ၸုမ်းတူင်ႉၼိုင် တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း တင်းၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း  ႁူမ်ႈၵၼ်ၵႂႃႇႁူပ်ႉထူပ်း ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ UNHCR တီႈၼႂ်းၵဵင်းမႆႇ ၊ ဢုပ်ႇလွင်ႈပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ ၊ ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးလႄႈ ပိူဝ်ႈတႃႇၵိုတ်းပၢင်တိုၵ်း ၼႂ်းမိူင်း ။

ဝၼ်းတီႈ 02/12/2015 ၸုမ်းတူင်ႉၼိုင် တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းတႆး လႆႈဢွၼ်ၵၼ်ၵႂႃႇႁူပ်ႉထူပ်း ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈလုမ်း ၸုမ်းၸၢတ်ႈၸိုင်ႈ တႃႇၵမ်ႉထႅမ်ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၵူႈၸိုင်ႈမိူင်း (UNHCR) လႄႈတင်း ၽူႈၵုမ်းၵမ်လုမ်း UNHCR မိူင်းမၢၼ်ႈ တီႈၼႂ်းၵဵင်းမႆႇ ၸိုင်ႈထႆး ။


ၽူႈၶၢၼ်ပၢၵ်ႇ ၸုမ်းတူင်ႉၼိုင်တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း ၼွၵ်ႈမိူင်းၼႂ်းမိူင်း ၸၢႆးၶိူဝ်းသႅင် လၢတ်ႈဝႃႈ - မိူဝ်ႈၼႆႉၵႂႃႇၵၼ် မီးမွၵ်ႈၵူၼ်း 10 ပၢႆ၊ ၸုမ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းတႆးၵေႃႈပႃး ၊ ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၵေႃႈပႃး ။ တၢင်းၸုမ်း UNHCR ၶဝ်မီးၵူၼ်းယူႇ 7-8 ၵေႃႉ ၊ ၽူႈၵွၼ်းလုမ်း UNHCR ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈၵေႃႈပႃး ။ ၵမ်ႈၼမ် ဢုပ်ႇလွင်ႈပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ ၊ လွင်ႈပိုတ်းယိုဝ်းၵၼ်လႄႈ တင်းၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၵွပ်ႈပၢင်တိုၵ်း ဢိၵ်ႇလွင်ႈၵူၼ်းပၢႆႈၽေး ဢၼ်မႃးယူႇၸွမ်းလႅၼ်လိၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉၵမ်ႈၽွင်ႈ ။


လွင်ႈဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်ၼႆႉ လႆႈၸႂ်ၵၼ်ဝႃႈ ႁႂ်ႈလၢတ်ႈပိုတ်ႇပၼ်တၢင်း တႃႇၸွႆႈထႅမ်ၵူၼ်းထူပ်းၽေးသိုၵ်း ဢၼ်ပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းယူႇယၢမ်းလဵဝ် ။ ၼႂ်းမိူင်းၶၢင် မိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇၸိူဝ်းၼႆႉ ယႃႇႁႂ်ႈပဵၼ်ထႅင်ႈ ။ ၵူၼ်းလႆႈပၢႆႈၽေးၶဝ်ၵေႃႈ ၼင်ႇႁိုဝ်တေလႆႈလွင်ႈၸွႆႈထႅမ် ၵူႈတီႈၵူႈတၢင်းၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈလႆႈၶဝ်ႈၵႂႃႇၸွႆႈထႅမ်လႆႈငၢႆႈလူမ် ၊ ၶဝ်ႈၵႂႃႇၸွႆႈလႆႈထိုင်တီႈ ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၶဝ်ယူႇသဝ်း ။ ၽူႈၵဵဝ်ႇၶွင်ႈ ၾၢႆႇၸွႆႈထႅမ်ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးတင်းမူတ်းၵေႃႈ ႁႂ်ႈမီးတိုဝ်ႉတၢင်း ၶဝ်ႈႁူမ်ႈၸွႆႈထႅမ်ၼမ်ၼမ် ။


ၸၢႆးၶိူဝ်းသႅင် သိုပ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ - ဝၢႆးပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈယဝ်ႉ ပၢင်တိုၵ်းၵေႃႈတိုၵ်ႉမီးယူႇ ။ ထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈ ယႃႇဝႃႈတေဢဝ်ၵူၼ်းပၢႆႈၽေး ၸိူဝ်းယူႇၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်ၼႆႉ ပွၵ်ႈမိူဝ်း ၊ တေႃႈၼင်ႇၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၼႂ်းမိူင်းၵေႃႈ တိုၵ်ႉမီးယူႇ ။ တေႁဵတ်းႁိုဝ် ဢဝ်ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးမိူဝ်းယူႇတီႈယူႇၵဝ်ႇၶဝ်ၶိုၼ်း ။ ၽိူဝ်ႇႁဝ်းမႃးဝူၼ်ႉလွင်ႈ ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၸိူဝ်းမီးၸွမ်းလႅၼ်လိၼ်ၼႆႉ တႃႉႁဝ်းဝူၼ်ႉလွင်ႈၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၼႂ်းမိူင်း ဢၼ်ပဵၼ်ယူႇ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉလႄႈ တေႁဵတ်းႁိုဝ်ႁႂ်ႈပၢင်တိုၵ်းၵိုတ်း ၊ တေႁဵတ်းႁိုဝ် ႁႂ်ႈၶဝ်မိူဝ်းယူႇ တီႈယူႇၵဝ်ႇၶဝ်ၶိုၼ်း ၊ သမ်ႉတေပူၵ်းပွင်ပၼ်ၶဝ်ၸိူင်ႉႁိုဝ် - ၸိူဝ်းၼႆႉ ။


