ပၢင်ၵုမ်ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း (ENAC) ဢၼ်ၸတ်းႁဵတ်းၵႂႃႇ မိူဝ်ႈႁၢင်လိူၼ်မေႊ ၶၢဝ်းတၢင်း 2 ဝၼ်း ဢၼ်ပႃး ၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၊ မူႇၸုမ်းၶဝ်ႈႁူမ်ႈတင်းမူတ်းမီး 35 ၸုမ်း ၊ ၵူၼ်းၶဝ်ႈႁူမ်ႈမီးႁိမ်း 70 ၵေႃႉၼၼ်ႉ ဢၼ်ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်သေ လီသူၼ်ၸႂ်သုတ်း ပဵၼ်ပၢႆးပၺ်ၺႃ ။

လွင်ႈပၢႆးပၺ်ၺႃၼႂ်းၼႃႈလိၼ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်း တိုၵ်ႉတူၵ်းတႅမ်ႇၼၼ်ႉ လႆႈၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈပိူင်သေ တေတၢင်ႇထိုင် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၼႂ်းပၢင်ဢုပ်ႇဢူဝ်းလွင်ႈငမ်းယဵၼ် ပၢင်ၵုမ်ၵၢၼ်မိူင်း ။ လိၵ်ႈလၢႆးၽႃသႃၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵေႃႈ ႁႂ်ႈလႆႈပူင်သွၼ် ၼႂ်းၶၢဝ်းယၢမ်းႁူင်းႁဵၼ်း ၊ ၶူးသွၼ်ၽႃသႃၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵေႃႈ ႁႂ်ႈလႆႈငိုၼ်းလိူၼ် ။ ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ လႆႈတွင်ႈထၢမ် ယိင်းႁၢၼ်ၾႃႉ ၽူႈၶၢၼ်ပၢၵ်ႇ ၸုမ်းၵပ်းသၢၼ်လွင်ႈၼၢင်းယိင်းတႆး (SWAN) ဝႆႉၼင်ႇၼႆ ။


(သိုပ်ႇမႃးတွၼ်ႈ 1)

ထၢမ် - ပပ်ႉယုၵ်းယၢင်ႇၽိုၼ်ဢၼ်ၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈမႃးၼႆႉ  တေဢၢၼ်းဢဝ်ၵႂႃႇဢုပ်ႇ ၼႂ်းပၢင်ၵုမ်လူင် လွင်ႈငမ်းယဵၼ် ႁိုဝ် ပၢင်ၵုမ်လူင် ႁူဝ်ပၢၵ်ႇပီ 21 ဢၼ်ၽူႈၵိူဝ်းၵုမ်ၸိုင်ႈမိူင်း ၼၢင်းဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇ တေဢွၼ်ႁူဝ်ၸတ်းႁဵတ်းၼႆႉ ယူႇၶႃႈႁႃႉ ?။


တွပ်ႇ - ဢေႃႈၶႃႈ ၊ ႁဝ်းၶႃႈႁၢင်ႈႁႅၼ်းဝႆႉ တေဢဝ်ၵႂႃႇဢုပ်ႇမိူဝ်ႈၼၼ်ႉၼႆၶႃႈဢေႃႈ ။ ၵူၺ်းၵႃႈ တၢင်းပုၼ်ႉ တေႁပ်ႉဢမ်ႇႁပ်ႉၼၼ်ႉ ယူႇထႅင်ႈၶၵ်ႉတွၼ်ႈၼိုင်ႈ ။ တၢင်းၼႆႉတႄႉႁၢင်ႈႁႅၼ်းဝႆႉဝႃႈ ၽႂ်တေၵႂႃႇဢုပ်ႇဢူဝ်း ၊ ၽႂ်တေဢဝ်တၢင်ႇလၢတ်ႈ ။ တႃႇတေႁႂ်ႈၽိုၼ်လိုၼ်းသုတ်းယဝ်ႉဝႆးဝႆး ၼႂ်းဝူင်ႈၼႆႉၵေႃႈ တိုၵ်ႉၶတ်းၸႂ်ႁဵတ်း ယူႇၶႃႈ ။ ပေႃးဝႃႈၵႂႃႇတၢင်ႇလၢတ်ႈသေ ၶဝ်မၵ်းမၼ်ႈယဝ်ႉၼႆၵေႃႈ တေလႆႈလူင်းမိုဝ်းႁဵတ်းယဝ်ႉ ။ ထိုင်ၵမ်းၼၼ်ႉမႃး ၵူႈၾၢႆႇၵူႈတၢင်းတေလႆႈႁူမ်ႈမိုဝ်းၵၼ် ။


