈဝႆၶူဝ်းၸိူင်ႉႁိုဝ် ၾၢင်ႁၢင်ႈပဵၼ်ႁိုဝ်၊ မိူဝ်ႈလဵဝ်ဝႅပ်ႇႁၢင်ႈမၼ်းသမ်ႉပဵၼ်ႁိုဝ် တေၸီႉၼႄးဝႃႈ ၶူဝ်းမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၶူဝ်းတႆးၼႄႇ ၊ ဢမ်ႇၼၼ် တေၼႄးဝႃႈၶူဝ်းၼုင်ႈမိူဝ်ႈလဵဝ် ဢမ်ႇၸႂ်ႈၶူဝ်းတႆးၼႄႇ။


ပႃႇတီႇၵၢၼ်မိူင်းတႆးမၢင်ပႃႇတီႇ ဢၼ်ဢမ်ႇပဵၼ်ၸွမ်းၸႂ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇတၵ်းတေဝႃႈ ပႃႇတီႇဢမ်ႇႁဵတ်းၵၢၼ်မိူင်း ႁဵတ်းတႃႇတူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၵူၺ်း။ ပႃႇတီႇဢၼ်ထုၵ်ႇၸႂ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၵေႃႈ တေဝႃႈမၼ်းလီ ၼႆႉပဵၼ်ထမ်းမၻႃးၼႂ်းလူၵ်ႈ။ တပ်ႉသိုၵ်းတႆးၵေႃႈၼင်ႇၼၼ် ပေႃးပဵၼ်ဢၼ်ထုၵ်ႇၸႂ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၵေႃႈတၵ်းတေဝႃႈ ႁဵတ်းတႃႇပုၼ်ႈၸိူဝ်ႉ ၸၢတ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်း ပေႃးဢမ်ႇမိူၼ်ၸႂ် ဢမ်ႇႁၢၼ်ႉၸႂ်ၵေႃႈ တၵ်းတေဝႃႈ ႁဵတ်းၵိၼ် ႁဵတ်းဢဝ်ၸိုဝ်ႈဢဝ်သဵင်ၼႆၵူၺ်း။


ပေႃးပဵၼ်ၶေႃႈထတ်းသၢင် ဢမ်ႇၸႂ်ႈၵႂၢမ်းပႅင်းၸင်းၵၼ်။ လူၺ်ႈႁဵတ်ႇလႄႈၽူလ်ၸိုင် ထုၵ်ႇလီၸီႉၸႅင်ႈပွင်ႇလႅင်း ထတ်းသၢင် ဝူၼ်ႉမႄးၵၼ်လႆႈယူႇ။ ၾၢႆႇၼိုင်ၵေႃႈတၵ်းထုၵ်ႇလႆႈတုင်းႁပ်ႉလူၺ်ႈႁဵတ်ႇၽူလ်သေ ၵႄႈလိတ်ႈ ၸင်ႇပဵၼ် ၽွၼ်းလီ ၼင်ႇၵၼ်တင်းသွင်ၾၢႆႇ။ ၶေႃႈထတ်းသၢင် ပေႃးဢမ်ႇမေႃၸႂ်ႉလၢႆးထတ်းသၢင်ၵေႃႈ ၸၢင်ႈပဵၼ်ၶေႃႈၸီႉၼႄး ၵူၺ်း။ ၶေႃႈဝူၼ်ႉမႄးၼၼ်ႉ ပေႃးဢမ်ႇမေႃထွမ်ႇၵေႃႈ ၸၢင်ႈပဵၼ်ၶေႃႈသႄႉၼႄးသေပဵၼ်တၢင်းၸႂ်လမ်လူင်ယဝ်ႉ။