ပေႃးဝႃႈၶဝ်မိူဝ်းယဝ်ႉ ၽႂ်ၵေႃႈဢမ်ႇႁပ်ႉႁွင်းလႆႈဝႃႈ ၶဝ်တေလႆႈလီလႆႈပဵၼ်ႁိုဝ် ၊ တေမီးၵၢၼ်တိုၵ်းယိုဝ်းၵၼ်သေ ၶဝ်တေလႆႈပၢႆႈၶိုၼ်းႁႃႉ ၸိူဝ်းၼႆႉ ။ တူဝ်ယၢင်ႇမၼ်းမီးယူႇတီႈမိူင်းတႆး ၊ မိူၼ်ၼင်ႇပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းသေ ပၢႆႈၵႂႃႇယူႇတီႈဝၢၼ်ႈသေႃႉ ၊ တီႈဝၢၼ်ႈသေႃႉသမ်ႉပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းထႅင်ႈသေ လႆႈပၢႆႈထႅင်ႈ ။ ၶူဝ်းၶွင် ၸိူဝ်းၸွႆႈထႅမ်ၵႂႃႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇတၼ်းၵဵပ်း ဢမ်ႇတၼ်းဢဝ် ၊ လႆႈပၢႆႈထႅင်ႈၵမ်းၼိုင်ႈၵေႃႈ သုမ်းလၢႆလၢႆ ။ ၸိူဝ်းၼႆႉ ယႃႇပေႁႂ်ႈမၼ်းပဵၼ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁဝ်းတေလႆႈဝူၼ်ႉ ။


ထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈ ပေႃးဝႃႈမီးလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမႂ်ႇမႃးယဝ်ႉ ၽႂ်သမ်ႉတေလၢတ်ႈလႆႈ ယႃႇႁႂ်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈမႃး တိုၵ်းယိုဝ်းယဝ်ႉ ။ ၵွပ်ႈၼႆ မၼ်းတေလီၶိုၼ်ႈႁႃႉ ဢမ်ႇလီၶိုၼ်ႈႁႃႉ ၵေႃႈပႆႇႁူႉ ။ ၵွပ်ႈၼၼ် တႃႇတေဢဝ်ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးမိူဝ်းယူႇၼႂ်းမိူင်းၼႆႉ ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း တေလႆႈမီးလွင်ႈငမ်းယဵၼ်ၼိမ်သဝ်းၵွၼ်ႇ ။ ထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈသမ်ႉ ၽႂ်တေၵႂႃႇလၢတ်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈဝႃႈ ယႃႇပေတိုၵ်း ၊ ႁႂ်ႈၵိုတ်းတိုၵ်းတင်းၸိုင်ႈမိူင်း ၊ ႁႂ်ႈမီးလွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ် ၊ ႁႂ်ႈမီးလွင်ႈသုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၽႂ်တေလၢတ်ႈသိုၵ်းမၢၼ်ႈလႆႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ ။


လွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ပေႃးဝႃႈၵူႈတီႈတီႈ ၵူႈၸိုင်ႈမိူင်း ဢမ်ႇပၼ်ႁႅင်းဢီး ႁႂ်ႈၶဝ်မူၼ်ႉမႄးဢဝ်ႁင်းၵူၺ်းတႄႉ မၼ်းမူၼ်ႉမႄးယၢပ်ႇ ။ ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈၼႆႉ သိုၵ်းမၢၼ်ႈၼႆႉ  ၶဝ်ၶႂ်ႈယိပ်းၵမ်ဢမ်းၼၢၸ်ႈ (ဢႃႇၼႃႇ) ယူႇလႄႈ  ဢဝ်ပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း 2008 ၼမ်းၼႃႈသေ လဵၼ်ႈၵၢၼ်မိူင်းယူႇ ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၼၼ် ၽႂ်သမ်ႉတေပၢၵ်ႈပႅတ်ႈလႆႈ ။ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ ၸိူဝ်းၼႆႉတိုၵ်ႉမီးယူႇၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈၸိုင် မီးလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမႂ်ႇ ဢၼ်လႂ်ၶိုၼ်ႈမႃးၵေႃႈ မၼ်းတေဢမ်ႇပေႉၶဝ်လႆႈ ၊ တေပဵၼ်ၼႆၵႂႃႇထႅင်ႈၵူၺ်း ။


ၵူၺ်းၵႃႈ ၼင်ႇႁိုဝ်ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၶဝ် တေလွတ်ႈၽေးသေ ႁႂ်ႈပွၵ်ႈမိူဝ်းယူႇၶိုၼ်းတီႈၵဝ်ႇၶဝ် ၊  ယႃႇႁႂ်ႈပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းၼၼ်ႉ ႁဝ်းထုၵ်ႇလႆႈႁဵတ်းႁိုဝ်ဢွၼ်တၢင်း ၊ ၽႂ်သမ်ႉတေၸွႆႈထႅမ်ႁဵတ်းပၼ်လႆႈ ၊ ၸွႆႈထႅမ်လႆႈမွၵ်ႈၵႃႈႁိုဝ် ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ လႆႈဢုပ်ႇၵၼ် ။ လွင်ႈၼႆႉ ၽူႈၵုမ်းၵမ်ၾၢႆႇ UNHCR ၶဝ်တႄႉလၢတ်ႈဝႃႈ ၶဝ်တေဢဝ်ၶေႃႈမုလ်းၸိူဝ်းၼႆႉတင်းမူတ်းသေ မိူဝ်းဢုပ်ႇတူၺ်း ၾၢႆႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈတင်းပုၼ်ႉလႄႈ ၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်းၾၢႆႇၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၶဝ် - ၸၢႆးၶိူဝ်းသႅင် လၢတ်ႈၵႂႃႇၼင်ႇၼႆ ။