ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈ ၵၢၼ်လူင်းလၢႆးမိုဝ်းပတ်းပိုၼ်ႉ ၸိုင်ႈမိူင်းၼၼ်ႉ ဢမႄႊရိၵၼ်ႊ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈပဵၼ်ငဝ်းလၢႆး ၼမ်ႉၶိုၼ်ႈ ႁႂ်ႈၼႅတ်ႈတၵ်း။ ပေႃးၼမ်ႉယွမ်းလူင်း ၸၢင်ႈလႆႈၵူမ်ႈၵွမ်းသေတၵ်း၊ သမ်ႉလႆႈၼမ်ႉယၢပ်ႇ။

ႁၢင်ႈၽႅၼ်ႇလိၼ် ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈ

ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉ မိူဝ်ႈၻႆႊရႅၵ်ႊ မိတ်ႊၶျႄႊလ် ၵႂႃႇဢႅဝ်ႇယဵမ်ႈမိူင်းၶၢင်ၼၼ်ႉ လႆႈၵႂႃႇတီႈမျိတ်ႉၵျီးၼႃးသေ ၵႂႃႇဢုပ်ႇၸုမ်းၶၢင် KIO ၶဝ်၊ ၼွၵ်ႈသေၼၼ်ႉ လႆႈၵႂႃႇဢႅဝ်ႇၵူၼ်းပၢႆႈၽေး ၽူႈႁၢမ်းႁႅၵ်းတီႈယူႇၼႂ်းမိူင်း (IDP) ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ဝၢႆးမႃးၵေႃႈ ဢွၵ်ႇၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ မႆႈၸႂ်ၼိူဝ်လွင်ႈသိုၵ်းသိူဝ် ဢၼ်ၶွၼ်ႈႁႅင်းသိုၵ်းၼမ် ယူႇတီႈဝဵင်းၽႃၵၢၼ်ႉ၊ ၵွပ်ႈၼႆ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈမိူင်းမၢၼ်ႈ ၸဵဝ်းပဵၼ်လွင်ႈငမ်းယဵၼ်ဝႆးဝႆး- ၼႆယူႇ။

ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၵၢၼ်မိူင်း ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈၼႆႉ ယၢမ်းလဵဝ် လႆႈႁၼ်ဢမႄႊရိၵၼ်ႊ တူင်ႉၼိုင်မႃးၼမ်။ ပူၼ်ႉမႃးမိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 12/10/2014 မၼ်းၸဝ်ႈ မႃးဢႅဝ်ႇယဵမ်ႈတီႈၵဵင်းမႆႇ၊ မႃးႁူပ်ႉထူပ်းၵၼ်တင်း ဢႅၼ်ႇပၢၼ်းလႃႉ၊ ၶုၼ်ဢူၵ်ႉၵႃႇၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ တိုၵ်းသူၼ်းဝႃႈ- မိူဝ်ႈလဵဝ် ႁဝ်းတိုၵ်ႉမီးတိုဝ်ႉတၢင်းလီယူႇ၊ ႁဝ်းထုၵ်ႇလႆႈၸဵဝ်း ႁဵတ်းႁႂ်ႈပေႃးၸၢင်ႈတူၵ်းလူင်းၵၼ်တင်းမၢၼ်ႈ၊ ႁႂ်ႈႁိပ်ႈၼႅတ်ႈၸဵဝ်းႁဵတ်းဝႆးဝႆး၊ ၵွပ်ႈၶၢဝ်းယၢမ်းမၼ်း ဢေႇမႃးတိၵ်းတိၵ်း၊ မိူဝ်ႈၶၢဝ်းယၢမ်းတိုၵ်ႉမီးယူႇၼႆႉ ႁဝ်းထုၵ်ႇလႆႈၸဵဝ်းႁဵတ်း ႁႂ်ႈပေႃးလႆႈ- ဝႃႈၼႆ။

