ပီႈၼွင်ႉၵဵင်းတွင်း တေႁူမ်ႈၵၼ် ၸတ်းပၢင်ၶုၵ်းထူပ်း ဝၼ်းၵိူတ်ႇပိုၼ်းၸိူင်းႁၵ်ႉ ၶုၼ်သၢမ်လေႃး ၼၢင်းဢူဝ်ႈပဵမ်ႇ ၶွပ်ႈတဵမ် 1002 ပီ တီႈဝၢၼ်ႈပႃႇသႃ ဝဵင်းၵဵင်းတွင်း ၸႄႈဝဵင်းမိူင်းၼၢႆး ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းၸၢၼ်း ။

ဝၼ်းတီႈ 27-30/01/2017 ၵေႃလိၵ်ႈလၢႆး လႄႈၾိင်ႈငႄႈတႆး ဝဵင်းၵဵင်းတွင်း တေဢွၼ်ႁူဝ်ၼမ်းၼႃႈ ပီႈၼွင်ႉမိူင်းၵဵင်းတွင်း ၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ပွႆး ၶုၵ်းထူပ်း ဝၼ်းၵိူတ်ႇပိုၼ်း “ဝၼ်းတၢင်းႁၵ်ႉတႆး” ၶုၼ်သၢမ် လေႃး လႄႈၼၢင်းဢူဝ်ႈပဵမ်ႇ ၶွပ်ႈၶူပ်ႇ 1,002 ပီ ဢွင်ႈတီႈဝၢင်းႁေႃၶုၼ်သၢမ်လေႃး တီႈဝၢၼ်ႈပႃႇသႃ ဝဵင်းၵဵင်းတွင်း ၸႄႈဝဵင်းမိူင်းၼၢႆး ၸႄႈတွၼ်ႈလၢင်းၶိူဝ်း ၸိုင်ႈတႆး ပွတ်းၸၢၼ်း ။


ယိူင်းဢၢၼ်း ဢၼ်ၸတ်းပၢင်ပွႆးၼႆႉ ႁႂ်ႈပဵၼ်ၵၢၼ်ႁဵတ်းတႃႇၼတၢင်းလီၼႃးမုၼ် ၸႅၵ်ႇဝၢၵ်ႈၵုသူလ် ၸူးထိုင်ဝိၺၢၼ်ႇ ၶႂၼ်ငဝ်း ၶုၼ်သၢမ်လေႃး လႄႈ ၼၢင်းဢူဝ်ႈပဵမ်ႇ။ ႁႂ်ႈပီႈၼွင်ႉတႆးတီႈၸမ်တီႈၵႆလႆႈမႃး ႁူပ်ႉထူပ်းမိုတ်ႈၵိုဝ်း ၸမ်ၸႂ်ၵၼ်၊ ႁႂ်ႈမၢဝ်ႇသၢဝ်တႆးမေႃႁၵ်ႉၵၼ် မၼ်ႈၵႅၼ်ႇၼႅၼ်ႈၼႃ ၊ ႁႂ်ႈႁၵ်ႉၵၼ် မိူၼ်ၼင်ႇၶုၼ်သၢမ်လေႃး လႄႈ ၼၢင်းဢူဝ်ႈပဵမ်ႇ – ၼၢင်းဢေးဢွင်ႇ လုၵ်ႈၸုမ်းၵေႃလိၵ်ႈလၢႆး ဝဵင်းၵဵင်းတွင်ႈ  လၢတ်ႈၼႄတီႈၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ၼင်ႇၼႆ ။


“ ပၢင်ပွႆးၼႆႉၵေႃႈတေမီးႁႅၼ်းတၢၼ်း၊မူၼ်ႈၸႂ်ပၼ် တၢင်းၵႃႈ ၾိင်ႈထုင်းၸိူဝ်ၼႆႉ၊ ၽူႈႁွင်ႉၵႂၢမ်းၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇ တႄႉဢမ်ႇ လႆႈႁွင်ႉမွၵ်ႇ သေတႃႉ ၽူႈႁွင်ႉၵႂၢမ်းဢၼ် မႃးလူၺ်ႈ ၼမ်ႉၸႂ် ၶဝ်ၵေႃႈလႅပ်ႈတေမီးယူႇ ၵူၺ်းၵႃႈၽႂ်တေ မႃးၽွင်ႈၼႆ တႄႉပႆႇႁူႉ” ၼႆ ၼၢင်းဢေးဢွင်ႇသိုပ်ႇလၢတ်ႈ ။


ၵူၼ်းမိူင်းၵဵင်းတွင်း ၵမ်ႈၼမ်ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ပေႃးၸတ်းပၢင်ပွႆးၸိူင်ႉၼႆၸိုင် ဝၢၼ်ႈမိူင်းတေ ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇၵတ်းယဵၼ်မႃး ၼႆ။ ၼၢင်းၶမ်းဝႂ် ၵူၼ်းၵဵင်းတွင်း လၢတ်ႈၼႄၼင်ႇၼႆ-
“ ၸူဝ်ႈၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ပွႆးဝၼ်းၵိူတ်ႇ ၶုၼ်သၢမ်လေႃး + ၼၢင်းဢူဝ်ႈပဵမ်ႇ မႃးၼႆႉ ဝၢၼ်ႈမိူင်းၵေႃႈၵတ်းယဵၼ်မႃး ယူႇငၢႆႈလူမ် ၸႂ်မႃး ပေႃးႁဝ်းယုမ်ႇယုမ်ႇယမ် ယမ်သေၵႂႃႇတိူင်ႇၵၢဝ်ႇၸိုင် ယိူင်းဢၢၼ်းၸၢင်ႈၸဵဝ်းတဵမ်ထူၼ်ႈ လိူဝ်ၼၼ်ႉ ပေႃးပဵၼ် မၢဝ်ႇ သၢဝ်ၵႂႃႇ ယွၼ်းသူးၵေႃႈတေႁၵ်ႉပႅင်းၵၼ် ” ဝႃႈၼႆ ။


