ၸုမ်းတူင်ႉၼိုင်တူင်ႇဝူင်းတႆး ပႃႇတီႇၵၢၼ်မိူင်း လႄႈ ပီႈၼွင်ႉၵူၼ်းမိူင်း ႁူမ်ႈၵၼ် တႅပ်းတတ်း တေၸတ်းႁဵတ်း ပွႆးပီမႂ်ႇတႆး 2112 ၼီႈ ၶိုၵ်ႉယႂ်ႇလူင် တီႈၵဵင်းတုင် ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇၶူင်း ဝႃႈၼႆ။
ဝၼ်းတီႈ 09/09/2017 ယၢမ်းဝၢႆးဝၼ်း ၵေႃလိၵ်ႈလၢႆးလႄႈၾိင်ႈငႄႈတႆး ႁႃႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၸႄႈဝဵင်းၵဵင်းတုင် ဢွၼ်ႁူဝ် ၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ၵုမ် တႃႇႁၢင်ႈႁႅၼ်းပၢင်ပွႆးႁပ်ႉတွၼ်ႈပီမႂ်ႇတႆး 2112 ၼီႈ၊ ပၢင်ၵုမ်ၸတ်းႁဵတ်း တီႈဝတ်ႉမိူင်းလီပဵင်းၸႂ် (ဝတ်ႉမိူင်းပဵင်း) ၸႄႈဝဵင်း ၵဵင်းတုင် ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇၶူင်း။ ႁူမ်ႈၵၼ်တႅပ်းတတ်း တေၸတ်းႁဵတ်းပွႆးပီမႂ်ႇတႆးၶိုၵ်ႉ ယႂ်ႇ ၼႂ်းဝၼ်းတီႈ 26-30/11/2017 ။ ယွၼ်ႉဝႃႈ ဝၼ်းတီႈ 18/11/2017 ၼၼ်ႉ ႁိုၵ်ႉၵၼ် တင်းဝၼ်းပွႆးယုၵ်ႉယွင်ႈ ၸဝ်ႈၶူးဝႃး ဝတ်ႉႁူဝ်ၶူင်ႇ ဝႃႈၼႆ။
လုင်းၸၢႆးသၢမ်တိပ်ႉသိူဝ် ၵႅမ်ႁူဝ်ပဝ်ႈ 2 ၵေႃပွင်ပဵၼ်ပၢင်ပွႆးပီမႂ်ႇတႆး ပီ 2017 ၼႆႉ လၢတ်ႈဝႃႈ “ ပၢင်ပွႆးပီမႂ်ႇတႆး ပီၼႆႉ ႁဝ်းၶႃႈ တၢင်းၸႄႈဝဵင်းၵဵင်းတုင် တေဢမ်ႇၸၢင်ႈၸတ်းႁဵတ်း ၸွမ်းၼႂ်းမိူင်းတႆးပတ်းပိုၼ်ႉ ယွၼ်ႉဝႃႈ မၼ်းႁိုၵ်ႉၵၼ် တင်းပွႆးယုၵ်ႉယွင်ႈ ၸဝ်ႈၶူးဝႃး ဝတ်ႉႁူဝ်ၶူင်ႇလႄႈ ႁဝ်းၶႃႈ ၸင်ႇလႆႈဢွၼ်ၵၼ်တႅပ်းတတ်း ၶၢႆႉဝၼ်းၵႂႃႇႁဵတ်း ၼႂ်းႁၢင်လိူၼ်ၼူဝ်ႊဝႅမ်ႊၿိူဝ်ႊ ပီ 2017 ။ လိူဝ်ၼၼ်ႉ တေမွၵ်ႇထိုင် ပီႈၼွင်ႉတႆးတၢင်းပွတ်းဢွၵ်ႇၶူင်း 9 ၸႄႈဝဵင်း မိူၼ်ၼင်ႇ ၸႄႈဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်း၊ မိူင်းၽျၢၵ်ႈ၊ မိူင်းယွင်း၊ မိူင်းတူၼ်၊ မိူင်းသၢတ်ႇ၊ မိူင်းၶၢၵ်ႇ၊ မိူင်းယၢင်း၊ မိူင်းလႃး လႄႈ ၵဵင်းတုင် ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉမႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈ။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ၼႂ်းပၢင်ပွႆးပီမႂ်ႇတႆးၵမ်းၼႆႉ တေမီးပီႈၼွင်ႉၵူၼ်းထႆးၶဝ် တေမႃး ၶၢႆၵုၼ်ႇ သိၼ်ၵႃႉ ၶူဝ်းၶွင် တႃႇ 100 သုမ်ႉ” ဝႃႈၼႆ။