ထၢမ် - ၼႂ်းလၢႆပီၼႆႉ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈဢမ်ႇပဵၼ်မႃးၼႆ ၸွင်ႇမီးလွင်ႈဝၢင်းၽႅၼ်ဝႆႉၶႃႈ ?။


တွပ်ႇ - ဝၢင်းၽႅၼ်ဝႆႉဝႃႈ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 5 ပီ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမႂ်ႇၶိုၼ်ႈမႃးၼႆႉ တေႁဵတ်းႁႂ်ႈပဵၼ် ။ ပေႃးဝႃႈၼႂ်းႁႃႈပီၼႆႉ ပဵၼ်ၵႂႃႇယဝ်ႉ မိူဝ်းၼႃႈမႃးၵေႃႈႁဝ်းဢမ်ႇလႆႈမႆႈၸႂ်ယဝ်ႉ ၊ တေပဵၼ်ၵႂႃႇယူႇ ၊ တေၶတ်းၸႂ်မိူဝ်ႈၽွင်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမႂ်ႇၶိုၼ်ႈမႃးၼႆႉ ႁႂ်ႈပဵၼ်လႆႈ ၊ ယိူင်းဢၢၼ်းဝႆႉၼင်ႇၼႆၶႃႈ ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃးမႃးတူၺ်းတီႈၼႂ်း ၸုမ်းၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈပေႃႇလသီႇတင်းမူတ်းၼႆႉ တႆးႁဝ်းတိုၵ်ႉႁႅင်းဢေႇ ၊ သဵင်တႆးႁဝ်းဢမ်ႇ ပေႃးပႃးၼမ် ဢၼ်ႁဝ်းၶႂ်ႈလႆႈၶႂ်ႈပဵၼ်ၼႆႉ ။ ၵမ်ႈၼမ်တေပဵၼ်ပီႈၼွင်ႉၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶၢင် ယၢင်း မွၼ်း ၊ ယၢင်းလႅင်ၵေႃႈၼမ် ဢၼ်တၢင်ႇၶိုၼ်ႈမႃးဝႃႈ ထုၵ်ႇလႆႈပဵၼ်ၸိူင်ႉၼၼ်ၸိူင်ႉၼႆ ။


ၼႂ်းတႆးႁဝ်းတႄႉ မီးဢေႇဝႆႉဢိတ်းၼိုင်ႈ ၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ ၵူၼ်းလူင်တႆးႁဝ်း ဢမ်ႇယိုၼ်ႈထိုင်ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈႁႃႉ ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇတၢင်ႇလၢတ်ႈလႆႈႁႃႉ ၼႆၵေႃႈဢမ်ႇႁူႉ ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ႁဝ်းၶႃႈတႄႉပဵၼ်ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၵူၺ်း ၊ တႃႇတေတၢင်ႇပေႃႇလသီႇလႄႈ တႃႇၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈၼႆႉ ယူႇတီႈၵူၼ်းလူင်ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၽႂ်မၼ်း ၶဝ်တေလႆႈတၢင်ႇၶိုၼ်ႈမႃး ။ ႁဝ်းၾၢႆႇၵူၼ်းမိူင်း ၸိူဝ်းပဵၼ်ၸုမ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းၵေႃႈ ႁဝ်းၵေႃႈတၢင်ႇလၢတ်ႈ ဢၼ်ႁဝ်းၶႂ်ႈလႆႈၶႂ်ႈပဵၼ်ၼၼ်ႉၵူၺ်း ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ႁဝ်းဢမ်ႇလႆႈတၢင်ႇထိုင်သေတႃႉ ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈတေႁူမ်ႇငမ်းၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းယူႇ ။


