ဢိင်ၼိူဝ်ၸဝ်ႈၶိုၼ်းသႂ် ၽူႈၵွၼ်းလုမ်း PI ဢၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ်ၵမ်ႉထႅမ်လွင်ႈငမ်းယဵၼ် လႆႈၵႂႃႇထိုင်တီႈဝဵင်းလူင် တႃႈၵုင်ႈ ၼေႇပျီႇတေႃႇ၊ လႆႈၵႂႃႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈပၢင်ၵုမ်လၢႆၸိူဝ်ႉလၢႆပိူင်၊ မိူၼ်ၼင်ႇ ၵၢၼ်ၵိုတ်းတိုၵ်းတူဝ်ႈမိူင်း (NCA) ၶွပ်ႈတဵမ်ပီသေ မီးၵၢၼ်ဢုပ်ႇဢူဝ်းထတ်းသၢင်ၶိုၼ်းလွင်ႈ NCA ၊ လွင်ႈဝၢင်းၽႅၼ်တႃႇမိူဝ်းၼႃႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၶၢဝ်းတၢင်းၵိုတ်းတိုၵ်းမႃးၼႆႉ ၽွၼ်းလီမီးၸိူင်ႉႁိုဝ်၊ ၽွၼ်းၸႃႉ ဢၼ်တုမ်ႉယွၼ်ႈသမ်ႉမီးၸိူင်ႉႁိုဝ်ၼၼ်ႉ ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ လႆႈတွင်ႈထၢမ်ဝႆႉ ၼင်ႇၼႆ ။

ထၢမ်-မိူဝ်ႈဝူင်ႈပူၼ်ႉမႃးၼႆႉ ၶၢဝ်းတၢင်းတင်ႈတႄႇမွၵ်ႈဝၼ်းတီႈ 10-18/10/2016 ၼႆႉ ၸဝ်ႈႁဝ်းဢွၵ်ႇ ၶၢဝ်းတၢင်းၵႂႃႇ တၢင်းတႃႈၵုင်ႈ၊ ၼေႇပျီႇတေႃႇၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၶၢဝ်းတၢင်းၼႆႉ မီးယိူင်းဢၢၼ်းၸိူင်ႉႁိုဝ် ၶႅၼ်းတေႃႈႁုပ်ႈယေႃႈလၢတ်ႈပၼ်ၽွင်ႈၶႃႈ? ။


တွပ်ႇ-ယိူင်းဢၢၼ်းလူင် ဢၼ်ၵႂႃႇၵမ်းၼႆႉ မီး 2 လွင်ႈ။ လွင်ႈၼိုင်ႈ ဝၼ်းတီႈ 15 ၼႆႉ ၵၢၼ်လူင်းလၢႆးမိုဝ်း ၶေႃႈတူၵ်းလူင်းၵိုတ်းယိုဝ်းပတ်းပိုၼ်ႉ NCA ၶွပ်ႈၶူပ်ႇတဵမ်၊ တေမီးၵၢၼ်ၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ပွႆးၶွပ်ႈၶူပ်ႇ။ ထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈ ၼွၵ်ႈသေၵႂႃႇၶဝ်ႈပွႆးဝၼ်းၶွပ်ႈၶူပ်ႇ NCA ၼႆႉ ႁဝ်းၵၢၼ်ထတ်းသၢင်ၶိုၼ်း ၼိူဝ်ၶေႃႈတူၵ်းလူင်းႁဝ်း ဢၼ်ႁဵတ်းမႃးမိူဝ်ႈပီၵၢႆၼၼ်ႉ၊ ႁဝ်းလႆႈႁဵတ်းမႃးမီးဢီႈသင်လၢႆလၢႆ၊ ႁဝ်းဢွင်ႇမႃးမီး ဢီႈသင်လၢႆလၢႆ၊ ဢွင်ႇမႃးယွၼ်ႉပိူဝ်ႈသင်၊ ဢမ်ႇဢွင်ႇမႃးယွၼ်ႉပိူဝ်ႈသင်၊ ႁဝ်းသမ်ႉတေသိုပ်ႇႁဵတ်းၸိူင်ႉႁိုဝ် လွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ၊ ႁဝ်းၵေႃႈလႆႈၵႂႃႇၶဝ်ႈၸွမ်း ။