ဝဵင်းၵဵင်းတွင်းၼႆႉ ယူႇၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းမိူင်းၼၢႆး ၸႄႈတွၼ်ႈလၢင်းၶိူဝ်း ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းၸၢၼ်း လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ ယုၵ်ႉပဵၼ် ၵိင်ႇၸႄႈဝဵင်း မိူဝ်ႈပီ 2010 ။


ပိုၼ်းၶုၼ်သၢမ်လေႃး ၼၢင်းဢူဝ်ႈပဵမ်ႇ ၼႆႉ ၶူး သ ၶ ႁ ႁိုဝ် ၸၢႆးသႅင်ၸိုၼ်ႈ ၽူႈထတ်းလိၵ်ႈ ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ(သဵင်ႈၵမ်) ယၢမ်ႈတႅမ်ႈဝႆႉဝႃႈ – ၸွမ်းၼင်ႇၸဝ်ႈပၢႆးပိုၼ်း လၢႆလၢႆၸဝ်ႈ မွၵ်ႇလၢတ်ႈ တႅမ်ႈဝႆႉ ၼၼ်ႉ လိူၼ်သၢမ်မႂ်ႇ 3 ၶမ်ႈ ၊ ပဵၼ်ဝၼ်း ၶုၼ်သၢမ်လေႃး + ၼၢင်းဢူဝ်ႈပဵမ်ႇ ၊ ဢဝ်ႁဵတ်း ဝၼ်းတၢင်း ႁၵ်ႉတႆး ၵေႃႈလႆႈ ။ ၶိူဝ်းတႆးဢမ်ႇတၢပ်ႈလူ ယိူင်ႈႁဵတ်းၸွမ်း ၾိင်ႈထုင်းဝၼ်း တၢင်း ႁၵ်ႉ ၶွင်မိူင်းဝၼ်းတူၵ်း (ဝၼ်းဝႃးလဵၼ်းထႆႊ) ဢၼ်မႅၼ်ႈ ဝၼ်း လိူၼ်ၾႅပ်ႊၿိဝ်ႊရီႊ 14 ဝၼ်း ၵူႈပီၼၼ်ႉ – ၼႆယဝ်ႉ ။


ပိုၼ်းၸိူင်းၶုၼ်သၢမ်လေႃးၵဵင်းတွင်း ၸိုဝ်ႈယႂ်ႇလိုဝ်းလင် ၽႄႈလိူဝ်ပိူၼ်ႈ ႁူဝ်ၼိုင်ႈၼႂ်းဢပုမ်ႇတႆးတင်းသဵင်ႈ ။ ယႂ်းႁိုၼ် ၽိုၼ်ပပ်ႉၶုၼ်သၢမ်လေႃးၵဵင်းတွင်းၼႆႉ ယၢမ်ႈတွၼ်ႉငိၼ်းဝႃႈ ၶူးမေႃလိၵ်ႈ တႆး ၼၢင်းၶမ်းၵူႇ (လုၵ်ႈယိင်းၸဝ်ႈၵၢင်းသိူဝ်) ပဵၼ်ၵေႃႉတႅမ်ႈဝႆႉ ။ ပဵၼ်ပိုၼ်းၸိူင်းတၢင်းႁၵ်ႉသဝ်ႈမွင်ၽူဝ်မၢဝ်ႇမေး သၢဝ်မိူင်းၼိူဝ်မိူင်းတႂ်ႈ တၢႆၽၢတ်ႇၵၼ် ၊ သမ်ႉလႆႈ ႁၼ်ပႃး လွင်ႈယူႇ သဝ်းၵိၼ်သၢင်ႈ ၊ ၾိင်ႈႁိတ်ႈႁွႆး တႆးမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ ပူၼ်ႉမႃး 4-5 ပၢၵ်ႇပီမိူင်း ။


ၸိူင်းတၢင်းႁၵ်ႉၼႆႉ ပဵၼ်မဵတ်ႉတႃထမ်း ၊ ၵေႃႉမီးမဵတ်ႉတႃထမ်း ပဵၼ်ၵေႃႉဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈၾိင်ႈၵူၼ်း ၵတ်း ယဵၼ် ။ ၵွပ်ႈၼၼ် ဝၼ်းတၢင်းႁၵ်ႉၼႆႉ ႁႂ်ႈပဵၼ်ဝၼ်းဢၼ် ၾိုၵ်းသူင်ႇမဵတ်ႉတႃႇပၼ်ၵူၼ်း တင်းလၢႆလႄႈ ႁႂ်ႈပဵၼ်ဝၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ် ၽွၼ်းလီ ၸွႆႈၵၼ် ၼႂ်းၾိင်ႈၵူၼ်းတီႈလႂ် ဢွင်ႈၼၼ်ႉ ။


ၵၢၼ်သင်ၵေႃႈယဝ်ႉ ႁႅင်းၸႂ်ပဵၼ်ဢမ်းၼၢၸ်ႈ ၊ ဢမ်းၼၢၸ်ႈသမ်ႉမႃးတီႈသတ်ႉထႃး ၊ သတ်ႉထႃးသမ်ႉ ၵိုၵ်းပႃးၸႂ်ႁၵ်ႉ မဵတ်ႉတႃ – ၽူႈမီးပိုၼ်ႉႁူႉၼႂ်းတႆးၵေႃႉၼိုင်ႈ ၼႆ ၶူး သၶႁ ယၢမ်ႈတႅမ်ႈတိုၵ်းသူၼ်းဝႆႉၼင်ႇၼႆ ။