ပၢင်ၵႅဝ်ႈ ပၢင်ပိုတ်ႇၵွင်တိုၼ်းၵမ်ႉထႅမ်ပၢႆးပၺ်ၺႃလုၵ်ႈႁဵၼ်း တီႈဝတ်ႉပႃႇပဝ်ႈ ၵဵင်းမႆႇ မီးပီႈၼွင်ႉတႆး ၶဝ်ႈႁူမ်ႈၼပ်ႉႁူဝ်ပၢၵ်ႇ။ မီးၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်တႆး- ထႆး ၶိုၼ်ႈမွၵ်ႇလၢတ်ႈၵႂၢမ်း ပၼ်တၢင်းႁူႉ။ တွၼ်ႈသူး/ရၢင်းဝလ်း လုၵ်ႉႁဵၼ်းၵတ်ႉၶႅၼ်ႇ။

ပၢင်ပိုတ်ႇ ၵွင်တိုၼ်းၵမ်ႉထႅမ်ပၢႆးပၺ်ၺႃလုၵ်ႈႁဵၼ်း

ၸၢႆးလိုၼ်း ႁူဝ်ပဝ်ႈၸုမ်းပွင်ၵၢၼ် ၵွင်တိုၼ်းၵမ်ႉထႅမ်ပၢႆးပၺ်ၺႃလုၵ်ႈႁဵၼ်း

ဝၼ်းဢႃးတိတ်ႉတီႈ 27/11/2016 မီးၵၢၼ်ၸတ်းပၢင်ၵႅဝ်ႈ ပၢင်ပိုတ်ႇၵွင်တိုၼ်းၵမ်ႉထႅမ်ပၢႆးပၺ်ၺႃလုၵ်ႈႁဵၼ်း တီႈဝတ်ႉပႃႇပဝ်ႈ ဢိူင်ႇသီၽုမ်း ဝဵင်းၵဵင်းမႆႇ မိူင်းထႆး။ မီႈၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်တႆး လႄႈၼႂ်းထႆး ၸဵမ်ၾၢႆႇပၢႆးပၺ်ၺႃႇ၊ ပၢႆးၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီး ၸိူဝ်းၼႆႉၶဝ်ႈႁူမ်ႈမွၵ်ႇလၢတ်ႈၵႂၢမ်း။ ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်တႆး ဢၼ်မွၵ်ႇလၢတ်ႈၵႂၢမ်းမီး ၸဝ်ႈၵၼ်းၸဵတ်း၊ ၶူးသၢႆလိူၼ်ၶမ်း ႁူင်းႁဵၼ်း (MLC) ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၼႂ်းပၢင်ၵႅဝ်ႈမီးသင်ၶၸဝ်ႈ ပီႈၼွင်ႉတႆးလၢႆတီႈလၢႆတၢင်း၊ လၢႆမူႇလၢႆၸုမ်းၶဝ်ႈႁူမ်ႈ တီႈဢေႇသုတ်းဢမ်ႇယွမ်းမွၵ်ႈၵူၼ်း 400 ၵေႃႉ ။