ထၢမ်-ပေႃးတူၺ်းဢၼ်ႁၢင်ႈႁႅၼ်းပၢင်ၵုမ် NCA ၶွပ်ႈၶူပ်ႇတဵမ်ပီၼႆႉ လႆႈႁၼ်ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်လၢႆၾၢႆႇ၊ ၸဝ်ႈႁဝ်းၵေႃႈလႆႈၵႂႃႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈ၊ ပႃးၸဵမ်တူဝ်ၽူႈၵိူဝ်းၵုမ်ၸိုင်ႈမိူင်း ၼၢင်းဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇၵေႃႈ မွၵ်ႇလၢတ်ႈၶေႃႈၵႂၢမ်း ႁၼ်ဢွၵ်ႇၼႂ်းၶၢဝ်ႇၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ယူႇတီႈၸဝ်ႈႁဝ်းသေ ၾၢႆႇၽူႈၼမ်းၵၢၼ်သိုၵ်းၵေႃႈလီ၊ ၽူႈၼမ်းၵၢၼ်မိူင်းၵေႃႈလီ ထတ်းသၢင်လႆႈၸိူင်ႉႁိုဝ်ၽွင်ႈၶႃႈ? ။


တွပ်ႇ-ပေႃးတူၺ်းမိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 14 ၊ ဢွၼ်တၢင်းဝၼ်းတေၸတ်း ပၢင်ၶွပ်ႈၶူပ်ႇၼႆႉ တေလႆႈႁၼ်ဝႃႈ တူဝ်ၼၢင်းဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇလႄႈ တင်းၾၢႆႇၽူႈၵွၼ်းသိုၵ်းသုင်သုတ်း ၸွမ်သိုၵ်းလူင်မိၼ်းဢွင်ႇလၢႆႇ ၶဝ်ၵေႃႈႁူပ်ႉထူပ်းၵၼ်။ ဢိင်ၼိူဝ်ဢၼ်ၶဝ်ႁူပ်ႉထူပ်းၵၼ်ၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈ ႁဝ်းႁၼ်ထိုင်ၸိူင်ႉၼင်ႇၼႆ ။


လုၵ်ႉတီႈၶဝ်ႁူပ်ႉထူပ်းၵၼ်သေ မၼ်းဢွၵ်ႇမႃးၶေႃႈၵႂၢမ်း ဢၼ်ၶဝ်လူဝ်ႇလၢတ်ႈၸႃၼႂ်းဝၼ်းတီႈ 15 ၼၼ်ႉ။ ဝၼ်းတီႈ 15 ၼၼ်ႉ ပိူင်လူင်မၼ်း ၼၢင်းဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇ လၢတ်ႈဝႃႈ- ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶဝ်ၵေႃႈမၼ်းမီးလွင်ႈ ၸဵပ်းၸႂ်ၼမ်။ ၵူၺ်းၵႃႈ ႁဝ်းၼႆႉ မၼ်းလူဝ်ႇလႆႈပူၼ်ႉလွင်ႈၸဵပ်းၸႂ်၊ မိူဝ်းၼႃႈမႃး ၼင်ႇႁိုဝ်ႁဝ်းတေဢမ်ႇပဵၼ် ထႅင်ႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းတေႁဵတ်းၸိူင်ႉႁိုဝ်ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ႁဝ်းလူဝ်ႇဢွၼ်ၵၼ်ဝူၼ်ႉၶိုင်သေ ဝၢင်းၽႅၼ်ႁဵတ်းသၢင်ႈၵႂႃႇ။ ပေႃးဢဝ်လၢႆၾၢႆႇဝႃႈ မၼ်းၼၢင်းဢမ်ႇလၢတ်ႈမိူၼ်ၼင်ႇၽူႈဢွၼ်ႁူဝ် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ၊ မၼ်းၼၢင်းလၢတ်ႈ မိူၼ်ၼင်ႇ တီႈၵိူဝ်းၵုမ်ၶွင်ဝၢၼ်ႈမိူင်း၊ ဢမ်ႇလိူၵ်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း၊ ႁွင်ႈၵၢၼ်၊ မူႇၸုမ်းသေလၢတ်ႈ ႁၼ်ထိုင်ၸိူင်ႉၼင်ႇၼႆ ။


ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃးဝႃႈႁဝ်းထွမ်ႇတူၺ်းတီႈ ၽူႈၵွၼ်းသိုၵ်းသုင်သုတ်းလၢတ်ႈၸိုင် ၶေႃႈၵႂၢမ်းမၼ်းၸဝ်ႈလၢတ်ႈတႄႉ ဢူၼ်ႈဢွၼ်ႇယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၶေႃႈၵႂၢမ်းဢၼ်မၼ်းၸဝ်ႈလၢတ်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ လႆႈႁၼ်ဝႃႈ- မၼ်းၸဝ်ႈၵေႃႈယင်း ၸုၵ်းမၼ်ႈၼိူဝ် လၵ်းၵၢၼ် ဢၼ်ၾၢႆႇတပ်ႉသိုၵ်းၶဝ်တမ်းဝၢင်းဝႆႉ ၸဵမ်မိူဝ်ႈပၢၼ်ၸွမ်သိုၵ်းလူင်တၢၼ်းသူၺ်ႇ။ ၵွပ်ႈသင်ဝႃႈလႆႈၸိူင်ႉၼႆ ပိူင်ၼိုင်ႈၵေႃႈ တိုၼ်းတေလႆႈၸုၵ်းၼိူဝ် 2008 ၵူၺ်းယဝ်ႉ၊ မၼ်းလၢတ်ႈၼင်ႇၼႆ ။


ထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈ မၼ်းလၢတ်ႈဝႃႈ- ပေႃးႁဝ်းတူၺ်းႁူဝ်ၵူၼ်း ၸႄႈမိူင်းလႂ်ၸႄႈမိူင်းၼၼ်ႉ၊ မိူၼ်ၼင်ႇမိူင်းတႆး ၼႆၵေႃႈ တႆးဢမ်ႇတဵမ် 50% ၊ မီး 39% ။ မိူၼ်ၼင်ႇမိူင်းၶၢင်ၵေႃႈ ဢၼ်ပဵၼ်ၵျိင်းၽေႃးၼႆႉ မီးမွၵ်ႈ 17% ၵူၺ်း၊ မၢၼ်ႈမီး 29% ၊ တႆးမီး 23% ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼၼ်လႄႈ တေလႆႈဝႃႈမၼ်းပၼ်သတိ၊ ၸိူဝ်းသူပဵၼ်တႆးၵေႃႈ မၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈၸုမ်းဢၼ်ႁူဝ်ၵူၼ်းၼမ်လိူဝ်ပိူၼ်ႈ ၼႂ်းမိူင်းတႆး။ မိူင်းၶၢင် ၶႅၼ်းၼႃးလူႇၵွၼ်ႇ၊ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶၢင် မီးဢေႇလိူဝ်တၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းလူးၵွၼ်ႇ၊ ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ ဢၼ်သူၸဝ်ႈတေၶိုၼ်ႈၶၼ်မၼ်းယူႇတိၵ်းတိၵ်းၼၼ်ႉ မၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈလွင်ႈမၼ်း။ လွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ႁဝ်းတေယွမ်းတေႃႇသူၼႆ တေဢမ်ႇပေႃးမီး၊ လႅပ်ႈပွင်ႇၸိူင်ႉၼၼ် ။


ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၼၼ်လႄႈ ပေႃးႁဝ်းထွမ်ႇတူၺ်း ဢၼ်လၢတ်ႈၵႂႃႇတင်း 2 ၾၢႆႇၸိူဝ်းၼႆႉ ယူႇတီႈတပ်ႉသိုၵ်း လႄႈသင်၊ ယူႇတီႈၼၢင်းဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇလႄႈသင်၊ ၶၵ်ႉၵၢၼ်ငမ်းယဵၼ်ၼႆႉ ၶဝ်ၵေႃႈတေဢမ်ႇၶႂ်ႈဝႆႉႁိုင်ၵႃႈႁိုဝ်၊ ၶဝ်ၶႂ်ႈႁဵတ်းၵႂႃႇဝႆးဝႆး။ မိူၼ်ၼင်ႇမိူဝ်ႈလိူၼ်ၵျႅၼ်ႊၼိဝ်ႊရီႊ လႆႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႆႉဝႃႈ 3 ပီတေႃႇ 5 ပီ၊ ၶဝ်ၶႂ်ႈလႅပ်ႈႁဵတ်း ၵႂႃႇၸွမ်းၸိူင်ႉၼၼ် ။