ထၢမ် - ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈပၢႆးပၺ်ၺႃၼႆႉ ႁၼ်ထိုင်ဝႃႈၼႂ်းၼႆႉ ၶေႃႈယူပ်ႈယွမ်းမၼ်း မီးသင်ၽွင်ႈ ၊ ၶေႃႈလီမၼ်းမီးသင်ၽွင်ႈၶႃႈ ?။


တွပ်ႇ - ပေႃးမႃးထတ်းတူၺ်း ၶေႃႈယူပ်ႈယွမ်း ၊ ၶေႃႈလီမၼ်းၵေႃႈမီးတင်းၼမ် ။ ၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈၼႆႉ ပိူင်ၵၢၼ်ႁဵၼ်း ၵၢၼ်သွၼ် ယင်းတိုၵ်ႉယူပ်ႈယွမ်းယူႇ ။ ၵူၺ်းၵႃႈမိူင်းမၢၼ်ႈၼႆႉ ပေႃးမႃးတႅၵ်ႈတူၺ်းတၢင်ႇမိူင်း တၢင်းဢေႊသျိူဝ်ႊၼႆႉသမ်ႉ ပေႃးဝႃႈလုၵ်ႉမိူင်းမၢၼ်ႈမႃး ဢင်းၵိတ်ႉၼႆႉ သမ်ႉလႆႈလီလိူဝ်တၢင်ႇမိူင်း ၊ ယဝ်ႉၵေႃႈပိူင်ႁူင်းႁဵၼ်းၵေႃႈ လႆႈဝႃႈၶႅမ်ႉလႅပ်ႈလီလိူဝ်ပိူၼ်ႈ ၊ ၵွပ်ႈဝႃႈ မၼ်းၸႂ်ႉပိူင်ၵျၢမ်း ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃးတၢင်ႇပိူင် မိူၼ်ၼင်ႇဝႃႈ ႁႂ်ႈဝူၼ်ႉၶူင်ဢွၵ်ႇသေႁဵၼ်းဢဝ်ႁႃႉ ၊ ၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈပႆႇပေႃးမီး ၊ တိုၵ်ႉတေတႄႇမီးၵူၺ်း ။ မိူဝ်ႈလဵဝ် ၸုမ်းဢၼ်တူင်ႉၼိုင်ၾၢႆႇပၢႆးပၺ်ၺႃ ၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ၶတ်းၸႂ်ႁႂ်ႈၸၼ်ႉၵၢၼ်ႁဵၼ်း ၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈၶိုတ်းလုမ်ႈၾႃႉလႆႈၼၼ်ႉ ၶတ်းၸႂ်ယူႇ ။


ထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈ ပေႃးဢဝ်ပိူင်လုမ်ႈၾႃႉဝႃႈ ႁွင်ႈႁဵၼ်းၼိုင်ႈႁွင်ႈ ၶူးသွၼ်ၼိုင်ႈၵေႃႉၼႆႉ တေလႆႈသွၼ်လုၵ်ႈႁဵၼ်း ဢမ်ႇလႆႈပူၼ်ႉ 25 ၵေႃႉ ၊ မိူင်းႁဝ်းၼႆႉ ၼိုင်ႈႁွင်ႈ 50-60 ၵေႃႉ ၊ ပေႃးၸိူင်ႉၼႆ ၶူးၵေႃႈဢမ်ႇတူၺ်းထိုင် လုၵ်ႈႁဵၼ်းတင်းမူတ်းလႆႈ ၊ လုၵ်ႈႁဵၼ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇထွမ်ႇၶူးသွၼ်လႆႈ။ ၵွပ်ႈၼႆ ၼင်ႇႁိုဝ်တေပဵၼ်လုၵ်ႈႁဵၼ်း 25 ၵေႃႉတေႃႇၶူး 1 ၵေႃႉၼႆႉ တႅမ်ႈဝႆႉၼႂ်းပိူင်ၼႆႉပႃးၸွမ်း ၊ ႁႂ်ႈလႆႈပဵၼ်ၸိူင်ႉၼၼ် ။