ဢၼ်ယူႇတီႈ ဢမႄႊရိၵၼ်ႊ တူင်ႉၼိုင်ႁူၺ်းသူၼ်းၸိူင်ႉၼႆၼႆႉ ၾၢႆႇၼိုင်ႈ လၢႆၾၢႆႇၵေႃႈႁၼ်ထိုင် ထတ်းသၢင်ဝႃႈ- ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်းဢမႄႊရိၵႃႊ ဢူဝ်ႊၿႃႊမႃႊ တေမႃးဢႅဝ်ႇယဵမ်ႈတီႈ ၸိုင်ႈမိူင်း ႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈ ဝၼ်းတီႈ 12/11/2014 ၼႆႉလႄႈဢမႄႊရိၵၼ်ႊၶဝ် ၸင်ႇၵႂႃႇႁႃမိပ်ႇၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၶဝ် ၸုမ်းၼိုင်ႈယဝ်ႉၸုမ်းၼိုင်ႈယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၸိူဝ်းဢၼ်ႁူႉၼွၵ်ႈႁၼ်ၼႂ်း ၵမ်ႈၽွင်ႈဝႃႈဢမ်ႇၸႂ်ႈမႃးမိပ်ႇ၊ မႃးႁူၺ်းသူၼ်းၵူၺ်း။ မိူဝ်ႈလဵဝ် တၢင်းဢမႄႊရိၵၼ်ႊၶဝ် ၼပ်ႉသွၼ်ႇႁၼ်ဝႃႈ ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၶဝ်ၼႆႉ ယင်းတိုၵ်ႉမီးတိုဝ်ႉမီးတၢင်းယူႇ၊ ပေႃးလဵၼ်ႈၽၢႆႉ မီးမိုဝ်းၼိူဝ်မိုဝ်းတႂ်ႈၵေႃႈ တိုၵ်ႉပဵၼ်မိုဝ်းၼိူဝ်ယူႇ၊ မိူဝ်ႈတိုၵ်ႉပဵၼ်မိုဝ်းၼိူဝ် မီးၶၢဝ်းယၢမ်းယူႇၼႆႉ ထုၵ်ႇလႆႈႁိပ်ႈၼႅတ်ႈၸဵဝ်းႁဵတ်း၊ ၵွပ်ႈဝႃႈ ၶၢဝ်းယၢမ်းတေ ဢမ်ႇပဵၼ်ၸိူင်ႉၼႆၵႂႃႇတိၵ်းတိၵ်း။

လွင်ႈတိုၵ်ႉပဵၼ်မိုဝ်းၾၢႆႇၼိူဝ်ယူႇၼၼ်ႉ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ ဢူးတဵင်းၸဵင်ႇၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ၸွမ်ၸိုင်ႈမႃးၵေႃႈ ဢိင်ၼိူဝ်ၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈဢၼ် ဢမ်ႇၶႅပ်ႉလႅပ်ႈ၊ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈဢၼ်သိုဝ်ႈသႂ်သေပဵၼ်မႃး၊ ဢဝ်ႁႅင်းတဵၵ်းပိူၼ်ႈသေပဵၼ်မႃးၵူၺ်း။ ၵွပ်ႈၼၼ် လွင်ႈဝႃႈတူဝ်မၼ်း ထုၵ်ႇမႅၼ်ႈၸွမ်းထမ်းတြႃး ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ယင်းတိုၵ်ႉမီးဢေႇယူႇ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈတဵင်းၸဵင်ႇ ၶႂ်ႈလႆႈလွင်ႈထုၵ်ႇမႅၼ်ႈၸွမ်းထမ်းလႄႈ မၼ်းၸင်ႇၵွႆႈ ႁူပ်ႉထူပ်းဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်တင်း ၼၢင်းဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇ၊ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၵိုတ်းယိုတ်း ၶူင်းၵၢၼ်ၽၢႆမိတ်ႉသူင်ႇ၊ ဢၼုၺၢတ်ႈ ပၼ်ၽိုၼ်ၶၢဝ်ႇ ၶႂ်ႈတႅမ်ႈသင်တႅမ်ႈလႆႈ ထၢင်ႇႁၢင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်း၊ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ယိုၼ်ႈမိုဝ်းဢုပ်ႇဢူဝ်း လွင်ႈငမ်းယဵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။ လွင်ႈၼႆႉ လၢႆဝၢၼ်ႈလၢႆမိူင်းၵေႃႈ ၵေႃႈပၼ်ႁႅင်း၊  လႆႈဝႃႈလွင်ႈထုၵ်ႇမႅၼ်ႈၸွမ်းထမ်း မၼ်းၵေႃႈမီးၼမ်မႃး။

မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၸိူဝ်းၶိူဝ်း တိုၵ်ႉသဵတ်ႈၵႃႈသဵတ်ႈႁူဝ်လႆႈယူႇ၊ ပေႃးႁိုင်မႃး မၼ်းတေဢမ်ႇ သဵတ်ႈလႆႈ။ ၵွပ်ႈၼႆ ႁႂ်ႈၸဵဝ်းတူၵ်းလူင်းၵၼ်တင်းမၢၼ်ႈ၊ လွင်ႈၼႆႉ  ဢမ်ႇပွင်ႇဝႃႈ ဢမ်ႇထုၵ်ႇမႅၼ်ႈၸွမ်း လွင်ႈတၢင်းလႄႈ ဢမ်ႇမီးလွင်ႈႁပ်ႉႁွင်းသေပိူင် သမ်ႉႁႂ်ႈလူင်းလၢႆးမိုဝ်း။

ၵမ်ႈၽွင်ႈဝႃႈ ၵၢၼ်တူၵ်းလူင်း ၵိုတ်းယိုဝ်းပတ်းပိုၼ်ႉၸိုင်ႈမိူင်းၼႆႉ ႁႂ်ႈပႂ်ႉပီ 2015 ၊ မီးၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈမႂ်ႇသေ မီးမႃးၸွမ်ၸိုင်ႈမႂ်ႇယဝ်ႉ ၸင်ႇၵွႆႈႁဵတ်း။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၸွမ်ၸိုင်ႈမႂ်ႇ ဢၼ်ၶိုၼ်ႈမႃးလူၺ်ႈ ၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈ ဢၼ်သိုဝ်ႈသႂ် ၸွမ်းလွၵ်းပိူင်ၻီႊမူဝ်ႊၶရေႊၸီႇၼၼ်ႉ တႃႇၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း တေသဵတ်ႈၵႃႈ သဵတ်ႈႁူဝ်လႆႈၼၼ်ႉ မၼ်းတေငၢႆႈ။

ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ- 1.တဵင်းၸဵင်ႇၼႆႉ မၼ်းယင်းတိုၵ်ႉပဵၼ်သိုၵ်းယူႇ၊ ပဵၼ်ၾၢႆႇသိုၵ်းလိူၵ်ႈမႃး။ ၵွပ်ႈၾၢႆႇသိုၵ်း လိူၵ်ႈမႃးလႄႈ ပဵၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ မၼ်းဢမ်ႇမီးဢႃႇၼႃႇ (ဢမ်းၼၢၸ်ႈ) ၼိူဝ်တပ်ႉသိုၵ်းၵေႃႈ မၼ်းယင်းတိုၵ်ႉမီး ဢေႃးၸႃႇ ၼိူဝ်တပ်ႉသိုၵ်းယူႇ၊ မိူဝ်ႈတဵင်းၸဵင်ႇတိုၵ်ႉလၢတ်ႈလႆႈယူႇၼႆႉ ႁဝ်းထုၵ်ႇလီၸဵဝ်းဢဝ်။ ၵေႃႉဢၼ်ၶိုၼ်ႈ မႃးမႂ်ႇၼႆႉ သင်ဝႃႈဢမ်ႇၸႂ်ႈသိုၵ်း၊ ဢမ်ႇမီးဢႃႇၼႃႇၼိူဝ်တပ်ႉသိုၵ်း၊ ဢမ်ႇမီးဢေႃးၸႃႇၼိူဝ်တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင် မၼ်းတေဢမ်ႇလၢတ်ႈသင်လႆႈ။ ၵွပ်ႈၼႆ ထုၵ်ႇလႆႈႁဵတ်းႁႂ်ႈတူၵ်းလူင်းၵၼ်လႆႈ။

မိူဝ်ႈလဵဝ် ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဢူးတဵင်းၸဵင်ႇၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇမီးလွင်ႈပဵၼ်ထမ်း၊ မၼ်းၵေႃႈႁႃလွင်ႈပဵၼ်ထမ်းလႄႈ မၼ်းၸင်ႇၵွႆႈမႃးႁႃတူၵ်းလူင်း ဢုပ်ႇဢူဝ်းလွင်ႈငမ်းယဵၼ်။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃးပဵၼ်ၸွမ်ၸိုင်ႈၵေႃႉမႂ်ႇ ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈသိုဝ်ႈသႂ်သေၶိုၼ်ႈမႃးၼၼ်ႉ ၵွပ်ႈမၼ်းမီးလွင်ႈပဵၼ်ထမ်းဝႆႉယဝ်ႉလႄႈ တႃႇမၼ်းတေမႃးယွမ်းတေႃႇ ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼၼ်ႉ မၼ်းတေမီးဢေႇ၊ တၢင်းဢမႄႊရိၵၼ်ႊၶဝ် ၼပ်ႉသွၼ်ႇႁၼ်ၼင်ႇၼႆ။