ၸဝ်ႈၵၼ်းၸဵတ်း မွၵ်ႇလၢတ်ႈၵႂၢမ်းပိုတ်ႇပၢင်ၵႅဝ်ႈဝႃႈ- ၶႃႈႁဝ်းၸူမ်းသိူဝ်း ဢမ်ႇၵုၼ်းဢဝ်မုၼ်တႄႉတႄႉ။ ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ဝၼ်းဢၼ်မီးၵႃႈၶၼ် တွၼ်ႈတႃႇၼုမ်ႇႁၢႆးၸၢႆးယိင်းတႆးႁဝ်း ၸိူဝ်းဢၼ်ၶႂ်ႈႁဵၼ်းပၢႆးပၺ်ၺႃသေ ပေႃႈမႄႈသူင်ႇပၼ်ဢမ်ႇတၼ်း ဢမ်ႇတဵမ်ထူၼ်ႈ၊ ၵမ်းၼႆႉသမ်ႉမီးမႃးမုၵ်ႉၸုမ်း ၵွင်တိုၼ်းၵမ်ႉထႅမ်ပၢႆးပၺ်ၺႃ လုၵ်ႈႁဵၼ်း တႃႇၸွႆႈၵမ်ႉထႅမ်ပၢႆးပၺ်ၺႃလုၵ်ႈႁဵၼ်းတႆး၊ တႃႇယုၵ်ႉယွင်ႈလုၵ်ႈႁဵၼ်းတႆး ႁႂ်ႈလႆႈၶဝ်ႈႁဵၼ်းၼႂ်းမိူင်းထႆး၊ ၵႂႃႇႁဵၼ်းၼွၵ်ႈမိူင်းၸိူဝ်းၼႆႉ ၶႃႈႁဝ်းဢဝ်ၵုၼ်းမုၼ်တႄႉတႄႉ။ ပၢႆးပၺ်ၺႃၼႆႉ မၼ်းလမ်ႇလွင်ႈတႄႉတႄႉ။ ဢၼ်ပူၼ်ႉမႃးတၢင်းလင်ၼၼ်ႉ တႆးႁဝ်းလႆႈတူၵ်းပဵၼ်ၶီႈၶႃႈပိူၼ်ႈမႃး တႄႇဢဝ်ပၢၼ်ဢိင်းၵလဵတ်ႈမႃး၊ ပၢၼ်ၵျပၼ်ႊမႃးၶၢဝ်းတၢင်း 62 ပီ၊ သမ်ႉမႃးတူၵ်းပဵၼ်ၶီႈၶႃႈၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မိူင်းမၢၼ်ႈၼႆႉ 68 ပီယဝ်ႉ၊ ၼႂ်းၵႃႈ 120-130 ပီၸိူဝ်းၼႆႉ လႆႈဝႃႈပၢႆးပၺ်ၺႃႁဝ်းတူၵ်းတႅမ်ႇ ယူပ်ႈယွမ်းၵႂႃႇတႄႉတႄႉ ။


သိုပ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ- ပိုၼ်ႉထၢၼ်ဝၢၼ်ႈမိူင်းၼိုင်ႈလုၵ်ႈၼႆႉ မၼ်းဢိင်တီႈပၢႆးပၺ်ၺႃႇ၊ ပၢႆးပၺ်ၺႃၼႆႉ ပေႃးဝႃႈ တူၵ်းတႅမ်ႇၵေႃႈ မိူၼ်ၼင်ႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈဝႃႈ ဢမ်ႇလၢတ်ႈၵေႃႈတႆးႁူႉယူႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဢၼ်ႁဝ်းလႆႈၶၢမ်ႇၸၢၵ်ႇမႃးၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ 1 ပၢႆးပၺ်ၺႃႁဝ်းဢမ်ႇၶိုတ်းပိူၼ်ႈ၊ 2 ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးႁဝ်းဢမ်ႇၶိုတ်းပိူၼ်ႈ၊ 3.ႁႅင်းၵူၼ်းႁဝ်းဢမ်ႇၶိုတ်းပိူၼ်ႈ။ ၵၢၼ်ၵူႈၸိူဝ်ႉၵူႈပိူင် ႁဝ်းဢမ်ႇၶိုတ်းပိူၼ်ႈ ၸင်ႇဝႃႈႁဝ်းလႆႈတူၵ်းတႅမ်ႇမႃး ။


ၸွမ်းၼင်ႇဢၼ်ပေႃႈထဝ်ႈမီးတူဝ်ထူပ်းမႃး ႁဵတ်းၵၢၼ်မိူင်းမႃးပီယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင် ၸဵမ်မိူဝ်ႈပီ 1950 ႁဵတ်းမႃး ၼႂ်းပီႈၼွင်ႉပဢူဝ်းၶဝ်၊ ႁဵတ်းမႃးတေႃႇထိုင်ပေႃႈထဝ်ႈ (ၸဝ်ႈၵွၼ်းၸိူင်း) ပေႃးယူႇဢမ်ႇလီ။ မိူဝ်ႈလဵဝ်ပေႃႈထဝ်ႈဢမ်ႇႁဵတ်းယဝ်ႉ ဢမ်ႇႁၢပ်ႇပုၼ်ႈၽွၼ်းသင်ယဝ်ႉ ၵွပ်ႈဝႃႈၵိူင်ႈၵႄႇထဝ်ႈယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၶႂ်ႈလၢတ်ႈၼႄတူဝ်ထူပ်းဢိတ်းၼိုင်ႈ၊ ပေႃႈထဝ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်မႃးၼႆႉ ယွၼ်ႉၶၢတ်ႇပၢႆးပၺ်ၺႃ၊ သင်ဝႃႈဢမ်ႇၶၢတ်ႇ ပၢႆးပၺ်ၺႃတႄႉ မိူင်းတႆးတေဢမ်ႇလႆႈပဵၼ်ၸိူင်ႉၼႆ၊ ပေႃႈထဝ်ႈႁတ်းလၢတ်ႈ။ ၵွပ်ႈၼၼ် ယွၼ်းတိုၵ်းဝႃႈ ႁႂ်ႈၵူၼ်းၼုမ်ႇႁဝ်း ၶတ်းၸႂ်ပၢႆးပၺ်ၺႃၼမ်ၼမ်- ၸဝ်ႈၵၼ်းၸဵတ်း တိုၵ်းသူၼ်းၵႂႃႇၼင်ႇၼႆ ။