ငဝ်းလၢႆးတႃႇတေသိုပ်ႇႁဵတ်းၵႂႃႇၵေႃႈ မီးဝႆႉ၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ 1.ၼၢင်းဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇၼႆႉ လႆႈႁပ်ႉသဵင် ၵမ်ႉထႅမ် တီႈၵူၼ်းမိူင်းဝႆႉတင်းမိူင်း၊ မၼ်းတေဢဝ်ႁႅင်းၼႆႉ။ 2. မၼ်းသမ်ႉလႆႈႁပ်ႉသဵင်ၵမ်ႉထႅမ်တီႈလုမ်ႈၾႃႉ၊ မၼ်းၵေႃႈတေဢဝ်ႁႅင်းၸိူဝ်းၼႆႉသေႁဵတ်းၵႂႃႇ။ ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ ပုၼ်ႈတႃႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းၸိူဝ်းဢၼ် ဢမ်ႇၸႂ်ႈမၢၼ်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မၼ်းထိုင်ၶၢဝ်းယၢမ်းလူဝ်ႇလႆႈမႃးထတ်းသၢင်ဝႃႈ ဢၼ်ႁဝ်းပေႉပုၼ်ႈၼိူဝ် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမီးသင်၊ ဢၼ်ႁဝ်းၵၢၼ်ႉပုၼ်ႈၼိူဝ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၼႆႉမီးသင်၊ ဢၼ်ႁဝ်းၸၢင်ႈသဵတ်ႈၵႃႈသဵတ်ႈႁူဝ် တင်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမီးသင်၊ ႁဝ်းထုၵ်ႇလႆႈၶႆႈၸႂ် ။


မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇငဝ်းလၢႆးမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ႁႂ်ႈတၢင်းမုင်ႈမွင်းမူတ်းသဵင်ႈပႅတ်ႈတႄႉဢမ်ႇၸႂ်ႈ၊ တိုဝ်ႉတၢင်းမၼ်းၵေႃႈ မီးဝႆႉၽွင်ႈယူႇ။ ၵွပ်ႈသင်လႃႇ မိူၼ်ၼင်ႇလွၵ်းပိူင်ၾႅတ်ႊၻရႄႊလ်၊ ဢၼ်လၢတ်ႈယူႇၼႆႉ ပဵၼ်ၾၢႆႇၵူၼ်းလူင်ၶဝ်ၵူၺ်း၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းမၢၼ်ႈတင်းၼမ်ယင်းပႆႇပွင်ႇၸႂ်။ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ဢၼ်ၶဝ်ဝႆႉ သုင်သုတ်းၼႆႉ သမ်ႉပဵၼ်ၼၢင်းဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇ ဢၼ်ပဵၼ်တီႈၵိူဝ်းၵုမ်ၸိုင်ႈမိူင်း၊ ပေႃးဝႃႈၼၢင်းဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇဝႃႈၼႆတႄႉ တင်းၼမ်ၵေႃႈတႃႇတေထဵင်ၼႆႉ ဢမ်ႇပေႃးမီး ။


ပေႃးၸိူင်ႉၼၼ် ၼၢင်းၵေႃႈသမ်ႉပၼ်ၵတိဝႆႉ လၢတ်ႈဝႆႉဝႃႈ ႁဝ်းတေတင်ႈမိူင်းၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႊ ၾႅတ်ႊၻရႄႊလ်။ ပေႃးၸိူင်ႉၼၼ် ပုၼ်ႈတႃႇၵူၼ်းမိူင်းၵမ်ႉထႅမ်သေ တေဢမ်ႇသၢၼ်ၶတ်းၼႆႉ မီးလိူဝ်ပၢၼ်ၸွမ်ၸိုင်ႈတဵင်းၸဵင်ႇ ယင်းပဵၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈယူႇ။ ယွၼ်ႉၼၼ် ၼႆႉၵေႃႈပဵၼ်တိုဝ်ႉတၢင်းဢၼ်ၼိုင်ႈ ဢၼ်ႁဝ်းလီၸႂ်ႉ။ ဢၼ်ဢမ်ႇပေႃးပဵၼ်တိုဝ်ႉတၢင်းလီသမ်ႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ မၼ်းၼၢင်းလႆႈႁပ်ႉသဵင်တီႈၵူၼ်းမိူင်း ၾၢႆႇၼိုင်ႈ၊ သဵင်ၵမ်ႉထႅမ်တီႈလုမ်ႈၾႃႉၾၢႆႇၼိုင်ႈ။ ပေႃးမၼ်းၼၢင်းဝႃႈ သူၸဝ်ႈယွၼ်းမႃးၼိုင်ႈပၢၵ်ႇ (100)ၼႆႉ ၵဝ်ၶႃႈႁဝ်းတေပၼ်လႆႈႁႃႈသိပ်း (50) ၵူၺ်းယဝ်ႉၼႆၵေႃႈ တႃႇတေထဵင်ၼႆႉ မၼ်းၶႂ်ႈယၢပ်ႇ ။


(ၶႅၼ်းတေႃႈပႂ်ႉသိုပ်ႇဢၢၼ်ႇထႅင်ႈတွၼ်ႈ 2)