ၵူႈဝၼ်းၼႆႉ ၵွပ်ႈလွင်ႈႁၵ်ႉလိၵ်ႈလၢႆးၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ ၾိင်ႈငႄႈၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇသေ ၵူဝ်ၵၼ်ၵႂႃႇယဵၼ်းပဵၼ်မၢၼ်ႈ ၵူဝ်ၵၼ်ၵႂႃႇယဵၼ်းပဵၼ်ထႆး၊ မၢၼ်ႈပဵၼ်ၽႂ် ထႆးပဵၼ်ၽႂ်။ လိူဝ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ တႅမ်ႈသၢတ်ႈၵၼ် လႃႇၵၼ် သႄႉၵၼ်ၵူၺ်း လီတွင်ႈထၢမ်တူၺ်းတူဝ်ၵဝ်ႇယူႇ လိၵ်ႈတႆးၵႂၢမ်းတႆးၼႆႉ ၽႂ်မေႃသေၽႂ် ၽႂ်ႁူႉလိူဝ်ၽႂ် ၵဝ်ၵေႃႈဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉမႂ်း မႂ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉၵဝ် သမ်ႉတေဝႃႈၽႂ်ၵတ်ႉၶႅၼ်ႇလိူဝ်ၽႂ် တေဢဝ်သင်တႅၵ်ႈ။ ႁဝ်းဢမ်ႇၵႂႃႇဝူၼ်ႉဝႃႈ လၢႆးလႂ် ပိူၼ်ႈတေ သူင်လၢတ်ႈၵႂၢမ်းတႆး လၢႆးလႂ်ပိူၼ်ႈတေသူင်တႅမ်ႈလိၵ်ႈတႆး လၢႆးလႂ်ပိူၼ်ႈတေသူင်ၼုင်ႈၶူဝ်းတႆး။ လၢႆးလႂ်ပိူၼ်ႈတေလိူၵ်ႈ ပႃႇတီႇတႆး လၢႆးလႂ်ပိူၼ်ႈတေၵမ်ႉထႅမ်လႄႈၸွႆႈထႅမ်တပ်ႉသိုၵ်းတႆး။


(မိူဝ်ႈပီ 203 ၸဝ်ႈၵၢၼ်းယွတ်ႈ ယၢမ်ႈလၢတ်ႈဝႆႉၽွင်းမၼ်းၸဝ်ႈၶဝ်ႈႁူင်းယႃ ယူတ်းယႃတူဝ်တီႈမိူင်းၵွၵ်ႇ တေႃႇၼႃႈ ၸဝ်ႈၶိုၼ်းသႂ် ၸဝ်ႈသႅင်ၸိုၼ်ႈ ၸဝ်ႈပိုၼ်ၶမ်းၼၼ်ႉဝႃႈ - တႆးႁဝ်းၼႆႉ ပေႃးႁဝ်း ဢမ်ႇမေႃႁၵ်ႉသႃမႅတ်ႇပႅင်းၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း ႁဝ်းၸိုင် ထႅင်ႈ 50-100 ပီ တေၸၢင်ႈယဵၼ်းႁၢႆယူႇ။


ပေႃးထိုင်ၶၢဝ်းၼၼ်ႉ ႁဝ်းတေယွမ်းယဵၼ်းပဵၼ်ၽႂ်လီၼႆသေ မၼ်းၸဝ်ႈၵေႃႈ မၼ်းၸဝ်ႈၵူၺ်းၶိုၼ်းတွပ်ႇၵႂၢမ်းမၼ်းၸဝ်ႈဝႃႈ - ၽိူဝ်ႇယဵၼ်းပဵၼ်မၢၼ်ႈ တႃႉယဵၼ်းပဵၼ်ထႆး ဢမ်ႇလီ ႁိုဝ်ႈ - ထွႆႈၵႂၢမ်းႁဝ်းၵေႃႈ မိူၼ်ၵၼ် ငၢႆးၵၼ်ၼမ် ဢၼ်ၸႂ်ႉၶေႃႈလဵဝ်ၵၼ်ၵေႃႈမီၼမ်ၼမ် သၢႆလိူတ်ႈႁဝ်းၵေႃႈ ပဵၼ်ၶိူဝ်း လဵဝ်ၵၼ်) ဝႃႈၼႆ။


ႁဝ်းဢမ်ႇတွၼ်ႉၶုၵ်းဝူၼ်ႉလႆႈဝႃႈတေႁႃၶဝ်ႈတီႈလႂ်မႃးသႂ်ႇယွင် ၵူၺ်းဝူၼ်ႉယူႇတႃႇသေဝႃႈ တေႁႃယွင်တီႈလႂ်မႃးဝႆႉ သႂ်ၶဝ်ႈၼႆၵူၺ်း။