ၶူးသၢႆလိူၼ်ၶမ်း မွၵ်ႇလၢတ်ႈၵႂၢမ်းဝႃႈ-ဝၢၼ်ႈမိူင်းႁဝ်းမိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈၼႆႉ ပေႃႈမႄႈဢမ်ႇပေႃးသူၼ်ၸႂ်လွင်ႈပၢႆးပၺ်ၺႃ၊ ဢမ်ႇၶႄႉၶႅင်ႇပၢႆးပၺ်ၺႃႇ၊ ပေႃးမီးလုၵ်ႈလၢင်းၵေႃႈလူဝ်ႇလႆႈၸႂ်ႉၵိၼ်ႁႅင်း၊ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၵေႃႈၵုမ်ႇလႆႈလဵင်ႉဝူဝ်း လဵင်ႉၵႂၢႆးၵူၺ်း။ တီႈတႄႉမၼ်း မိူင်းထႆးၼႆႉ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇပေႃးဢႃယုပႆႇတဵမ် 18 ပိူၼ်ႈယင်းပႆႇပၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ်။ မိူင်းႁဝ်းမိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈၼႆႉ ၵွပ်ႈဝႃႈႁူင်းႁဵၼ်းၵေႃႈဢမ်ႇမီး ၸင်ႇဝႃႈလႆႈၸွႆႈၵၢၼ်ပေႃႈမႄႈ။ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇတႆးမိူင်းၼႆႉ ပၺ်ၺႃၶဝ်ၵေႃႈလႅတ်းၾၢႆ၊ မိူၼ်ၼင်ႇၸိူဝ်ႉၽၼ်းမၼ်းလီ၊ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇတႆးႁဝ်း ဢၼ်ၽႅဝ်ၵႂႃႇထိုင်တီႈၸၼ်ႉၸွမ် မီးတင်းၼမ်၊ ၵမ်ႈၽွင်ႈပေႃးပဵၼ်ၻွၵ်ႊတိူဝ်ႊၵေႃႈမီးတင်းၼမ်။ ပၢႆးပၺ်ၺႃၼႆႉ ၶႃႈႁဝ်းၶဝ်ႈမိူင်းထႆးမႃးလႆႈ 20-30 ပီၼႆႉ ဢၼ်ၸွႆႈထႅမ်ငိုၼ်းတိုၼ်းၸိူင်ႉၼႆ ပႆႇပေႃးလႆႈတွၼ်ႉငိၼ်းမႃး။ မိူဝ်ႈလဵဝ် လႆႈဝႃႈပဵၼ်ၶၢဝ်ႇငၢဝ်းလီတႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈ။ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇဝၼ်းမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ တေပဵၼ်ၵူၼ်းလူင် ၵူၼ်းၵတ်ႉၶႅၼ်ႇမိူဝ်းၼႃႈ၊ ၵွပ်ႈၼၼ် မိူၼ်ၼင်ႇႁဝ်းလူင်းတိုၼ်းဝၢၼ်ႇၸိူဝ်ႉၽၼ်းမၼ်းဝႆႉ- ဝႃႈၼႆ ။