ထႅင်ႈပိူင်ၼိုင်ႈ လွင်ႈထတ်းလုၵ်ႈႁဵၼ်း ၊ ၵၢၼ်ႁဵၼ်းၵၢၼ်တွပ်ႇလိၵ်ႈ ။ မိူင်းႁဝ်းၼႆႉ ပေႃးဝႃႈတူၵ်းၸၼ်ႉလိၵ်ႈယဝ်ႉ လႆႈၶိုၼ်ႈထႅင်ႈပီၼိုင်ႈ ။ မိူင်းပိူၼ်ႈၼႆႉ ပေႃးဝႃႈတူၵ်းၸၼ်ႉ ၊ တူၵ်းပၢႆးၼပ်ႉၵေႃႈ ၽွင်းဢိုတ်းႁဵၼ်းၼၼ်ႉ ပိူၼ်ႈႁႂ်ႈတွပ်ႇထႅင်ႈပၢႆးၼပ်ႉၵူၺ်း လႆႈၶၢမ်ႈၸၼ်ႉၵမ်းလဵဝ် ။ ဢၼ်ၼႆႉၵေႃႈ လူဝ်ႇလႆႈလႅၵ်ႈလၢႆႈ ၊ ၼႂ်းပေႃႇလသီႇၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈဢုပ်ႇဢူဝ်းပႃးၸွမ်း ။


ထႅင်ႈဢၼ်ၼိုင်ႈ ၵၢၼ်ႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉ ။ ပိူင်တႅၵ်ႈမၼ်းမိူင်းထႆး ပေႃးယူႇ မေႃး 3 (ม.3) ၊ (မိူင်းမၢၼ်ႈမွၵ်ႈၸၼ်ႉ 8) ၊ ပေႃးယဝ်ႉၸၼ်ႉမေႃး 3 ယဝ်ႉ ၊ ပေႃးလုၵ်ႈႁဵၼ်းၶဝ်ဢမ်ႇၶႂ်ႈသိုပ်ႇၶိုၼ်ႈႁဵၼ်းထႅင်ႈၵေႃႈ ၵႂႃႇၶိုၼ်ႈႁဵၼ်းတီႈႁဵတ်းၵၢၼ် ၵၢၼ်ႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉလႆႈ။ ပေႃးၵႂႃႇၶိုၼ်ႈႁဵၼ်းယဝ်ႉၵေႃႈ လႆႈၵၢၼ်မႃးၵမ်းလဵဝ် ၊ ပေႃးလႆႈၵၢၼ်ယဝ်ႉ ၸင်ႇသိုပ်ႇၶိုၼ်ႈႁဵၼ်းထႅင်ႈသေ လႆႈၸုမ်ႈၶူးၵႂႃႇ ၸိူင်ႉၼႆၵေႃႈမီး၊ မိူင်းႁဝ်းယင်းပႆႇမီး။ လွင်ႈၼႆႉၼင်ႇႁိုဝ်တေမီးၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈၵေႃႈသႂ်ႇဝႆႉပႃးၸွမ်းဝႃႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၽွင်းလူင်ၾၢႆႇပၢႆးပၺ်ၺႃၼႆႉ တေလႆႈႁဵတ်းပၼ်ၸိူင်ႉၼၼ် ။


ထႅင်ႈဢၼ်ၼိုင်ႈ မိူၼ်ၼင်ႇ Community Colleague ၊ ၸိူဝ်းဢၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ်ၵေႃႈႁဵတ်း ႁူင်းႁဵၼ်းၵေႃႈၶိုၼ်ႈ ၊ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ တေလႆႈမီးၶိုၼ်း ၊ ႁႂ်ႈမီးပၵ်းမီးပိူင်သေ ႁႂ်ႈလႆႈပၼ်တိုဝ်ႉတၢင်းၵူၼ်းၼုမ်ႇ ၸိူဝ်းဢၼ်ႁဵၼ်း ယူႇလႄႈ ႁဵတ်းၵၢၼ်ယူႇ ၊ ၼႆႉၵေႃႈသႂ်ႇဝႆႉပႃးၸွမ်း ။