ၸုမ်းၵဝ်ႉငဝ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်း ၸိုင်ႈတႆး (Shan Human Rights Foundation) ဝႃႈ လွင်ႈၵူၼ်းမိူင်းတႆး ပွတ်း ႁွင်ႇ 300 ပၢႆ လႆႈတိုၼ်ႇသၢၼ်ႈပၢႆႈသေဢမ်ႇၵႃး၊ ၵူၼ်းမိူင်းၺႃးသိုၵ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈတီႉမတ်ႉပေႃႉထုပ်ႉၼႆႉ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ တင်း တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ တၵ်းတေလႆႈႁပ်ႉပုၼ်ႈၽွၼ်း ဝႃႈၼႆ။


ပူၼ်ႉမႃး မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 14/09/2017 ၼၼ်ႉ ၸုမ်းၵဝ်ႉငဝ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်း ၸိုင်ႈတႆး (SHRF) ဢွၵ်ႇၽိုၼ်တၢမ်း ငဝ်းလၢႆး ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈ တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၶမရ 325 တင်း ၸုမ်းပျီႇတူႉၸိတ်ႉၼမ်ႉပွင်ႈ ႁူမ်ႈၵၼ် ဢဵၼ်ႁႅင်း 60 ပၢႆၵႂႃႇတူင်ႉၼိုင်တၢင်းဝၢၼ်ႈလွႆယွႆး ဢိူင်ႇပႃႇၵၢင်း ၸႄႈဝဵင်းမိူင်းယႆ။ ဝၼ်းတီႈ 10/09/2017 ၼၼ်ႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ တင်း ၸုမ်းပျီႇတူႉၸိတ်ႉ ယိုဝ်းၵွင်ႈလဵၵ်ႉ/ယႂ်ႇ ၵႂႃႇၵူႈႁူးၵူႈတၢင်း ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းဝၢၼ်ႈလွႆယွႆး ဢိူင်ႇပႃႇၵၢင်း တူၵ်းၸႂ်၊ ဢွၼ်ၵၼ်ပၢႆႈ ယၢၼ်ႁိူၼ်းယေးတီႈယူႇ။ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ 300 ပၢႆ ဢွၼ်ၵၼ်ပၢႆႈ၊ ၼႂ်းၼၼ်ႉ 100 ပၢႆ ပၢႆႈၵႂႃႇယင်ႉ တီႈ ၼႂ်းဝၢၼ်ႈၼမ်ႉပူၵ်ႇ၊ တႃႇ 200 ပၢႆသမ်ႉ မူၵ်းယူႇၸွမ်းသုမ်ႉထဵင်ႁႆႈ ထဵင်ၼႃး ဝႃႈၼႆ။

ၸၢႆးႁေႃသႅင် ၽူႈၶၢၼ်ပၢၵ်ႇ ၸုမ်းၵဝ်ႉငဝ်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၸိုင်ႈတႆး (SHRF) လၢတ်ႈဝႃႈ “ ႁဝ်းၶႃႈတႄႉ ၶႂ်ႈဝႃႈ ပေႃး ဢဝ်ပိူင်မိူင်းဝႃႈၸိုင် မၼ်းပဵၼ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ။ ပေႃးႁဝ်းၶႃႈ မႃးတူၺ်းမိူဝ်ႈလဵဝ် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈသမ်ႉ ဢမ်ႇမီး ဢေႃးၸႃႇၵုမ်းၵမ်လႆႈတပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈ။ သိုၵ်းမၢၼ်ႈၵေႃႈႁဵတ်းၵႂႃႇ ၵႃႈဝႃႈၵႃႈပဵၼ် ၵွပ်ႈၼၼ် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈတင်း တပ်ႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ မၼ်းမီးပုၼ်ႈၽွၼ်း ၼင်ႇၵၼ်” ဝႃႈၼႆ။


မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 10 ယၢမ်းၵၢင်ၼႂ် 9 မူင်းၶိုင်ႈၼၼ်ႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၵႂႃႇႁူပ်ႉသႂ်ႇ ၸၢႆးသၢင်ႇလႃႉ ဢႃယု 29 ပီ ပဵၼ်ၵူၼ်း ဝၢၼ်ႈလွႆယွႆး ဢိူင်ႇပႃႇၵၢင်း ၽွင်းမၼ်းၸၢႆးၵႂႃႇသူင်ႇၶဝ်ႈၵူၼ်းႁဵတ်းႁႆႈသေပွၵ်ႈမႃးၼၼ်ႉ ထုၵ်ႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈ တီႉၺွပ်း သေ လွၼ်ႈသိူဝ်ႈ မၼ်းၸၢႆးမတ်ႉမိုဝ်းပေလင် ႁွင်ႉဢဝ်ၵႂႃႇၸွမ်းၶဝ်။ ယူႇထႅင်ႈၶၢဝ်းယၢမ်းႁိုင် 10 မိၼိတ်ႉ သိုၵ်း မၢၼ်ႈၸုမ်းၼႆႉ ၵႂႃႇႁွတ်ႈၽႅဝ်တီႈထဵင်သုမ်ႉ/ႁႆႈသေ ၺႃးၸၢႆးသၢင်ႇၵျေႃႇ ဢႃယု 36 ပီ ပဵၼ်ၵူၼ်း ဝၢၼ်ႈၼႃးလၢၼ်ႇ ဢိူင်ႇပႃႇၵၢင်း ၼၼ်ႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈထဵတ်ႈထၢမ် လွင်ႈသိုၵ်းတႆး၊ ထုပ်ႉၼႃႈထုပ်ႉတႃ ၸၢႆးသၢင်ႇၵျေႃႇသေ တီႉမတ်ႉ ႁွင်ႉၵႂႃႇၸွမ်းၶဝ် ဝႃႈၼႆ။


ထိုင်မႃး ယၢမ်းဝၢႆးဝၼ်း 4 မူင်းၼၼ်ႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈၸုမ်းၼႆႉၵူၺ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ ထူပ်းၺႃး ၸၢႆးသၢင်ႇၵွၼ်း ဢႃယု 32 ပီ ပဵၼ် ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈလွႆယွႆး ဢိူင်ႇပႃႇၵၢင်း ၵူၺ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ မိူဝ်ႈၽွင်းမၼ်းၸၢႆးႁေႃႈၵႂၢႆးပွၵ်ႈႁိူၼ်းၼၼ်ႉ ႁူပ်ႉၺႃးသိုၵ်း မၢၼ်ႈ သေ ၺႃးတီႉမတ်ႉဢဝ်ၵႂႃႇၸွမ်းထႅင်ႈ။ ၶဝ်သၢမ်ၵေႃႉၼႆႉ ထုၵ်ႇသိုၵ်းမၢၼ်ႈၵုမ်းၶင်တူဝ်ဝႆႉတီႈ ဝၢၼ်ႈၼမ်ႉ ပူၵ်ႇၼိုင်ႈၶိုၼ်း။ ထိုင်မႃး ဝၼ်းတီႈ 11/09/2017 လုင်းသူၺ်ႇ ၵႂႃႇၵမ်ႉထႅမ်ယိုၼ်ယၼ်(ထွၵ်ႈထၢမ်ႇ) ၶဝ် 3 ၵေႃႉသေ သိုၵ်းမၢၼ်ႈၸင်ႇပွႆႇပၼ်ၶဝ်ပွၵ်ႈႁိူၼ်းၶိုၼ်း ဝႃႈၼႆ။


ၸၢႆးႁေႃသႅင် လၢတ်ႈဝႃႈ ႁဝ်းၶႃႈတုၵ်းယွၼ်းထိုင်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ႁႂ်ႈလူင်းတူၺ်း/ၵူတ်ႇထတ်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ မိူၼ်ၼင်ႇ ဢၼ်ပဵၼ်ပၼ်ႁႃၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇလႄႈ ၵူႈတီႈၵူႈတၢင်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ ၶဝ်ပဵၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၶဝ်မီး ဢေႃးၸႃႇဢႃႇၼႃႇ ၼမ်လိူဝ်ပိူၼ်ႈ။ ပေႃးဢဝ်ပိူင်မၼ်းဝႃႈၸိုင် ၶဝ်ၼႆႉၵႂႃႇလႆႈၵူႈတီႈ၊ ႁဵတ်းလႆႈၵူႈလွင်ႈ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈၶဝ်လူင်းပိုၼ်ႉတီႈ ၵူတ်ႇထတ်းတူၺ်းသေ ႁႂ်ႈဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်း ၸွႆႈထႅမ်ၵူၼ်းပၢႆႈၽေး ပၼ်တဵမ်တဵမ် ထူၼ်ႈ ထူၼ်ႈ” ဝႃႈၼႆ။