ပၢင်ၵုမ် တႃႇၸတ်းႁဵတ်းပွႆးပီမႂ်ႇတႆး 2112 ၼီႈ တီႈၵဵင်းတုင်ၼႆႉ လႆႈလိူၵ်ႈၻွၵ်ႊတိူဝ်ႊ ၸၢႆးသႆႇၵႅဝ်ႈသၢမ် ၽူႈတႅၼ်း သၽႃးၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ၸႄႈတွၼ်ႈၵဵင်းတုင် ၶိုၼ်ႈပဵၼ်ႁူဝ်ပဝ်ႈ ၵေႃပွင်ပဵၼ်ပၢင်ပွႆး၊ ၵႅမ်ႁူဝ်ပဝ်ႈ 1 သမ်ႉ ပဵၼ်လုင်းၸၢႆး လူင်ယီး၊ ၵႅမ်ႁူဝ်ပဝ်ႈ 2 လုင်းၸၢႆးသၢမ်တိပ်ႉသိူဝ်။ ၽူႈၼမ်းၼႂ်းသမ်ႉ ပဵၼ် လုင်းၸၢႆးဝိၼ်းမျိၼ်ႉ၊ ၵႅမ်ၽူႈၼမ်းၼႂ်း 1 ၼၢင်းသီလႃးဝၼ်း၊ ၵႅမ်ၽူႈၼမ်းၼႂ်း 2 ၸၢႆးသၢမ်ၼူၼ်း။ ၽူႈယိပ်းငိုၼ်း ၸၢႆးလူင်ယီး၊ လုင်း ၸၢႆးသႅင်ယွတ်ႈလႄႈ လုင်းၸၢႆးၵျေႃႇဝိၼ်း ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ဝႃႈၼႆ။
ၼ်ႂ်းပၢင်ၵုမ်ၼႆႉ မီးၽူႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈ 60 ပၢႆ။ မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး ဝၼ်းတီႈ 02/09/2017 ယၢမ်းဝၢႆးဝၼ်း 1 မူင်းၼၼ်ႉ ၸတ်း ႁဵတ်းပၢင်ၵုမ် တီႈဝတ်ႉမိူင်းလီပဵင်းၸႂ်(မိူင်းပဵင်း) ယဝ်ႉၵမ်းၼိုင်ႈ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ မီးၽူႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ပၢင်ၵုမ် 40 ပၢႆ ဝႃႈၼႆ။
ပၢင်ပွႆးႁပ်ႉတွၼ်ႈပီမႂ်ႇတႆး 2112 ၼီႈ တေတူၵ်းမႅၼ်ႈဝၼ်းတီႈ 18/11/2017 (တူၵ်းမႅၼ်ႈလိူၼ်သိပ်းသွင်လပ်း) ပဵၼ် ဝၼ်းႁပ်ႉတွၼ်ႈပီမႂ်ႇ၊ ဝၼ်းတီႈ 19/11/2017 သမ်ႉ ပဵၼ်ဝၼ်းလိူၼ်ၸဵင်မႂ်ႇၼိုင်ႈၶမ်ႈ ၼႆယဝ်ႉ။
ၸဝ်ႈၶူးဝႃး ဝတ်ႉႁူဝ်ၶူင်ႇသမ်ႉ တေၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ပွႆးယုၵ်ႉယွင်ႈ ဢၼ်ႁပ်ႉၶူး ဢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ မွပ်ႈယိုၼ်ႈပၼ် ဝႃႈၼႆ။