ၸၢႆးလိုၼ်း ႁူဝ်ပဝ်ႈၸုမ်းပွင်ၵၢၼ် ၵွင်တိုၼ်းၵမ်ႉထႅမ်ပၢႆးပၺ်ၺႃလုၵ်ႈႁဵၼ်း လၢတ်ႈၼႄယိူင်းဢၢၼ်း ဢၼ်လႆႈၸတ်း ပၢင်ပိုတ်ႇၵွင်တိုၼ်းၵမ်ႉထႅမ်ပၢႆးပၺ်ၺႃလုၵ်ႈႁဵၼ်းဝႃႈ- ၶႂ်ႈႁႂ်ႈပီႈၼွင်ႉႁဝ်းၶဝ်လႆႈႁူႉလႆႈႁၼ် ဢၼ်လႆႈၶတ်းၸႂ်ႁဵတ်းၵၢၼ်တူင်ႉၼိုင်မႃး ၶၢဝ်းတၢင်း 8 လိူၼ်ပၢႆ။ ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉပဵၼ်ဝၼ်းၵေႃႇတင်ႈၵွင်တိုၼ်း။ လၵ်းၼမ်းပိူင်လူင် တေၵမ်ႉထႅမ်လွင်ႈၵၢၼ်ႁဵၼ်း တင်ႈတႄႇလုၵ်ႈႁဵၼ်းၸၼ်ႉငဝ်ႈတေႃႇထိုင်ၸၼ်ႉၸွမ်၊ ငိုၼ်းၸိူဝ်းၵဵပ်းလႆႈမႃး တႃႇၵမ်ႉထႅမ်ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ 50%။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ တႃႇၸႂ်ႉၸၢႆႇၼႂ်းမူႇၸုမ်း၊ တႃႇၵူၼ်းထူပ်းၽေး၊ တႃႇၸႂ်ႉၸၢႆႇၵူႈလွင်ႈလွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ။


သိုပ်ႇလၢတ်ႈထႅင်ႈဝႃႈ- မိူဝ်ႈလဵဝ် လုၵ်ႈၸုမ်းမီးယဝ်ႉ 105 ၵေႃႉ။ ၵူႈၵေႃႉလႆႈသႂ်ႇငိုၼ်းၵႃႈၶဝ်ႈပဵၼ်လုၵ်ႈၸုမ်း ၼိုင်ႈပီ 600 ဝၢတ်ႇ ဢမ်ႇၼၼ် 1,200 ဝၢတ်ႇ။ ၵူႈၵေႃႉဢၼ်မႃးၶဝ်ႈပဵၼ်လုၵ်ႈၸုမ်း လႆႈၵႃႈတွပ်ႇတႅၼ်း မိူၼ်ၼင်ႇလွင်ႈၵမ်ႉထႅမ်တၢင်းပိူင်ၵူၼ်း (ပၵၼ်ႊၸီဝိတ်ႉ) လွင်ႈၸွႆႈထႅမ်ၶႅၵ်ႇလီပၢင်ၸႃႉၸိူဝ်းၼႆႉ။ ယွၼ်းတိုၵ်းသူၼ်းထိုင်ပီႈၼွင်ႉႁဝ်းၵူႈၵေႃႉ ၵူႈတီႈၵူႈလႅၼ် ပၢႆးပၺ်ၺႃၼႆႉ မၼ်းလမ်ႇလွင်ႈတႄႉတႄႉ။ ပၢႆးပၺ်ၺႃၼႆႉ မၼ်းလႅၵ်ႈလၢႆႈပဵၼ်လွင်ႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ၊ ၵွပ်ႈၼၼ် တိုၵ်းသူၼ်းပီႈၼွင်ႉႁဝ်းၶဝ် မႃးၶဝ်ႈပဵၼ်လုၵ်ႈၸုမ်း၊ ပေႃးမီးလွင်ႈဢမ်ႇၶဝ်ႈၸႂ်ၼႆၵေႃႈ တွင်ႈထၢမ်မႃးလႆႈ၊ ၶဝ်ႈမႃးထတ်းသၢင်လႆႈ- ဝႃႈၼႆ ။


ၼႂ်းပၢင်ၵႅဝ်ႈ ပၢင်ပိုတ်ႇၵွင်တိုၼ်းၼ်းၸွႆႈထႅမ်ပၢႆးပၺ်ၺႃလုၵ်ႈႁဵၼ်း တီႈဝတ်ႉပႃႇပဝ်ႈ ဢိူင်ႇသီၽုမ်းၼႆႉ မီးၸုမ်းလုၵ်ႈႁဵၼ်းဝတ်ႉပႃႇပဝ်ႉ ၸိူဝ်းၼႆႉ ၶိုၼ်ႈမွၵ်ႇလၢတ်ႈၵႂၢမ်း ပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင် လွင်ႈပၢႆးပၺ်ၺႃ။ မီးၵၢၼ်တွၼ်ႈသူး/ ရၢင်းဝလ်းလုၵ်ႈႁဵၼ်းၵတ်ႉၶႅၼ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်ထႆး ၸိူဝ်းၶဝ်ႈႁူမ်ႈၵေႃႈ ၶိုၼ်ႈမွၵ်ႇလၢတ်ႈၵႂၢမ်း ပၼ်တၢင်းႁူႉၵႂႃႇတင်းၼမ် ။