ထၢမ် - မိူၼ်ၼင်ႇတေႃႈလဵဝ်ၼႆႉ ၶဝ်ပၼ်ပိုတ်ႇသွၼ်လိၵ်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၼႂ်းႁူင်းႁဵၼ်းယဝ်ႉ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ႁႂ်ႈၵႂႃႇသွၼ်ၵၢင်ၼႂ်ၸဝ်ႉ (08:00-08:45 မူင်း) ႁႃႉ ၊ ဢမ်ႇၼၼ် ႁူဝ်ၶမ်ႈဝၢႆးလူင်းႁူင်းႁဵၼ်းယဝ်ႉ(15:30-16:15 မူင်း) ႁႂ်ႈသွၼ်ၸိူင်ႉၼႆၵူၺ်း။ ပေႃးယဝ်ႉငိုၼ်းလိူၼ်ၶူးသွၼ်ၵေႃႈဢမ်ႇပၼ် ၊ လွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ၸွင်ႇလႆႈဢုပ်ႇၵၼ်ၶႃႈ ?။


တွပ်ႇ - ၼင်ႇႁိုဝ်ၽႃသႃၸၢဝ်းၶိူဝ်းႁဝ်း တေလႆႈသွၼ်ၼႂ်းႁူင်းႁဵၼ်းပဵၼ် Subject ဢၼ်ၼိုင်ႈ ၼႆၵေႃႈႁဝ်း လႆႈဢုပ်ႇဢူဝ်းၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈပႃးဝႆႉ ။ တႃႇၶူးသွၼ်ဢၼ်သွၼ်ၽႃသႃၼႆႉ ႁႂ်ႈလႆႈမီးပၼ်ငိုၼ်းလိူၼ်ၶူးသွၼ်ၼႆၵေႃႈ တိုၼ်းယွၼ်းပႃးၸွမ်းဝႆႉ ။ ၵွပ်ႈဝႃႈ ပေႃးမႃးတူၺ်းလႆႈႁၼ်ၸႅင်ႈလႅင်းဝႃႈ တင်ႈတႄႇဢဝ်ပီၵၢႆမႃး တေႃႇထိုင်ပီၼႆႉ ၼႂ်းႁူင်းႁဵၼ်း သွၼ်ၽႃသႃၸၢဝ်းၶိူဝ်းယဝ်ႉ ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢမ်ႇမီးငိုၼ်းလိူၼ်ပၼ်ၶူးသွၼ် ၊ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵေႃႈ ဢမ်ႇလူင်းပၼ် ။ ၵွပ်ႈၼႆ ၼႂ်း Budget ၾၢႆႇပၢႆးပၺ်ၺႃၼႆႉ ႁႂ်ႈလႆႈလူင်းပၼ်ပႃးငိုၼ်းလိူၼ် မေႃသွၼ်ၽႃသႃၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၊ ဢၼ်ၼႆႉႁဝ်းၶႃႈၵေႃႈ တၢင်ႇဝႆႉပႃးၸွမ်း။ ပေႃးပဵၼ်မႃးၵေႃႈလီ ၊ ၵွပ်ႈဝႃႈ ဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈဝႆႉၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်ႁဝ်းၶႂ်ႈလႆႈၶႂ်ႈပဵၼ် ။ ပေႃးမႃးတႅၵ်ႈမိူၼ်ၼင်ႇမိူင်းလူင် ယၢၼ်ႇၵူင်ႇ မၼ်းတလေး ၼေႇပျီႇတေႃႇတႄႉ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းႁဝ်းၶႃႈၼႆႉ ပႆႇၶိုတ်းၶဝ် ၊ ပၢႆးပၺ်ၺႃၼႆႉ မၼ်းတိုၵ်ႉတူၵ်းတႅမ်ႇယူႇ ။


(ၶႅၼ်းတေႃႈပႂ်ႉသိုပ်ႇဢၢၼ်ႇထႅင်ႈ တွၼ်ႈ 3)